38. Đoàn Thị Điểm và Đoàn Viết Luân 

Bà Đoàn Thị Điểm diễn nôm tập thơ Chinh Phụ ngâm khúc, hay như thế nào, ai cũng biết cả rồi. Bà có một ông anh tên là Đoàn Viết Luân cũng rất giỏi thơ văn.

Một hôm, cơm chiều và tắm rửa xong xuôi, bà đang xăm xoi trước gương thì ông anh đến, thấy cô em gái ngồi trước gương, ông ta tức cảnh buộc miệng đọc ra 1 vế đối như sau :

Đối kính họa mi, nhất điểm khuyên thành lưỡng điểm 對 镜 画 眉，一 点 圈 成 两 点 。

Có nghĩa : Ngồi trước gương mà kẽ chơn mày, thì chấm 1 chấm sẽ thành 2 chấm.

Xin nói thêm về câu đối nầy, có người viết chữ KHUYÊN thành chữ PHIÊN 翻 là Lật, lật( thuyền ), lật( trang nầy qua trang khác ). Phiên dịch : là chuyển từ ngôn ngữ nầy qua ngôn ngữ khác.... Ý nghĩa không được chính xác bằng từ KHUYÊN 圈 là Vẽ vòng. Thành ngữ về trang điểm của các bà các cô có câu : KHUYÊN KHUYÊN ĐIỂM ĐIỂM 圈圈點點. Nghĩa đen là : khoanh khoanh chấm chấm, nghĩa bóng là động tác chấm phá trên khuôn mặt khi trang điểm. Nên thiết nghĩ : Chữ KHUYÊN đúng hơn chữ PHIÊN là vậy !

Vì bà tên là Điểm( chấm ), nên cũng có nghĩa là ngồi trước gương thì 1 cô Điểm thành ra 2 cô Điểm. Câu đối khá hóc búa, nên bà không đối được ngay lúc đó, buồn lòng bà thả bộ ra bờ ao sen, thì thấy ông anh cũng đang đứng đó ngắm trăng. Xúc cảnh sinh tình, bà ứng khẩu đối ngay câu đối của ông anh như sau :

Lâm trì ngoạn nguyệt, độc luân chuyển tác song luân. 臨 池 玩 月，独 轮 转 作 双 轮 。

Có nghĩa : Đứng bên bờ ao ngắm trăng, thì 1 vầng trăng đơn độc sẽ thành ra 2 vầng trăng.

Chữ LUÂN là Mạo từ( Article ), nhất luân 一 轮, là một vầng, Độc luân : là một vầng trăng đơn độc. mà cũng là tên của ông anh quý hóa của bà. Đứng ở bờ ao ngắm trăng thì một anh Luân sẽ thành 2 anh Luân, một anh trên bờ, 1 anh là cái bóng dưới ao. Thật xuất sắc !