[σελ. 89-94] Σχετικα με τον εκ-στατικο χαρακτηρα του "εχω συνειδηση", αυτος λοιπον επιτελειται με την μορφη μιας συμπεριφορας η οποια ανταποκρινεται τελειως στην κατ’ ιδιαν "φυση" του αφορωμενου ανθρωπου. Τοτε κανεις μπορει να μιλησει για μια απαντηση στην κληση της "κατ’ ιδιαν" συνειδησης. Και παλι σε καθε ανθρωπο ενυπαρχει η δυνατοτητα να μην ειναι ιδιαιτερα στον εαυτο του, αλλα να εκπιπτει στη νοοτροπια των αλλων, παροντικων η παρελθοντων, συνανθρωπων. Σε μια τετοια εκπτωση, συμπεριφερεται "κατα συνειδηση" παντα μονον ετσι οπως "κανεις" φερεται. Ενας τετοιος ανθρωπος καθοριζεται στη συμπεριφορα του απο την "αν-ιδια" συνειδηση του. Οπου οι ανθρωποι, οι οποιοι υπαρχουν ως ενας "κανεις-εαυτος", χανουν και παραλειπουν ακριβως την πληρη ολοκληρωση των ιδιαιτατων δυνατοτητων ζωης που τους εχουν ανατεθει. Ως προς αυτην εγκαλουνται ολο και περισσοτερο, και αντιστοιχα ταλανιζονται ολο και περισσοτερο απο αισθηματα ενοχης.

Ολα τα κατα παθολογικο τροπο υπερβολικα, η παραμορφωμενα και στρεβλωμενα αισθηματα ενοχης των ψυχαναγκαστικων, των σχολαστικων και των καταθλιπτικων, τα οποια ερευνηθηκαν μεχρι τωρα επαρκως, μαζυ με τις "ψυχοσωματικες" τους συνεπειες, ειδαμε να εδραζονται στην παραμονη σε μια τετοια υπαρκτικη ενοχη ως προς την ιδιαιτατη αυτοπραγματωση. Γι’ αυτο και μπορουν να προσπελαθουν θεραπευτικα μονο μεσα απο αυτην την ενοραση, σε πληρη αντιθεση με τον ηδη αναφερθεντα μη αναλυσιμο εκ-στατικο χαρακτηρα του ουσιακου ειμαι-εγκαλουμενος.

Η συγκεκριμενη συμπεριφορα των πολλων ανθρωπων, οι οποιοι κωφευουν απεναντι στην επικληση της κατ’ ιδιαν συνειδησης τους, παραμενουν αφρονες και αναπτυσσουν αντιστοιχα "ακατανοητα" αισθηματα ενοχης, ειναι απροσμετρητα ποικιλομορφη. Συνηθεστατα επιδιωκεται μια φυγη απ’ αυτα δια της επικαλυψης. Μεταξυ των κινητρων μιας τετοιας συμπεριφορας φυγης ενωπιον της ουσιακης ενοχης ως προς την ολοκληρωση ολων των δεδομενων υπαρκτικων δυνατοτητων, ανευρισκονται, πρωτον, η ανθρωπινη νωθροτητα και, δευτερον, το αγχος των αδυναμων και ατολμων να δεχτουν το οτι ειναι εγκαλουμενοι, να τεθουν ανοιχτα ενωπιον του και να του ανταποκριθουν ενεργα στην καθημερινη ζωη. Η επικαλυψη και η αρνηση του ειμαι-εγκαλουμενος συμβαινει με πολλους διαφορετικους τροπους, οπως π.χ. με την εκπτωση σε εξεις καθε ειδους, ξεκινωντας απο τις εξεις απο το οινοπνευμα και αλλες ουσιες μεχρι την εξη μοντερνων μανατζερ απο την εργασια.

Και οι προσπαθειες μιας "επιστημονικης" αναλυσης της ενοχης κατα τροπο ψυχολογιστικο, που θα πει, δια της μεταψυχολογικης αιτιογενετικης αναγωγης σε ανθρωπινο-κοινωνικο τηλεχειρισμο, πρεπει να συμπεριληφθει στις κινησεις αποφυγης. Εφοσον η φυγη επιτυχει σε βαθμο αρκετο, δειχνει ολο και περισσοτερο την ιδιαζουσα συνεπεια των για την νεωτατη εποχη ειδικη μαζικη επιδημια των νευρωσεων πληξης και απουσιας νοηματος. Ηδη αυτες εχουν προσβαλει την κοινωνια του μοντερνου βιομηχανικου μας κοσμου σε τρομακτικο βαθμο. Γι’ αυτο και κανεις σημερα ακουει τοσους πολλους νεους ανθρωπους να λενε παλι και παλι: "Αφου ολα ιδια ειναι!"· "Να κανω σε καποιον χαρη; Και γιατι;"· "Τυψεις; Τι ειν’ αυτο;".

Η αφροσυνη αναφορικα με το φαινομενο της ανθρωπινης ενοχικοτητας ωστοσο, διολου δεν χρειαζεται παντα να ειναι αυτοβουλη και να οφειλεται στην υπαιτιοτητα του ιδιου. Μπορει καλλιστα να ειναι και η συνεπεια μιας ανευ υπαιτιοτητας επικτητης πλυσης εγκεφαλου στην πρωιμη παιδικη ηλικια.

Καθοτι καταρχην καθε παιδι, οπως ολα στον κοσμο, βλεπει τα δεδομενα σε μεγαλο βαθμο μεσα απο τα ματια των γονεων του. Το βλεμμα αυτων των γονεϊκων ματιων μπορει τωρα, ειτε εκ καταβολης και διχως να ειναι το ιδιο νευρωτικα στρεβλωμενο, να μην ανταποκρινεται διολου στη φυση του παιδιου. Ομως μπορει να καταδεικνυει και μια ψυχο-νευρωτικα επικτητη διαταραχη. Και στις δυο περιπτωσεις, τετοιοι γονεις συνηθιζουν ─ εφοσον την διαφορετικοτητα τους με τη φυση του παιδιου δεν την αναλογιζονται επι τουτου και επιμελως, και δεν το ανατρεφουν αντιστοιχα ─ να παραμορφωνουν τη συμπεριφορα του παιδιου ετσι ωστε αυτο ολο και λιγοτερο να ειναι σε θεση να εκπληρωνει την ολοκληρωση των ιδιαιτερων του υπαρκτικων δυνατοτητων. Κατα το μεγαλωμα, αυτο οδηγει αναποφευκτα σ’ εναν φαυλο κυκλο. Συχνα ο γιατρος η ο ψυχολογος ακουει τους ταλανιζομενους στην αναπτυξη τους απο αισθηματα ενοχης να παραπονουνται οτι τοτε οι γονεις τους και αλλοι παιδαγωγοι παντα καταδικαζαν τη σωματικοτητα και την αισθησιακοτητα τους, την αυθορμητη εκφραστικοτητα τους σαν μονο βρωμικη, διαβολικη-ζωωδη εφευρεση, η σαν επιθετικοτητα, κι επιχειρουσαν να επιβαλλουν την καταπιεση ολων των σχετικων ορμων.

[...]

Μεταξυ των αναριθμητων ασθενων, οι οποιοι επασχαν απο υπερτροφικα και παθολογικα στρεβλωμενα αισθηματα ενοχης, και αναζητησαν την Daseins-αναλυτικη βοηθεια του δικου μας ιατρειου η αυτου των απο εμας εποπτευομενων μαθητευομενων αναλυτων, βρεθηκε για παραδειγμα καποτε η σαρανταχρονη κυρια Κλαουντια Τσελλε. Ηδη κατα τον χαιρετισμο εδειχνε βαρεια καταθλιπτικη. Παραπονεθηκε πως δεν μπορει να τελειωσει σχεδον ουτε τη μικροτερη καθημερινη δουλεια, διχως αμεσως να κατακλυστει απο χιλιαδες τυψεις συνειδησης. Συνεχως βασανιζονταν με τα πιο πιεστικα ερωτηματα, μηπως τωρα ακριβως δεν ειναι ενοχος μιας αξιοποινης αμελειας η λαθος ενεργειας· στον ιδιο βαθμο, ειτε ειχε μαγειρεψει ενα πιατο σουπα, ειτε ειχε δωσει σ’ ενα απο τα παιδια της μια συμβουλη. Ομως το ιστορικο αυτης της ασθενους φανερωσε και οτι τον πατερα της, ηδη σε ηλικια 12 ετων, τον εριξαν σε μια σχολη δοκιμων στην βορεια Γερμανια, κι εκει, με τροπο ολοτελα πουριτανικο και κτηνωδη, παραμορφωθηκε κι εγινε ενας ψυχαναγκαστικος χαρακτηρας. Την ιδια σταση ζωης αυτος ο αντρας επεβαλε αργοτερα και στην αδυναμη γυναικα του και στις δυο του κορες. Η ασθενης μας ηταν το τρυφεροτερο και σαφως περισσοτερο ευαισθητο απο τα δυο παιδια. Ηταν σε μεγαλο βαθμο ευαλωτη σε ψυχικες εντασεις στον οικογενειακο της κυκλο, και σε καθε ιχνος αποσυρσης αγαπης εκ μερους των γονεων της. Ως εκ τουτου η ασθενης μας, κατω απο τη βιαιη διαπαιδαγωγηση, βιασε την ιδιαιτερη φυση της πολυ περισσοτερο απο την αδελφη της, που ηταν δυναμικωτερη κι εμοιαζε περισσοτερο στον πατερα της. Ιδιαιτερα υπεφερε τοσο πολυ απο αυτον τον ανθρωπο τον ολοτελα αμουσο, τον καθαρα του λογικου και της θελησης, που ηταν ο πατερας της, διοτι η ιδια ειναι ασυνηθιστα χαρισματικη σε καλλιτεχνικες δραστηριοτητες και σε πνευματικη φιλοσοφικη σκεψη. Η απαρνηση του εαυτου της και η παραμονη της πισω απο την πληρη ολοκληρωση των ιδιαιτερων της δυνατοτητων ζωης, κορυφωθηκε τελικα σε μια τα παντα καταβροχθιζουσα αυτοθυσια για την οικογενεια της και σε μια απλως μονον σκιωδη φυτοζωια γενικα. Χρειαστηκαν πολλα χρονια Daseins-αναλυτικης θεραπειας για να ελευθερωθει προοδευτικα για την ιδιαιτατη της δυνητικη υπαρξη. Τοτε παντως εξαφανιστηκαν προοδευτικα και τα παθολογικα της αισθηματα ενοχης σαν απο μονα τους.

Απο την αλλη ενας πενηνταχρονος αντρας ─ για τον οποιον απο δυο σημαινοντες, ειδικους στις καταθλιψεις ψυχιατρους, διαπιστωθηκε με βεβαιοτητα μια ενδογενης μελαγχολια ─ εξαντλουνταν σε παραπονα για το οτι ως εικοσαχρονος κολλησε μια γονορροϊκη φλεγμονη, κι οτι πλεον αυτη η αλλοτινη ηθικα απορριπτεα πραξη του εχει ως συνεπεια τον μαρασμο της γυναικας και των τριων παιδιων του. Ηταν η τεταρτη φορα μεσα στα τελευταια δωδεκα χρονια που τον ειχε καταλαβει μια τετοια δυσθυμια. Με τα ατελειωτα παραπονα του για την τερατωδη του ενοχη ─ που τοτε συνεβη απο την συνουσια με μια πορνη ─ κολλουσε στον καθενα που ηταν προθυμος να τον ακουσει. Ουτε η κοσμικη ουτε η εκκλησιαστικη αφεση δεν ελαφρυναν την υποτιθεμενη ενοχη του. Και δεν το μπορουσαν, διοτι το αισθημα ενοχης του υφιστατο δικαιως, καθοσον πρακτικα ειχε εξαπατησει την υπαρξη του ως προς την ολοκληρωση μιας δυνητικης γνησιας πληρους αγαπης για τους συνανθρωπους του. Μια γνησια εξαλειψη αυτης της αληθινης ενοχης, ειχε ως προϋποθεση το οτι αυτος πρωτα θα επρεπε να ειναι σε θεση να βρει τον εαυτο του πραγματικα, και να ειναι διαθεσιμος ελευθερα για την ολοκληρωση ολων των δυνατοτητων του συμπεριφορας. Μονον εκεινος, ο οποιος εχει τον εαυτο του, μπορει στην αγαπη να χαριζεται. Ωστοσο σ’ ολους τους καταθλιπτικα φορτωμενους με ενοχη, οι οποιοι μεχρι τωρα εξετασθηκαν ως προς την φυση τους επαρκως, αναγνωριζεται οτι αυτοι απο νωρις αρνηθηκαν τις ιδιαιτερες τους αναγκες και δραστηριοτητες, και μαζυ τον εαυτο τους. Παντα συμπεριφερονταν ετσι οπως οι αλλοι περιμεναν απ’ αυτους. Με μεγαλη ευαισθησια, φοβουνταν σαν τον διαβολο καθε απωλεια αγαπης την οποια μια ανυπακοη θα συνεπαγονταν. Η απο μια τετοια συμπεριφορα αναγκαστικα εκπηγαζουσα ενοχικοτητα απεναντι στην ιδιαιτατη και ευρυτερη υπαρξη τους, διαποτιζει την υπαρξη αυτων των ανθρωπων εκ θεμελιων, και ξεπροβαλλει μεχρι και σε καθε τρεχουσα πραξη τους, οσο μικρη κι αν ειναι.

Απο το τελος της Daseins-αναλυσης του ασθενους μας, η οποια ειχε ως αποτελεσμα μια ριζικη μεταβολη της "κοσμοθεωριας" του και μια αντιστοιχα αλλαγμενη συμπεριφορα προς τους συνανθρωπους του, περασαν 18 χρονια. Μια καταθλιπτικη δυσθυμια δεν επανηλθε πλεον ποτε.

[...]

Βεβαια, με ποιον τροπο ιδιαιτερα η λυτρωτικη αυτοεμπειρια συμβαινει καθε φορα σε μια φαινομενολογικα προσανατολισμενη θεραπεια, δεν ειναι υποθεση του γιατρου η του ψυχολογου να το καθορισει. Στον εναν ασθενη ερχεται μεσα απο την ιδιαιτερη φυση του στην μορφη μιας για πρωτη φορα προβαλλουσας θρησκευτικης εμπειριας. Σ’ εναν αλλον, το ιδιο αυτονοητα, παιρνει την μορφη μιας νεας, ολοτελα αυτοχθονης, απελευθερωτικης φιλοσοφικης νοησης και ενορασης. Σ’ εναν τριτον χρειαζεται μακρα ασκηση στο υπερανθρωπινο και υπερθεϊκο μεγαλο "ανοιγμα", το οποιο οι ινδοι παλαιοθεν ονομαζουν "brahman". Ισως οι περισσοτεροι πετυχαινουν την ιαση τους με τον παλιο φροϋδικο νοημα της ψυχαναλυσης. Τουτο ειναι η ελευθερη ικανοτητα για εργασια και απολαυση. Μονο που οι μεσα απο μια φαινομενολογικα προσανατολισμενη θεραπεια θεραπευομενοι ανθρωποι δεν ακουν τις ικανοτητες τους μεσα απο μια ιδιοτελη ορεξη για δυναμη και ηδονη. Και αυτοι επισης θα εργαζονται και θα χαιρονται μεσα απο μια λιγοτερο η περισσοτερο εκπεφρασμενη γνωση οτι η υπαρξη τους ως δυνητικη προσληψη και απαντηση του προσληφθεντος απαρτιζει μια ενοτητα, στην οποια και τα δυο χρειαζονται το ενα το αλλο, διοτι αυτο χρειαζεται απαραιτητα εκεινο, και εκεινο αυτο για να δυνανται να ειναι.