Απο την ομαδα της Εταιρειας στο Viber - 1
Ενα ερωτημα που με συνοδευει, ειναι το ποιος ειμαι ως θεραπευτης. Και ενα στοιχειο της απαντησης θα ηταν: να βρεθει το σωστο ονομα για την εκαστοτε περισταση, η λεξη που να στεκει. Δυο παραδειγματα, ενα παλιοτερο και ενα προσφατο:
[1] Ενας αντρας προσβληθηκε απο καρκίνο. Τίποτα δεν βλεπει με προοπτικη, π.χ. το εξοχικο που χτίζει. Στο σπίτι είναι ωρες που τριγυρνα σαν θηρίο. Τις προαλλες ηταν εξω, μια γλυκια νυχτα. Δεν το αντεξε, πηρε ταξί. Του λεω πως αυτη η ιστορία με την γλυκια νυχτα μου θυμίζει στίχους του Σολωμου:
Εστησ' ο Ερωτας χορο με τον ξανθον Aπριλη,
κι η φυσις ηβρε την καλη και τη γλυκια της ωρα,
…
Οποιος πεθανη σημερα χιλιες φορες πεθαινει.
"Ακριβως ετσι ηταν", μου απαντα.
[2] Μια γυναικα που ζει ενα σχεδον πρωτογνωρο ανοιγμα. Μου λεει "Το καταφερα, τωρα πρεπει να το κρατησω." Φυσικα σ' εμενα χτυπανε καμπανακια, και χρειαζεται να αντικρουσω το καρτεσιανο παραληρημα. Της λεω: "Βεβαια αυτο δεν το καταφερατε ακριβως, η ζωη το εφερε!" "Σωστα!", λεει, και ακουγεται στην φωνη της ενας τονος ανακουφισης.
/
Η ζωντανια του μεταφορικου λογου: Μια γυναικα παιρνει αντικαταθλιπτικα απο νευρολογο με τον οποιο ειναι ερωτευμενη. Με ρωτα για την αποτελεσματικοτητα τους. Εγω: "Τουτον εστι το σωμα μου..."
/
Οχι ο φοβος αλλα η φοβια με την μεταδοτικοτητα του κορωνοϊου. Εδω συχνα παιζει μια αποστροφη στην ανθρωπιλα, στην εικονα της επιδερμιδας σαν σουρωτηρι, στο οτι ειμαστε σαν συγκοινωνουντα δοχεια. Ετσι οταν ρωτησα καποια "Αν υποθεσουμε οτι ειχαμε εναν ιο της ευτυχιας που μεταδιδονταν παρομοια. Πως θα το αντιμετωπιζατε;", απαντησε οτι θα το αντιμετωπιζε με την ιδια απεχθεια!
/
“God can only be present in creation under the form of absence,” γραφει η Simone Weil. Αφορα καθε αληθινη πραξη δημιουργιας: το υποκειμενο πρεπει να απουσιαζει, να μην προβαλλει στο δημιουργημα. Αφορα, μεταξυ πολλων αλλων, την θεραπευτικη σταση.
/
Ηρακλειτος: ΘΑΛΑΣΣΑ ΥΔΩΡ ΚΑΘΑΡΩΤΑΤΟΝ ΚΑΙ ΜΙΑΡΩΤΑΤΟΝ ΙΧΘΥΣΙ ΜΕΝ ΠΟΤΙΜΟΝ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΙΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΔΕ ΑΠΟΤΟΝ ΚΑΙ ΟΛΕΘΡΙΟΝ / θαλασσα νερο καθαροτατο και μιαρωτατο για τα ψαρια ποσιμο και σωτηριο, ενω για τους ανθρωπους αποτο και ολεθριο. // Η θαλασσα δεν ειναι φιλοξενη για τον ανθρωπο, δεν ειναι το στοιχειο του. Και ομως οι διακοπες στη θαλασσα ειναι τοσο αγαπητες. Γιατι; Γιατι το ζωογονο βρισκεται ακριβως στην σχεση με το ξενο, με το αλλοτριο.
/
Το οτι η διακριση υποκειμενου-αντικειμενου δεν ειναι απολυτη και καθολικη το δειχνουν και τα λογια μιας καναδης ελληνιστριας: "The distinction that we are careful to make between the subjective and the objective participants in an event with psychological overtones was not a line drawn by the early Greeks. The word αιδως, for example, meant in the first instance "reverence," "awe," but it could be applied as readily to the awe-inspiring source of this feeling as to the feeling itself. Our application of the compound good-looking is a vestige of this practice: The looking subject has merged with its object."
/
Bob Dylan, "False Prophet". Το τελος:
Can't remember when I was born
And I forgot when I died.
/
Ασκηση: Καποιος λεει οτι φοβαται την απορριψη γιατι θα πονεσει. Τι σκεφτομαστε εδω; Τι του λεμε;
...
Στο επικεντρο των λογων του δεν βρισκεται ο φοβος της απορριψης αλλα ο φοβος του πονου. Δεν φοβαται την απορριψη αλλα τον πονο που προκαλει. Ετσι λοιπον δεν θα ασχολουμουν τοσο με την απορριψη. Θα του ελεγα κατι τετοιο: "Λοιπον φοβαστε τον πονο!" Και ετσι κατι που του μοιαζει αυτονοητο, οτι κανεις, υποτιθεται φυσικα, φοβαται τον πονο, μπορει να γινει θεμα και να ανοιξει η δυνατοτητα μιας αλλης σχεσης με τον πονο.
/
Η κυρια Michelle Obama δηλωνει "devastated" ("στα πατωματα") με τις δολοφονιες μαυρων απο αστυνομικους. Πως μπορει να μας ενδιαφερει το τι νοιωθει; Μονο καλλιεργωντας την περσονα του ειδωλου, που μας καλει να την ακολουθησουμε και να νοιωσουμε κι εμεις "devastated". Υπαρχει τεραστια διαφορα απο την καταδειξη της αδικιας. Αυτη μπορει να ανοιξει τα ματια. Η δημοσιοποιηση των συναισθηματων, στην καλυτερη περιπτωση ειναι αδιαφορη, στην χειροτερη τυφλωνει. Αφορα και την σταση μας απεναντι στους πελατες μας!
/
Απο τον Ηλια Παπαγιαννοπουλο στο Facebook: 'Τότε κατάλαβα για ποιο λόγο έχουν κέρατα τα ζώα. Περιείχαν όλα τα ακατανόητα που δεν χωρούσαν στη ζωή τους, το άγριο και επίμονο καπρίτσιο, το άσκεφτο και τυφλό πείσμα. Κάποια idee fixe είχε ξεπεράσει τα όρια της ύπαρξής τους, είχε μεγαλώσει πιο πάνω από το κεφάλι τους και, βουτηγμένη ξαφνικά στο φως, είχε παγώσει σε μια απτή και σκληρή μάζα. Εκεί είχε πάρει μια άγρια μορφή, μια απρόβλεπτη και απίστευτη μορφή που στριφογύριζε σε ένα φανταστικό αραβούργημα, αόρατο στο μάτι τους αλλά τρομακτικό, σε ένα άγνωστο ψηφίο υπό την απειλή του οποίου ζούσαν. Κατάλαβα για ποιο λόγο αυτά τα ζώα έκλιναν προς έναν ακατανόητο και άγριο πανικό, προς έναν τρελό τρόμο: αιχμάλωτα στην τρέλα τους, δεν κατάφερναν να απελευθερωθούν πλέον από το μπέρδεμα αυτών των κεράτων, ανάμεσα στα οποία κοιτούσαν θλιμμένα και άγρια με κατεβασμένο το κεφάλι, σαν να έψαχναν μια οδό διαφυγής μέσα από τα κλαδιά τους. Αυτά τα ζώα με τα κέρατα βρίσκονταν πολύ μακριά από την απελευθέρωση και έφεραν μελαγχολικά και παραδομένα το στίγμα του λάθους τους στο κεφάλι τους'
Μπρούνο Σουλτς, Άπαντα τα πεζά (Καστανιώτης, μτφρ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου). - Ενα ωραιο παραδειγμα που αφορα και την μυθολογια: απαντα στο "πως" εγινε ο κοσμος ελευθερα απο καθε "γιατι" και καθε αρχη του αποχρωντος λογου!
/
Dr Jennifer Wind, φιλοσοφος, με αντικειμενο “consciousness and cognitive science”: “There’s a large body of research that shows we spend 30 to 50% of waking life mind-wandering,” she says. “It really suggests that for much of waking life we aren’t in control of our thoughts and attention at all..."
/
/
"Ο όνος του Μπουριντάν είναι ένα παροιμιώδες επιχείρημα του γαϊδάρου που πεθαίνει από πείνα, όντας ανίκανος να επιλέξει ανάμεσα σε δύο σωρούς από άχυρο της αυτής ποσότητας και της ίδιας ποιότητας. Απ' την στιγμή που ο γάιδαρος στέκεται στη μέση δύο απαράλλαχτων σωρών από άχυρο και δεν υπάρχει τίποτα για να τον προδιαθέσει προς οποιοδήποτε σωρό, δεν δύναται να αποφασίσει ποιον θα προσεγγίσει." Αν αυτος ο γαϊδαρος βρισκοταν στο ψυχαναλυτικο σας ανακλιντρο και ανεφερε αυτο το αδιεξοδο, πως θα το ακουγατε; Προς ποια κατευθυνση θα διαβλεπατε την λυση του;
/
Μια γνωστη γερμανιδα ψυχαναλυτρια (Margarethe Mitscherlich) ειπε: "Το να αγαπας ειναι πιο ωραιο απο το να αγαπιεσαι. Οποιος δεν το νοιωθει εχει προβλημα που χρειαζεται θεραπεια." Γιατι αυτο ειναι ανοητο; / Ναι. Με την ψυχολογικη σκεψη θεωρουμε οτι και ο ερωτας ειναι κατι "μεσα μας". Η ψυχολογια δεν εχει καμια δυνατοτητα να συλλαβει την αμοιβαιοτητα (παρεκτος ως συναλλαγη για την ικανοποιηση αναγκων). Ο μονομερης ερωτας ειναι ναρκισσιστικη φαντασιωση.
/
Τον Μαϊο ενας γερμανος ψυχαναλυτης εγραψε ενα αρθρο στο Spiegel με τιτλο "Πανδημια κορωνοϊου - Γινομαστε απροσεκτοι γιατι παραεχουμε λιγο αγχος;". Εκει γραφει και το εξης: "Κατα εναν τροπο πρεπει κανεις να επιχειρησει να ανεβασει το αγχος του σκοπιμα, για να αποκτησει το κινητρο να αρχισει να μαθαινει εγκαιρα." Δοκιμαστε να ανεβοκατεβαζετε το αγχος σας οπως την ενταση του ηχου στο κινητο σας!!! https://www.spiegel.de/psychologie/corona-pandemie-werden-wir-unvorsichtig-weil-wir-zu-wenig-angst-haben-a-498a2866-18fb-41b6-8300-22297c63595e?sara_ecid=soci_upd_wbMbjhOSvViISjc8RPU89NcCvtlFcJ / Ειναι εντυπωσιακο που η "λειτουργικοτητα" ετσι αποκτα εναν αμυντικο χαρακτηρα, δηλ. ως κινουμενη απο αγχος! Υποθετω εχει να κανει με την αντιληψη του Freud οτι η ζωη ειναι "σκληρη" και μονο το αγχος της επιβιωσης σε βγαζει απο την κατασταση του "μαμ, κακα και νανι", δηλ. του πρωτογενους ναρκισσισμου και της πρωτογενους διεργασιας.
/
Στο τελευταιο σεμιναριο του ... για τον Μερλω Ποντυ αναφερθηκε οτι ο ουρανος δεν ειναι καθε μερα ο ιδιος. Το θυμηθηκα ξαναβλεποντας ενα χοριο απο τις Βακχες του Ευριπιδη.
Η Αγαυη, κορη του Καδμου και μητερα του Πενθεα, τυφλωμενη απο τον Διονυσο, παιρνει τον γιο της Πενθεα για λιονταρι, τον σκοτωνει και φερνει το κεφαλι του στον πατερα της Καδμο. Ακολουθει ο εξης διαλογος: (1264_1270)
ΚΑΔΜΟΣ
πρῶτον μὲν ἐς τόνδ᾽ αἰθέρ᾽ ὄμμα σὸν μέθες.
Στρεψε πρωτα το βλεμμα σου στον ουρανο.
ΑΓΑΥΗ
ἰδού· τί μοι τόνδ᾽ ἐξυπεῖπας εἰσορᾶν;
Να! Γιατί μου ειπες να κοιτάξω αυτον;
ΚΑΔΜΟΣ
ἔθ᾽ αὑτὸς ἤ σοι μεταβολὰς ἔχειν δοκεῖ;
Ειναι οπως ηταν, η σου φαινεται πως εχει μεταβληθει;
ΑΓΑΥΗ
λαμπρότερος ἢ πρὶν καὶ διειπετέστερος.
Ειναι πιο λαμπρος απο πριν και πιο καθαρος.
ΚΑΔΜΟΣ
τὸ δὲ πτοηθὲν τόδ᾽ ἔτι σῆι ψυχῆι πάρα;
Κι εκεινη η αναταραχη ειναι στην ψυχή σου ακόμη;
ΑΓΑΥΗ
οὐκ οἶδα τοὔπος τοῦτο· γίγνομαι δέ πως
ἔννους, μετασταθεῖσα τῶν πάρος φρενῶν.
Δεν καταλαβαίνω αυτα τα λογια σου. Μα καπως βρισκω
Τον νου μου και ξαναρχομαι στα συγκαλα μου.
Και τοτε ειναι που η Αγαυη αναγνωριζει στα χερια της το κεφαλι του γιου της.
/
"Γεννιομαστε μονοι και πεθαινουμε μονοι." Η φραση ειναι απολυτη. Της διαφευγει οτι το "μονος" δεν ειναι οντολογικη κατηγορια του ανθρωπου αλλα ισχυει με μια προϋποθεση: Ισχυει μονο στο περιβαλλον της ματαιωσης προσδοκιων, επιθυμιων και συναφων αναφορων. "Μονος" θα πει, μ' αυτην την εννοια, "αφημενος μονος". "εγκαταλειμμενος", "αποδιωγμενος", "προδομενος" κλπ.
/
Μια γυναικα ειναι σε καλη διαθεση. Αναρωτιεται, θα συνεχισει; Eιναι το χαπι; (του νευρολογου με τον οποιο ειναι ερωτευμενη). Εγω, για το χαπι: - τουτον εστι το σωμα μου…
/
Απο το Commedia: Κριστινα Κιστλερ, πωλητρια (και μαθημα για τον θεραπευτη)
Με τα χρονια κανεις δε βαζει πια στους αλλους καθε λογης δικα του πραγματα αλλα διαβαζει τα πραγματα απ’ τους αλλους οπως ειναι, τα διαβαζει επανω τους, ξαφνικα εχει ματια γι’ αυτο, γιατι η μια η ο αλλος στεκονται ετσι κι οχι αλλιως, η ξερει τον λογο αυτης η εκεινης της κινησης του ωμου η του χεριου, με τον καιρο δεν απορει πια.
/
Μια γυναικα, καμια σχεση με ποιηση, οταν εφυγαν τα παιδια της, το εριξε στο πλεξιμο, εκανε κομματακια που ενωσε σε κουβερτες γι' αυτα. Λεει: - Σαν να επλεκα τα δακρυα μου…
/
Ενας απο τους πολλους. Ο υπουργος προστασιας του πολιτη δηλωσε προσφατα: "Θα είμαστε παρόντες σε κάθε πλατεία ... προκειμένου να αντιμετωπίσουμε ... αυτό τον μεγάλο, επικίνδυνο εχθρό που έχει εμφανιστεί εδώ και λίγους μήνες στη ζωή μας." Ο ιος, ο ιδιος, ειναι αυτο που ειναι. Ως "εχθρος" προβαλλει αποκλειστικα σε αναφορα με τον ανθρωπο. Ετσι ειμαστε παντου. Βλεπουμε τη φυση σε αναφορα μ' εμας. Ετσι την χανουμε. Βλεπουμε τον αλλο σε αναφορα μ' εμας. Ετσι τον χανουμε.
/
Θα μπορουσαμε να μιλησουμε για δυο ειδη φαντασιας:
1. Η φαντασια που κατευθυνει, π.χ. ξεκινω για τον σταθμο του μετρο και "στην φαντασια μου" ειμαι ηδη εκει, και αυτο το "ηδη εκει" με οδηγει στον σταθμο. Αυτο το ειδος της φαντασιας το αναφερει ο Αριστοτελης, αλλα και ο Heidegger στα Σεμιναρια του Zollikon.
2. Η φαντασια που αρχιζει και λιγο-πολυ τελειωνει στον εαυτο της, αρκειται στον εαυτο της, π.χ. ενας φαντασιακος συντροφος, μια φαντασιακη δουλεια, σεναρια καθε λογης, Αυτου του ειδους η φαντασια δεν οδηγει καμια πραξη. Μιλαμε για ανθρωπους που "ζουν στην φαντασια τους", οπου αυτη η ζωη εχει χρωματα, ζωντανια, και στην οπτικη της οποιας η "πραγματικοτητα" ειναι ενα πραγμα ανοστο και βαρυ.
/
Ο εικαστικος Cy Twombly: “Καθε τι ζει στο παρον, αυτο ειναι ο μονος χρονος που μπορει να ζει.” Θυμιζει οτι και η αναμνηση και η προσδοκια αφορουν καθε φορα το παρον στο οποιο εκδηλωνονται. Παρμενιδης: "νυν εστιν ομου παν", τωρα ειναι κατα ομοιον τροπο τα παντα.
/
Ψυχη και σωμα, αδιαιρετα συνδεδεμενα μεταξυ τους - τουτο ειναι πνευματικο. Το πνευμα δεν ειναι ενα τριτο μεταξυ ψυχης και σωματος, ειναι μονον η αοπλη, θαυμαστη τους συμπτωση. Η βιολογικη ζωη ειναι μια αφαιρεση, και ειναι αυτη η αφαιρεση που αξιωνει να κυριαρχει και να θεραπευει. Giorgio Agamben
/
Το πρωι, εχοντας καθισει με τον καφε εμπρος απο το λαπτοπ, βλεπω αυτο. Τρομαζω.
Τι με τρομαξε;
Ενα βλεμμα ολοτελα στραμενο προς εσενα. Απολυτη συγκεντρωση και απολυτη απουσια νοηματος. Απολυτη καθαροτητα.
Αν ειχε ματια ο θανατος, αυτο θα ηταν το βλεμμα του.
/
Τον αγαπω πολυ τον Αυγουστινο! Γραφω σε μια ομιλια "Στην παλια κοινωνια της αρνητικοτητας υπηρχε καποιος απεναντι, ενας Αλλος, φιλος η εχθρος. Σε μια καταστροφη ο Αλλος, ακριβως καθοτι υπηρχε απεναντι, ηταν ενα Εσυ που μπορουσες να του μιλησεις, ενα, με λογια του ποιητη Paul Celan, "μιλητο Εσυ". Ετσι μια επιδημια πανωλης στη Βιεννη του 17ου αιωνα, γεννησε ενα τραγουδι που μιλα σε ενα Εσυ, σε εναν πλανοδιο μουσικο, τον Αυγουστινο, που ηταν πολυ αγαπητος στην πολη." Το τραγουδι εδω. Η σχετικη ομιλια εδω. Περισσοτερα για τον Αυγουστινο (γερμανικα/αγγλικα) εδω.
/
/
"Truth is the only daughter of Time." Werner Herzog, στην ταινια "Salt and Fire". / Σοφοκλης, Αιας: ἅπανθ᾽ ὁ μακρὸς κἀναρίθμητος χρόνος φύει τ᾽ ἄδηλα καὶ φανέντα κρύπτεται
/
Δυο παρατηρησεις επανω στο σεμιναριο της 4.11: [1] Σχετικα με τον ανδρα που κανει ψηφιδωτα και για ωρες ενωνει ψηφιδες, η ... παρατηρησε οτι ετσι συναρμολογει τα κομματια του εαυτου του. Αν την καταλαβα καλα, εδω συμβαινει μια ψυχολογικοποιηση και παθολογικοποιηση: Ο αντρας εκδραματιζει ο,τι συμβαινει μεσα του. Αυτο θα ηταν μια δικη μας, των ψυχολογουντων, κατασκευη. Ειναι καλλιστα δυνατο ο αντρας να αναλωνεται στο να συνταιριαζει πραγματα και γενικοτερα. Θα μπορουσε το συνταιριασμα να ειναι και εμμονικο. Ομως αυτο ειναι διαφορετικο απο το να υποθετουμε εναν "εαυτο" "μεσα του" που να εκφραζεται στην συμπεριφορα του και να την διαμορφωνει. [2] Η χρηση μας της βιβλιογραφιας, ιδιαιτερα μαλιστα των φιλοσοφων: Εχει σημασια να ελεγχουμε τα λεγομενα τους, οχι στο "συμφωνω / διαφωνω" αλλα στο κατα ποσον μας λενε κατι, στο κατα ποσον εχουμε την εμπειρια τους. Οταν τους παραθετουμε χωρις την δικη μας συμμετοχη, δηλαδη ακριτα, τα λογια τους δεν λενε τιποτα. Και θα ειχε πολυ νοημα, αυτη η δικη μας συμμετοχη να εκφραζεται, οσο και οπως γινεται, ακομη και ως απορια.
/
Με αφορμη μια παρατηρηση μου στο σεμιναριο της 4.11.2020: Μια ψυχοθεραπευτικη συναντηση εχει ενα δικο της κλιμα, μια δικη της γευση. Ο Walter Benjamin το αποκαλει με μια λεξη που καθιερωθηκε: "αυρα".
Γραφει γι' αυτην:
[την αυρα] την οριζουμε ως το ανεπαναληπτο φαινομενο ενος απομακρου, οσο κοντα και να 'ναι. Σ' ενα απογευμα του καλοκαιριου να παρακολουθεις γαληνια μια οροσειρα στον οριζοντα, η ενα κλαδι που ριχνει τον ισκιο του στον γαληνιο - αυτο θα πει να ανασαινεις την αυρα αυτων των βουνων, αυτου του κλαδιου.
Η αυρα ονομαζει το ανεπαναληπτο ενος "εδω και τωρα", το οποιο δεν μπορει να αναπαρασταθει με κανενα ιστορικο, με καμια ψυχολογικη, η αλλη θεωρια. Η αυρα δεν ανηκει στο πεδιο του γνωστικου. Δεν ειναι δεδομενο, δεν ειναι πληροφορια. Το αισθητηριο γι' αυτην οξυνεται με την συγκεντρωση ακριβως σ' αυτο το "εδω και τωρα" - χωρις λοξοκοιταγματα στην βιβλιογραφια, στους δασκαλους, στις προσωπικες εμπειριες.
Αυτη η αυρα ειναι το υλικο που κρυσταλλωνει ως η επικοινωνια μας.