85. CÂU ĐỐI THÚ VỊ THEO NGÀNH NGHỀ 

                                   Tây Thi  Vương Chiêu Quân  Điêu Thuyền  Dương Qúy Phi 

Câu đối treo trước cổng, ngoài việc để mừng xuân đón Tết còn có tác dụng như là quảng cáo đối với các business, cửa hàng, dịch vụ... Nhất là ngày xưa khi các dịch vụ quảng cáo chưa có đa dạng và rầm rộ như hiện nay, thì Câu Đối là một hình thức quảng cáo tiếp thị trực tiếp đập vào mắt khách hàng khi họ có dịp đi ngang qua. Ví dụ như một Thẩm Mỹ Viện ở Hồng Kông đã trương bảng bằng bốn chữ "Mỹ Nhược Thiên Tiên 美若天仙". Có nghĩa là : "Đẹp như tiên ở trên trời!" và đôi câu đối như sau :

                 憑  君  麗  質， 未  必  閉  月  羞  花；

            Bằng quân lệ chất, Vị tất bế nguyệt tu hoa;

                 經  我  巧  門， 定  能  沉  魚  落  雁。

            Kinh ngã xảo môn, định năng trầm ngư lạc nhạn.

Có nghĩa :

      - Dựa vào sắc đẹp trời cho của bạn, chưa chắc đã bế nguyệt tu hoa;

      - Qua sự khéo léo của viện chúng tôi, chắc chắn sẽ trầm ngư lạc nhạn.

      TRẦM NGƯ, LẠC NHẠN, BẾ NGUYỆT, TU HOA 沉魚,落雁,閉月,羞花 là biểu tượng của Tứ Đại Mỹ Nhân 四大美人 cổ điển Trung Hoa. Đó chính là Tây Thi 西施 Trầm Ngư 沉魚, vì khi ra bờ suối giặt lụa, cá thấy nàng đẹp qúa nên đều thẹn mà lặn sâu cả xuống đáy nước. Vương Chiêu Quân 王昭君 Lạc Nhạn 落雁, vì khi ra khỏi Nhạn Môn Quan các con nhạn thấy nàng qúa đẹp nên bay không nổi đều rơi cả xuống bãi cát. Điêu Thuyền 貂蟬 Bế Nguyệt 閉月, vì khi Điêu Thuyền bái nguyệt, vầng trăng thấy nàng qúa đẹp nên đã trốn vào trong mây mà không dám chiếu thẳng xuống. Còn Dương Qúy Phi 楊貴妃 Tu Hoa, vì khi đi dạo ở Đình Trầm Hương thì các hoa đang nở đều xếp cánh lại cả thẹn trước vẻ đẹp còn hơn cả hoa xuân của Dương Phi. Trong Cung Oán Ngâm Khúc của Ôn Như Hầu Nguyễn Gia Thiều khi tả sắc đẹp của nàng cung phi cũng đã viết :

                  Chìm đáy nước cá lờ đờ lặn,

                  Lửng da trời nhạn ngẩn ngơ sa;

                  Hương trời đắm nguyệt say hoa,

                  Tây Thi mất vía Hằng Nga giật mình ! 

     Ở đây, Viện Thẩm Mỹ muốn nói là vẻ đẹp trời cho chưa chắc đã thiệt đẹp, hãy vào Viện của chúng tôi đi, bàn tay khéo léo của chúng tôi sẽ làm cho bạn chắc chắc có được vẻ đẹp một cách hoàn hảo hơn :

        - Sắc đẹp trời cho, chưa chắc đã tu hoa bế nguyệt;

        - Mỹ viện ta làm, chắc chắn sẽ lạc nhạn trầm ngư 

                                 Tây Thi  Vương Chiêu Quân  Điêu Thuyền  Dương Qúy Phi

 Đi ngang qua một quán ăn, ta lại thấy bốn chữ "DĨ THỰC VI THIÊN 以食為天" ở giữa với đôi câu đối hai bên như sau :

                        食  客  裡  雖  無  名  星  巨  擘；

                Thực khách lý tuy vô danh tinh cự phách;

                        杯  盤  中  卻  有  美  酒  佳  肴。

                Bôi bàn trung khước hữu mỹ tửu giai hào.

Có nghĩa :

            - Trong thực khách đến ăn uống tuy không có người nổi tiếng tai to mặt lớn ;

            - Nhưng... Trong bàn ăn chúng tôi lại có cả rượu ngon và các thức ăn ngon.

        Vừa khiêm tốn vì là quán ăn nhỏ nên không có những minh tinh tai to mặt lớn đến ăn, vừa tự hào vì quán tuy nhỏ nhưng cũng có đầy đủ rượu ngon và sơn hào hải vị, và... Bảo đãm giá sẽ rẻ hơn các nhà hàng lớn !

        Bốn chữ "DĨ THỰC VI THIÊN 以食為天" có nghĩa : "Lấy cái ăn làm Trời". TRỜI ở đây chỉ cái gì đó "Cao quý nhất, cần thiết nhất". Câu nói nầy có xuất xứ từ sách Hán Thư 漢書 của Ban Cố 班固 đời Đông Hán 東漢 : Vương giả dĩ dân vi thiên, nhi dân dĩ thực vi thiên 王者以民為天，而民以食為天. Có nghĩa : "Bậc vương giả lấy dân làm cao nhất, còn dân thì lấy cái ăn làm cao nhất". Ý nói : Vua thì coi dân là cần thiết nhất, vì không có dân thì làm vua với ai đây ? Còn dân thì coi cái ăn là cần thiết nhất, vì không có cái ăn thì làm sao mà sống ?! Câu nói nầy thường hay bị nói sai thành : Dân dĩ thực vi TIÊN 民以食為先, có nghĩa : Dân thì lấy cái ăn làm trước hết. Sai mà ý không Sai, chỉ là một cách nói khác đi mà thôi, nhưng ý của chữ TIÊN 先 là Trước không mạnh bằng ý của chữ THIÊN 天 là Trời, là Cao nhất, là Cần thiết nhất, không có không được !  

      Diễn Nôm :

                     - Trong thực khách tuy không tai to mặt lớn;

                     - Trên bàn ăn vẫn đủ hải vị sơn hào .

      Sau đây là bộ câu đối Tết của một thương hiệu thương buôn với đầy đủ ý xuân với bốn chữ hoành phi "Cố Khách Doanh Môn 顧客盈門" có nghĩa : Khách hàng đầy cửa; và đôi câu đối như sau :

                 交  以  道  接  以  禮， 櫃  檯  傳  春  意；

              Giao dĩ đạo tiếp dĩ lễ, quỹ đài truyền xuân ý

                 近  者  悅  遠  者  來， 笑  臉  帶  春  風。

            Cận giả duyệt viễn giả lai, tiếu kiểm đới xuân phong.

Có nghĩa :

       - Giao tiếp phải đạo và lễ phép, chưởng quầy thoải mái như ý của mùa xuân;

       - Người gần thì vui người xa thì tìm đến, mặt luôn tươi cười tựa như đang đón gió xuân vậy.

     Giao tiếp phải đạo đúng lẽ buôn bán không đập đổ và lễ phép, xem khách hàng như là "Thượng đế", người chưởng quầy luôn luôn thoải mái như truyền cái ý xuân tươi đến với khách hàng. Và... Luôn luôn làm vui lòng người gần đẹp ý người xa, tiếp khách thì mặt luôn nở nụ cười như đang đón gió xuân vậy !

                         - Giao tiếp ân cần lễ phép, như truyền xuân ý;

                         - Vui lòng khách đến gần xa, tựa đón gió xuân !

 Trở lại với nghề thầy giáo, trước một giảng đường người ta đã đọc được bốn chữ "Học Hải Vô Nhai 學海無涯" là "Biển học không bờ bến" và một đôi câu đối Tết như sau :

                   講  台  三  尺，  可  話  古  今  中  外；

               Giảng đài tam xích, khả thoại cổ kim trung ngoại;

                   粉  筆  一  枝，  能  描  天  地  山  河。

                Phấn bút nhất chi, năng miêu thiên địa sơn hà !

Có nghĩa :

            - Bụt giảng chừng ba thước, có thể truyền đạt kiến thức trong ngoài kim cổ;

            - Phấn viết chỉ một cây, có thể vẽ nên đồ họa của trời đất núi sông !

      Khỏi phải cường điệu, tác dụng giáo dục từ xưa đến nay đều ngập tràn cả bụt giảng của người thầy và kiến thức bao la gồm cả trời đất núi sông đều từ viên phấn trắng trên tay người thầy mà ra cả !

               造就五光十色,     Tạo tựu ngũ quang thập sắc, 

               凑成萬紫千红.     Tấu thành vạn tử thiên hồng.

Có nghĩa :

     - Tạo nên năm màu mười sắc, (rất tiếc thành ngữ "Ngũ quang thập sắc" của tiếng Hoa, không có thành ngữ tương đương trong tiếng Việt).

     - Hợp thành ngàn tía muôn hồng.(Vạn tử thiên hồng là Muôn hồng ngàn tía).

       Đôi câu đối nầy, được ký giả của Nhật Báo SGGP bản tiếng Hoa trầm trồ và đến phỏng vấn, vì thứ nhất, câu đối lạ, lạ ở chỗ nó chỉ có 6 chữ, thứ nhì, nó đặc biệt vì nêu lên được đặc trưng màu sắc của nghề làm sơn, thứ ba, Họ không ngờ một người làm sơn, một con buôn, mà biết làm câu đối. Thế thôi.

       Sự thật, thì trước khi làm câu đối nầy, tôi đã đọc qua câu đối của Cụ Nguyễn Khuyến làm cho bà thợ nhuộm khóc chồng, câu đối như thế nầy :

         - Thiếp từ khi lá THẮM xe duyên, khi vận TÍA, lúc cơn ĐEN, 

                  ĐIỀU dại ĐIỀU khôn nhờ bố ĐỎ.

         - Chàng ở suối VÀNG có biết, vợ má HỒNG, con răng TRẮNG, 

                  TÍM gan TÍM ruột với trời XANH.

      Câu đối trên gồm đủ màu sắc của nhà thợ nhộm : Thắm, tía, đen, điều, đỏ vàng, hồng, trắng, tím, xanh.

       Để kết thúc cho bài viết hôm nay, mời tất cả cùng đọc câu đối mà cũng là lời Chúc Tết đến với tất cả mọi người như sau :

                        老 老 少 少 男 男 女 女  都 添 一 歲；

            Lão lão thiếu thiếu nam nam nữ nữ  đô thiêm nhất tuế;

                        歡 歡 喜 喜 笑 笑 談 談  各 過 新 年。

            Hoan hoan hỉ hỉ tiếu tiếu đàm đàm  các qúa tân niên.

Có nghĩa :

        - Già già trẻ trẻ gái gái trai trai  đều thêm một tuổi;

        - Vui vui vẻ vẻ nói nói cười cười  cùng đón xuân sang !

    - Đô Thiêm Nhất Tuế 都添一歲 có nghĩa : Đều thêm một tuổi; Nhưng...

    - Các Quá Tân Niên 各過新年 có nghĩa là : Cùng nhau ăn Tết. Người Hoa gọi ĂN TẾT là QUÁ TÂN NIÊN 過新年. Ví dụ : Năm nay bạn "quá tân niên" ở đâu ? Có nghĩa là : Năm nay bạn ĂN TẾT ở đâu  đó !

     Chúc cho tất cả mọi người gái, trai, già, trẻ, đều nói, cười, vui vẻ để "Quá Tân Niên" !

     Hẹn bài viết tới !

                                                                  杜紹德

                                                               Đỗ Chiêu Đức

          Thư pháp của Đỗ Chiêu Đức :           

            Mỹ nhược Thiên Tiên                Dĩ thực vi thiên                         Cố khách doanh môn                    Học hải vô nhai