月下醉飲 NGUYỆT HẠ TÚY ẨM
皎皎懸天頭戴一, Hạo hạo huyền thiên đầu đới nhất,
翻翻伴我影成三。 Phiên phiên bạn ngã ảnh thành tam.
攻腸濁酒無刀箭, Công trường trọc tửu vô đao tiễn,
聒耳煩心士不堪。 Quát nhĩ phiền tâm sỹ bất kham.
* Chú thích :
- Nguyệt Hạ Túy Ẩm 月下醉飲 : Uống say dưới trăng là Dưới ánh trăng uống đến say sưa.
- Hạo Hạo 皎皎 : Sáng vằng vặc.
- Huyền Thiên 懸天 : là Treo lơ lửng trên trời.
- Phiên phiên 翻翻 : là Chập chờn, chấp chới.
- Trọc Tửu 濁酒 : Không phải là rượu dơ, mà là rượu chưa được lọc kỹ.
- Quát Nhĩ Phiên Tâm 聒耳煩心 : Tai ù tim rối; Tai thì lù ù, tim thì đập loạn xạ; ý chỉ không còn tỉnh táo minh mẫn nữa.
- Sĩ Bất Kham 士不堪 : là Không kham nổi là kẻ sĩ nữa; tức là không còn giữ được bản chất của kẻ sĩ nữa.
* Nghĩa bài thơ :
UỐNG SAY DƯỚI TRĂNG
Một vầng sáng vằng vặc treo lơ lửng trên đầu là một; Chập chờn bên cạnh là bóng của ta nữa là ba. Công phá ruột gan cái thứ đồ rượu cặn nầy không cần dùng đến cung đao, mà cũng làm cho kẻ sĩ đầu choáng mắt hoa tai ù tim loạn không ra thể thống gì cả !
Đọc bài thơ nầy của ông vua làm cho ta nhớ lại 2 câu trong bài Nguyệt Hạ Độc Chước 月下獨酌 (Chuốc rượu một mình dưới trăng) của Thi Tiên Lý Bạch 李白 :
舉杯邀明月, Cử bôi yêu minh nguyệt,
對影成三人。 Đối ảnh thành tam nhân.
Có nghĩa :
Nâng ly mời trăng sáng,
Đối bóng nữa ba người !
Nhưng, Thi Tiên nói lên sự hào sảng phóng khoáng của đệ tử Lưu Linh, uống rượu một mình rồi mời trăng mời bóng, nên cũng vui vẻ và thoải mái như thường; Còn ông vua của ta có ý chê trách kẻ sĩ uống rượu vào sẽ mất tư cách vì tai ù tim loạn, đầu choáng mắt hoa nên trông gà hóa cuốc, thấy trăng thấy bóng như chập chờn lỡn vỡn bên mình !
* Diễn Nôm :
NGUYỆT HẠ TÚY ẨM
Một vầng vằng vặc đỉnh đầu ta,
Lỡn vỡn quanh mình bóng nữa ba.
Rượu phá ruột gan không giáo mác,
Tai ù kẻ sĩ mắt thì hoa !
Lục bát :
Đỉnh đầu vằng vặc một vầng,
Chập chờn bóng của riêng mình nữa ba.
Rượu công gan ruột xót xa,
Bất kham kẻ sĩ mắt hoa tai ù !
Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm