70 . Đôi Điều Tâm Sự 2 

Trước khi kể chuyện của tôi, xin mời tất cả chúng ta cùng ôn lại hai tác giả lớn trong văn học cổ Việt Nam ta nhé, đó là....

                  Nguyễn Khuyến , Tam nguyên Yên Đỗ, vì ông ở làng Yên Đỗ và đậu đầu 3 cuộc thi nên gọi là TAM NGUYÊN : Đậu đầu thi hương gọi là HƯƠNG NGUYÊN, đậu đầu thi hội gọi là HỘI NGUYÊN và đậu đầu thi đình gọi là ĐÌNH NGUYÊN.Ông rất giỏi vể làm câu đối. Ngày xưa, khi nhà có điều hiếu hỉ như đám cưới, đám ma... thường được mừng chúc hoặc chia buồn bằng đôi câu đối.Muốn có câu đối hay thì phải nhờ đến những bậc Đại khoa có tài như Nguyễn Khuyến làm thì mới có giá trị. Muốn nhờ những người nầy làm câu đối thì phải có lễ vật, tốn kém vô cùng. 

Một hôm, có một anh kia mang lễ vật rất hậu đến nói với cụ Tam Nguyên rằng : Nhờ cụ làm cho một đôi câu đối mà hiếu hay hỉ gì cũng dùng được cả , để đám cưới, đám ma, chúc thọ... nhiều quá, mỗi lần đều rất tốn kém, thà tốn một lần cho xứng đáng để khỏi phải mỗi lần mỗi tốn, Cụ cười cho cái hảo ý của anh ta, và viết cho đôi câu đối như sau :

   Nhất đức tại thiên tùy phó phận          一 德 在 天 随 付 份

  Thất tình ư ngã khởi vô tâm                  七 情 於 我 豈 無 心

Giải thích như sau :

                Nếu là đám cưới sẽ có nghĩa như thế nầy : Cái đức là do Trời ban, duyên Trời rung ruổi phải gặp số phận nhân duyên như thế. Về mặt tình cảm của con người ( Thất tình là Hỉ, Nộ, Ái , Ố, Ai, Cụ, ( lạc ), Dục ) Tôi đâu thể vô tâm trước cái vui của quý vị.....( Khởi vô tâm : có nghĩa : Sao mà có thể vô tâm cho được ! )

                 Nếu là đám ma thì sẽ giải thích như sau : Cái đức do Trời ban cho số phận có bao nhiêu đó mà thôi ( đừng buồn nữa ). Về mặt tình người thì tôi đâu thể vô tâm làm ngơ ( trước sự tang tóc của các vị cho được ! .....).

                Nếu là chúc thọ thì lại có nghĩa : Cái đức của Trời cho được hưởng phước phần trường thọ là vậy, còn về nhân tình thì tôi cũng đâu thể làm ngơ, tức là tôi cũng chúc mừng cho quý vị đó.!.....

                Bây giờ, thì ta nói về Trần Tế Xương nhé ! TTX cũng có một bài thơ theo thể HÁT NÓI về Tết, trong đó có 2 câu đối rất hay. Mời Quý vị cùng đọc bài Hát nói sau :

"Nhập thế cục bất khả vô văn tự

Chẳng hay ho cũng húng hắng một vài bài

Huống chi mình cũng đã đỗ tú tài

Ngày tết đến cũng phải một vài câu đối

Đối rằng:

                        "Cực nhân gian chi phẩm giá phong nguyệt tình hoài 

                            極 人 間 之 品 價， 風 月 情 懷

                         Tối thế thượng chi phong lưu, giang hồ khí cốt” 

                         最 世 上 之 風 流， 江 湖 氣 骨

Viết vào giấy dán ngay lên cột

Hỏi mẹ mày rằng dốt hay hay

Rằng hay thì thật là hay

Chẳng hay sao lại đỗ ngay tú tài

                                                                               Đỗ Chiêu Đức