ระบบบริหารความเสี่ยง ความปลอดภัย และคุณภาพ
(Risk, Safety, and Quality Management System)
(1) มีการประสานงานและประสานความร่วมมือที่ดีระหว่างโปรแกรมบริหารความเสี่ยงต่างๆ รวมทั้งการบูรณาการระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารความเสี่ยง
(2) มีการค้นหาความเสี่ยงทางด้านคลินิกและความเสี่ยงทั่วไป ในทุกหน่วยงานและในทุกระดับ จัดลำดับความสำคัญ เพื่อกำหนดเป้าหมายความปลอดภัยและมาตรการป้องกัน
(3) มีการกำหนดกลยุทธ์และมาตรการป้องกันอย่างเหมาะสม สื่อสารและสร้างความตระหนักอย่างทั่วถึง เพื่อให้เกิดการปฏิบัติที่ได้ผล
(4) มีระบบรายงานอุบัติการณ์และเหตุการณ์เกือบพลาดที่เหมาะสม มีการวิเคราะห์ข้อมูลและนำข้อมูลไปใช้เพื่อการประเมินผล ปรับปรุง เรียนรู้ และวางแผน
(5) มีการวิเคราะห์สาเหตุที่แท้จริง (root cause) เพื่อค้นหาปัจจัยเชิงระบบ ที่อยู่เบื้องหลัง และนำไปสู่การแก้ปัญหาที่เหมาะสม
(6) มีการประเมินประสิทธิผลของโปรแกรมบริหารความเสี่ยงและความปลอดภัยอย่างสม่ำเสมอ และนำไปสู่การปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้น
ความคาดหวังที่จะดู
ประสิทธิภาพในการตรวจจับและแก้ไขปัญหา
กระบวนการ : การเฝ้าระวังปัญหา, การจัดการกับเหตุการณ์เบื้องต้น, การรายงาน, การลดความสูญเสีย, การวิเคราะห์สาเหตุ, การวางแนวทางเพื่อป้องกัน
ผลลัพธ์ :ตรวจจับและแก้ไขปัญหาได้รวดเร็ว, ควบคุมความสูญเสียได้, โอกาสเกิดซ้ำอยู่ในระดับต่ำ
ประสิทธิภาพในการป้องกันและจัดการกับความเสี่ยง
กระบวนการ : การวิเคราะห์ความเสี่ยง, การกำหนดมาตรการป้องกัน, การสร้างความตระหนัก, การเฝ้าระวัง/ระบบรายงาน, การจัดการกับความสูญเสีย/เสียหาย, การจัดระบบข้อมูลเพื่อการบริหารความ
เสี่ยง, การเชื่อมโยงโปรแกรมที่เกี่ยวข้องกับการบริหารความเสี่ยง, การประเมินประสิทธิภาพ
ผลลัพธ์ : ความเสี่ยงอยู่ในระดับต่ำ, ความสูญเสีย/ความเสียหายอยู่ในระดับต่ำ
ความคาดหวังคุณภาพการดูแล
ความครอบคลุมของกิจกรรมคุณภาพด้านคลินิกบริการ ทั้งประเภทของกิจกรรม กลุ่มผู้ป่วย หน่วยงาน และบุคคลที่เข้าร่วมทำกิจกรรม
กระบวนการ :การวิเคราะห์โรคและหัตถการเพื่อหาโอกาสพัฒนา, การค้นหาแหล่งข้อมูล scientific evidence/recommendation, การเปรียบเทียบช่องว่างระหว่างความรู้กับการปฏิบัติ, การวางแผนและทดลองปรับปรุง, การวัดผล, การขยายผล, การติดตามเครื่องชี้วัดทางคลินิกเฉพาะโรค
ผลลัพธ์ : มีกิจกรรมคุณภาพด้านคลินิกบริการครอบคลุมโรคและหัตถการที่สำคัญ, มีการเปลี่ยน
แปลงระดับคุณภาพด้านคลินิกบริการที่เห็นได้ชัดเจน, ผู้เกี่ยวข้องมีเจตคติที่ดีต่อการร่วมทำกิจกรรม
ทีมที่เกี่ยวข้อง
ทีม RM
ทีมนำเฉพาะด้านต่างๆ
หน่วยงาน/ทีมงานประจำวัน
บทบาทคณะกรรมการ RM
กำหนดทิศทาง นโยบายและติดตามประเมินผลว่าระบบที่ใช้อยู่นั้นมีประสิทธิภาพเพียงใด
สามารถป้องกันและจัดการกับความเสี่ยงหรือความสูญเสียได้ดีเพียงใด
ทำหน้าที่ประสานเชื่อมโยงกิจกรรมและข้อมูลข่าวสารระหว่างโปรแกรมต่างๆ เพื่อให้เห็นภาพรวมของความเสี่ยงทั้งโรงพยาบาล
ให้ความช่วยเหลือแก่หน่วยงานต่างๆเพื่อสร้างความเข้าใจ และสงบความไม่พึงพอใจแก่ผู้สูญเสียให้เร็วที่สุด
กระบวนการบริหารความเสี่ยง
ค้นหา ประเมิน จัดระบบป้องกัน/แก้ไข ติดตามประเมิน/เฝ้าระวัง
การค้นหาความเสี่ยง
ค้นเชิงรุก
ค้นในเชิงตั้งรับ
การค้นหาความเสี่ยงเชิงตั้งรับ จากบันทึกที่มีอยู่แล้ว
§ บันทึกการบำรุงรักษาเชิงป้องกัน
§ รายงานการตรวจสอบเพื่อป้องกันอัคคีภัย
§ รายงานยาเสพติด
§ บันทึกการควบคุมคุณภาพของห้องปฏิบัติการ
§ รายงานการควบคุมคุณภาพของอาหาร
§ รายงานด้านอาชีวอนามัย
§ รายงานการตรวจสอบความปลอดภัยในการทำงาน
§ รายงานการตรวจสอบความปลอดภัยด้านรังสีวิทยา
§ รายงานอุบัติการณ์
§ รายงานการติดเชื้อในโรงพยาบาล
§ บันทึกประจำวันของหน่วยงาน
§ รายงานเวรตรวจการ
§ รายงานของหน่วยรักษาความปลอดภัย
การค้นหาความเสี่ยงทางคลินิก
ค้นหาจากกระบวนการดูแลผู้ป่วย
ประสบการณ์ในอดีตของตนเองหรือผู้อื่น เช่น รายงานอุบัติการณ์ ข่าวเหตุการณ์ในหน้าหนังสือพิมพ์
ผลการวิจัยในวารสารวิชาการต่างๆ
ทบทวนการดูแลผู้ป่วยอย่างสม่ำเสมอ
วิธีการหาความเสี่ยงจากกระบวนการดูแลผู้ป่วย (ค้นหาเชิงรุก)
patient round เป็นการค้นหาความเสี่ยงจากผู้ป่วยที่กำลังนอนอยู่ เช่น C3THER , nursing round ,grand round เป็นต้น
chart round เป็นการสุ่มเวชระเบียนมาอ่าน มาทบทวนว่าเรามีอะไรที่อาจหลุดหรือผิดพลั้งไป มีอะไรที่ไม่ได้สื่อสารกันหรือดูแลไม่สอดคล้องกัน ควรทำให้บ่อยที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้แพทย์ดูของแพทย์ พยาบาลดูเองพยาบาล เมื่อไรเห็นควรจะมาทบทวนร่วมกันก็นัดมาคุยกัน
จะหาความเสี่ยงได้อย่างไร
disease round เป็นการเอาโรคเป็นตัวตั้ง พิจารณาว่าประเด็นสำคัญโรคนี้มีอะไรบ้าง จะดูแลตรงไหนให้ดีขึ้นอย่างไร ( ซึ่งอาจใช้แนวคิดองค์รวม ใช้เครื่องชี้วัด ใช้ความรู้ทางวิชาการที่เปลี่ยนไป หรือใช้การทบทวนเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์มาจุดประกายการพัฒนา)
การทบทวน 12 กิจกรรมตามบันไดขั้นที่ 1
การทบทวน 12 กิจกรรม เป็นกลไกตรวจจับเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์
การทบทวนขณะดูแลผู้ป่วย : เป็นการตรวจหาปัญหาในเรื่องความเหมาะสมของการดูแลผู้ป่วย อาจจะพบเหตุเกือบพลาดหรือภาวะแทรกซ้อนและสามารถแก้ไขได้ในทันที
การทบทวนการส่งต่อ/ขอย้าย/ปฏิเสธการรักษา : เป็นการตรวจหาปัญหาในเรื่อง competency ขององค์กร รวมทั้งความไม่พึงพอใจ ซึ่งอาจจะแฝงอยู่
การค้นหาและป้องความเสี่ยง : เป็นการทบทวนประสบการณ์ในหน่วยงานของตนเองและองค์กรอื่น รวมทั้งความเป็นไปได้ที่จะเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ โดยไม่ต้องรอให้เกิดเหตุการณ์ก่อน ทีมงานอาจจะนำเหตุการณ์ซึ่งเกิดขึ้นที่อื่นมาพิจารณาในเชิงรุก โดยการถามว่า “เหตุการณ์นี้จะเกิดขึ้นในองค์กรของเราได้หรือไม่” ถ้ามีโอกาสก็หาทางป้องกันโดยไม่ต้องรอให้เกิดเหตุการณ์นั้นก่อน
การป้องกันและการเฝ้าระวังการติดเชื้อในโรงพยาบาล : เป็นการตรวจหาเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์เฉพาะระบบการป้องกันการติดเชื้อในโรงพยาบาล
การป้องกันและเฝ้าระวังความคลาดเคลื่อนทางยา: เป็นการตรวจหาเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ หรือ เหตุเกือบพลาดเฉพาะระบบยา
การทบทวนการตรวจรักษาโดยผู้ที่มิใช่แพทย์ : เป็นการตรวจหาปัญหาในเรื่อง competency ของผู้ประกอบวิชาชีพ รวมทั้งเป็นการรวบรวมข้อมูลที่จะเป็นเนื้อหาในการพัฒนา competency หรือการจัดทำแนวทางการดูแลผู้ป่วยที่เหมาะสม
การทบทวนการดูแลผู้ป่วยจากเหตุการณ์สำคัญ : เป็นการตรวจหาเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง เช่น การเสียชีวิต การเกิดภาวะแทรกซ้อน
การทบทวนความสมบูรณ์เวชระเบียน : เป็นการตรวจหาเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ หรือ เกือบพลาด ซึ่งบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร การทบทวนหลังจากจำหน่ายผู้ป่วยแล้วจะทำให้ตรวจจับเหตุการณ์ที่อาจหลุดรอดไปจากรายงานอุบัติการณ์
การทบทวนการใช้ความรู้ทางวิชาการ : เป็นการหาโอกาสปรับปรุงการดูแลผู้ป่วยเชิงรุกโดยไม่ต้องรอให้เกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์
การติดตามเครื่องชี้วัดที่สำคัญ : เป็นการศึกษา performance ของระบบว่าอยู่ในระดับที่น่าพอใจหรือไม่
การทบทวนความคิดเห็น/ข้อร้องเรียน : เป็นการรับทราบความไม่พึงพอใจของผู้ป่วยอาจมีตั้งแต่ระดับไม่รุนแรงถึงระดับรุนแรงมาก ไม่ว่าจะเป็นความไม่พึงพอใจในระดับใดก็สามารถสะท้อนปัญหาเชิงระบบขององค์กรได้
Risk Identification & Analysis
• ใช้ข้อมูลที่มีอยู่ทั้งหมดที่หามาได้
• บ่งชี้ให้ได้ว่า specified events เกิดขึ้นบ่อยแค่ไหน
• บอกระดับความรุนแรงของผลกระทบที่ตามมาได้
• มีการอธิบายหรือคาดการณ์ความรุนแรงของความเสี่ยงได้
• มีการ identification เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ (undesired events) ได้ชัดเจน และวิเคราะห์หาสาเหตุได้
Risk Evaluation & Assessment
• ให้ชัดว่าจะ priorities ของการจัดการความเสี่ยงอย่างไร โดยเทียบ level of risk เทียบกับมาตรฐานหรือเกณฑ์ที่ใช้
• เปรียบเทียบผลของการวิเคราะห์ว่ายังเกิดซ้ำหรือ severity ลดลงหรือไม่ อย่างไร
เทคนิคการป้องกันความผิดพลาด
• บุคลากรมีความรู้ที่เพียงพอ
• ลดความซ้ำซ้อน
• ทดลองก่อนเปลี่ยนแปลงระบบ
• ลดความเครียด
การประเมินผล
การทบทวนระบบ/กระบวนการที่ได้วางไว้
ทบทวนผลลัพธ์
• อุบัติการณ์/อุบัติเหตุ
• ทบทวนการดูแลผู้ป่วย
• ตัวชี้วัดที่สอดคล้องกับความเสี่ยงสำคัญ
การประเมินความเสี่ยง
เป้าหมายเพื่อ ; สามารถ
• บอกระดับความรุนแรงของผลกระทบที่ตามมาได้
• มีการอธิบายหรือคาดการณ์ความรุนแรงของความเสี่ยงได้
มีวิธีการประเมินความรุนแรงความเสี่ยงอย่างไร ?