Definition
ความปวดเฉียบพลัน เป็นความปวดที่มีระยะปวดไม่เกิน 3 เดือน มักเป็นความปวดที่มีกลไกการ
เกิดชนิดที่มีการกระตุ้นตัวรับความปวด (nociceptive pain) ร่วมกับมีการอักเสบ มีส่วนน้อยที่
เป็นความปวดเหตุพยาธิสภาพประสาทอย่างเฉียบพลัน (acute neuropathic pain)
Goal
เช่นเดียวกับ Goal ใน P 5.1 โดยให้ความส าคัญกับการที่ผู้ป่วยสามารถกลับมาท ากิจกรรมได้
ตามสภาพของผู้ป่วย
Why
ความปวดเฉียบพลันมีประโยชน์ช่วยเตือนภัยและป้องกันอันตราย แต่มีผลเป็นความเครียดต่อ
ร่างกายและจิตใจ และก่อให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพ การจัดการความปวดอย่างปลอดภัยและมี
ประสิทธิภาพช่วยลดความทุกข์ทรมาน ช่วยให้มีการฟื้นฟูสภาพร่างกายกลับมาปกติโดยเร็ว และ
อาจป้องกันการเกิดเป็นความปวดเรื้อรัง
Process
1. บุคลากรทางการแพทย์จัดการความปวดเฉียบพลันตามแนวปฏิบัติทั่วไปของการจัดการความปวด
(P 5.1)
2. การจัดการความปวดเฉียบพลันหลังผ่าตัดหรือหัตถการทางการแพทย์ที่ก่อให้เกิดความปวด
ความปวดเฉียบพลันหลังการผ่าตัดหรือหัตถการทางการแพทย์ที่ก่อให้เกิดความปวดเป็น
เหตุที่ทราบล่วงหน้า การจัดการความปวดจึงครอบคลุมตั้งแต่การดูแลก่อน ในระหว่างการให้การ
ระงับความรู้สึกและผ่าตัดหรือท าหัตถการ ระยะหลังจากเสร็จการผ่าตัดหรือท าหัตถการ และ
ต่อเนื่องถึงเมื่อผู้ป่วยถูกจ าหน่ายออกจากสถานพยาบาล ท าให้ผู้ป่วยได้รับการควบคุมความปวด
ที่มีประสิทธิภาพอย่างเหมาะสมปลอดภัย และเน้นการกลับมาสามารถท ากิจกรรมได้ตามสภาพ
ของผู้ป่วยแต่ละราย โดยใช้หลักของ multimodal analgesia และ preventive analgesia ที่
เหมาะสมตามชนิดของหัตถการหรือการผ่าตัด (procedure-specific pain management) ได้แก่
การรักษาความปวดโดยใช้ยา การรักษาความปวดโดยไม่ใช้ยา และการใช้ยาชาระงับความรู้สึก
หรือการท าหัตถการระงับปวด จัดเป็นองค์ประกอบที่ส าคัญของแผนการดูแลผู้ป่วยที่มารับการ
ผ่าตัดให้มีการฟื้นตัวเร็ว (Enhanced Recovery After Surgery) ทั้งนี้ต้องน ามาพิจารณาประยุกต์
ให้เหมาะสมกับบริบทของหน่วยงานนั้น
3. การจัดการความปวดเฉียบพลันหลังการบาดเจ็บหรือการเกิดอุบัติเหตุ
ระยะแรกของการดูแลผู้ป่วยที่ได้รับการบาดเจ็บหรืออุบัติเหตุใหัความส าคัญกับการ
ช่วยชีวิตหรือการท าให้ร่างกายรอดพ้นจากอันตราย หลังจากนั้นการรักษาความปวดอาจเริ่ม
ควบคู่กับการรักษาภาวะฉุกเฉินจากการบาดเจ็บ หรือเริ่มภายหลังเมื่อปัญหาการบาดเจ็บในส่วน
ต่างๆของร่างกายได้รับการดูแลให้คงที่แล้ว โดยใช้หลักการของ multimodal analgesia ทั้งนี้ต้อง
น ามาประยุกต์ให้เหมาะสมกับบริบทของหน่วยงานนั้น
4. การเลือกใช้ยาเพื่อระงับปวดเฉียบพลัน
ต้องค านึงถึงปัจจัยเสี่ยงของผู้ป่วย โรคร่วม และความเสี่ยงจากโรคที่เป็นสาเหตุของความ
ปวด การบาดเจ็บ หรือชนิดของการผ่าตัด บนรากฐานของการแบ่งชนิดความปวดตามพยาธิ
สรีรวิทยา เช่น ความปวดจากการบาดเจ็บต่อเนื้อเยื่อที่มีการกระตุ้นตัวรับความปวด จะตอบสนอง
ต่อกลุ่มยาแก้ปวดที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ ในขณะที่ความปวดเหตุพยาธิสภาพประสาทตอบสนองต่อยา
กันชัก และยาต้านเศร้า เป็นต้น
Training
เช่นเดียวกับ Training ใน P 5.1
กรณีที่มีแผนการดูแลผู้ป่วยที่มารับการผ่าตัดให้มีการฟื้นตัวเร็วต้องมีการท างานเป็นทีมของ
บุคลากรทางการแพทย์หลายสาขา และมีการอบรมเพิ่มพูนความรู้และแนวปฏิบัติงานร่วมกันตาม
ชนิดของการผ่าตัด
Monitoring
เช่นเดียวกับ Monitoring ใน P 5.1
Pitfall
1. เช่นเดียวกับ Pitfall ใน P 5.1
2. ผู้ป่วยปวดเฉียบพลันที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อนหรือมีความซับซ้อนควรหยุดยาแก้ปวดที่เป็นสาร
เสพติดได้
มาตรฐาน HA
การปฎิบัติตามแนวทางข้างต้น คือการปฏิบัติตามมาตรฐาน โรงพยาบาลและบริการสุขภาพ ฉบับ
ที่ 4 ตอนที่ III หมวดที่ 4 ข้อ 4.3 การดูแลเฉพาะ จ.การจัดการความปวด (1), (2) และ (3)