Bài thơ SƠ XUÂN của THÁI THUẬN :

           Thái Thuận 蔡順 (1440-?) tự Nghĩa Hoà, hiệu Lục Khê, biệt hiệu Lữ Đường, sinh 1440. Đậu tiến sĩ 1475 (niên hiệu Hồng Đức thứ 6). Làm quan ở nội các viện triều Lê Thánh Tông hơn 20 năm, sau được bổ làm tham chính ở Hải Dương, sau nữa được đặc cách giữ chức phó nguyên suý hội Tao Đàn. Tác phẩm còn lại: Lữ Đường Thi di cảo do con trai là Thái Khác và học trò là Đỗ Chính Mô sưu tầm, biên soạn.

* CHÚ THÍCH :

     - SƠ XUÂN 初春 : Mới bắt đầu mùa xuân, là Chớm Xuân, là Đầu Xuân.

     - TAM ĐÔNG 三冬 : Chỉ 3 tháng của mùa đông.

     - SẠ NOÃN 乍暖 : SẠ 乍 là Bất chợt, Bỗng nhiên. SẠ NOÃN là Chợt ấm lên.

     - NGÂN 痕 : là Vết sẹo, là Dấu vết.

     - SANH Ý 生意 : là Cái ý sống, cái ý sinh tồn. Sau dùng rộng ra chỉ Sự làm ăn buôn bán của con người để kiếm sống.

     - THẢO TÂM 草心 : Nỗi lòng của tấc cỏ.

* NGHĨA BÀI THƠ :

                           CHỚM XUÂN

       Mùa xuân vừa mới trở về sau ba tháng của mùa đông đã qua đi rồi. Trời chợt ấm lại nên gió xuân từ hướng đông đã hay hẩy thổi đến. Dấu ấn của băng tuyết còn sót lại bày ra trên mặt nước, và ý sống của đất trời đã nẩy mầm trên các cành ngọn của cây rừng. Liễu thì vẫn xanh tốt như xưa, và đào thì đã trổ màu hồng mới nhưng bướm vẫn còn chưa hay biết. Trời chiều quay đầu trông ngóng về phía quê xa, tấc lòng của người con du tử không tránh khỏi nỗi xót xa !

      Bài thơ Sơ Xuân của Thái Thuận đọc lên nghe như có âm vang hơi hám của thuở Thịnh Đường, ngay từ câu đầu tiên :

               三冬過了一春歸    Tam đông qúa liễu nhất xuân quy.

     Từ "Tam đông" làm ta nhớ đến từ "Tam xuân" trong 2 câu trong bài "Du Tử Ngâm" của Mạnh Giao đời Đường là :

                   誰言寸草心，      Thuỳ ngôn thốn thảo tâm,

                   報得三春暉.        Báo đắc Tam Xuân huy.

   mà cụ Nguyễn Du đã thoát dịch rất hay là :

               "Liều đem tấc cỏ quyết đền ba xuân"

   Ta thấy từ "Thảo Tâm Du Tử" : Tấc lòng của người con du tử, lại được Thái Thuận sử dung ở câu cuối :

           草心遊子不塍悲。    Thảo tâm du tử bất thăng bi ! (Tấm lòng như tấc cỏ của người con du tử không tránh khỏi buồn thương ray rức )...

   và nhất là câu:

                   日暮鄉關迴首望，   Nhật mộ hương quan hồi thủ vọng,

    lại làm cho ta nhớ đến 2 câu thơ cuối của Thôi Hiệu trong bài Hoàng Hạc Lâu là:

                   日暮鄉關何處是？   Nhật mộ hương quan hà xứ thị

                   煙波江上使人愁。   Yên ba giang thượng sử nhân sầu.

 ... mà Tản Đà đã dịch rất hay là :

                   Quê hương khuất bóng hoàng hôn,

                 Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai !

* DIỄN NÔM :

                    CHỚM XUÂN

          Ba tháng đông qua xuân lại thay,

          Gió xuân hây hẩy ấm lòng ai.

          Dấu tàn băng tuyết in dòng nước,

          Chồi mới đất trời biếc ngọn cây.

          Liễu đã xanh om oanh vắng tiếng,

          Đào đà đỏ nụ bướm chưa hay.

          Quay nhìn quê cũ khi chiều xuống,

          Du tử bồi hồi mắt lệ cay !

 Lục bát :

          Đông qua nay lại chớm xuân,

          Khí trời chợt ấm gió đông lào xào.

          Nước trôi băng tuyết dạo nào,

          Rừng cây nẩy lộc chồi cao xanh cành.

          Liễu buồn oanh hãy vắng tanh,

          Đào buồn vắng bướm cành xanh ửng hồng.

          Trời chiều quê cũ vời trông,

                                           Bồi hồi du tử chạnh lòng xót xa !                                            

                               Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm