幽州夜飲 U CHÂU DẠ ẨM
涼風吹夜雨, Lương phong xuy dạ vũ,
蕭瑟動寒林。 Tiêu sắc động hàn lâm.
正有高堂宴, Chính hữu cao đường yến,
能忘遲暮心? Năng vong trì mộ tâm ?
軍中宜劍舞, Quân trung nghi kiếm vũ,
塞上重笳音。 Tái thượng trọng già âm.
不作邊城將, Bất tác biên thành tướng,
誰知恩遇深! Thùy tri ân ngộ thâm !
張說 Trương Duyệt
* Chú thích :
- U CHÂU 幽州 : Tễn của một châu ngày xưa, gồm có Bắc Kinh, Hà Bắc , Kế Huyện của ngày nay.
- CAO ĐƯỜNG YẾN 高堂宴 : Yến tiệc được bày ở nơi nhà cao cửa rộng.
- TRÌ MỘ TÂM 遲暮心 : Cái lòng của buổi chiều đến chậm. Có nghĩa là : Cái lòng ảm đạm thê lương của người già nua trong buổi chiều xế bóng.
- KIẾM VŨ 劍舞 : là Múa kiếm giúp vui trong tiệc rượu.
- GÌA 笳 : là Cây kèn được cuốn bằng lá của người Hồ hay thổi.
- BIÊN THÀNH TƯỚNG 邊城將 : Tướng giữ thành ngoài biên ải. Tác giả tự chỉ mình.
- ÂN NGỘ 恩遇 : Chỉ cái ân tri ngộ của nhà vua.
* Nghĩa Bài Thơ :
ĐÊM DỰ TIỆC RƯỢU Ở U CHÂU
Trong đêm mưa tối ở U Châu nầy, gió lạnh thổi rít từng cơn qua rừng cây lá lạnh lẽo xạc xào lay động. May thay cũng là lúc trong quân đang có buổi tiệc lớn để ủy lạo tướng sĩ. Nhưng lòng ta sao có thể quên được nỗi thê lương buồn thảm của tuổi già trong buổi chiều xế bóng. Trong tiệc quân thì lấy múa kiếm làm vui, còn ngoài biên tái thì lại trân trọng tiếng kèn lá của người Hồ thổi nghe mà não nuột. Nếu không có làm tướng trấn thủ ngoài biên thành thì sẽ không biết được cái ân tri ngộ của nhà vua dành cho quân tướng ngoài biên ải sâu đậm biết chừng nào !
Năm đầu Khai Nguyên của Đường Huyền Tông (713-741), Trương Duyệt đang là Trung Thư Lệnh, vì bất hòa với Tễ Tướng Diêu Nguyên Sùng, nên bị biếm làm Thứ Sử Tương Châu, rồi Án Sát sứ Hà Bắc. Sau chuyển làm Hữu Vũ Lâm Tướng Quân Kiểm Hiệu U Châu Đô Đốc. Bài thơ nầy được làm ở Kế Huyện trong phủ Đô Đốc ở U Châu, tả lại tình hình của một buổi dạ tiệc trong quân ngũ, lời thơ bi tráng của một tướng ở biên thành ẩn ức những nỗi bất mãn ngấm ngầm của việc bị biếm ra ngoài biên ải.
* Diễn Môm :
U CHÂU DẠ ẨM
Lạnh lẽo đêm mưa gió,
Xạc xào rừng lá reo.
Đúng lúc bày diên yến,
Khó quên lúc xế chiều.
Trong quân vui múa kiếm,
Trên ải kèn thay tiêu.
Chẳng phải biên thành tướng,
Ân vua thấm thía nhiều !
Lục bát :
Vụt vù gió lạnh đêm mưa,
Rừng cây lạnh lẽo gió đưa xạc xào.
Tiệc bày thành lũy lầu cao,
Lòng sao quên được mối sầu chiều rơi.
Trong quân múa kiếm làm vui,
Ngoài biên tái vẳng kèn xuôi đất Hồ
Biên thành tướng ở xa đô,
Ân vua tri ngộ bao giờ cho nguôi !
Đỗ Chiêu Đức