Το αγχος εχει πολυ διαφορετικες αιτιολογιες. Κατα πρωτον ειναι το ξενο, το ανεστιο, το αγνωστο που εκλυει αγχος. Προϋποθετει την αρνητικοτητα του τελειως Αλλου. Συμφωνα με τον Heidegger αφυπνιζεται ενωπιον ενος Μηδενος το οποιο γινεται εμπειρατο ως το τελειως Αλλο των οντων. Η αρνητικοτητα, το αβυσσαλεο του Μηδενος σημερα μας ειναι ξενο, διοτι ο κοσμος ως εμπορικο κεντρο ειναι πληρης με οντα.

Στο "Ειναι και Χρονος" το αγχος ειναι εκει οπου το "σπιτικο της κοινης γνωμης", της "δημοσιας ερμηνευσιμοτητας¨, δηλαδη το κτισμα οικειων, καθημερινων προτυπων αντιληψης και συμπεριφορας καταρρεει και δινει την θεση του σε ενα "αν-οικειο". Αποσπα το "Dasein", ετσι καλειται ο οντολογικος ορισμος του ανθρωπου στον Heidegger, απο την οικεια, συνηθισμενη "καθημερινοτητα", απο την κοινωνικη συμμορφωση. Στο αγχος το Dasein αντιμετωπιζει το αποκοσμο.

Ο "Κανεις" ενσαρκωνει την κοινωνικη συμμορφωση. Μας εντελλεται πως πρεπει να ζουμε, να ενεργουμε, να αντιλαμβανομαστε, να σκεφτομαστε, να κρινουμε: "Απολαμβανουμε και ψυχαγωγουμαστε οπως κανεις απολαμβανει. Διαβαζουμε, βλεπουμε και κρινουμε λογοτεχνια και τεχνη οπως κανεις βλεπει και κρινει. [...] βρισκουμε 'εξωφρενικο' ο,τι κανεις βρισκει εξωφρενικο." Η δικτατορια του "Κανενος" αποξενωνει το Dasein απο την δυνατοτητα να ειναι ιδιαιτατα, απο το Προσιδιο: "σ' αυτην την εφησυχασμενη 'κατανοουσα' συγκριση ολων με ολα, το Dasein τραβαει προς μια αλλοτριωση, στην οποια υπολανθανει η δυνατοτητα να ειναι ιδιαιτατα." Η καταρρευση του οικειου οριζοντα κατανοησης προκαλει αγχος. Πρωτα στο αγχος διανοιγεται για το Dasein η δυνατοτητα να ειναι ιδιαιτατα.

Σημερα δεν ισχυει η ομοιομορφια του "καθε αλλος οπως ο αλλος" που χαρακτηριζει τον "Κανενα". Δινει την θεση της στην ποικιλομορφια των αποψεων και των επιλογων. Η ποικιλια επιτρεπει μονο διαφορες συμμορφωμενες με το συστημα. Παρασταινει την αλλοτητα που εγινε καταναλωσιμη. Εδω συνεχιζει το ομοιο αποτελεσματικοτερα απο την ομοιομορφια διοτι κανεις λογω μια φαινομενικης, επιφανειακης ποικιλομορφιας δεν διακρινει την συστημικη βια του ομοιου. Ποικιλομορφια και επιλογες δινουν την ψευδη εντυπωση μιας αλλοτητας που στην πραγματικοτητα δεν υπαρχει.

Το "Προσιδιο" του Heidegger ειναι κατι πολυ διαφορετικο απο την αυθεντικοτητα. Μαλιστα ειναι διαμετρικα αντιθετο προς αυτην. Συμφωνα με την ορολογια του "Ειναι και Χρονος" η σημερινη αυθεντικοτητα θα ηταν μια μορφη του "Ανιδιου". Του Προσιδιου προηγειται το γκρεμισμα ατην καθημερινοτητα. Το Dasein, πεταγμενο εξω απο τον ηρεμιατικο κοσμο του Κανενος, ερχεται αντιμετωπο με το δεινο του αν-οικειου. Αντιθετα η αυθεντικοτητα του διαφορετικου λαμβανει χωρα μεσα στην ταξη της καθημερινοτητας. Ο αυθεντικος εαυτος ειναι μια εμπορικη μορφη του εαυτου. Πραγματωνεται στην καταναλωση.

Στον Heidegger το αγχος εχει στενη σχεση με τον θανατο. Ο θανατος δεν σημαινει ενα απλο τελος του Ειναι, αλλα "εναν τροπο να ειναι". δηλαδη την κατεξοχην δυνατοτητα να ειναι ο εαυτος. Πεθαινω θα πει: ''ειμαι', δηλ. θα ειμαι το ιδιαιτατο Εγω μου." Ενωπιον του θανατου αφυπνιζεται μια "κρυφη αποφασιστικοτητα που ενθαρρυνει στο αγχος" για το προσιδιο Ειναι του εαυτου. Ο θανατος ειναι θανατος μου.

Ακομα και μετα την αποκαλουμενη τροπη, η οποια σηματοδοτει μια ριζικη τομη στην σκεψη του, ο θανατος συνεχιζει να σημαινει περισσοτερα απο το τελος της ζωης. Παντως δεν τονιζει πλεον την εμφαση στον εαυτο. Τωρα σημαινει την αρνητικοτητα της αβυσσου, του μυστηριου. Το ζητουμενο ειναι "ο θανατος να εισχωρησει στο Dasein για να καθυποταξει το Dasein στην αβυσσαλεα του εκταση." Ο οψιμος Heidegger χαρακτηριζει τον θανατο και ως "λαρνακα του Μηδενος". Ειναι κατι "το οποιο απο καθε αποψη δεν ειναι ποτε απλως ον, το οποιο ομως παρολαυτα ουσιαζεται, μαλιστα ως το μυστηριο του Ειναι καθαυτο." Ο θανατος εγγραφει στο ον την αρνητικοτητα του μυστηριου, της αβυσσου, του τελειως Αλλου.

Στην σημερινη εποχη, η οποια επιδιωκει να εξορισει καθε αρνητικοτητα απο την ζωη, βουβαινεται και ο θανατος. Δεν μιλα πλεον. Του αφαιρειται καθε λογος. Δεν ειναι πλεον "ενας τροπος να ειναι" αλλα πλεον μονο το απλο τελος της ζωης, η οποια προσπαθει με καθε μεσο να τον παρατεινει. Ο θανατος σημαινει απλα το τελος της παραγωγης. Σημερα η παραγωγη εχει γινει ολοκληρωτικη, ως η μονη μορφη ζωης. Η υατερια για την υγεια τελικα ειναι υστερια της παραγωγης. Ομως καταστρεφει την αληθινη ζωντανια. Η ξεφρενη εξαπλωση του υγιους ειναι αναιαχυντη, οπως η ξεφρενη εξαπλωση της παχυσαρκιας. Ειναι αρρωατια. Σ' αυτο ενοικει μια νοσηροτητα. Οταν κανεις αρνειται τον θανατο για χαρη της ζωης, τοτε η ιδια η ζωη μεταπιπτει ατο καταστροφικο. Γινεται αυτοκαταστροφικη. Και εδω επιβεβαιωνεται η διαλεκτικη της βιας.

Ακριβως η αρνητικοτητα ειναι που ζωογονει. Τρεφει την ζωη του πνευματος. Το πνευμα κερδιζει την αληθεια του μονο οταν βρισκει τον εαυτο του στην απολυτη διασχιση. Μονο η αρνητικοτητα του σχισματος και του πονου διατηρει το πνευμα ζωντανο. Το πνευμα ειναι "αυτη η δυναμη", "οχι ως το θετικο, το οποιο αποστρεφει το βλεμμα του απο το αρνητικο". Ειναι "αυτη η δυναμη μονον καθοσον βλεπει το αρνητικο καταματα, παραμενει σ' αυτο." Σημερα αποφευγουμε το αρνητικο σπαστικα, αντι να παραμενουμε σ' αυτο. Ομως το κρατημα απο το θετικο αναπαραγει το ομοιο μονον. Δεν υπαρχει μονο η κολαση της αρνητικοτητας, αλλα και η κολαση της θετικοτητας. Η τρομοκρατια δεν εκπορευεται μονο απο το αρνητικο, αλλα και απο το θετικο.

Το αγχος που εκλυει η καταρρευση του οικειου κοσμου ειναι ενα βαθυ αγχος. Αυτο μοιαζει μ' εκεινη την βαθια πληξη. Την ρηχη πληξη την χαρακτηριζει ενα ανησυχο "σπαρταρισμα προς τα εξω". Αντιθετα στην βαθια πληξη, σου διολισθαινει το ον εν συνολω. Ομως σ' αυτην την αποτυχια (Versagen), λεει ο Heidegger, περιεχεται μια δηλωση (Ansagen), ενα καλεσμα (Anrufen) που καλει το Dasein να αποφασισει για την "πραξη, εδω και τωρα".

Η βαθια πληξη κανει να διαφανουν εκεινες οι δυνατοτητες πραξης που το Dasein θα μπορουσε να αναλαβει, οι οποιες ομως ακριβως σ' αυτο το πληττω βρισκονται σε αδρανεια. Καλει το Dasein να αναλαβει την δυνατοτητα να ειναι ιδιαιτατα, δηλ. να πραξει. Εχει κλητικο χαρακτηρα. Μιλα. Εχει φωνη. Η σημερινη πληξη, που συνοδευεται απο υπερδραστηριοτητα, ειναι αφωνη, βουβη. Παραμεριζεται απο την επομενη δραση. Το ειμαι δραστηριος ομως δεν ειναι ακομα και πραττω.

Στον οψιμο Heidegger το αγχος αναγεται στην οντολογικη διαφορα, στην διαφορα μεταξυ Ειναι και οντων. Η νοηση πρεπει να αντεξει το αβυσσαλεο Ειναι διχως τα οντα, για να εισελθει σε εναν "ακομα απατητο χωρο". Απο μια ορισμενη αποψη το Ειναι προηγειται των οντων και τα κανει καθε φορα να εμφανιζονται σε ενα ορισμενο, απο μια διαθεση καθοριζομενο φως. Η νοηση "αγαπαει την αβυσσο". Σ' αυτην ενοικει ενα "καθαρο θαρρος για το ουσιαστικο αγχος". Χωρις αυτο το αγχος συνεχιζεται το ομοιο. Η νοηση εκτιθεται στην "αφωνη φωνη" που την "διαθετει στον τρομο της αβυσσου". Η φρικη την απελευθερωνει απο την παραζαλη των οντων, μαλιστα απο την παραζαλη του ομοιου. Μοιαζει με εκεινον τον "πονο στον οποιο αποκαλυπτεται η ουσιαστικη αλλοτητα των οντων απεναντι στο συνηθες".

Σημερα υφισταται μια οντολογικη αδιαφορια. Τοσο η νοηση οσο και η ζωη γινονται τυφλες απεναντι στο εγγενες τους επιπεδο. Οταν δεν το αγγιζουν, επιμενει το ομοιο. Το "Ειναι" του Heidegger χαρακτηριζει αυτο το εγγενες επιπεδο. Ειναι εκεινο το επιπεδο του Ειναι οπου η νοηση ξεκινα απο την αρχη. Πρωτα η συναφεια μ' αυτο κανει ν' αρχισει κατι τελειως αλλο. Μ' αυτην την εννοια γραφει και ο Deleuze: "À la lettre, je dirais: ils font les idiots. Faire l’idiot. Faire l’idiot ça a toujours été une fonction de la philosophie." Το "Faire l’idiot" επιτελει μια ρηξη με το κυριαρχο, με το ομοιο. Διανοιγει εκεινο το παρθενικο εγγενες επιπεδο και κανει την νοηση δεκτικη για την αληθεια, για το συμβαν, το οποιο διανοιγει μια νεα σχεση με την πραγματικοτητα. Τοτε ολα εμφανιζονται σ' ενα τελειως αλλο φως. Μονο διαμεσου του αγχους φθανει κανεις στο εγγενες επιπεδο του Ειναι. Απελευθερωνει την νοηση απο την πιεστικοτητα των οντων, απο την παραζαλη του ομοιου, την οποια ο Heidegger ονομαζει "λησμοσυνη του Ειναι". Εκεινο το εγγενες επιπεδο του Ειναι ειναι παρθενικο, δεν εχει ακομα ονομα: "Αν ομως ο ανθρωπος ειναι να βρεθει και παλι στην εγγυτητα του Ειναι, τοτε πρεπει προηγουμενως να μαθει να υπαρχει στο ανωνυμο".

Το σημερινο αγχος εχει μια τελειως αλλη αιτιολογια. Δεν αναγεται ουτε στην καταρρευση της συμμορφωσης της καθημερινοτητας ουτε στο αβυσσαλεο Ειναι. Πολυ περισσοτερο συμβαινει εν μεσω της καθημερινης συμβατικοτητας. Ειναι καθημερινο αγχος. Το υποκειμενο του παραμενει ο "Κανεις": "Το Εγω προσανατολιζεται στον Αλλο και διολισθαινει οταν πιστευει οτι δεν μπορει πια να συμβαδισει. [...] Ετσι η ιδεα, τι σκεφτονται οι αλλοι για καποιον και τι σκεφτονται οτι αυτος σκεφτεται γι' αυτους, γινεται πηγη κοινωνικου αγχους. Δεν ειναι η αντικειμενικη κατασταση που βαραινει και χαλαει το μεμονωμενο ατομο, αλλα η αισθηση οτι σε συγκριση με σημαντικους Αλλους υπολειπεται."

Το Dasein του Heidegger, το οποιο ειναι αποφασισμενο για την δυνατοτητα να ειναι ιδιαιτατα, να ειναι ιδιαιτατα ο εαυτος του, δεν καθοδηγειται απο εξω, αλλα απο μεσα. Μοιαζει με μια γυροσκοπικη πυξιδα που εχει ενα εσωτερικο κεντρο και εναν δυνατο προσανατολισμο στην ιδιαιτατη δυνατοτητα να ειναι. Κατα τουτο ειναι διαμετρικα αντιθετο προς τον διασκορπισμενο ανθρωπο-ρανταρ που χανεται προς τα εξω. Ο εσωτερικος προσανατολισμος καθιστα την συνεχη συγκριση με τον Αλλο, στην οποια εξαναγκαζεται ο απο εξω καθοδηγουμενος ανθρωπος, περιττη.

Σημερα πολλοι βασανιζονται απο διαχυτα αγχη, αγχος να αποτυχουν, αγχος να καταστραφουν, αγχος να μεινουν πισω, αγχος να κανουν λαθος, η να παρουν μια λαθος αποφαση, αγχος να μην ανταποκριθουν στις απαιτησεις για τον εαυτο τους. Αυτο το αγχος ενδυναμωνεται με την συνεχη συγκριση με αλλους. Ειναι πλαγιο αγχος, σε αντιθεση μ' εκεινο το καθετο αγχος που αφυπνιζεται ενωπιον του τελειως Αλλου, του αν-οικειου, του Μηδενος.

Σημερα ζουμε σ' ενα νεοφιλελευθερο συστημα το οποιο κατεδαφιζει χρονικα σταθερες δομες, τεμαχιζει τον χρονο της ζωης και κανει να αποσυντιθεται το δεσμευτικο, το συνδετικο, για να ενισχυσει την παραγωγικοτητα. Αυτη η νεοφιλελευθερη πολιτικη του χρονου παραγει αγχος και ανασφαλεια. Και ο νεοφιλελευθερισμος απομονωνει το ανθρωπο και τον κανει μεμονωμενο επιχειρηματια του εαυτου του. Η απομονωση, που συνοδευεται απο καταργηση της αλληλεγγυης και απο ολοκληρωτικο ανταγωνισμο, προκαλει αγχος. Η δολια λογικη του νεοφιλελευθερισμου λεει: το αγχος ενισχυει την παραγωγικοτητα.