Trong bài thơ " NHỚ TÙA HIA " làm để điếu tang và để nhớ và kỷ niệm lúc Ba tôi mất, tôi có giới thiệu chi tiết : Má tôi là cháu của bà chủ chành lúa. Chành lúa nầy là Chành Khổng Hưng Phát ở phía bên kia cầu sắt bắt qua sông ngang nhà lồng chợ Cái Răng , là chành lúa lớn nhất Thị Trấn Cái Răng lúc bấy giờ, nên Má tôi cũng thuộc dạng Tiểu Thơ, mặc dù ở trên Ba Láng thuộc miệt vườn, nhưng vẫn được đi học chữ Hoa, nên cũng biết chút đỉnh chữ Nho, và theo nề nếp cổ xưa, nên cũng học đủ các thứ Công Dung Ngôn Hạnh....
Mỗi lần nhà có đám giỗ đám tiệc, thì các tiểu thơ miệt vườn cũng ra sức trang điểm các món ăn cho đẹp mắt, nhất là các loại dưa và cải chua được khắc thành những chữ Nho như : Phước, Lộc, Thọ, Khang, Ninh 福,祿,壽,康,寧 ... Các Hương Sư, Hương Quản thường để mắt xem xét và khen con gái Ba Láng biết chữ Nho. Ngoài ra trên các mặt bàn hoặc màn treo còn được các cô thêu đủ loại bông hoa chim cá cảnh và chữ Nho, như Gia Đình Hạnh Phúc 家庭幸福, Diên Niên Ích Thọ 延年益壽 v.v. và v.v... Nên...
Má tôi cũng là một tay thêu rất đẹp, tất cả các mặt gối ở nhà nằm đều do một tay bà thêu ra cả ! Còn tôi, tôi là " chuyên gia " can-kê mẫu thêu lên vải cho Má tôi thêu. Sau nầy, lớn hơn, vẽ khéo tay mà lại viết chữ đẹp, tôi còn vẽ và chế tác các mẫu thêu mới cho Má tôi nữa.
Vì tôi có tới 8 đứa em, nên mỗi đứa đều có một cái gối thêu theo tuổi của mỗi đứa, nên tôi phải tìm mẫu để thiết kế cả 12 Con Giáp cho gối của đứa nào thì ra đứa nấy mà không lộn xộn giành giựt nhau mỗi tối !
Quá trình tìm mẫu thiết kế cho 12 con giáp thật là vất vã: Ví dụ như : Tuổi Dần, tuổi Thìn, tuổi Ngọ thì rất đễ dàng tìm mẫu con cọp, con Rồng, con Ngựa thật đẹp để làm mẫu thêu. Còn như " Tuổi Tý là con chuột nhà, bắt vịt bắt gà khoét lổ đào hang " hổng lẽ vẽ hình con chuột mỏ nhọn liễu thì thêu lên coi sao được , nên tôi đã phải mượn hình tượng của con MICKEY MOUSE để làm mẫu thêu cho đẹp.....
Cũng như Tuổi Thân con khỉ thì mượn hình tượng của Tề Thiên Đại Thánh, tuổi Hợi con Heo thì mượn hình tượng của Trư Bát Giới.....
Rồi...
Không lẽ chỉ vẽ có cái hình mà thôi, phải có chữ nữa chớ ! Cái nầy mới rắc rối đây, phải tìm chữ nào cho phù hợp với cái mặt gối nằm ngủ mà còn phải có ý nghĩa và ăn với cái hình thì mới được. Ví dụ như : Mặt gối hình con Ngựa tuổi Ngọ thì viết bốn chữ MÃ ĐÁO THÀNH CÔNG 馬到成功, hình Tề Thiên con Khỉ tuổi Thân thì viết 4 chữ THÔNG MINH DĨNH NGỘ 聪明颖悟, hình Trư Bát Giới con Heo thì hạ 4 chữ CAO CHẨM VÔ ƯU 高枕無憂, có nghĩa : Ăn no ngủ kỷ không lo lắng gì cả !. Có nhiều con liên quan đến Thành Ngữ Điển Tích như con Gà tuổi Dậu, thì tôi viết câu Thành Ngữ VĂN KÊ KHỞI VŨ 聞雞起舞 ( là Nghe Gà gáy thức dậy luyện võ ), lấy tích của ông ....
TỔ ĐỊCH 祖逖 ( chữ nầy còn được đọc là THÍCH ), người đời Tấn, từ nhỏ đã có chí lớn, ngoài việc học văn, mỗi sáng cứ nghe gà gáy là ông thức dậy luyện võ, trở thành người văn võ song toàn. Sau làm đến chức Trấn Tây Tướng Quân. Nên thành ngữ Văn Kê Khởi Vũ sử dụng cho hình con gà thì không còn gì thích hợp hơn
Có nhiều con rất khó tìm câu chữ cho thích hợp, như con Chuột, con Rắn... thì trên mặt gối chỉ thêu thêm 2 chữ Good-night hoặc 晚安 ( Vãn An nghĩa như Good-night ) mà thôi.
Một hôm, tôi đang tạo mẫu cho tuổi Tuất, vẽ xong hình con Chó nằm dưới khóm hoa ngẩn đầu lên nhìn trăng, còn đang băn khoăn chưa biết phải hạ chữ gì, thì thời may có ông Cậu đến chơi. Ông Cậu nầy cũng là Cậu Chủ của Ba tôi ngày xưa, nên giỏi cả Cầm Kỳ Thi Họa, ông gợi ý và nhắc cho tôi về điển tích giữa Tô Đông Pha và Tể Tướng Vương An Thạch, rồi sẳn cây viết Nguyên Tử ông khoanh luôn cho tôi 5 chữ : HOÀNG CẨU NGỌA HOA ÂM 黄狗卧花陰 để hoàn tất mẫu gối thêu " Tuổi Tuất là con chó cò, nằm khoanh trong lò lổ mũi lọ lem !".
Về Điển Tích giữa Tô Đông Pha và Vương An Thạch như sau...
Vương An Thạch là Tể Tướng đương triều, chẳng những giỏi văn thơ mà còn giỏi về chính trị nữa ( Vương An Thạch Tân Pháp, là cải cách chính trị nổi tiếng của ông lúc bấy giờ, ở đây, ta chỉ bàn về văn chương ). Tô Đông Pha là một quan Hàn Lâm, rất giỏi văn thơ.( Trong Đường Tống Bát Đại Gia thì cha con Tô Đông Pha chiếm hết 3 ghế rồi ). và có lẽ vì thế mà ông cũng hơi hợm mình, nên mới cả gan sửa thơ của Tể Tướng, vì ông cho Vương An Thạch đã nhầm lẫn, khi viết 2 câu thơ sau :
Minh nguyệt đương đầu KHIẾU, 明月當頭叫,
Hoàng cẩu ngọa hoa TÂM . 黄狗卧花心.
Có nghĩa :
Trăng sáng kêu ngay ở trên đầu,và Con chó vàng nằm giữa lòng hoa.
Ông cho là Tể Tướng đã lẩm cẩm nên nhầm, mới sửa lại là :
Minh nguyệt đương đầu CHIẾU, 明月當頭照,
Hoàng cẩu ngọa hoa ÂM. 黄狗卧花陰.
Có nghĩa :
Trăng sáng soi ngay trên đĩnh đầu, và Con chó vàng nằm dưới bóng hoa.
Vương giận, mới đày ông xuống miền Mân Nam ( Vùng Phúc Kiến, Quảng Đông ngày nay ).
Một hôm, Tô Đông Pha đi dạo trong làng để thăm hỏi dân tình thì thấy một con chim lạ rất đẹp, mới hỏi thăm dân làng đó là con chim gì ? Dân làng đáp rằng : Đó là con chim Minh Nguyệt !. Tô nghe nói giật mình. Dân lại nói tiếp là, loài chim nầy chuyên tìm ăn loại sâu bọ màu vàng nằm giữa lòng hoa. Tô hỏi là loại sâu gì ?, thì dân bèn tìm ngắt một đóa hoa thật đẹp, nhưng ở giữa nhụy hoa có một con sâu màu vàng nằm cuốn tròn, mõm dài và mình đầy lông trông như một con chó con bé xíu, dân bảo con sâu đó tên là Hoàng Cẩu !. Tô bèn thở dài và chép miệng : " Thật đáng kiếp ! ". Ông trách cho sự dốt nát và hợm hĩnh của mình. Từ đó, mới chịu phục Tể Tướng là giỏi....
Thì ra hai câu thơ của Tể Tướng là để nói về 2 loài vật nầy :
Con chim Minh Nguyệt đang hót ở trên đầu, và...
Con sâu Hoàng Cẩu nằm rút mình trong nhụy hoa.
Trở lại với...
Má tôi, mãi cho đến năm 70 tuổi bà mới thôi không còn thêu nữa .
Trong cuộc đời thêu thùa của bà, ngoài việc thêu các mặt gối cho người nhà nằm, bà còn thêu tặng cho bà con cháu chắt. Nhớ một lần, cô Tư của tôi sanh em bé nhằm năm Tuất, bà bèn thêu cái mặt gối có con chó và câu " Hoàng Cẩu ngọa hoa âm " để tặng. Mấy hôm sau, Bà Nội tôi ghé nhà nhắc nhở Má tôi, sao tặng cái mặt gối " KỲ QUÁ VẬY ! ". Má tôi mới chợt nhớ ra rằng, dượng Tư của tôi là Thầy Thuốc Bắc họ HUỲNH ( Hoàng ) 姓黄, cháu của ông chủ tiệm thuốc bắc Dân Hòa Hưng. Câu " Hoàng Cẩu ngọa hoa âm " khác nào gọi con của cô dượng Tư là " Con Chó Vàng nằm dưới bóng hoa " !. Vỡ lẽ ra thì việc đã rồi, đành phải nín thinh luôn, may mà cô dượng Tư cũng không có để ý mà bắt lỗi, thiệt hết hồn ! Nên...
Nhiều khi không phải mình cố ý, hảo ý nữa là khác, nhưng cũng làm ra những chuyện dễ Giựt Mình !!!...
Để kết thúc bài viết nầy, mời tất cả cùng đọc một bài thơ Thất Ngôn Tứ Tuyệt rất hay của Tể Tướng Vương An Thạch nhé !
XUÂN DẠ 春夜
Kim lô hương tẫn lậu thanh tàn 金爐香燼漏聲殘 Tiễn tiễn khinh phong trận trận hàn 剪剪輕風陣陣寒。
Xuân sắc não nhân miên bất đắc 春色惱人眠不得,
Nguyệt di hoa ảnh thướng lan can 月移花影上欄桿。
Vương An Thạch 王安石
DIỄN NÔM :
ĐÊM XUÂN
Lủa tắt, canh tàn, hương thoảng qua,
Hây hây gió sớm lạnh ru mà.
Trêu ngươi xuân sắc, khôn yên giấc,
Trăng chiếu lan can ngập bóng hoa !
Đỗ Chiêu Đức