Một trong những bài Thất ngôn Tứ tuyệt của nhà thơ Đỗ Mục được người Việt Nam ta biết đến nhiều nhất, đó là bài Xích Bích  ( Còn có tựa là Xích Bích Hoài Cổ ). Mời tất cả cùng đọc bài thơ nầy dưới đây :

                                                   赤壁                                              XÍCH BÍCH

                                       折戟沉沙鐵未銷，                 Chiết kích trầm sa thiết vị tiêu,

                                        自將磨洗認前朝。                 Tự tương ma tẩy nhận tiền triều. 

                                        東風不与周郎便，                 Đông phong bất dữ Chu lang tiện,

                                         銅雀春深鎖二喬。                 Đồng Tước xuân thâm tỏa nhị Kiều ! 

                                                          杜牧                                                       Đỗ Mục

CHÚ THÍCH :

     XÍCH BÍCH : Trận chiến xảy ra ở tháng 10 năm Kiến An 13 đời Hán Hiến Đế  ( 208 sau Công Nguyên ). Đây là trận chiến quan trọng để hình thành thế Tam Quốc. Kết thúc với liên quân Lưu Bị và Tôn Quyền đánh bại 80 vạn quân của Tào Tháo. Nhân vật nổi trội nhất của trận chiến này là vị Đô Đốc 34 tuổi văn võ song toàn, tài hoa rất mực của xứ Đông Ngô là CHU DU (còn được gọi là Châu Do ).

     TIÊU : là Hao mòn, Rỉ sét.

     ĐÔNG PHONG :  Gió Đông, ngọn gió chướng của tháng 10 đã giúp cho Chu Du dùng thế hỏa công đốt tiêu và đánh tan 83 vạn quân của Tào Tháo.

     CHU LANG : là Chàng Chu, tức Chu Du, Chu Công Cẩn, Đô Đốc thống lĩnh tam quân thủy bộ của Đông Ngô. Người đã điều động chỉ huy để đánh tan 83 vạn quân Tào Tháo trên sông Xích Bích.

      Ngoài tài cầm binh và thao lược, Chu Du còn là một Nghệ sĩ tài hoa lỗi lạc, giỏi cả cầm kỳ thi họa, nhất là về đàn tranh. Thường có câu : " Khúc hữu ngộ, Chu lang cố ".

 Có nghĩa : Nếu khúc đàn có sai sót, thì chàng Chu sẽ chiếu cố, chỉ điểm cho ngay ! Xin được nhắc lại bài Ngũ ngôn Tứ tuyệt THÍNH TRANH nổi tiếng của Lý Đoan sau đây :              

Diễn nôm :    

                                         Thánh thót đùa phím ngọc                           

                                         Tay ngà nắn cung mơ                          

                                         Muốn chàng Chu chiếu cố                          

                                         Thường để lạc phím tơ

            Lục bát :                           

                                       Trục vàng phím ngọc vấn vương                           

                                       Tay ngà nắn nót cung thương mơ màng                           

                                       Muốn chàng chiếu cố ngó ngàng                           

                                       Nàng thường để lạc phím đàn cung tơ !

     TIỆN : là Phương tiện, là Tiện lợi.

     ĐỒNG TƯỚC : là Đồng Tước Đài, là Đền Đồng Tước, do Tào Tháo xây dựng nên để thị uy và để hưởng lạc.  

      NHỊ KIỀU : Tức là 2 nàng KIỀU, Đại Kiều là vợ của Tôn Sách  ( anh của Tôn Quyền, người dựng nên nước Đông Ngô ), Tiểu Kiều là vợ của Chu Du.

NGHĨA BÀI THƠ :

           Ngọn giáo gẫy vùi chìm trong cát, nhưng sắt vẫn không bị hao mòn rỉ sét. Ta đem nó gột rửa sach sẽ vẫn còn nhận được là đồ của triều đại trước. Ôi, nếu như gió đông không làm phương tiện cho Chu Du đánh thắng trận, thì đền Đồng Tước của Tào Tháo đã khóa xuân hai nàng Kiều của Giang Đông mất rồi ! 

           Đây là một bài thơ Vịnh Sử với một thủ pháp rất đặc biệt. Hai câu mở đầu xem như tầm thường, nhưng lại đầy cảm khái, ngọn kích gãy của hơn sáu trăm năm trước mặc dù đã chìm xuống đáy sông, đã chôn sâu trong cát, là vật của tiền triều, nay vẫn còn đây. Vật vô tri của chiến tích vẫn còn sờ sờ đó, mà người xưa, kẻ chiến bại cũng như người chiến thắng, nay đã còn đâu ? 

      Hai câu kết của bài thơ là 2 câu được mọi người nhắc nhở nhiều nhất. Đây là 2 câu được Đỗ Mục dùng thủ pháp giả thiết phản biện. Ai cũng biết Chu Du hỏa thiêu Xích Bích thắng được trận là nhờ vào gió đông. Đỗ Mục lại bảo rằng : Nếu gió đông không tạo điều kiện cho Chu Du thắng trận, thì Tào Tháo sẽ thắng trận và 2 nàng Kiều sẽ bị khóa xuân trong đền Đồng Tước để mua vui cho Tào Tháo trong tuổi già.

          Cụ Nguyễn Du của ta cũng mượn vẻ đẹp tuyệt sắc của Nhị Kiều xứ Giang Đông để cho người đọc hình dung vẻ đẹp của chị em Thuý Kiều Thuý Vân bằng câu :

                  Trộm nghe thơm nức hương lân,

                  Một nền Đồng Tước khóa xuân hai Kiều

DIỄN NÔM :

                             XÍCH BÍCH

                  Kích gẫy chìm sông sắt chữa tiêu,

                  Nhận ra qủa vật của tiên triều,

                  Đông phong chẳng giúp Chu Du thắng,

                  Đồng Tước khóa xuân cả nhị Kiều !

  Lục bát :

                  Kích chìm sắt vẫn chưa tiêu,

                  Nhận ra vật của tiên triều bao thu.

                  Gió đông chẳng giúp chàng Chu,

                  Thì đền Đồng Tước ngàn thu khóa Kiều !