ความถ
กต้องและแม่นยา ของผลการทดสอบทางห้องปฏบ ิ ัติการ
Definition
ผลการทดสอบทางห้องปฏิบัติการของสิ่งส่งตรวจจากผู้ป่วยต้องมีความถูกต้อง คือ
รายงานผลที่ตรงกับเจ้าของสิ่งส่งตรวจ และมีความแม่นย า สามารถสะท้อนถึงสิ่งที่เกิดขึ้นใน
ร่างกายของเจ้าของสิ่งส่งตรวจได้
Goal
เพื่อให้ผลการทดสอบทางห้องปฏิบัติการเป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยและแพทย์ในการ
วินิจฉัยโรค / ให้แนวทางในการรักษา / ติดตามผลการรักษา / พยากรณ์โรค / ป้องกันโรค /
ประเมินสภาวะสุขภาพ
Why
ผลการทดสอบจากสิ่งส่งตรวจของผู้ป่วยเป็นหลักฐานเชิงประจักษ์ที่สะท้อนสิ่งที่เป็นไป
ในร่างกายผู้ป่วย ช่วยในการให้การรักษาของแพทย์ หากผลผิดพลาด เช่น ผิดคน หรือสิ่ง
ตัวอย่างอยู่ในสภาพที่ไม่เหมาะสมจะท าให้การวิเคราะห์ได้ค่าไม่ถูกต้อง ส่งผลให้เกิดความ
เสียหายหรืออันตรายต่อผู้ป่วย
Process
ขั้นตอนในกระบวนวิเคราะห์ของห้องปฏิบัติการทางการแพทย์มีระบบ ควบคุมคุณภาพ
ก ากับอยู่ในงานประจ า ความผิดพลาดของผลการวิเคราะห์ที่เกิดในขั้นตอนนี้จึงน้อย แต่ความ
ผิดพลาดของผลการทดสอบส่วนใหญ่ประมาณร้อยละ 70 เกิดในขั้นตอนก่อนการวิเคราะห์
(Pre-Analysis) ดังนั้น การได้มาซึ่งสิ่งส่งตรวจจากผู้ป่วยต้องด าเนินการ ดังต่อไปนี้
1.การระบุตัวผู้ป่วยถูกคนในขณะท าการเก็บสิ่งส่งตรวจจากผู้ป่วย ใช้แนวทางตาม P1 :
Patients Identification
2. การเก็บสิ่งส่งตรวจที่ถูกต้อง มีการเตรียมตัวผู้ป่วยอย่างถูกต้องตามประเภทของการทดสอบ
ใช้ชนิดและสัดส่วนของสารกันเลือดแข็งหรือสารรักษาสภาพอย่างเหมาะสมกับปริมาณเลือดที่
เจาะเก็บ สิ่งส่งตรวจเลือดไม่ปนเปื้อนหรือถูกเจือจางด้วยสารน ้าที่ให้ทางหลอดเลือดด า
3. การติดฉลากสิ่งส่งตรวจถูกต้อง เหมาะสม ตรงตัวผู้ป่วย ติดฉลากสิ่งส่งตรวจต่อหน้าผู้ป่วย
ติดฉลากให้อ่านได้ชัดเจน
4. การรักษาสภาพสิ่งส่งตรวจให้เหมาะสมก่อนการตรวจวิเคราะห์ โดยค านึงถึงระยะเวลา และ
อุณหภูมิในการขนส่งหรือเก็บ และสิ่งรบกวนที่อาจมีผลต่อการวิเคราะห์ เช่น แสงสว่าง,
ออกซิเจน, แบคทีเรียปนเปื้อนที่เพิ่มจ านวนตามระยะเวลา
5. การระบุตัวผู้ป่วยและสิ่งส่งตรวจถูกต้องตรงกันในขณะท าการวิเคราะห์และเมื่อรายงานผล
มีวิธีการสอบกลับสิ่งส่งตรวจที่แบ่งมาใช้วิเคราะห์ไปยังสิ่งส่งตรวจที่เก็บจากผู้ป่วยโดยตรง
(primary sample) มีการตรวจสอบความถูกต้องตรงกันของผลการทดสอบกับผู้ป่วยเจ้าของ
สิ่งส่งตรวจ
Training
1.จัดการฝึกอบรมในหัวข้อ Laboratory Practices for Patient Safety
2.จัดท า Check list ให้แก่ผู้ปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการทางการแพทย์ ผู้เกี่ยวข้องที่ท าหน้าที่
เก็บสิ่งส่งตรวจ และอาจารย์เทคนิคการแพทย์เพื่อใช้สอนในหลักสูตร
Monitoring
1. ตรวจติดตามการปฏิบัติตาม check list
2. จ านวนหรืออัตราผลการทดสอบผิดพลาดที่เกิดตั้งแต่กระบวนการก่อนการตรวจวิเคราะห์
ขณะตรวจวิเคราะห์ และหลังการตรวจวิเคราะห์ จากการที่สิ่งส่งตรวจไม่ตรงกับผู้ป่วย หรือมี
สภาพไม่เหมาะสมส าหรับการวิเคราะห์
Pitfall
1. การถามน าในการระบุตัวผู้ป่วยขณะเก็บสิ่งส่งตรวจ เช่น ชื่อสมหญิงใช่ไหม
2. การเจาะเก็บเลือดส่งตรวจจากแขนข้างที่ให้สารน ้าทางหลอดเลือดด า
3. การติดฉลากภาชนะบรรจุสิ่งส่งตรวจล่วงหน้า หรือติดฉลากหลายรายในเวลาเดียวกัน
4. การตรวจตะกอนปัสสาวะจากปัสสาวะส่งตรวจที่เก็บนานเกิน 2 ชั่วโมง
มาตรฐาน HA
การปฎิบัติตามแนวทางข้างต้น คือการปฏิบัติตามมาตรฐาน โรงพยาบาลและบริการสุขภาพ
ฉบับที่ 4 ตอนที่ II หมวดที่ 7 ข้อ 7.2 บริการห้องปฏิบัติการทางการแพทย์/พยาธิวิทยาคลินิก
(DIN.2) ข.การให้บริการ (1 ), (2), (3) และ (4)