1. BẢN CHỮ HÁN CỔ CỦA BÀI THƠ :
淮上喜會梁川故人 HOÀI THƯỢNG HỈ HỘI LƯƠNG XUYÊN CỐ NHÂN
江漢曾為客, Giang Hán tằng vi khách,
相逢每醉還。 Tương phùng mỗi túy hoàn.
浮雲一別後, Phù vân nhất biệt hậu,
流水十年間。 Lưu thủy thập niên gian.
歡笑情如舊, Hoan tiếu tình như cựu,
蕭疏鬢已斑。 Tiêu sơ mấn dĩ ban.
何因不歸去? Hà nhân bất qui khứ ?
淮上對秋山。 Hoài thượng đối thu san.
韋應物 Vi Ứng Vật
2. XUẤT XỨ CỦA BÀI THƠ :
VI ỨNG VẬT vốn có một thời gian làm thị vệ cho vua Đường Huyền Tôn, hiệu là Tam Vệ Lang, nên tung hoành dọc ngang hống hách, vô pháp vô thiên. Sau ông phát chí học hành, từng giữ các chức vụ Huyện Lệnh và Ngự Sử ở đất Giang Hoài, bài thơ nầy ông làm lúc ở Hoài Thượng ( thuộc Hoài Âm Giang Tô ngày nay ), mừng vì gặp lại cố nhân ở Lương Châu. Đây là người bạn mà mười năm trước ông đã quen biết ở vùng Giang Hán.
3. GHI CHÚ :
HOÀI THƯỢNG 淮上 : Ở bên dòng Hoài Thủy, tức là vùng Hoài Âm Giang Tô hiện nay.
LƯƠNG CHÂU 梁州 : tên một châu quận đời Đường, nay thuộc vùng đất phía đông huyện Nam Trịnh tỉnh Thiểm Tây.
GIANG HÁN 江漢 : là con sông chảy ngang Lương Châu.
TẰNG 曾 : là Đã từng.
BAN 斑 : là Đốm, là Vệt. Ở đây chỉ tóc đã lốm đốm bạc.
HÀ NHÂN 何因 : là Vì Lý Do Gì ? Vì Nguyên Nhân nào ?
4. NGHĨA BÀI THƠ :
MỪNG GẶP CỐ NHÂN LƯƠNG CHÂU Ở HOÀI THƯỢNG
Chúng ta đều đã từng làm khách ở đất Giang Hán, mỗi lần gặp mặt nhau đều " không say không về ". Nhưng rồi, mỗi người đều như đám mây trôi nổi kia phiêu bạt khắp nơi, như dòng nước nọ trôi chảy muôn phương, thoát cái mà đã mười năm trường. Gặp lại đây tay bắt mặt mừng tình vẫn như xưa, chỉ có điều là tóc mai đều đã lốm đốm bạc cả rồi ! Vì lí do gì mà ta chẳng muốn quay về ư ? Vì ở đất Hoài Thượng nầy có núi Thu San quá đẹp đã níu lấy chân ta rồi !
5. DIỄN NÔM :
MỪNG GẶP CỐ NHÂN LƯƠNG CHÂU Ở HOÀI THƯỢNG
Giang Hán từng là khách,
Gặp nhau " Xỉn " mới cam.
Mây trôi người ly biệt,
Nước cuốn chốc mười năm.
Gặp lại mừng như cũ,
Lốm đốm tóc hoa râm.
Vì sao còn lưu luyến,
Nàng thu giữ bước chân !
Lục bát :
Giang Hán là khách năm xưa,
Gặp nhau mỗi độ say sưa mới về.
Chia tay mây trắng bốn bề,
Hoa trôi nước cuốn đi về ... mười năm.
Gặp nhau mừng rỡ khôn cầm,
Thoắt mà tóc đã hoa râm mất rồi !
Vì sao chưa chịu qui hồi ?
Núi thu Hoài Thượng bồi hồi giữ chân !