至靈山道中 CHÍ LINH SƠN ĐẠO TRUNG
其一 kỳ nhất
河岳英靈從橐中, Hà nhạc anh linh tòng thác trung,
客來自外忽聞鐘。 Khách lai tự ngoài hốt văn chung.
岩巒矗矗寒風冽, Nham loan súc súc hàn phong liệt,
疑是幽山十二峰。 nghi thị U Sơn thập nhị phong !
* Chú thích :
- CHÍ LINH SƠN ĐẠO TRUNG 至靈山道中 : là Trên đường núi Chí Linh. Dãy núi Chí Linh thuộc huyện Lang Chánh, Ngọc Lặc, miền tây tỉnh Thanh Hoá, từng là căn cứ địa của Bình Định Vương Lê Lợi. Chí Linh còn là tên một huyện thuộc trấn Hải Dương thời Lê, nay thuộc tỉnh Hải Hưng.
- Hà Nhạc 河岳 : Hà là Sông, Nhạc là Núi, nên HÀ NHẠC là Núi sông, Sông núi.
- Thác 橐 : là THÁC DƯỢC 橐鑰 là cái lò rèn. TÒNG THÁC TRUNG 從橐中 là Theo sự trui rèn mà nên.
- Nham Loan 岩巒 : Núi đá chơm chởm vòng vèo.
- Súc Súc 矗矗 : là Dựng đứng , sừng sửng.
- Hàn Phong Liệt 寒風冽 : Gió rét căm căm.
- U Sơn 幽山 : Theo Thi Viện giải thích là :"Tên dãy núi dưới âm phủ, theo truyền thuyết." Nhưng "Thập Nhị Phong" thì có liên quan đến "Vu Sơn Thập Nhị Phong 巫山十二峰" là 12 ngọn trong rặng núi Vu Sơn ở phía cửa đông của thành phố Trùng Khánh gần với Trường Giang Tam Hiệp. Mười hai ngọn núi nầy cũng mây mù gió lạnh quanh năm và lượng mưa hằng năm cũng rất lớn như thành ngữ "Vân Vũ Vu Sơn" vậy !
* Nghĩa bài thơ :
Trên đường núi Chí Linh (kỳ 1)
Núi sông anh linh như được hun đúc trui rèn trong lò tạo hóa, khách đến từ bên ngoài bỗng dưng nghe như có tiếng chuông vang (do tiếng gió luồn qua các vách núi đá tạo nên). Những ngọn núi đá uốn quanh sừng sửng trong tiếng gió rít lạnh căm căm, ngỡ như là mười hai ngọn U Sơn của âm tào địa phủ trong truyền thuyết vậy !
* Diễn Nôm :
CHÍ LINH SƠN ĐẠO TRUNG
kỳ nhất
Sông núi anh linh hun đúc nên,
Khách sang nghe tự tiếng chuông rền.
Quanh co núi đá căm căm rét,
Cứ ngỡ U Sơn tận cửu tuyền !
Lục bát :
Anh linh sông núi đúc nên,
Từ ngoài bước đến nghe rền tiếng chuông.
Núi cao sừng sửng gió luồn,
Ngỡ mười hai ngọn U Sơn cửu tuyền !
Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm