Δρομοι της απουσιας

Ζωή μας είναι πάντα ο αποχωρισμός

κι η πιο δύσκολη παρουσία.

Γιώργος Σεφέρης, Γράμμα στον Rex Warner

Martin Heidegger, απο τα Σεμιναρια του Zollikon

Σεμιναριο της 29ης Νοεμβριου 1961

Heidegger: Για εσας τους ψυχιατρους ειναι σημαντικο προπαντων να δειτε οτι υπαρχουν ποικιλλοι τροποι παρουσιας αυτου το οποιο αφορα το Dasein μεσα απο το ανοιχτο του κοσμου του. Εκτος απο τον τροπο μιας αισθητηριακα αντιληπτης, παροντικης παρουσιας υπαρχει για παραδειγμα επισης ο τροπος παρουσιας των μη αισθητηριακα αντιληπτων παροντικοποιησεων, και ακομη αυτος της αναμνησης απο κατι που συνεβη καποτε, και ακομη ο τροπος παρουσιας ακριβως μιας μη διορθωσιμης ψευδαισθησης, ακομα της ελεγξιμης παραισθησης, του φαντασιακου, ο τροπος παρουσιας της απουσιας. Για παραδειγμα ενας απων εκλιπων μπορει στην απουσια του για αυτους που αφησε να γινει παροντικοτερος απ' οσο ηταν ποτε οσο ζουσε ακομη.

Το καιριο εδω ειναι η εκφραση "μεσα απο το ανοιχτο του κοσμου του": ειτε μιλαμε για αισθητηριακα αντιληπτη παρουσια, ειτε για αναμνηση, ειτε για παραισθηση, ψευδαισθηση, φαντασια κλπ., πουθενα δεν ειναι αυτες οι παρουσιες "μεσα μας", "στο μυαλο μας". Ισως το μεγαλυτερο εμποδιο να το παρακολουθησουμε αυτο, ειναι οτι ταυτιζουμε ο,τι συμβαινει στο "ανοιχτο του κοσμου μας" με το "αντικειμενικο", δηλαδη αν εσυ ακους φωνες κι εμεις οι υπολοιποι δεν τις ακουμε, τοτε οι φωνες ειναι "μεσα σου" και το βιωμα σου "υποκειμενικο". Βεβαια η αντιπαραβολη υποκειμενικου και αντικειμενικου ειναι βασικο θεμα της φιλοσοφιας και της επιστημης των νεωτερων χρονων. Ομως το θεμα τους αφορα την γνωση. Το δικο μας θεμα εδω δεν ειναι η γνωση. Το δικο μας θεμα ειναι το οτι σε καθε τροπο παρουσιας ειμαστε παντα εκει εξω, ανοιχτοι στον κοσμο. Και τουτο αφορα ακομη και προπαντων εκεινους τους τροπους παρουσιας που διατρεχονται απο την απουσια οπως ειναι οι τροποι παρουσιας της φαντασιας (επιθυμιες, φοβοι, σεναρια), της αναμνησης, του ονειρου κλπ. Ακομη και ο τροπος της διαδικτυακης, εικονικης παρουσιας. Και ακομη: καθως δεν μας αφορα το κριτηριο της γνωσης, δεν τιθεται θεμα συγκρισης των τροπων παρουσιας μεταξυ τους ως προς την εγκυροτητα τους. Ας παιρνουμε ολους τους τροπους παρουσιας το ιδια ελαφρα και το ιδιο σοβαρα.

Σεμιναριο της 12ης Μαρτιου 1965

Οταν παροντικοποιω (φερνω εμπρος στα ματια μου) τον σιδηροδρομικο σταθμο της Ζυριχης, που ειμαι στραμμενος; Απαντω: σ' αυτον καθαυτον τον σταθμο που βρισκεται στην Ζυριχη. Αυτον εννοω κατα την παροντικοποιηση· οχι μια εικονα του, ουτε μια παρασταση του, αλλα τον εκει ευρισκομενο σιδηροδρομικο σταθμο. Βεβαια κατα την παροντικοποιηση ο καθενας σας θα δει τον σταθμο που αναφερθηκε διαφορετικα, απο διαφορετικες πλευρες σε διαφορετικες θεσεις. Γι' αυτο και ρωτω τωρα την κυρια Δρ. Β.: Τι σας δειχνεται οταν, παροντικοποιωντας, ειστε στραμμενη στον σιδηροδρομικο σταθμο της Ζυριχης; Απαντηση: Ειδα την πυλη. Κι εσεις, κυριε Δρ. W.; Απαντηση: Το μεγαλο ρολοϊ στην εισοδο. Κι εσεις, κυριε Δρ. Ρ.; Απαντηση: Το εσωτερικο της αιθουσας με την φωτεινη ρεκλαμα. Κι εσεις, κυριε Δρ. Σ.; Απαντηση: Τον τοιχο απεξω εμπρος στην πρωτη γραμμη. Κι εσεις, κυριε Δρ. Φ.; Απαντηση: Ενα σωρο πραγματα, εναν χαμο, πληθος κοσμου, γραμμες.

Το εννοουμενο στην παροντικοποιηση δειχνεται απο διαφορετικες πλευρες και σε διαφορετικες θεσεις. Ομως καθε φορα εννοειται ο σιδηροδρομικος σταθμος που βρισκεται εκει στην Ζυριχη. Το οτι το εννοουμενο δειχνεται απο διαφορετικες πλευρες, επομενως καθε φορα αλλιως, ειναι αναγκαιο για λογους που τωρα δεν μπορουν να συζητηθουν περισσοτερο, διοτι αυτο το θεμα δεν ισχυει μονο για αυτο που εννοουμε κατα την παροντικοποιηση, αλλα επισης και ηδη εκ των προτερων για την καθημερινη αντιληψη των φυσικα παροντων πραγματων. Καθως βλεπουμε τα πραγματα, για παραδειγμα αυτην την πιατελα, αυτο το βιβλιο μονο απο μια ορισμενη πλευρα και παλι 'βλεπουμε' και εννοουμε αυτην την πιατελα ολοκληρη, αυτο το βιβλιο ολοκληρο. Ο λογος για το 'βλεπω' ειναι πολυσημαντος: Καταρχην 'βλεπω', το βλεπομενο του οποιου απαρτιζει το οπτικο πεδιο. Μ' αυτην την εννοια τον πατο αυτης της πιατελας δεν τον εχω στο οπτικο πεδιο. Δεν εχω το αλλο εξωφυλλο του βιβλιου στο οπτικο πεδιο. Και ομως βλεπω και προσλαμβανω ως παρουσα την πιατελα εδω, αυτο το βιβλιο· οχι καπου ενα φθαρμενο βιβλιο απο το οποιο λειπει ενα εξωφυλλο.

Πως θα ηταν αν βλεπαμε ενα βιβλιο απ' ολες τις πλευρες; Εναν ανθρωπο φας και προφιλ, μπρος και πισω συγχρονως; Αυτο ακριβως επιχειρησε ο Picasso σε πολλα εργα του. Για παραδειγμα εδω:

Ολες οι οψεις προβαλλουν στο προσκηνιο. Η ζωγραφικη του τα δειχνει ολα, ειναι, ας μου επιτραπει η εκφραση, υπερ-πορνογραφικη. Ισως θα μπορουσαμε να πουμε και - χιουμοριστικα προκλητικη καθοσον παρασταινει ενα απαραστατο πανοπτικο.

Για να επιστρεψουμε στα παραδειγματα του Heidegger, τον σιδηροδρομικο σταθμο της Ζυριχης, την πιατελα, το βιβλιο. Σ' ολα αυτα, βασικα σε καθε τι στο οποιο πεφτει το βλεμμα μας ανα πασα στιγμη, σ' αυτο που λανθασμενα αποκαλουμε "αισθητηριακη αντιληψη", προκειται παντα για ενα αδιαπτωτο παιχνιδι παρουσιας και απουσιας, καθως ο σταθμος κι η πιατελα και το βιβλιο δεν προσφερονται ως πραγματικα στην αισθητηριακη αντιληψη αλλα στον νου. Γιατι στον νου; Διοτι με τα μεσα του νου μπορουν τα αποντα, π.χ. η πισω πλευρα του σταθμου, της πιατελας, του βιβλιου να ειναι παροντα.

λεῦσσε δ' ὅμως ἀπεόντα νόῳ παρεόντα βεβαίως

μα κοιταζε με τον νου τα αποντα ως βεβαιως παροντα

γραφει ο Παρμενιδης. Τα πραγματα ειναι πολυ λιγοτερο συμπαγη απ' οσο νομιζουμε. 

Ας μεινουμε για λιγο ακομη στο παραδειγμα του βιβλιου. Η απουσια που το συναπαρτιζει δεν τελειωνει στο ενα εξωφυλλο που μενει για την αντιληψη αφανες. Εκεινο το βιβλιο ηταν σ' ενα δωματιο σ' ενα σπιτι στο προαστειο της Ζυριχης Zollikon. Σ' εκεινο δωματιο ηταν παροντες ο Heidegger, ο Boss, καπου 40 ψυχιατροι, μεταξυ αυτων και οσοι απαντουν στις ερωτησεις του Heidegger. Πολλοι απ' αυτους εχουν πεθανει. Και ολοι τους ειναι παροντες δια της απουσιας τους. Εφυγαν και αφησαν πισω τους εκεινες τις αραδες του αποσπασματος που διαβασαμε, σημαδι οτι υπηρξαν και οτι μας επισκεπτονται ξανα και ξανα. Τα πραγματα, οι ανθρωποι ειναι, ειμαστε τελικα τετοια σημαδια.

Martin Heidegger, απο το Καθοδον προς την γλωσσα

Και παλι οσο χαριεστερη η χαρα, τοσο καθαροτερη η εντος της υπνωττουσα λυπη. Οσο βαθυτερη η λυπη, τοσο λαλιστερη η εντος της κειμενη χαρα. Λυπη και χαρα παιχνιδιζουν η μια μεσα στην αλλη. Το ιδιο το παιχνιδι, που τις συντονιζει μεταξυ τους, αφηνοντας το απομακρο στο εγγυς και το εγγυς απομακρα, ειναι η οδυνη. Γι' αυτο και οι δυο, η υψιστη χαρα και η βαθυτερη λυπη, η καθε μια με τον τροπο της, ειναι οδυνηρες. Ομως η οδυνη προθυμοποιει το θυμικο των θνητων ετσι ωστε τουτο να προσδεχεται απ' αυτην - την οδυνη - την βαρυτητα του. Αυτη κρατα τους θνητους, παρα τους κλονισμους, στην γαληνη της ουσιας τους. 

Ο λογος του Heidegger ακουγεται παραδοξος. Παρα δοξαν… "Δόξα" ειναι μια αρχαια ελληνικη λεξη που σημαινει κατι σαν "αποψη". Οι "αποψεις" εχουν την ιδιοτητα να εγκλωβιζουν τα πραγματα σε μια μονοσημαντη ταυτοτητα: τα συκα συκα και η σκαφη σκαφη. Ετσι κι εδω θεωρουμε οτι χαρα και λυπη ειναι συναισθηματα, η χαρα χαρα και η λυπη λυπη, και μαλιστα συναισθηματα αντιθετα μεταξυ τους. Πως γινεται μεσα στο ενα να βρισκεις το αλλο; Ειναι φανερο οτι αυτο το παραστατικο ακουσμα, το οποιο κινειται στις παραστασεις χαρας και λυπης, δεν μας βοηθα. Αυτην την δυσκολια, δηλαδη να μιλησει κανεις σε μια γλωσσα που για ενα θεμα μπορει να ειναι ανεπαρκης, ο Heidegger την επεσημανε καποιες φορες. Μια απο αυτες ηταν το 1962 οπου ο Heidegger εκανε μια διαλεξη στο Freiburg με τον τιτλο Χρονος και Ειναι. Ακολουθησε ενα σεμιναριο επανω στην διαλεξη που εγινε στην καλυβα του στον Μελανα Δρυμο. Εκει ο Heidegger επανερχεται στο θεμα που αναφερθηκε.  Στα πρακτικα διαβαζουμε:

Αυτο το σεμιναριο, εξ αιτιας της ιδιορρυθμιας του περι ου ο λογος, ηταν ενα εγχειρημα. Διεφερε ουσιαστικα απο τις σεμιναριακες ασκησεις τις οποιες ο Heidegger εκανε στην διαρκεια του διδακτικου του εργου - μια διαφορα η οποια, εξωτερικα περισσοτερο, υποδηλωνεται ηδη στο οτι το σεμιναριο δεν βασιστηκε σε ενα κειμενο της Μεταφυσικης αλλα σε ενα κειμενο του ιδιου του Heidegger. Κατα το εγχειρημα να συζητηθουν αυτα τα οποια ειπωθηκαν στην διαλεξη, αποτολμηθηκε κατι ακομη περισσοτερο απο το τολμημα της ιδιας της ομιλιας. Το τολμημα του εγκειται στο οτι με αποφαντικες προτασεις λεγεται κατι για το οποιο αυτος ο τροπος ομιλιας ειναι ουσιακα ανεπαρκης. Παντως πρεπει να τονιστει οτι δεν προκειται για απλες προτασεις αλλα για απο ερωτηματα προετοιμασθεισες απαντησεις οι οποιες επιχειρουν να ανταποκριθουν στην προκειμενη υποθεση. Σε ολα αυτα - προτασεις, ερωτηματα και απαντησεις - προϋποτιθεται η εμπειρια του θεματος καθεαυτο.

Το εγχειρημα του σεμιναριου ηταν λοιπον διπλο: αφενος διοτι ηθελε να κατευθυνει και να επισημανει ενα θεμα το οποιο αφαυτου αρνειται να καταστει αντικειμενο επικοινωνιας μεσω προτασεων· αφετερου διοτι επρεπε, ξεκινωντας απο μια εμπειρια, να επιχειρησει να προετοιμασει στα μελη την δικη τους εμπειρια των λεχθεντων, την εμπειρια απο κατι το οποιο δεν μπορει να ερθει στο φως ολοκληρωτικα. Το εγχειρημα λοιπον να γινει λογος για κατι το οποιο δεν μπορει να μεταδοθει με την μορφη γνωσεων, αλλα ουτε και με την μορφη ερωτησεων, το οποιο αντιθετως πρεπει να γινει εμπειρατο - το εγχειρημα να γινει λογος για αυτο με σκοπο αυτην την εμπειρια να την προετοιμασει, συνιστουσε κατ' ουσιαν το τολμημα του σεμιναριου.

Επιστρεφουμε στο παιχνιδι χαρας και λυπης. Ο σχετικος λογος του Heidegger, συμφωνα με τα λεγομενα στο σεμιναριο, δεν μπορει να μας κοινωνησει αυτο το παιχνιδι μεσα απο τις προτασεις. Μπορει, κι αυτο ηδη ειναι τολμημα, να προετοιμασει για μας την εμπειρια του. Το αν αυτη οντως συμβει, σε ποιον και ποτε και πως, ειναι αγνωστο.

Και τουτα, π.χ. το παιχνιδισμα χαρας και λυπης, δεν αφορουν σπανια υψηλα νοηματα αλλα ενδεχομενως την ιδια την πραγματικοτητα. Εδω δεν μπορω να επεκταθω. Επισημαινω μονο μια φραση του Θρασυβουλου Γεωργιαδη στο βιβλιο του για τον Schubert:

Το πραγματικο μονο με παραδοξολογιες αποδιδεται, μη παραδοξο ειναι μονο το νατουραλιστικο.

Το ευρος της φρασης του Γεωργιαδη το υποψιαζομαστε οταν αναλογιστουμε τον λογο του Ηρακλειτου ο οποιος για μια πληθωρα πραγματων που η "δόξα" θεωρει αντιθετα, οπως υπνος και ξυπνος, ανηφορος και κατηφορος, μερα και νυχτα, ζωη και θανατος, δηλωνει απεριφραστα: τὸ αὐτὸ.

Το ελευθερο παιχνιδισμα παρουσιας και απουσιας, η "αφανης αρμονια" των αντιθετων (Ηρακλειτος), συντελειται εκει οπου το Ναι και το Οχι ειναι φιλια μεταξυ τους. Για τουτο μιλανε δυο ποιηματα του Paul Celan.

Μιλα κι εσυ 

Μιλα κι εσυ,

μιλησε τελευταιος,

παρε τον λογο σου.

Μιλα -

Μα μην χωρισεις το οχι απο το ναι.

Δωσε στον λογο σου και το νοημα:

δωσε του την σκια.

Δωσε του σκια αφθονη,

δωσε του τοση

οση γνωριζεις γυρω σου μοιρασμενη αναμεσα

μεσανυχτα και μεσημερι και μεσανυχτα.

Κοιτα τριγυρω:

δες πως ολα ζωντανευουν παντου - 

Μα τον θανατο! Ζωντανευουν! 

Αληθινα μιλαει οποιος μιλαει σκιες.

Μα να που λιγοστευει ο τοπος που στεκεις:

Και τωρα για που, ξεΐσκιωτε συ, για που;

Ανεβα. Ψηλαφησε προς τα πανω.

Πιο λεπτος γινεσαι, πιο αγνωριστος, πιο αχνος!

Πιο αχνος: ενα νημα,

που απ' αυτο να κατεβει θελει το αστρο:

για να πλευσει κατω,

κατω, 

οπου κοιτιεται πως στιλβει: στην

φουσκοθαλασσια

περιπλανωμενων λεξεων

TÜBINGEN, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Ματια μεταπεισμενα

σε τυφλοτητα.

Ο λογος τους - "ενα

αινιγμα ειναι ενα που εκπηγαζει αγνα" - η

μνημη τους

απο πλεουμενους πυργους του Hölderlin, γυρω τους σβουριζοντας γλαροι.

Επισκεψεις πνιγμενων ξυλουργων μ' αυτες

τις

καταδυομενες λεξεις:

Αν ερχονταν,

αν ερχονταν ενας ανθρωπος,

αν ερχονταν ενας ανθρωπος στον κοσμο, σημερα, με

το φωτογενειο των πατριαρχων: θα μπορουσε,

αν μιλουσε γι' αυτα τα

χρονια, θα

μπορουσε

μονο να τραυλιζει και να τραυλιζει

παλι, παλι

ξαναξανα.

(“Pallaksch. Pallaksch.”)

Γραφει η Anne Carson:

Pallaksch Pallaksch ειναι ενας ορος τον οποιο [o Hölderlin] αρεσκονταν να αρθρωνει στα οψιμα χρονια του και σημαινε "μερικες φορες ναι, μερικες φορες οχι." Ηταν τρελος στα οψιμα χρονια του· θα μπορουσες να αποκαλεσεις το Pallaksch ανοησια. Και παλι πριν λιγες σελιδες διαβασαμε και εννοησαμε την νουθεσια του Celan "Κρατα το Ναι και το Οχι αδιασπαστα". Μια λεξη για το "Ναι και Οχι" θα ηταν χρησιμη. Οι ποιητες ολο και βγαινουν μ' αυτες τις χρησιμες εφευρεσεις· ειδαμε και τον Celan και τον Σιμωνιδη να κατασκευαζουν μια λεξη για το "Ναι και Οχι" μεσα απο λειτουργιες του αρνητικου, μεσα απο συγκαταταξη ορατων και αθεατων, [...] Ομως η ποιητικη εφευρεση, για να ειναι χρησιμη, πρεπει να μετρηθει με τις λεξεις που ειναι δεδομενες και δυνατες, πρεπει να ξεγλιστρησει απο το αγνωστο περνωντας μεσα απο ενα γλωσσικο κουβαρι  οπου φιλτραρεται καθε τι το ασχημο, αξιομεμπτο, ακαταλογιστο, η τρελλο.

Daisetz Teitaro Suzuki

Στην Δυση το Ναι ισοδυναμει με Ναι και το Οχι ισοδυναμει με Οχι. Ναι ποτε δεν μπορει να σημαινει Οχι και αντιστροφα. Η Ανατολη αφηνει το Ναι να ολισθαινει προς το Οχι και το Οχι προς το Ναι· μεταξυ Οχι και Ναι δεν υπαρχει κανενα ακαμπτο οριο. Το οτι ετσι ειναι, εγκειται στην φυση της ζωης. Μονο στην Λογικη το οριο ειναι ακαταλυτο. Η Λογικη δημιουργηθηκε απο τους ανθρωπους ως βοηθητικο μεσο για χρηστικους σκοπους. 

"Παμε μια βολτα στο φεγγαρι"

Ακουστε την φραση απο το γνωστο τραγουδι του Μανου Χατζηδακη στην ερμηνεια της Φλερυς Νταντωνακη. Το τραγουδι μια φορα ακομα: "... παμε μια βολτα στο φεγγαρι …". Στις λεξεις "παμε μια βολτα" ακουγεται ενας σχεδον τραγικος τονος. Προσεξτε και την εκφορα του "βολτα". Γραπτα θα αποδιδονταν καλυτερα ως "βολλλτα". Στο τραγικο και στο μακροσυρτο "Λ" μιλα ενας συγκρατημος, ενας δισταγμος να ολοκληρωθει η εκφορα της λεξης "βολτα". Λες και αυτη η βολτα θα ηταν ενα τολμημα, δεν το παιρνεις ευκολα αποφαση να πεις αυτην τη λεξη, να προχωρησεις σε ενα τετοιο καλεσμα. Και σωστα. Διοτι στο τραγουδι το φεγγαρι, καθοτι απομακρο και απροσιτο, δεν προσφερεται για μια βολτα. Το τραγουδι παρολ' αυτα καλει σε μια βολτα στο φεγγαρι. Μπορει και το κανει διοτι εδω, στο μουσικο καλεσμα, το απον φεγγαρι ειναι παρον, οχι στα ματια, αλλα στον νου.

λεῦσσε δ' ὅμως ἀπεόντα νόῳ παρεόντα βεβαίως

κοιταζε με τον νου τα αποντα ως βεβαιως παροντα

γραφει ο Παρμενιδης. Γι' αυτο και τωρα, στο τραγουδι, η "βολτα" διαπερναται απο μια ρωγμη. Γι' αυτο και οι λεξεις "στο φεγγαρι" λεγονται με μια τρυφεροτητα, με μια συστολη, με μια αιδω, η οποια αρμοζει ακριβως στον τροπο των παροντων που ειναι παροντα δια της απουσιας τους.

Η συστολη δεν αρμοζει σε αλλες βολτες, οπως για παραδειγμα στην προσκληση για μια βολτα στο Φαληρακι. Βεβαια η βολτα στο Φαληρακι διατρεχεται επισης απο μια απουσια - στον αντρα λειπει ακομα το "Ναι" της γυναικας. Ομως αυτα ειναι δυνατα πραγματα, η γυναικα να πει το "Ναι", υπαρχει παντα η δυνατοτητα να κλεισει το ρηγμα της απουσιας, να μπαζωθει. Κι ακομα, εδω ανηκει η ωση μιας θελησης, μια εφεση, μια κινητοποιηση που επιζητει να εξαλειψει την απουσια. 

Η φωνη της Νταντωνακη δεν ειναι δυνατο, ουτε και θελει να κλεισει το ρηγμα αλλα, πολυ περισσοτερο, καλωντας σε μια, στην δικη της βολτα στο φεγγαρι, να διανοιξει εναν δρομο προς το ρηγμα για να κατοικησει εντος του. παμε μια βολτα στο φεγγαρι. Το ακουτε: Στην κατοικηση στον δημο των αποντων-παροντων ανηκει η τρυφεροτητα, η συστολη, η αιδως.

Βεβαια κανεις μπορει να τραγουδησει το "Παμε μια βολτα στο φεγγαρι" και να το πει σχεδον οπως το "Παμε μια βολτα στο Φαληρακι". Π.χ. η Μελινα Μερκουρη, η Νανα Μουσχουρη, η Μαρια Φαραντουρη. Εδω υποβαλλεται μια πλανερη εξομοιωση αυτων των δυο, μεταξυ τους ασυμβατων τοπων, Φεγγαρι και Φαληρακι, καθοτι, στα τραγουδια που αναφερθηκαν, το Φαληρακι ειναι προσβασιμος τοπος, γεγονικος, το Φεγγαρι της Φλερυς ομως τοπος ατοπος και απροσιτος. Απογεγονοποιημενος.

Ακομη μιλαμε για δυο φαινομενα που διεπονται απο διαφορετικες χρονικοτητες. Το Φαληρακι ειναι το επιδιωκομενο, το επιθυμητο, το ζητουμενο ενος μελλοντικου χρονου. Δεν ειναι ακομη εδω. Χρειαζεται η γυναικα να πει το "Ναι" και τα πραγματα να παρουν τον δρομο τους.

Το Φεγγαρι της Φλερυς, στην απουσα-παρουσα, σχεδον ονειρικη μορφη του, κατοικει την ρωγμη παρουσιας και απουσιας, κι ετσι η ρωγμη, καθοτι πλεον τοπος κατοικησης, δεν διαρρηγνυει αλλα συγκρατει τα απομακρα περισυλλεγμενα σ' αυτην την κατοικηση. Οδωνει μια βολτα στο φεγγαρι. Εδω δεν περιμενεις. Καλεσμα σε βολτα και συντελεση της βολτας ειναι ενα και το αυτο. Σε τετοια πραγματα ισχυει το "πες το κι εγινε". Ειναι οπως οταν στην Ιλιαδα η θεα Ηρα πεταξε στον Ολυμπο τοσο γοργα

οπως σπευδει κατα κει ο νους ενος αντρα που περασε απο πολλα 

μερη και το διανοηθει: 

'Εκει θα 'θελα να 'μαι, η εκει!'

Τετοια ειναι τα μεσα του νου για τα οποια μιλαει ο Παρμενιδης.

Καλεσμα σε βολτα και συντελεση της βολτας ειναι ενα και το αυτο. Δεν υπαρχει παρελθον που να προηγηθηκε, δεν υπαρχει μελλον ξεκομμενο και επιδιωκομενο. Ειναι μια, θα μπορουσαμε πλεον να πουμε, σχεδον θεϊκη στιγμη καθως ολα ειναι εδω, τωρα. Παρμενιδης:

οὐδέ ποτ' ἦν οὐδ' ἔσται ἐπεί νῦν ἔστιν ὁμοῦ πᾶν

ουτε ποτε ηταν, ουτε θα ειναι, καθως τωρα ειναι, ομοια, παντου

Ακομα η διαφορα Φεγγαρι και Φαληρακι αφορα διαφορετικες μορφες του συνειναι. Το "Παμε μια βολτα στο Φαληρακι" ειναι η εκφραση μιας επιθυμιας. Η γυναικα, στην οποια αποτεινεται, ειναι "γερο κομματι" και "ελκυστικια", αυτος θελει να της κανει "εξομολογηση ερωτικη" και να της δινει "κανενα φιλακι". Και το ζητημα ειναι η γυναικα να πει το Ναι, να μην του "χαλασει τη βραδια". Ποτε θα πει το Ναι; Οταν η βολτα στο Φαληρακι ξυπνα και μια δικη της επιθυμια. Το Οχι της θα ειπωθει εκει που μια τετοια επιθυμια δεν υπαρχει. Το συνειναι που ειναι εδω επι το εργον εχει τον χαρακτηρα διαπραγματευσης: διαπιστωνουμε οτι η βολτα στο Φαληρακι συνιστα επιθυμια τοσο δικη μου οσο και δικη σου και προσβλεπουμε στην εκπληρωση της. Ειμαστε εταιροι, συνεταιροι που διαπραγματευομαστε, επενδυουμε το λιβιδινικο μας κεφαλαιο στο Φαληρακι με την προσδοκια να καρπωθουμε κατοπιν τα κερδη της επενδυσης μας.

Το Φεγγαρι της Φλερυς. "... παμε μια βολτα στο φεγγαρι …" Αυτο το "παμε" δεν εκφραζει επιθυμια γιατι, οπως ειπωθηκε, δεν προσβλεπει σε καποια εκπληρωση σε μελλοντικο χρονο. Θα το ονομαζα, με μια λεξη που ηδη χρησιμοποιησα, "καλεσμα", αν το ακουσουμε ελευθερο απο την πιεστικοτητα της επιθυμιας, περισσοτερο σαν το ανοιγμα μιας πορτας, η ενος οριζοντα, π.χ. ενος δρομου για το φεγγαρι. Αυτο το καλεσμα ειναι ανιδιοτελες: δεν επενδυει και δεν περιμενει κερδη. Και, καθως ισχυει το "πες το κι εγινε", δεν θελει περισσοτερα.

οὐκ ἐπιδευές

γραφει και παλι ο Παρμενιδης: χωρις ενδεια, χωρις ελλειψη. Αντιθετα η επιθυμια διακατεχεται απο την ελλειψη και την αγωνια της αρσης της.

"Πες το κι εγινε". Ηδη τα λογια "παμε μια βολτα στο φεγγαρι" μας ταξιδευουν. Αναλυομαστε (η λεξη εννοημενη οπως στο "αναλυεται σε δακρυα") στην βολτα στο φεγγαρι. Ετσι δεν ειμαστε το θεμα εμεις με τις επιθυμιες και με τις σκεψεις και με τα συναισθηματα μας. Δεν ειμαστε θεμα, δεν υπαρχει θεμα. Στην βολτα στο φεγγαρι, χανομαστε. Το συνειναι τετοιων δρομων δεν θελει διαπραγματευση. Επιτελειται μεσα στην σιωπη.

Ομως ακομη και εκεινη η βολτα στο Φαληρακι δεν τελειωνει στην χυδαια διαπραγματευση. Διοτι το αν οι δυο τους γινουν ζευγαρι, τελικα δεν το κρινουν αυτοι. Ακουστε τι λεει το τραγουδι παρακατω:

Τι ταιριασμένο πουν' ζευγαράκι / θα λέει το κύμα στην αμμουδιά

Το κυμα κι η αμμουδια ειναι που συμφωνουν και τους δεχονται σαν ζευγαρι. "Το χωμα … εδεσε … με τη φτερνα τους", για να παραφρασω τον Οδυσσεα Ελυτη. Και εδω λοιπον, και αυτη η ερωτικη ιστορια, τελικα κυρωνεται περαν των συμμετεχοντων ανθρωπων, στο βουλευμα εκεινης της σιγαλινης συμφωνιας.

Οσα ειπωθηκαν σχετικα με το φεγγαρι της Φλερυς Νταντωνακη και σχετικα με την συνομιλια κυματων και αμμουδιας εκει κατω στο Φαληρακι, θα μπορουσαν να μας δωσουν μια μακρινη ιδεα για το τι θα πει στον Παρμενιδη "λεῦσσε νόῳ" (κοιταζε με τον νου σου). "Παμε μια βολτα στο φεγγαρι…" Πως θα ηχουσαν τετοια λογια απο το στομα ενος που δεν κοιταζει με τον νου του αλλα με τα ματια του;  Elon Musk, Moon Tourism.

Το φεγγαρι της Φλερυς, θυμιζω τον Παρμενιδη, το βλεπεις με τον νου. Με τον νου, με τον τροπο του νου ειναι το απον φεγγαρι, ως απον, παρον. Ο Elon Musk δεν ξερει απ' αυτα. Βλεπει με τα ματια. Εινι ο ηλιθιος που κοιταζει το δαχτυλο οταν αυτο του δειχνει το φεγγαρι. Γι' αυτο και καταλαβαινει το "Παμε μια βολτα στο φεγγαρι" αποκλειστικα ως προκληση να φτιαξει διαστημοπλοιαα που θα μας πηγαινουνε στο φεγγαρι. 

Ας φανταστουμε λοιπον, στα προτυπα του Elon Musk, εναν ανθρωπο χωρις νου - εναν ανθρωπο που οντως βλεπει με τα ματια του και ακουει με τα αυτια του. Αν σ' εναν τετοιο ανθρωπο πεις "Θα φας ξυλο" θα σε κοιταξει απορημενος: τρωγεται το ξυλο; Αν ενας τετοιος ανθρωπος ακουσει για την "φλογα του ερωτα", θα φωναξει την πυροσβεστικη.  Ας αποκαλεσουμε αυτην την σταση την χωρις νου, αυτην την αναπηρια, "ανοϊκη εκπτωση στο αισθητο". Καταρχην την αναγνωριζουμε στα μικρα παιδια και στους ψυχωτικους. Αν προσεξουμε περισσοτερο, θα δουμε τον ισκιο της να εχει απλωθει ευρυτερα, να μας εχει πλησιασει και, συχνα πλεον, να μας εχει ηδη στοιχειωσει. Διοτι τι αλλο συμβαινει οταν για παραδειγμα λεω "ειμαι ερωτευμενος μαζι σου" κι αυτο θα πει "θελω να σε πηδηξω"; Τι αλλο συμβαινει οταν η συντροφικη και η γονεϊκη αγαπη εννοουνται ως φροντιδα, παροχες και τα συναφη; Προσοχη: χυδαια δεν ειναι το πηδημα και η φροντιδα και οι παροχες, αλλα ο εγκλωβισμος σ' αυτα ονοματων οπως ερωτας και αγαπη, η, η αρθρωση αυτων των ονοματων σε ορους του αισθητου, σε ορους αυτων που βλεπουν τα ματια και ακουνε τα αυτια. Σ' αυτο το πλαισιο εντασσεται και η παρασταση του συνειναι ως σχεσης, δηλαδη, οπως ειδαμε προηγουμενως, ως διαπραγματευσης μεταξυ εταιρων για την αμοιβαια ικανοποιηση των επιθυμιων τους. 

Κι εδω μια παρατηρηση επανω σ' αυτην την πολυπαθη ιστορια που αποκαλειται "εκπληρωση των επιθυμιων". Οπως ειδαμε καταρχην στο "παμε μια βολτα στο φεγγαρι" και στο πως το καλεσμα εκλαμβανεται ως επιθυμια και επιδιωκεται η εκπληρωση της δια χειρος Elon Musk, και κατοπιν σε ολα τα παραδειγματα της "ανοϊκης εκπτωσης στο αισθητο", αυτο που συμβαινει και αποκαλειται "εκπληρωση" ειναι η φιλοδοξια μιας μεταπτωσης του τροπου της παρουσιας απο το απον-παρον στο αμιγως παρον, απο το ονειρικο-παραμυθενιο στο μονοσημαντα χειροπιαστο, απο τον μουσικο ηχο στον γδουπο. Ειδαμε ομως την πλανη που παραμιλα για κατι "αμιγως παρον", και τι τραγικα μπορει καποτε να αποβαινει η λεγομενη "εκπληρωση επιθυμιων". Το συνδρομο του Παρισιου ειναι απανταχου παρον.

Η ανοϊκη εκπτωση στο αισθητο ειναι το πρωτο βημα προς την εργαλειοποιηση των πραγματων, δηλαδη την αποσκελετωση τους σε υπολογισιμα και μετρησιμα αντικειμενα, προσφορα πλεον στην επιστημονικη τους παρασταση, αλλα και στην παραγωγη και την καταναλωση. Η ψυχολογια και η ψυχιατρικη, καθοτι φιλοδοξουν να ειναι θετικες επιστημες, πασχουν απο την ιδια αναπηρια: δεν εχουν ιδεα για τα αποντα-παροντα. Γι' αυτο και, διχως να το αντιλαμβανονται, εργαλειοποιωντας τα πραγματα με το να προσφευγουν σε παραστασεις τους και να τις εξυφαινουν σε μοντελα τους, ασκουν βια επανω στα πραγματα και διαπραττουν αδικια. Τα αδικουν.

Ομως, εμεις, παμε μια βολτα στο φεγγαρι!