* Chú thích :

    - ĐÔNG TUẦN HIỂU PHÁT CẤM GIANG 東巡曉發禁江 : Đi tuần phía đông, buổi sáng xuất phát từ sông Cấm.

    - Vũ Bái 羽旆 : là Loại cờ phướng cắm trên xe hoặc thuyền khi đi xa, có tua trang trí như hình đuôi chim én rủ xuống.

    - Lục Sư 六師 : là Biên chế của quân đội đời nhà Chu. Theo sách "Chu Lễ 周禮" Lục Sư còn gọi là Lục Quân 六軍, được tổ chức như sau :"5 người là một NGŨ, 5 NGŨ là một LƯỠNG, 4 LƯỠNG là một TỐT, 5 TỐT là một LỮ, 5 Lữ là một SƯ, 5 SƯ là một QUÂN. Sau dùng rộng ra chỉ quân đội do nhà Vua chỉ huy thì gọi là LỤC SƯ.

   - Hỷ Sắc 喜色 :là Khí sắc vui vẻ, ở đây chỉ sự Hồ Hỡi của binh lính.

   - Hiệp 挾 : có bộ THỦ 扌bên trái, có nghĩa là Kẹp, là Gắp; trong câu có nghĩa là Ỷ vào, Vựa vào.

   - Hồ Điêu 狐貂 : là một loại chồn cáo, lông rậm có đuôi dài, da dùng làm áo mặc rất ấm. Xưa hay dùng để may áo cho binh lính ở vùng xa xôi lạnh lẽo, gọi là Điêu Cẩm 貂錦, nên Điêu Cẩm còn dùng để chỉ binh lính tinh nhuệ ở vùng biên tái, như trong bài Lũng Tây Hành của Trần Đào đời Đường :

              誓掃匈奴不顧身， Thệ tảo Hung Nô bất cố thân,

              五千貂錦喪胡塵。 Ngũ thiên ĐIÊU CẨM táng Hồ trần.

Có nghĩa :

              Thề quét Hung Nô chẳng nệ thân,

              Năm ngàn CHIẾN SĨ vùi thân đất Hồ.

  Nên...

      Hồ Điêu trong câu thơ là chỉ binh lính của nhà vua mặc Áo giáp rực rỡ trong buổi đi tuần.             

   - Mục Cực 目極 : còn nói là CỰC MỤC, là Mút tầm con mắt.

* Nghĩa bài thơ :

                        Buổi Sáng Xuất Phát Từ Sông Cấm Khi Đi Tuần Ở Phía Đông.

        Ánh nắng ấm áp vươn lên cả ngàn trượng toả trên các cờ phướng cắm trên quân thuyền của vua đi, Lục quân hồ hỡi rực rỡ với áo hồ điêu nghiêm chỉnh. Mặt trời mọc lên trong sơn cốc rực nắng nên sắc mây như cũng mỏng và nhẹ hơn, ta có thể nhìn mút tầm mắt ngắm giang sơn muôn dăm hiện ra ở chốn xa xa ! 

          Quang cảnh lục quân với đội thuyền của nhà vua đi tuần buổi sáng thật hào hùng phấn khởi !

* Diễn Nôm :

                                                                   ĐÔNG TUẦN HIỂU PHÁT CẤM GIANG  

            Ngàn trượng nắng hanh rợp bóng cờ,

                  Lục quân hồ hỡi áo điêu cơ.

                  Nắng lên rực núi mây cao vút,

                  Mút mắt non sông vạn dặm chờ !

      Lục bát :

                  Nắng hanh ngàn trượng rợp cờ,

                  Lục sư khoát áo điêu cơ oai hùng.

                  Nắng lên mây núi chập chùng,

                  Non sông muôn dặm khuất tầm mắt ta !

                                                                                                  Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm