8.Thơ XUÂN của  Trần Quang Khải 

 Trần Quang Khải 陳光凱 (24/8/1241 - 26/7/1294) tự là Chiêu Minh 昭明, sinh vào mùa đông năm Tân Sửu (1241), mất ngày 3 tháng 7 năm Giáp Ngọ (26-7-1294), là con trai thứ ba Trần Thái Tông.

      Trần Quang Khải học rộng biết nhiều, chẳng những là một tướng cầm quân giỏi mà còn là một nhà ngoại giao có tài, một nhà thơ với những vần thơ “sâu xa lý thú”. Ông là một trong những tác gia tiêu biểu của văn học thời thịnh Trần. Trong thơ văn ông có thể tìm thấy một tinh thần yêu nước kiên cường, một tấm lòng gắn bó với con người và tạo vật, một khí phách anh hùng tiêu biểu cho dân tộc. Khi ông đi chiến trận, Trần Thánh Tông đã tặng lá cờ với hai câu thơ:

              一代功名天下有，     Nhất đại công danh thiên hạ hữu,

              兩朝忠孝世間無。     Lưỡng triều trung hiếu thế gian vô.

    Có nghĩa :

               Một đời công danh thiên hạ có,

             Hai triều trung hiếu thế gian không !

       (Công danh trọn một đời, thiên hạ còn có người như ông,

       Tấm lòng trung hiếu đối với hai triều vua thì thế gian không ai có.)

   Tác phẩm có tập thơ Lạc Đạo 樂道, nhưng đã mất, hiện chỉ còn lại 11 bài. Sau đây là hai bài thơ xuân của ông.

        春日有感 一.           XUÂN NHẬT HỮU CẢM 1.

    雨白肥梅細若絲,     Vũ bạch phì mai tế nhược ty,

    閉門兀兀坐書癡。    Bế môn ngột ngột tọa thư si.

    二分春色閒蹉過,     Nhị phân xuân sắc nhàn sai quá,

    五十衰翁已自知。    Ngũ thập suy ông dĩ tự tri.

    故國心還飛鳥倦，    Cố quốc tâm hoàn phi điểu quyện,

    恩波海濶縱鱗遲。    Ân ba hải khoát túng lân trì.

    生平膽氣輪囷在,     Sinh bình đãm khí luân khuân tại,

    醉倒東風賦一詩。    Túy đảo đông phong phú nhất thi.

             陳光凱                         Trần Quang Khải

Tác phẩm có tập thơ Lạc Đạo 樂道, nhưng đã mất, hiện chỉ còn lại 11 bài. Sau đây là hai bài thơ xuân của ông.

        春日有感 一.           XUÂN NHẬT HỮU CẢM 1.

    雨白肥梅細若絲,     Vũ bạch phì mai tế nhược ty,

    閉門兀兀坐書癡。    Bế môn ngột ngột tọa thư si.

    二分春色閒蹉過,     Nhị phân xuân sắc nhàn sai quá,

    五十衰翁已自知。    Ngũ thập suy ông dĩ tự tri.

    故國心還飛鳥倦，    Cố quốc tâm hoàn phi điểu quyện,

    恩波海濶縱鱗遲。    Ân ba hải khoát túng lân trì.

    生平膽氣輪囷在,     Sinh bình đãm khí luân khuân tại,

    醉倒東風賦一詩。    Túy đảo đông phong phú nhất thi.

             陳光凱                         Trần Quang Khải

* Diễn Nôm :

                  XUÂN NHẬT HỮU CẢM 1.

              Mai đẹp mưa xuân gội trắng ngần,

              Thư sinh trong cửa dạ lần khân.

              Hai phần xuân đã qua hơn nửa,

              Năm chục già đà tự biết thân.

              Cố quốc chút lòng chim cánh mõi,

              Ơn Vua tợ biển cá đuôi sần.

              Bình sinh đởm lượt còn hun đúc,

              Say khướt gió xuân vẫn họa vần ! 

                                            Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm

     春日有感 二.              XUÂN NHẬT HỮU CẢM 2

    月色微微夜向闌，    Nguyệt sắc vi vi dạ hướng lan,

    東風特地起春寒。    Đông phong đặc địa khởi xuân hàn.

    翻空柳絮黏高閣，    Phiên không liễu nhự niêm cao các,

    攪夢湘筠撲畫欄。    Giác mộng tương quân phốc hoạ lan.

    被物潤從天外雨，    Bị vật nhuận tòng thiên ngoại vũ,

    驚心紅褪昔時顏。    Kinh tâm hồng thối tích thời nhan,

    袪愁賴有三杯酒，    Khử sầu lại hữu tam bôi tửu,

    撫劍悠悠憶故山。    Phủ kiếm du du ức cố san.

                  陳光啓                       Trần Quang Khải. 

* Diễn Nôm :

                 XUÂN NHẬT HỮU CẢM 2             

             Ánh trăng mờ chiếu báo đêm tàn,

             Se lạnh hơi xuân gió sớm sang.

             Phe phẩy liễu cành vương gác tía,

             Phất phơ trúc nhánh vướng lan can.

             Tốt tươi vạn vật nhờ mưa móc,

             Già cỗi một lòng nhớ sắc nhan.

             Đành mượn tiêu sầu ba chén rượu,

             Vuốt thanh kiếm báu nhớ giang san !

                                                    Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm.