Προσημειωση (Tsujimura)

Καθως στο Ζεν απαιτειται παντα το οτι καθε λεξη, καθε εκφραση ειναι ενας αληθινος λογος του ανειπωτου, κανεις πρεπει μια ρηση του Ζεν, σ’ οποια μορφη κι αν ειναι καθε φορα: προζα, ποιηση, συνομιλιες η κηρυγμα, να την διαβασει μ’ αλλον τροπο απο εκεινον με τον οποιο το κανει συνηθως.

Κι αυτη η μικρη γραφη του Dôgen ειναι κατι τελειως αλλο απο μια επιστημονικη πραγματεια, ενα φιλοσοφικο δοκιμιο η ενα κηρυγμα με την συνηθισμενη εννοια. Ειναι τροπον τινα μια συλλογη αφορισμων, καθενας απο τους οποιους ειναι "ξεχειλισμα καρδιας". Αυτην τη γραφη θα μπορουσαμε να την παρομοιασουμε μ’ ενα κομπολοϊ, με τις κρυσταλλινες μπαλες του και με τους σπαγκους του. Καθε μεμονωμενη λεξη ειναι κατι στρογγυλο κι εχει τον χαρακτηρα του ολοκληρωμενου στον εαυτο του. Αυτο ακριβως συμβαινει με καθε μεμονωμενη προταση σ’ αυτην την γραφη.

Γι’ αυτο συνισταται να διαβαζεται η διδαχη του Dôgen αργα, προταση προς προταση, κατα το δυνατον λεξη προς λεξη.

Η συλλογη των νουθετικων γραφων του Dôgen, Shôbôgenzô, ηδη απο παλια εχει αναγνωριστει ως μια απο τις βαθυτερες, αλλα και τις δυσκολοτερα κατανοητες γραφες του Ζεν. Αυτη η γραφη, Uzi, θεωρειται ως μια απο τις σημαντικοτερες και δυσκολοτερες της ολης συλλογης. Την μεταφραση της πρεπει να την αποτιμησουμε σαν μια περιπετειωδη προσπαθεια, την προσπαθεια ν’ αναληφθει μια αποστολη η οποια ειναι υψιστων αξιωσεων, ομως καποτε θα ‘πρεπε οντως να πραγματοποιηθει.

Ο εκδοτης.

Προλογος

Ο δασκαλος Dôgen (1200-1253), ιδρυτης της ιαπωνικης σχολης Soto Zen, αφησε πισω του δυο κυρια εργα. Το ενα ειναι γραμμενο ιαπωνικα κι εχει τον τιτλο "Shôbôgenzô", το αλλο κινεζικα, με τιτλο "Eiheikôroku". Η σχεση του πρωτου με το δευτερο μου θυμιζει αυτην των γερμανικων εργων του Meister Eckehart με τα λατινικα του.

Τι σημαινει "Shôbôgenzô"? "Shô" θα πει: γνησιο και ευθυ, δηλ. οχι διεστραμμενο η λυγισμενο· "Bô": νομος που μενει παντα αμεταβλητος· "Gen": ματι, δηλ. το θεωμενο· "Zô": σκεπω. Ετσι ο τιτλος "Shôbôgenzô" λεει: το ματι του γνησιου νομου (γενικη υποκειμενικη και αντικειμενικη), που θεωμενο σκεπει τα παντα, δηλ. εδω: το συμπαν-εν-συνολω. Ενας σχολιαστης αυτου του εργου, ο Eryo Boko (που πεθανε περιπου το 1833), κλεινει τις διευκρινισεις του για τον τιτλο "Shôbôgenzô" με τα παρακατω λογια: "Το ματι του γνησιου νομου, τουτο ειναι η σκεπη-(των παντων στην θεαση). Η σκεπη-(των παντων στην θεαση), τουτο ειναι το ματι του γνησιου νομου." Τουτο το ενα ματι του αφυπνισμενου ειναι ολοτελα ενα με το το συμπαν-εν-συνολω. "Shôbôgenzô", αυτο, μ' εναν αλλο λογο του Dôgen, θα πει "Ξεσκεπο παντου στον κοσμο ολον." Αυτο ειναι η βουδιστικη αληθεια καθαυτη.

Το εργο "Shôbôgenzô", στο οποιο ο Dôgen εγραφε συvεχως απο το 1231 εως το 1253, δηλαδη μεχρι τον θανατο του, αποτελειται απο 92 τομους. Ο τομος XX, τον οποιο εγραψε ο Dôgen το 1240, εχει τον τιτλο "Shôbôgenzô Uji η Yuji". "U" η "Yu" θα πει Ειναι, "Ji" Χρονος. Επομενως "Uji" η "Yuji" σημαινει: Ειναι=Χρονος. Σ' αυτον τον τομο η διδαχη του Dôgen για το Ειναι=Χρονος παρουσιαζεται διεξοδικα.

Η εμφανιση του εργου του Martin Heidegger "Ειναι και Χρονος" (1927) εκανε τους ιαπωνες φιλοσοφους να προσεξουν την διδαχη του Dôgen για το "Ειναι=Χρονος". Ο δασκαλος μου H. Tanabe στο μικρο του κειμενο "Η αποψη μου για την φιλοσοφια του Shôbôgenzô" (1939) επιχειρησε μια πολυ διαλεκτικη ερμηνεια της διδαχης του Dôgen για το "Ειναι=Χρονος", συνεχως εχοντας υποψη το "Ειναι και Χρονος" του Heidegger. Ο σκοπος του Tanabe, να εννοησει "τον Dôgen" σαν εναν μεγαλο μεταφυσικο νοητη και να διευκρινισει "την σημασια των ιδεων του για την παρουσα αποστολη της φιλοσοφιας", πιστευω οτι μπορει και πρεπει να κληρονομηθει και συνεχιστει απο μας, αν και με αλλαγμενο τροπο. Προς τουτο κατατιθεται εδω μια δοκιμαστικη μεταφραση ολου του κειμενου "Ειναι=Χρονος" με τις Σημειωσεις του μεταφραστη για τις δυσπροσιτες λεξεις και προτασεις.

Ειναι=Χρονος

<1 "Ειναι=Χρονος". Πρωτογενως στα κινεζικα, οπως και στα ιαπωνικα, καλειται Uji η Yuji. U η Yu θα πει Ειναι και Ji Χρονος. Γι' αυτο Uji η Yuji εδω μεταφραζεται κατα λεξη με Ειναι=Χρονος. Ομως στην καθομιλουμενη Uji η Yuji θα πει καπου "σε οντα χρονο, δηλ. σε ενα χρονο" (πρβλ. ΤΑΥΤΟΝ του ΤΟ ΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΕΝ. Αριστοτελης, Μετα τα Φυσικα, 1003 b, 22-23). Σ' αυτην την καθομιλουμενη εκφραση του Uji, οπου κανεις π.χ. σε ενα χρονο αποτεινεται στον δασκαλο με μια ερωτηση και σε ενα χρονο κανει την ασκηση του καθισματος, ο Dôgen διειδε το Ειναι=Χρονος του συμπαντος-εν-συνολω. Μια σχολαστικη ερμηνεια εδω δεν μπορει να δοθει.>

Ενας αρχαιος Buddha <2 "Ο αρχαιος Buddha". Ο Buddha δεν ειναι ο θεος, αλλα ο αφυπνισμενος. Ο αρχαιος Buddha που εδω μνημονευεται ειναι ο αρχαιος κινεζος δασκαλος του zen Yau-shan We-yan (ιαπωνικα, Yakusan Igen. 750-834), τον οποιο ο Dôgen σεβοταν πολυ ως τον προγονικο του δασκαλο. Ο δασκαλος Yau-shan ειπε καποτε: "Εαν θελεις να διατηρησεις μεσα σου αυτο το πραγμα (δηλ. τον πυρηνα της βουδιστικης αληθειας), τοτε πρεπει να σταθεις κατευθειαν στη ψηλη και πιο ψηλη κορφη του βουνου και πρεπει να περπατησεις στον βαθυ και πιο βαθυ βυθο της θαλασσας." Αυτα τα λογια του Yau-shan, ο Dôgen τα καταδεικνυει ως τις δυο πρωτες φρασεις. Στον βουδισμο-ζεν η "σταση στην ψηλη και πιο ψηλη κορφη του βουνου." δειχνει συνηθως την φωτεινοτητα, την διαφορα και το χρωμα (με την εννοια του πραγματικου κοσμου). Αντιθετως "το περπατημα στον βαθυ και πιο βαθυ βυθο της θαλασσας" δειχνει το σκοτεινο, το α-διαφορο και την κενοτητα (με την εννοια του αρχαϊκου βυθου του πραγματικου κοσμου). Ο αφυπνισμενος ανθρωπος μπορει, τελειως ελευθερα, τοσο να βυθιζεται στο α-διαφορο οσο και να εξερχεται απο το α-διαφορο.> λεει:

Σε ενα χρονο ειναι: η σταση στην ψηλη και πιο ψηλη κορφη του βουνου.

Σε ενα χρονο ειναι: το περπατημα στον βαθυ και πιο βαθυ βυθο της θαλασσας.

Σε ενα xρονο ειναι: το τρικεφαλο και οκταχειρο ον. <3 "το τρικεφαλο και οκταχειρο ον". Αυτο ειναι η μορφη του asura, δηλ. του δαιμονα που ασχολειται παντα με τον πολεμο και με τον αγωνα.>

Σε ενα χρονο ειναι: το μεγα βασιλικο σωμα-Buddha.

Σε ενα χρονο ειναι: ραβδι und φτερο.

Σε εναν χρονο ειναι: στυλος και φαναρι.

Σε εναν χρονο ειναι: αυτος κι εκεινος.

Σε ενα χρονο ειναι: μεγαλη γη κι απεραντος ουρανος. <4 Τα οκτω πραγματα και προσωπα που μνημονευονται παραπανω ειναι μονο εκφανσεις του Ειναι=Χρονος, που ομως δεν εξαντλειται σ' αυτα.>

Αυτο το "σε ενα xρονο ειναι" θα πει: Ειναι=Χρονος· ο χρονος ειναι ηδη Ειναι, το Ειναι ειναι ολο (ολοτελα) χρονος. <5 "Ο χρονος ειναι ηδη Ειναι, το Ειναι ειναι ολο χρονος." Καταρχην κανεις μπορει να εννοησει αυτην την θεμελιακη προταση η τον θεμελιακο νομο ετσι: εξω απο το χρονο δεν υπαρχει Ειναι, και εξω απο το Ειναι δεν υπαρχει χρονος. Ενας διορατικος σχολιαστης, ο Tenkei Denson, λεει γι' αυτην την φραση: "Ολα και καθε τι δεν ειναι παρα το Ειναι, και λοιπον δεν υπαρχει κανενα ον." Οπωσδηποτε το Ειναι, που μνημονευεται εδω, ειναι το θεμελιο των παντων. "Το Ειναι ειναι το Ειναι του συμπαντος-εν-συνολω και ο χρονος ειναι ο χρονος του συμπαντος-εν-συνολω. Γι' αυτο Ειναι και Χρονος δεν ειναι χωριστα μεταξυ τους, αλλα απλως και μονο το αυτο", λεει ενα σχολιο των παλαιοτατων χρονων. Εδω κανεις ισως θα μπορουσε να Πει οτι το Ειναι=Χρονος που μνημονευεται δεν πρεπει να εννοηθει ουτε απο την ΚΙΝΗΣΙΣ ουτε απο την λεγομενη "εσωτερικη συνειδηση του χρονου", αλλα απο το μη αντικειμενοποιημενο συμπαν-εν-συνολω.> Το μεγα βασιλικο σωμα-Buddha (του Sakyamuni) δεν ειναι παρα χρονος· επειδη ειναι χρονος, υπαρχει και το στολιδι κι η λαμψη του χρονου. <6 "Το στολιδι κι η λαμψη του χρονου." Το μεγα βασιλικο σωμα-Buddha δεν ειναι παρα στολιδι και λαμψη του Ειναι=Χρονος.>

Αυτο (δηλ. το στολιδι και την λαμψη του Χρονου) πρεπει να το μαθαινετε στις 12 ωρες (δηλ. σημερα 24 ωρες) μιας σημερινης ημερας. <7 "12 ωρες μιας σημερινης ημερας". Συμφωνα με το αρχαιο ιαπωνικο, οπως και το κινεζικο ημερολογιο, μια μερα χωριζεται στις εξης 12 ωρες: Αρουραιος (μεσανυχτα), Ταυρος (2.00), Τιγρις (4.00), Λαγος (6.00), Δρακος (8.00), Οφις (10.00), Ιππος (12.00), Αμνος (14.00), Πιθηκος (16.00), Αλεκτωρ (20.00), Καπρος (22.00). Αυτη η φραση προειδοποιει ν' αναζητηθει το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha, δηλ. το στολιδι κι η λαμψη του Buddha, εξω απο τον καθημερινο χρονο και την καθημερινη ωρα.> Το τρικεφαλο, οκταχειρο ον δεν ειναι παρα Χρονος· επειδη ειναι Χρονος, πρεπει και να 'ναι ολοτελα ενα με τις 12 ωρες μιας σημερινης μερας. Αν και το αργο κι η συντομια, η αποσταση κι η στενοτητα των 12 ωρων δεν μετριεται ακομα, κανεις επιμενει να τις αποκαλει οι 12 ωρες. <8 "Κανεις τις αποκαλει οι 12 ωρες", απλα κατα την συνηθεια.>

Επειδη η παροδος και η ελευση (του χρονου) ειναι σαφη ως προς την κατευθυνση και το ιχνος τους, κανεις δεν αμφιβαλλει γι' αυτο. Αν και κανεις δεν αμφιβαλλει γι' αυτο, τουτο παλι δεν θα πει οτι κανεις ξερει γι' αυτο. <9 Πρβλ. "si nemo a me quaerat, scio, si quaerenti explicare velim, nescio" Augustinus, Confessiones, lib. XI. cap. 14).> Καθως (εξαρχης) δεν ειναι καθορισμενο οτι κανεις ως πλανημενο εμβιο ον αμφιβαλλει παντα για ολα τα πραγματα που δεν ξερει, οπωσδηποτε το ως-προς της αμφιβολιας του δεν συμπιπτει αναγκαστικα με την τωρινη του αμφιβολια. Ομως ετσι ειναι, οτι η αμφιβολια (καθαυτη) ειναι μονο ενα διαστημα χρονου.

Στην αναπτυξη και διαταξη του Εγω=Εαυτος <10 Αυτο το "Εγω=Εαυτος" δεν ειναι ενα απλα ανθρωπινο Εγω, η ουσια του οποιου βρισκεται στην αυτοσυνειδηση, ενα Εγω στην εκφραση εγω κι εσυ, αλλα ειναι το "βουδιστικο Εγω", δηλ., οπως λεει ευστοχα ενας σχολιαστης, "Εγω=Εαυτος ως αντωνυμια του Ειναι=Χρονος", δηλ. αντωνυμια για το συμπαν-εν-συνολω. Αυτο το "Εγω=Εαυτος" ειναι το "πρωτογενες προσωπο" του καθημερινου Εγω. Ηδη εδω βρισκεται μια ουσιαστικη διαφορα αναμεσα στην απωασιατικη κατανοηση του Εγω και στην δυτικη-ευρωπαϊκη. Εδω, σε τελειως αδρες γραμμες, το "Εγω=Εαυτος" εννοειται μεσα απο το συμπαν-εν-συνολω. Με τον ιδιο τροπο πρεπει να εννοηθει η ακολουθη εκφραση "Εγω=Ειναι=Χρονος", οπως και "Δικος=Ειναι=Χρονος".> το συμπαν-εν-συνολω κοσμει κοσμο· <11 "το συμπαν-εν-συνολω". Στον βουδισμο "Sekai", δηλ. ο κοσμος, καταρχην εννοειται ως εξης: "Se" σημαινει καπου ρεω και παρερχομαι; "Kai" θα πει καπου περιορισμενη περιοχη. Επομενως "Sekai", ως "περιορισμενη περιοχη της παροδικοτητας" ειναι τροπο τινα εν εαυτω χωρικο και χρονικο. Ομως συμφωνα με την βουδιστικη διδαχη δεν υπαρχει ενας κοσμος αλλα αναριθμητοι κοσμοι. Μια συλλογη χιλιων κοσμων καλειται "μικρος χιλιοκοσμος", μια συλλογη χιλιων "μικρων χιλιοκοσμων" καλειται "μεσος χιλιοκοσμος", κι η συλλογη χιλιων "μεσων χιλιοκοσμων" καλειται "μεγας χιλιοκοσμος". Και ο "μεγας χιλιοκοσμος" μαζι με τους ακομα υπολοιπους κοσμους καλειται "το συμπαν-εν-συνολω". Επομενως η φραση "Στην αναπτυξη και διαταξη του Εγω=Εαυτος το συμπαν-εν-συνολω κοσμει κοσμο" θα πει απλα και μονο οτι το Εγω=Εαυτος ειναι το συμπαν-εν-συνολω.> πρεπει να διακρινετε και να διειδετε πως ολα τα μεμονωμενα πραγματα αυτου του συμπαντος-εν-συνολω ειναι καθε φορα χρονος και χρονος. Πραγμα και πραγμα αναιρουνται τοσο λιγο μεταξυ τους οσο λιγο αναιρουνται μεταξυ τους χρονος και χρονος. <12 "Πραγμα και πραγμα αναιρουνται τοσο λιγο μεταξυ τους οσο λιγο αναιρουνται μεταξυ τους χρονος και χρονος." Π.χ. το βουνο ειναι βουνο και δεν αποτρεπει διολου τη θαλασσα απο το να ειναι θαλασσα. Π.χ. ο σημερινος χρονος ειναι ολως διολου ο σημερινος χρονος και διολου δεν αποτρεπει το οτι υπαρχει ο αυριανος χρονος.> Γι' αυτο συμβαινει τοσο η συγχρονη αποφαση της καρδιας οσο κι η συγκαρδια αποφαση του χρονου <13 "Τοσο η συγχρονη αποφαση της καρδιας οσο κι η συγκαρδια αποφαση του χρονου." "Η συγχρονη αποφαση της καρδιας" δεν σημαινει οτι συγχρονως πολλοι ανθρωποι αποφασιζουν για την βουδιστικη μαθητεια, αλλα οτι η αποφαση για την βουδιστικη μαθητεια ειναι η αποφαση του Ειναι=Χρονος, δηλ. της καρδιας, που ειναι συγχρονη με το συμπαν-εν-συνολω. Η "καρδια", που μνημονευεται εδω, μπορει περιπου να εννοηθει οπως το Gemüt [θυμικο] με την εννοια του Heidegger. Πρβλ. "Ο λογισμος [Der Gedanke] σημαινει: το θυμικο, την καρδια, τα βαθη της καρδιας, εκεινο το ενδοτατο του ανθρωπου που φτανει εως τα εξωτατα και το ακροτατο οριο ..." (Heidegger, "Was heisst Denken?", S. 157.) (Πρβλ. επισης Heidegger, "Zur Sache des Denkens", σ. 74-75.) "ΑΛΗΘΕΙΗΣ ΕΥΚΥΚΛΕΟΣ ΑΤΡΕΜΕΣ ΗΤΟΡ." Εν συντομια, αυτη η καρδια ειναι η καρδια του συμπαντος-εν-συνολω. Γι' αυτο "η συγχρονη αποφαση της καρδιας" ειναι ολοτελα ταυτοσημη με το "η συγκαρδια αποφαση του χρονου". Η ιδια αποφαση, την μια φορα ερχεται απο την πλευρα του χρονου, την αλλη φορα απο την πλευρα της καρδιας. Το ιδιο ισχυει και για την μαθητεια και για την αφιξη στον αληθινο δρομο.> Κι ετσι γινεται και με την μαθητεια και με την αφιξη στον αληθινο δρομο.

Το Εγω=Εαυτος, καθως αναπτυσσεται και διατασσεται, βλεπει τουτο <14 "Το Εγω=Εαυτος, καθως αναπτυσσεται και διατασσεται, βλεπει τουτο." Αυτο το "Εγω=Εαυτος" ειναι ολοτελα ταυτοσημο με το Εγω που μνημονευεται στην Σημειωση 10. Καθως αυτο το Εγω ειναι τροπον τινα η αντωνυμια για το Ειναι=Χρονος, δηλ. για το συμπαν-εν-συνολω, κανεις μπορει να εννοησει την παραπανω φραση ετσι, οτι το συμπαν-εν-συνολω βλεπει τον εαυτο του, και οτι ο χρονος βλεπει τον εαυτο του.> (δηλ. το Εγω=Εαυτος, ως την αυτοαναπτυξη και -διαταξη, δηλ. ως το συμπαν-εν-συνολω) Ετσι ειναι με τον νομο του Δρομου, οτι ο Εγω=Εαυτος ειναι ο Χρονος. Πρεπει να εμπειραθειτε και να εδραιωσετε το οτι, λογω του τοιουτου-τροπου νομου του Δρομου, στο ολον απο τον ουρανο εως την γη <"Στο ολον απο τον ουρανο εως την γη". Αυτο θα πει "σ' ολον τον κοσμο και στο συμπαν-εν-συνολω".> ειναι ολα τα διαφορα εμμορφα οντα και τα χορτα, <16 "οτι, λογω του τοιουτου-τροπου νομου του Δρομου, στο ολον απο τον ουρανο εως την γη ειναι ολα τα διαφορα εμμορφα οντα και τα χορτα." Αυτη η φραση δεν σημαινει οτι στο ολον απο τον ουρανο εως την γη αναπτυσσονται ολα τα διαφορα εμμορφα οντα και τα χορτα, αλλα οτι, λογω αυτου του νομου του Δρομου, δηλαδη λογω του Ειναι=Χρονος, μπορει να προσαγορευτει το ολον απο τον ουρανο εως την γη, δηλ. ο κοσμος και το συμπαν-εν-συνολω ως διαφορα χορτα, οπως και ολα τα διαφορα εμμορφα πραγματα, και οτι αντιστροφα ενα εμμορφο πραγμα κι ενα χορτο μπορουν να προσαγορευτουν ως το συμπαν-εν-συνολω. Αυτη η φραση μπορει να θεωρηθει ως αλλη διατυπωση των 8 φρασεων που μνημονευτηκαν στην αρχη> και ενα χορτο κι ενα εμμορφο ον ειναι απο παντα στο ολον απο τον ουρανο εως την γη. Αυτη η παροδος και η ελευση (του Ειναι=Χρονος), <17 "Αυτη η παροδος και η ελευση (του Ειναι=Χρονος)". Τουτο Δεν ειναι παροδος και ελευση με την τρεχουσα εννοια, αλλα η εκφανση του Ειναι=Χρονος και οι αλλαγες του, που δειχνεται στις πρωτες 8 φρασεις, εδω χαρακτηριζεται προσωρινα ως "παροδος και ελευση".> αυτη ειναι η εναρξη της μαθητειας. Οταν κανεις εχει αφιχθει σ' ενα τετοιου τροπου βαθος καρδιας (οπου ολα και καθε τι δεν ειναι παρα παροδος και ελευση του Ειναι=Χρονος), τοτε ειναι (εκ θεμελιων) ενα χορτο και ενα εμμορφο ον. Τοτε ειναι, μια εννοηση του εμμορφου οντος και μια μη εννοηση του, μια εννοηση του χορτου και μια μη εννοηση του. <18 "μια εννοηση του εμμορφου οντος ... μια μη εννοηση του, μια εννοηση του χορτου ... μια μη εννοηση του." Το οτι ενα χορτο κι ενα εμμορφο πραγμα ειναι (εκ θεμελιων) ενα χορτο κι ενα εμμορφο πραγμα, αυτο ειναι ενα ατεγκτο δεδομενο, που μενει ολοτελα ανεξαρτητο απο εννοηση και μη εννοηση.> Καθως αυτος ο χρονος ειναι ακριβως και μονο τοιουτο-τροπια, <19 "Καθως αυτος ο χρονος ειναι ακριβως και μονο τοιουτο-τροπια." Τουτο σημαινει: αυτο, το οποιο ειναι, ειναι αυτος ο χρονος, ακριβως ως τοιουτο-τροπια, και εκτος αυτου τιποτα. Η τοιουτο-τροπια (ιαπωνικα Immo) καταγεται απο την εξης αρχαια κινεζικη ερωτηση και απαντηση στο ζεν: λοιπον ο εκτος Πατριαρχης ρωτα τον μαθητη του Nan-Yua Huai-jang (677-774): "Ποιος ειναι εκεινος που ερχεται με τετοιον τροπο;" Μετα απο εξαχρονη προσπαθεια και μαθητεια απαντησε ο Nan-Yua: "Αν κανεις θελησει να τον χαρακτηρισει και να τον πει σαν ενα κατι, τοτε κανενας λογος δεν θα τον αποδωσει". Ο ιδιος ο Dôgen λεει: "η ασυγκριτη αληθεια ονομαζεται προσωρινα Με-τετοιον-τροπο." Το "Με-τετοιον-τροπο" ειναι κατα την γνωμη μου ο τροπος της ατροπικοτητας του πρωτογενους προσωπου του ανθρωπου. Καθως αυτο, το οποιο ειναι, ειναι αυτος ο χρονος της ακριβως και μονο τοιουτοτροπιας, ετσι ενα Ειναι=Χρονος ειναι ολα και καθε τι ο χρονος-εν-συνολω (που εξαντλει το συμπαν-εν-συνολω). Το οτι ενα Ειναι=Χρονος ειναι ο χρονος-εν-συνολω, θα πει οτι καθε ενα Ειναι=Χρονος, στον οποιο π.χ. πινω ενα φλυτζανι τσαι, ειναι ο χρονος-εν-συνολω (που εξαντλει το συμπαν-εν-συνολω).> ειναι κι ενα Ειναι=Χρονος ολος και καθε χρονος-εν-συνολω (δηλ. ο χρονος που εξαντλει το συμπαν-εν-συνολω), ειναι και ολα τα χορτα και τα εμμορφα οντα ο χρονος· σ' εναν καθεκαστο χρονο το ειναι-εν-συνολω ειναι οπως το συμπαν-εν-συνολω. Πρεπει λοιπον για ενα διαστημα να παρατηρησετε με την ησυχια σας αν υπαρχει η οχι το Ειναι-εν-συνολω, οπως και το συμπαν-εν-συνολω, που να εχει παραλειφθει απο τον τωρινο χρονο.

Παρολο που ετσι εχουν τα πραγματα, η αποψη που εχει κανεις ως μη αφυπνισμενος, οσο δεν εχει εκμαθει το Buddha-Dharma, <20 "Buddha-Dharma". Buddha σημαινει τον αφυπνισμενο. Dharma σημαινει πρωταρχικα καπου φερω, κρατω, κρατω ορθο, και κατοπιν εντολη και νομο γι' αυτο το κρατω ορθο, κι ακομα, ως επι το πλειστον στον πληθυντικο "Dharmas" τα οντα που οριζονται απ' αυτον τον νομο. Εδω κανεις μπορει να εννοησει το "Buddha-Dharma" ως νομο του αφυπνισμενου.> ειναι ως εξης: οταν λοιπον ακουει τον λογο για το Ειναι=Χρονος θεωρει πως σε εναν χρονο εγινε το τρικεφαλο, οκταχειρο ον, πως σ' εναν αλλο χρονο εγινε το μεγα βασιλικο σωμα-Buddha. Θεωρει για παραδειγμα το "Ειναι=Χρονος" ετσι οπως διαβηκε τον ποταμο κι εφυγε και οπως περασε απ' το βουνο και ηρθε. Θεωρει λοιπον: αν και το βουνο και ο ποταμος μπορει να ειναι ακομα (εκει), εγω παντως τα περασα και τωρα μενω στο λαμπρο παλατι. Θεωρει λοιπον οτι: βουνο, ποταμος, Εγω, ουρανος και γη ειναι καθε φορα χωριστα μεταξυ τους. <21 "Βουνο, ποταμος, Εγω, ουρανος και γη ειναι καθε φορα χωριστα μεταξυ τους." Αυτο δηλωνει την γνωμη του πλανημενου ανθρωπου. Η πλανη αυτης της γνωμης συνισταται στην μονοπλευρη εννοηση του Ειναι=Χρονος, οτι το Ειναι=Χρονος εννοειται απλα σαν ενας (παρων) χρονος, και συνεπως βουνο, ποταμι, Εγω, ουρανος και γη εννοουνται σαν καθε φορα χωριστα μεταξυ τους.> Μονο που ο νομος του Δρομου δεν συνισταται μονο σ' αυτην την μια τροχια. Κατα τον χρονο της αναβασης στο βουνο και της διαβασης του ποταμου που αναφερθηκε, εγω ημουν· <22 Αυτο το "εγω" μοιαζει ενα Εγω με την συνηθισμενη εννοια· κι ομως αυτο το "Εγω" ειναι η αντωνυμια για το Ειναι=Χρονος του συμπαντος-εν-συνολω.> στο Εγω ο χρονος πρεπει να ειναι. Εγω ηδη ειμαι, τοτε ο χρονος δεν χρειαζεται να παρερχεται. Οταν ο xρονος δεν ειναι με τον τροπο του οτι φευγει κι ερχεται, τοτε ο xρονος της αναβασης στο βουνο ειναι το νυν του Ειναι=Χρονος. <23 "Το νυν του Ειναι=Χρονος". Αυτο το "νυν" δεν ειναι ενα τωρα στην ακολουθια των τωρα, δεν ειναι ενα παρον διαφορετικο απο το μελλον και το παρελθον. Αυτο το "νυν" ειναι τροπον τινα ο χρονικος προσδιορισμος του "Εγω" που αναφερθηκε ως αντωνυμια για το Ειναι=Χρονος του συμπαντος-εν-συνολω, κι ετσι τροπον τινα η απολυτη παρουσια, στην οποια παρ-ουσιαζονται ολα τα παροντα και αποντα ως αυτα τουτα. Γι' αυτο το "νυν" λεει ο Dôgen σ' ενα αλλο σημειο: "Το νυν βουνου και ποταμου ειναι η παρουσια του δρομου του αρχαιου Buddha."> Οταν ο χρονος διατηρει τον τροπο του οτι φευγει κι ερχεται, τοτε στο Εγω ειναι το νυν του Ειναι=Χρονος· τουτο ειναι το Ειναι=Χρονος καθαυτο, δηλ. στην αληθινη του πραγματικοτητα. Πως θα μπορουσε εκεινος ο χρονος της αναβασης στο βουνο και της διαβασης του ποταμου να μην καταπινει ολοτελα (δηλ. διχως καταλοιπα) και να μην αποβαλλει αυτον τον χρονο της διαμονης στο λαμπρο παλατι; <24 "Πως θα μπορουσε εκεινος ο χρονος της αναβασης στο βουνο και της διαβασης του ποταμου να μην καταπινει ολοτελα (δηλ. διχως καταλοιπα) και να μην αποβαλλει αυτον τον χρονο της διαμονης στο λαμπρο παλατι;" Αυτη η φραση εχει εκφρασει την σχεση αυτου του χρονου κι εκεινου του χρονου. Καθως εκεινος ο χρονος της αναβασης στο βουνο και της διαβασης του ποταμου ειναι ολοτελα ο χρονος της αναβασης στο βουνο και της διαβασης του ποταμου, εκεινος ο χρονος (εν εαυτω) εχει καταπιει αυτον τον χρονο της διαμονης στο λαμπρο παλατι· δηλ. εκεινος ο χρονος ειναι περα για περα εκεινος ο χρονος διχως αυτον τον χρονο, κι ετσι ειναι ολοτελα ανεξαρτητος. Απο την αλλη αυτος ο χρονος της διαμονης στο λαμπρο παλατι δεν ειναι παρα επακολουθο εκεινου του χρονου της αναβασης στο βουνο και της διαβασης του ποταμου. Γι' αυτο αυτη η σχεση εκφραζεται ετσι, οτι εκεινος ο χρονος της αναβασης στο βουνο και της διαβασης του ποταμου (αφεαυτου) εχει αποβαλει αυτον τον χρονο της διαμονης στο λαμπρο Παλατι. Στην "καταποση" καθε χρονος ειναι τελειως ανεξαρτητος, χωρισμενος αβυσσαλεα απο αλλον χρονο, ασυνεχης· στην "αποβολη" καθε χρονος ειναι σε συσχετιση με αλλον χρονο, συνεχης. Γι' αυτο χρονος και χρονος, απο τυπικη αποψη, ειναι συναμα ασυνεχης και συνεχης, πρβλ. την απο την Σχολαστικη προερχομενη ιδεα της λεγομενης "creation continuelle".> Το τρικεφαλο, οκταχειρο ον ειναι του χθες και το μεγα βασιλικο σωμα-Buddha ο χρονος του σημερα. <25 "Το τρικεφαλο, οκταχειρο ον ειναι του χθες και το μεγα βασιλικο σωμα-Buddha ο χρονος του σημερα." Τουτο ειναι επισης μια συνηθισμενη γνωμη του πλανημενου ανθρωπου. Ο πλανημενος ανθρωπος εχει θεσει εκ των προτερων το Εγω του ως υποσταση η υποκειμενο, και σ' αυτο το εδαφος του υποστασιακα η υποκειμενικα τεθεντος Εγω στο Ειναι=Χρονος εκανε την διαφορα απο χθες και σημερα. Τουτο ειναι χθες και σημερα μονο στο εδαφος του ως υποσταση η υποκειμενο τεθεντος Εγω. Αντιθετα ειναι τελειως αλλιως με το "χθες και σημερα" του Ειναι=Χρονος. Με "χθες και σημερα" του Ειναι=Χρονος ειναι ετσι οπως ανεβαινω στο βουνο αμεσα και κατευθειαν κι εποπτευω με ενα βλεμμα ολη την βουνοσειρα απο χιλιες και δεκα χιλιαδες κορυφες· λοιπον ειναι ο Χρονος, καθως τιποτα δεν εχει παρελθει. Το σημερα και το χθες παρ-ουσιαζονται ακριβως ως σημερα και χθες.> Και παλι ο νομος του Δρομου του χθες και του σημερα δεν ειναι αλλο απο τον χρονο οπου Εγω κατευθειαν ανεβαινω στο βουνο κι εποπτευω με μια ματια ολοκληρη την βουνοσειρα των χιλιαδων και δεκαδων χιλιαδων κορυφων, αρα λοιπον ο Χρονος δεν παρηλθε. Το τρικεφαλο, οκταχειρο ον ειναι επισης Εμον=Ειναι=Χρονος, <26 "Εμον=Ειναι=Χρονος". Το Ειναι=Χρονος του συμπαντος-εν-συνολω δεν ειναι διολου ξεχωρος απο το Εγω ως αντωνυμια του συμπαντος-εν-συνολω. Ετσι το Ειναι=Χρονος ειναι "Εμον=Ειναι=Χρονος".> που ως αυτο τουτο μαλιστα διαρκει· <27 "Το τρικεφαλο, οκταχειρο ον ειναι επισης Εμον=Ειναι=Χρονος, που ως αυτο τουτο μαλιστα διαρκει, ..." Διαρκουντος του τρικεφαλου, οκταχειρου οντος, το Εμον=Ειναι=Χρονος ειναι ολοτελα ο χρονος του τρικεφαλου, οκταχειρου οντος. Το ιδιο ειναι και με το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha. Πρβλ. σημειωση 32 για την "διαρκεια".> αν και μοιαζει να βρισκεται απεναντι, ωστοσο ειναι το νυν. Το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha ειναι επισης Εμον=Ειναι=Χρονος, που αιφνης ως αυτο τουτο διαρκει· αν και μοιαζει να βρισκεται εκει, ωστοσο ειναι το νυν.

Γι' αυτο κι ενα πευκο ειναι Χρονος επισης, κι ενα μπαμπου ειναι xρονος επισης. <28 "Γι' αυτο κι ενα πευκο ειναι Χρονος επισης, κι ενα μπαμπου ειναι xρονος επισης." Επειδη ολα τα Dharma (δηλ. εδω τα οντα) ειναι Ειναι=Χρονος, ετσι κι ενα πευκο ειναι Χρονος επισης, κι ενα μπαμπου ειναι xρονος επισης.> Μην το καταλαβετε ετσι (μονοπλευρα), οτι ο xρονος μονο περνα· μην το μαθετε ετσι (μονοπλευρα), πως το δυναμικο του Χρονου ειναι μονο το περασμα. Αν ο Χρονος αφηνοταν στο περασμα ολοτελα, τοτε θα 'πρεπε αναμεσα να εχει κενα. <29 "Αν ο Χρονος αφηνοταν στο περασμα ολοτελα, τοτε θα 'πρεπε αναμεσα να εχει κενα." Το περασμα ειναι π.χ. μια μεταβαση απο ιππο (ωρα) εως αμνο (ωρα). Αν ο Χρονος αφηνοταν ολοτελα σ' αυτην την μονοπλευρη αποψη του περασματος, τοτε θα 'πρεπε να 'χει ενα κενο μεταξυ ιππου και αμνου, μαλιστα και μεταξυ ενος δευτερολεπτου κι ενος αλλου δευτερολεπτου. Οταν λεει κανεις: το χθες παρερχεται και το σημερα ερχεται, τοτε βλεπει την μεταβαση απο εκεινο σ' αυτο. Ηδη αυτο ειναι το κενο, που στην πραγματικοτητα δεν υφισταται στο Ειναι=Χρονος, αλλα ειναι προϊον της συνηθισμενης, ομως πλανημενης και μονοπλευρης διαφοροποιησης. Περασμα και μη περασμα ειναι και τα δυο επιφαση μονο.> Το οτι κανεις δεν ακουει και δεν εμπειραται τον δρομο του Ειναι=Χρονος εγκειται στο οτι εχει μαθει τον Χρονο μονο σαν παροδο. Η ανακεφαλαιωση λεει: το Ειναι-εν-συνολω αυτου που ειναι στο συμπαν-εν-συνολω, ειναι στοιχισμενο, ομως απο παντα, Χρονος και Χρονος. <30 "Το Ειναι-εν-συνολω αυτου που ειναι στο συμπαν-εν-συνολω, ειναι στοιχισμενο, ομως απο παντα, Χρονος και Χρονος." Εδω το "συμπαν-εν-συνολω" μπορει να εννοηθει ως το ον καθολο, ομως στην οπτικη του Ειναι του. Μου φαινεται οτι στην διδαχη του Dôgen για το Ειναι=Χρονος η οντολογικη διαφορα Ειναι και οντος, ειναι συναμα η οντολογικη α-διαφορια. "Στοιχισμενο, ομως απο παντα, Χρονος και Χρονος." Το "στοιχισμενο" δεν σημαινει καπου ενα παραδιπλα των πραγματων, αλλα την συνεχεια του Ειναι=Χρονος, η οποια παλι ειναι τοσο ανεξαρτητη απο "νωριτερα" και "αργοτερα", που χαρακτηριζεται ως "απο παντα, Χρονος και Χρονος".> Επειδη ειναι το Ειναι=Χρονος, ετσι ειναι το Εγω=Ειναι=Χρονος. <31 "Επειδη ειναι το Ειναι=Χρονος, ετσι ειναι το Εγω=Ειναι=Χρονος." Οπως αναφερθηκε ηδη, εγω ειμαι το Εγω του Ειναι=Χρονος, δηλ. η αντωνυμια για το Ειναι=Χρονος ο οποιος εξαντλει το συμπαν-εν-συνολω. Γι' αυτο εδω ονομαζεται σαφως "το Εγω=Ειναι=Χρονος", που ισως μπορει να γινει λεξη-κλειδι για την ερμηνεια. >

Το Ειναι=Χρονος εχει (εν εαυτω) το ουσιακο δυναμικο της διαρκειας. <32 "Το Ειναι=Χρονος εχει (εν εαυτω) το ουσιακο δυναμικο της διαρκειας." Τουτο δεν σημαινει οτι πρωτα ειναι το Ειναι=Χρονος, ο οποιος κατοπιν εχει το ουσιακο δυναμικο της "διαρκειας". Το Ειναι=Χρονος ειναι εν εαυτω το ουσιακο δυναμικο της "διαρκειας". Τι θα πει τοτε "διαρκεια"; Η "διαρκεια" ["Währen"], με την οποια εδω μεταφραζεται στα γερμανικα η λεξη "Keireki" η "Kyoryaku", ειναι μια εκφραση πολυ δυσκολα κατανοητη. "Keireki" με την συνηθισμενη εννοια σημαινει το περασμα του χρονου, της ζωης· ομως αυτη η σημασια δεν ισχυει για την εδω εννοουμενη υποθεση. Το εδω αποκαλουμενο "Keireki" σημαινει οτι ο Χρονος στην καθε στιγμη ειναι αποκομμενος απο το "νωριτερα" και το "αργοτερα" του, και ακριβως γι' αυτο μενει συναμα συνεχης. Συμφωνα με την διοραση του Tanabe αυτη η υποθεση συγκρινεται με την "τομη του Dedekind". Αυτη η σταθεροτητα του Ειναι=Χρονος, που καθισταται δυνατη με την στιγμιαια τομη Ειναι=Χρονος, μου φαινεται προσωρινα να ανταποκρινεται στην αρχαια γερμανικη λεξη "Währen".> Διαρκει λοιπον απο το σημερα στο αυριο, διαρκει απο το σημερα στο χθες, διαρκει απο το χθες στο σημερα, διαρκει απο το σημερα στο σημερα, διαρκει απο το αυριο στο αυριο. <33 "Διαρκει λοιπον απο το σημερα στο αυριο, διαρκει απο το σημερα στο χθες, διαρκει απο το χθες στο σημερα, διαρκει απο το σημερα στο σημερα, διαρκει απο το αυριο στο αυριο." Αυτη η φραση επισης ειναι δυσπροσιτη. Ενα αρχαιο σχολιο λεει: "Διαρκει απο το σημερα στο αυριο, αυτο ειναι ευκολα κατανοητο· διαρκει απο το σημερα στο χθες, διαρκει απο το σημερα στο σημερα, διαρκει απο το αυριο στο αυριο, τουτο ειναι δυσκολα κατανοητο." Για να μπορεσουμε να εννοησουμε κατι απ' αυτην την "διαρκεια", πρεπει προπαντων ν' αφησουμε την παρασταση του χρονου, οπου συλλαμβανουμε τον χρονο μεσα απο την συνειδηση μας, απο την anima, τον ΝΟΥ στην ΨΥΧΗ. Και συναμα πρεπει να το εννοησουμε πως "σημερα", "χθες" και "αυριο" ειναι κατα βαση μονον ανθρωπινοι χαρακτηρισμοι του Ειναι=Χρονος. Πρεπει να μαθουμε να βλεπουμε την υποθεση της "διαρκειας" που μνημονευτηκε περα για περα μεσα απο το Ειναι=Χρονος καθαυτο, δηλ. μεσα απο την "διαρκεια" καθαυτην. Ιδωμενο μεσα απο το Ειναι=Χρονος, δεν υπαρχει μονο η διαρκεια που διαρκει απο το σημερα στο αυριο, αλλα και η διαρκεια που διαρκει απο το σημερα στο χθες, απο το χθες στο σημερα, απο το σημερα στο σημερα, απο το αυριο στο αυριο.> Επειδη η διαρκεια ειναι ακριβως το ουσιακο δυναμικο του Χρονου. Αν και ο Χρονος του πριν και ο Χρονος του σημερα ουτε επικαθηνται ο ενας στον αλλο ουτε συσσωρευονται ο ενας διπλα στον αλλο, ο (δασκαλος) Seigen (δηλ. ο δασκαλος Tjing-yuan. 660-740) οντως ειναι Χρονος επισης, ο (δασκαλος) Wobaku (δηλ. ο δασκαλος Huang-bo, πεθανε το 850) ειναι Χρονος επισης, <34 Εδω χαρακτηριζονται οι παλαιοι δασκαλοι του zen ως Χρονος. Ομως αυτη η φραση δεν σημαινει οτι καθε δασκαλος εχει τον δικο του χρονο. Καθε δασκαλος ειναι ο Χρονος. Αυτο θα πει οτι π.χ. ο χρονος του δασκαλου Tjing-Yuan ειναι το Ειναι=Χρονος-εν-συνολω, υπο την σκεπη του οποιου ο δασκαλος Huang-bo παραμενει κρυμμενος, και οτι ο χρονος του δασκαλου Huang-bo ειναι επισης το Ειναι=Χρονος-εν-συνολω, υπο την σκεπη του οποιου αυτην την φορα ο δασκαλος Tjing-Yuan παραμενει ληθιος. Συνοπτικα ολοι οι δασκαλοι του Ζεν ειναι καθε φορα το αυτο Ειναι=Χρονος-εν-συνολω.> τοσο ο Kozei (δηλ. ο δασκαλος Ma-dsu. 709-788) οπως και ο Sekito (δηλ. ο δασκαλος Shi-tou. 700-790) ειναι Χρονος επισης. Επειδη ενα Εγω, οπως κι ενα αλλο Εγω ειναι ηδη απο παντα Χρονος, ετσι κι η μαθητεια, οπως επισης το ΟΜΟΛΟΓΕΙΝ, ειναι απο παντα Χρονος και απο παντα Χρονος. Το πεσιμο-στον-λασποποταμο-του-κοσμου για χαρη των ανθρωπων που βυθιζονται μεσα του, ειναι Χρονος επισης. Η τωρινη αποψη ενος πλανημενου ανθρωπου, οπως και οι αιτιες-αφορμες της, αν και ειναι αυτο που βλεπει ο πλανημενος ανθρωπος, δεν ειναι διολου το Dharma του πλανημενου ανθρωπου. <35 "διολου το Dharma του πλανημενου ανθρωπου." Δεν υπαρχει απολυτως κανενα Dharma του πλανημενου ανθρωπου, αλλα μονο Dharma των Buddha, οπου Dharma σημαινει εδω κατι σαν νομος.> Ειναι μονο οτι το Dharma, μεσα απο μια συγκεντρωση των αιτιων-αφορμων, για ενα διαστημα ηρθε σε παρ-ουσιαση ως πλανημενος ανθρωπος. Ομως επειδη ο πλανημενος ανθρωπος εμαθε οτι αυτος ο χρονος (του πλανημενου ανθρωπου) οπως αυτο το Ειναι (του πλανημενου ανθρωπου), δεν ειναι το Dharma, γι' αυτο θεωρει οτι το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha δεν ειναι αυτος καθαυτον. Επιζητει να τραπει σε φυγη με την δικαιολογια οτι διολου δεν ειναι το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha. Κι αυτο επισης δεν ειναι παρα τμημα και τμημα του Ειναι=Χρονος· (αυτο επισης ειναι ο Χρονος του) "Ω, συ, που ακομα δεν το ομολογεις! Κοιτα! Κοιτα!" <36 "Ω, συ, που ακομα δεν το ομολογεις! Κοιτα! Κοιτα!" Τουτο ειναι η παραθεση της γνωστης ρησης του δασκαλου Lin-dji, που λεει: "Στο ανθρωπινο σωμα ειναι ο ενας, ασημος, αληθινος ανθρωπος που παντα φευγει κι ερχεται μεσ' απ' το προσωπο σου, (δηλ. μεσ' απ' τα ματια σου, τ' αυτια σου, τη μυτη σου και το στομα σου). Ω, συ, που ακομα δεν το ομολογεις! Κοιτα! Κοιτα!" Ο ενας, ασημος, αληθινος ανθρωπος δεν ειναι αλλο απο το ατροπο Εγω=Εαυτος, δηλ. το Εγω στο "Εγω=Ειναι=Χρονος". >

Αυτο που κανει να ειναι "ωρα του ιππου" (δηλ. 12.00) και "ωρα του αμνου" (δηλ. 14.00) και τα παρομοια, που πλεον ειναι στον κοσμο ανεπτυγμενα και στοιχισμενα, αυτο ειναι επισης η τετοιου τροπου ανοδος και καθοδος της παραμονης-στην-απο-το-Dharma-καθορισμενη-θεση. <37 "η τετοιου τροπου ανοδος και καθοδος της παραμονης-στην-απο-το-Dharma-καθορισμενη-θεση." Ωρα του ιππου, ωρα του αμνου και τα παρομοια ειναι καθε φορα η παραμονη-στην-απο-το-Dharma-καθορισμενη-θεση. "η τετοιου τροπου ανοδος και καθοδος" ειναι αυτη του Ειναι=Χρονος, οπου η ανοδος κι η καθοδος καθαυτην ειναι το Ειναι=Χρονος. Ενα σχολιο λεει: "Απο αρουραιο (μεσανυχτα) σε ιππο (μεσημερι) ειναι ανοδος κι απο ιππο (μεσημερι) σε αρουραιο (μεσανυχτα) καθοδος." Ομως η τετοιου τροπου ανοδος και καθοδος δεν περιοριζεται σ' αυτην την διαφορα μιας ημερας, αλλα σε ολη την ανοδο και καθοδο του Ειναι=Χρονος, ητοι του χρονου της ζωης μας και του θανατου μας.> Η "ωρα του αρουραιου" (δηλ. 24.00) ειναι επισης Χρονος, η "ωρα της τιγρεως" (δηλ. 4.00) ειναι επισης Χρονος. <38 "Αρουραιος ειναι επισης Χρονος, τιγρις ειναι επισης Χρονος." Αυτη η φραση δεν σημαινει οτι αρουραιος ως 24.00 και τιγρις ως 4.00 ειναι, αλλα οτι η ωρα αρουραιος και η ωρα τιγρις ως το Ειναι=Χρονος εξαντλουν καθε φορα το συμπαν-εν-συνολω. Το ιδιο ειναι και με το εμψυχο και αψυχο (μη αφυπνισμενο) ον που ακολουθει, οπως και με τον Buddha.> Αυτος ο Χρονος ομολογει με το τρικεφαλο, οκταχειρο ον το συμπαν-εν-συνολω, ομολογει με το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha το συμπαν-εν-συνολω. <39 "Αυτος ο Χρονος ομολογει με το Τρικεφαλο, οκταχειρο ον το συμπαν-εν-συνολω, ομολογει με το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha το συμπαν-εν-συνολω." Τουτο σημαινει οτι το συμπαν-εν-συνολω ειναι ολοτελα το τρικεφαλο, οκταχειρο ον, ητοι ολοτελα το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha - χωρις καθολου αναμιξη απο κατι αλλο. Αυτο θα πει: τοσο το τρικεφαλο, οκταχειρο ον, οπως και το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha ειναι καθε φορα παρ-ουσιαση του Ειναι=Χρονος.> Με το συμπαν-εν-συνολω ν' αφηνεται το συμπαν-εν-συνολω να ολοκληρωνει συμπαντικα (δηλ. εξ-αντλητικα), τουτο ακριβως θα πει: εξ-αντλουσα εδραιωση. <40 "Με το συμπαν-εν-συνολω ν' αφηνεται το συμπαν-εν-συνολω να ολοκληρωνει συμπαντικα (δηλ. εξ-αντλητικα), τουτο ακριβως θα πει: εξ-αντλουσα εδραιωση." Αυτη η φραση εκφραζει την ουσια απ' ο,τι προηγηθηκε. Οταν κανεις λεει: τον συμπαν-εν-συνολω, τοτε εχει την ταση να το εννοησει ετσι, οτι το συμπαν-εν-συνολω βρισκεται περα απο μας. Ομως στην πραγματικοτητα διαμενουμε στο συμπαν-εν-συνολω. Ο Dôgen, για να προλαβει εκεινη την παρανοηση, οτι το συμπαν-εν-συνολω βρισκεται περα απο μας, οτι μαλιστα στεκει ως αντικειμενο περα απο μας, αντεστρεψε το συμπαν-εν-συνολω (ιαπωνικα, Jinkai) και ειπε, "να ολοκληρωνει συμπαντικα" (Kaijin). Και το συμπαν-εν-συνολω να αφηνεται κατα τετοιον τροπο με το συμπαν-εν-συνολω (δηλ. και με κανενα αλλο πραγμα) ν' αφηνεται να ολοκληρωνει συμπαντικα, τουτο θα πει: εξ-αντλητικη εδραιωση (του συμπαντος-εν-συνολω), οπου το συμπαν-εν-συνολω και το Εγω=Εαυτος ειναι ολοτελα ενα και δεν υπαρχει κανενας χωρος για υποκειμενο και αντικειμενο.> Με το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha ν' αφηνεται το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha να σωματωνεται, <41 "Με το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha ν' αφηνεται το μεγα, βασιλικο σωμα-Buddha να σωματωνεται." Κανεις δεν χρειαζεται να επιμεινει στην λεξη του μεγαλου, βασιλικου σωματος επειδη αυτο δεν ειναι παρα το Ειναι=Χρονος. Το Ειναι=Χρονος παρ-ουσιαζεται ως αποφαση, ως μαθητεια, ως αφυπνιση, ως λυτρωση".> τουτο παρ-ουσιαζεται ως αποφαση, ως μαθητεια, ως αφυπνιση, ως λυτρωση· αυτο δεν ειναι παρα το Ειναι, δεν ειναι παρα ο Χρονος. Τουτο θα πει: μονο ο Χρονος-εν-συνολω ως το Ειναι-εν-συνολω να εδραιωνεται εξ-αντλητικα, κι εκτος αυτου να μην αφηνεται κανενα Dharma υπολοιπο. <42 "Μονο ο Χρονος-εν-συνολω ως το Ειναι-εν-συνολω να εδραιωνεται εξ-αντλητικα, κι εκτος αυτου να μην αφηνεται κανενα Dharma υπολοιπο. (δηλ. εδω να μην αφηνεται κανενα ον υπολοιπο.)" Πρβλ. αυτο που ειπωθηκε στην αρχη: "ο Χρονος ειναι ηδη Ειναι", δηλ. δεν υπαρχει κανενα Ειναι και κανενα ον που να μην ηταν ο Χρονος. Οπου κατα την γνωμη μου κανεις πρεπει μαλιστα να εννοησει το "Ειναι-εν-συνολω" ως το Ειναι καθαυτο και το ον καθολο. Σ' αυτην την εκφραση "Ειναι-εν-συνολω" (ιαπωνικα, Jinu) βρισκεται, καθως μου φαινεται, τοσο η οντολογικη διαφορα οσο και η οντολογικη α-διαφορια.> Επειδη τα υπολειπομενα Dharma ειναι ακριβως υπολειπομενα Dharma, και το Ειναι=Χρονος της μισης εξ-αντλητικης εδραιωσης ειναι η εξ-αντλητικη εδραιωση του μισου Ειναι=Χρονος. <43 "Επειδη τα υπολειπομενα Dharma (δηλ. οντα) ειναι ακριβως υπολειπομενα Dharma (δηλ. οντα), και το Ειναι=Χρονος της μισης εξ-αντλητικης εδραιωσης ειναι η εξ-αντλητικη εδραιωση του μισου Ειναι=Χρονος." Στην περιπτωση που υπαρχει ενα υπολειπομενο ον, που θα ειχε αφεθει εξω απο το Ειναι=Χρονος, τοτε το υπολοιπο ον, που αφεθηκε εξω, ειναι αυτο που αφεθηκε εξω απο την εξ-αντλητικη εδραιωση. Βεβαια τοτε δεν μπορει κανεις να πει: η εξ-αντλητικη εδραιωση ολοκληρωθηκε. Τοτε το Ειναι=Χρονος ειναι αυτο της μισης εξ-αντλητικης εδραιωσης. Και ομως, επισης το Ειναι=Χρονος της μισης εξ-αντλητικης εδραιωσης ειναι η εξ-αντλητικη εδραιωση του μισου Ειναι=Χρονος. Οπου κανεις δεν πρεπει να εννοησει οτι αυτο το "μισο" ονομαζεται ως "μισο" μονο σε αντιθεση με το "ολο".> Η επιφαση του παραστρατηματος ειναι επισης το Ειναι. Ακομα περισσοτερο, διαπιστευμενα επισης σ' εκεινο (δηλ. στο Ειναι=Χρονος), το προ και το μετα της παρουσιας του παραστρατηματος ειναι, οπως ειναι, τιποτ' αλλο απο την παραμονη του Ειναι=Χρονος στην-απο-το-dharma-καθορισμενη-θεση. <44 "Η επιφαση του παραστρατηματος ειναι επισης το ειναι. Ακομη περισσοτερο, διαπιστευμενα επισης σ' εκεινο (δηλ. στο Ειναι=Χρονος), το προ και το μετα της παρουσιας του παραστρατηματος ειναι, οπως ειναι, τιποτ' αλλο απο την παραμονη του Ειναι=Χρονος στην-απο-το-dharma-καθορισμενη-θεση." Ακομα και οταν παραστρατιζουμε, ειναι η επιφαση του παραστρατηματος, που στην πραγματικοτητα διολου δεν συμβαινει εξω απο το Ειναι=Χρονος. Μ' αυτην την εννοια, και η επιφαση του παραστρατηματος ειναι το Ειναι. Ακομη περισσοτερο, οταν διαπιστωνουμε το κατ' επιφαση παραστρατημα στο Ειναι=Χρονος, το παραστρατημα εμφανιζεται με το "προ" και το "μετα" του ως η παραμονη του Ειναι=Χρονος στην-απο-το-dharma-καθορισμενη-θεση. Εδω και η πλανη μας διαβλεπεται σε αναφορα με το Ειναι=Χρονος.> Η ζωντανη αναπηδηση της παραμονης-στην-απο-το-Dharma-καθορισμενη-θεση, αυτο ειναι το Ειναι=Χρονος. <45 "Η ζωντανη αναπηδηση (σαν του ψαριου) της παραμονης-στην-απο-το-Dharma-καθορισμενη-θεση, αυτο ειναι το Ειναι=Χρονος. " Π.χ. το βουνο κι ο ποταμος που φαινονται ζωντανα, οπως και οι ζωντανες σκεψεις και οι πραξεις του ανθρωπου, ειναι η ζωντανη αναπηδηση (σαν του ψαριου) της παραμονης-στην-απο-το-Dharma-καθορισμενη-θεση, ειναι το Ειναι=Χρονος.> Το οτι ετσι εχουν τα πραγματα με το Ειναι=Χρονος, δεν πρεπει να το εννοησετε ως Μηδεν και να σας αγγιξει, δεν πρεπει να το εννοησετε ως Ειναι και ν' ασκησετε βια στον εαυτο σας. <46 "Το οτι ετσι εχουν τα πραγματα με το Ειναι=Χρονος, δεν πρεπει να το εννοησετε ως Μηδεν και να σας αγγιξει, δεν πρεπει να το εννοησετε ως Ειναι και ν' ασκησετε βια στον εαυτο σας." Το Ειναι=Χρονος δεν ανηκει ουτε στο Μηδεν ουτε στο Ειναι, και φυσικα οχι στο ον.

Κανεις υπολογιζει (την υποθεση του Ειναι=Χρονος που αναφερθηκε) αποκλειστικα εκ του οτι ο χρονος παρερχεται, <47 "Κανεις υπολογιζει ... αποκλειστικα οτι ο χρονος παρερχεται," λογω της ακατανοησιας της παραμονης του Ειναι=Χρονος στην-απο-το-Dharma-καθορισμενη-θεση.> και κανεις δεν καταλαβαινει (την υποθεση του Ειναι=Χρονος που αναφερθηκε) ετσι, οτι ο Χρονος δεν επερχεται. Αν και η εννοηση ειναι επισης Χρονος, και παλι αυτο το Ειναι=Χρονος δεν εχει κανεναν λογο να προσελκυστει απο αλλα. (δηλ. εδω απο την εννοηση) <48 "να προσελκυστει απο αλλα (δηλ. εδω απο την εννοηση )" Το Ειναι=Χρονος παραμενει ολοτελα ανεξαρτητο απο την εννοηση η την ακατανοησια του.> Κανεις αντιλαμβανεται <49 Απο "κανεις αντιλαμβανεται ..." εως "αφου αλλωστε δεν υπαρχει κανενας ανθρωπος που δεν θα χρειαζονταν ν' αναζητησει την παρουσια του πρωτογενους του προσωπου!" Σ' αυτην την βαθμηδον συσσωρευση των φρασεων ομολογειται η κλιμακωση της πορειας της μαθητειας.> οτι ο Χρονος φευγει κι ερχεται, ομως δεν υπαρχει κανενας ανθρωπος που να διειδε τον Χρονο ως το Ειναι=Χρονος της-παραμονης-στην-απο-το-Dharma-καθορισμενη θεση, ποσο μαλλον να εχει αφομοιωσει τον Χρονο της-διοδου-μεσα-απο-την-μεθορια-πυλη. Ακομα κι οταν κανεις εχει αναγνωρισει την-παραμονη-στην-απο-το-Dharma-καθορισμενη-θεση, ποιος θα μπορουσε να το αφομοιωσει και να πει οτι ηδη προ πολλου εχει αφομοιωσει μια τετοια αποκτηση του Ειναι=Χρονος και μπορει να το πει, αφου αλλωστε δεν υπαρχει κανενας ανθρωπος που δεν θα χρειαζονταν ν' αναζητησει την παρουσια του πρωτογενους του προσωπου. Οταν το Ειναι=Χρονος αφηνεται ολοτελα στο απο τον πλανημενο ανθρωπο εννοημενο Ειναι=Χρονος, <50 "στο απο τον πλανημενο ανθρωπο εννοημενο Ειναι=Χρονος". Το ετσι παρανοημενο Ειναι=Χρονος δεν ειναι αλλο απο το "σε οντα χρονο", δηλ. "σε ενα χρονο" που αναφερθηκε ηδη, στο οποιο "Ειναι=Χρονος" "ανθρωπος" και το Ειναι=Χρονος εννοουνται σαν χωριστα.> τοτε και η αφυπνιση στο Ειναι=Χρονος και η λυτρωση ειναι ετσι που το Ειναι=Χρονος εχει μονο τον τροπο της απελευσης και της ελευσης. <51 "τοτε και η αφυπνιση (του Buddha) στο Ειναι=Χρονος κι η λυτρωση ειναι ετσι που το Ειναι=Χρονος εχει μονο τον τροπο της απελευσης και της ελευσης." Αυτο θα πει: η αφυπνιση και η λυτρωση του Buddha γινεται απλο, συνηθισμενο, εμπειρικο γεγονος. Η "λυτρωση" σημαινει την "λυτρωση απο την αφυπνιση, δηλ. την ανεξαρτησια ακομα κι απο την οντοτητα του Buddha". Πρβλ. το "χηρευω απ' τον θεο" η "ησυχαζω απ' τον θεο" στον Meister Eckhart.

Διολου εγκλειστος στο διχτυ και στο κλουβι, <52 "Διολου εγκλειστος στο διχτυ και στο κλουβι." Αυτο θα πει: το Ειναι=Χρονος δεν ειναι εγκλειστο στην αποψη πως ολα και καθε τι ειναι μηδενικα, ουτε στην αποψη πως ολα και καθε τι εχουν υποσταση.> το Ειναι=Χρονος παρ-ουσιαζεται. Οι βασιλεις κι ο κοσμος στον ουρανιο χωρο, <53 "Οι βασιλεις κι ο κοσμος στον ουρανιο χωρο." Σημαινουν τους φυλακες αγγελους για τον βουδισμο και τους βασιλεις τους.> που ειναι τωρα παροντες εκ δεξιων και εξ αριστερων, ειναι ολοι Ειναι=Χρονος στο οποιο εγω ειμαι ακομα (οπως παντα) ενεργος μ' ολη μου την δυναμη. Το Ειναι=Χρονος των υπολοιπων εμψυχων και αψυχων οντων στο νερο και στο χωμα παρ-ουσιαζεται μεσω της δυναμης μου ολης. <54 "της δυναμης μου ολης". Ειναι το ολο εργο του Ειναι=Χρονος, αντωνυμια του οποιου ειμαι Εγω.> Ολα τα διαφορετικα ειδη και τα διαφορετικα μεμονωμενα, που ποτε με τροπο κρυφο, ποτε με φανερο <55 "ποτε με τροπο κρυφο, ποτε με φανερο". Αυτο θα πει: στην περιοχη του σκοτους, στην περιοχη της φωτεινοτητας. Π.χ. η γη και το πνευμα της γης ανηκουν στην περιοχη του σκοτους, και ο ηλιος και το φεγγαρι ανηκουν στην περιοχη της φωτεινοτητας.> ειναι Ειναι=Χρονος, ολα ειναι η παρουσια μεσω της δυναμης μου ολης, και ολα ειναι η διαρκεια μεσω της δυναμης μου ολης. Διχως την διαρκεια μεσω της δυναμης μου ολης κανενα dharma και κανενα πραγμα δεν θα παρ-ουσιαζονταν και δεν θα διαρκουσε ποτε· τουτο πρεπει να το επερωτησετε και να το εδραιωσετε.

Σε ο,τι αφορα την διαρκεια, <56 την "διαρκεια". Η παρουσια και η διαρκεια ειναι αποκλειστικα η παρουσια και διαρκεια του Ειναι=Χρονος. Το Ειναι=Χρονος, που δεν ειναι ουτε κινηση ουτε στασιμοτητα, χαρακτηριζεται ως διαρκεια.> δεν πρεπει να το εννοησετε και να το μαθετε ετσι, οτι ανεμος και βροχη μετακινουνται απο ανατολικα προς δυτικα, απο δυτικα προς ανατολικα. Το συμπαν-εν-συνολω δεν εγκειται ουτε στην κινηση ουτε στην στασιμοτητα αλλα διαρκει. Η διαρκεια ειναι για παραδειγμα η ανοιξη. Διαρκουσης της ανοιξης ολα και καθε τι παρουσιαζονται στολισμενα ανοιξιατικα· αυτο θα πει η διαρκεια. Πρεπει να το επερωτησετε και να το εδραιωσετε οτι (η διαρκεια) δεν διαρκει με κανενα αλλο πραγμα. Για παραδειγμα η διαρκεια της ανοιξης διαρκει αναγκαστικα και μονο διαρκουσης της ανοιξης. Αν και η διαρκεια δεν περιοριζεται στην ανοιξη, και παλι, καθως τωρα ειναι η διαρκεια της ανοιξης, η διαρκεια αφηνει τον χρονο της ανοιξης να χρονιζει. Τουτο πρεπει να το επερωτησετε και να το εδραιωσετε περα-δωθε επιμελως και διεξοδικα. Μιλωντας για την διαρκεια κανεις πιστευει πως τα τριγυρω βρισκονται εξω, και οτι αντιθετως το διαρκουν καθαυτο προχωρει μεσα απο χιλιους και δεκα χιλιαδες κοσμους κι ετσι μετακινειται περα και πανω απο εκατο, χιλιους και δεκα χιλιαδες αιωνες· ομως τουτο δεν πρεπει διολου να αναγνωριστει σαν ο μοναδικος και αποκλειστικος δρομος της βουδιστικης μαθητειας. <57 "διολου να αναγνωριστει σαν ο μοναδικος και αποκλειστικος δρομος της βουδιστικης μαθητειας." Συμφωνα με ενα αρχαιο σχολιο, αυτο το λεκτικο σχημα σημαινει μια συγκρατημενη αρνηση του εδω αναφερομενου δρομου μαθητειας.>

Ο μεγαλος δασκαλος Yakusan Igen (Yau-shan We-yan. 750-834), που μαθητευσε στον μεγαλο δασκαλο Sekito (Schi-tou), μετα απο προτροπη του αποτανθηκε για μια υποθεση στο δασκαλο του zen Kosei Daijaku (δασκαλος Ma-tsu) και ρωτησε: "Οσον αφορα τις τριπλες διδαχες και τα δωδεκαπλα σουτρα (δηλ. την συνολικη διδαχη του βουδισμου), αυτα, βασικα, μου ειναι καθαρα πλεον. Ομως, με ποια προθεση ηρθε ο πρωτος πατριαρχης Bodhi Dharma στην Κινα; <58 "Με ποια προθεση ηρθε ο πρωτος πατριαρχης Bodhi Dharma στην Κινα;" Αυτο ειναι μια πολυ γνωστη ερωτηση του zen που επερωτα τον πυρηνα η την πρωτη πηγη του βουδισμου.> Σ' αυτην την ερωτηση ο δασκαλος του zen Daijaku απαντησε: "Ειναι=Χρονος: ΤΟΝ αφηνει <59 "ΤΟΝ". Αυτο το "ΤΟΝ" παραπεμπει στο "πρωτογενες προσωπο", δηλ. στον "ενα, ασημο, αληθινο ανθρωπο", δηλ. στο "ατροπο Εγω=Εαυτος". Αυτο το "ΤΟΝ" ειναι εκεινος ο "ΟΥΤΟΣ" που ειμαστε ηδη απο παντα, και μαλιστα διχως να το γνωριζουμε.> να σηκωνει τα βλεφαρα και ν' ανοιγοκλεινει τα ματια· Ειναι=Χρονος: δεν ΤΟΝ αφηνει να σηκωνει τα βλεφαρα και ν' ανοιγοκλεινει τα ματια· Ειναι=Χρονος: ΤΟΝ αφηνει να σηκωνει τα βλεφαρα και ν' ανοιγοκλεινει τα ματια, σωστο· ΤΟΝ αφηνει να σηκωνει τα βλεφαρα και ν' ανοιγοκλεινει τα ματια, δεν ειναι σωστο." <60 "σωστο" και "δεν ειναι σωστο". "Σωστο" δεν σημαινει καταφαση η επιδοκιμασια· "δεν ειναι σωστο" δεν σημαινει αρνηση η ψογο. Τοσο το "σωστο" οσο και το "δεν ειναι σωστο" ειναι το Ειναι=Χρονος η ακριβεστερα: η εκφανση του Ειναι=Χρονος, η οποια βρισκεται περαν του "σωστο" και του "δεν ειναι σωστο".> Στο ακουσμα (αυτου του λογου) ο Yakusan αφυπνισθηκε και ειπε στον Daijaku: "Οταν καποτε ημουν στον Sekito, ηταν σαν ενα κουνουπι να τσιμπαγε σιδερενιο ταυρο." <61 "Οταν καποτε ημουν στον Sekito, ηταν σαν ενα κουνουπι να τσιμπαγε σιδερενιο ταυρο." Αυτο θα πει: Οταν καποτε ημουν στον Sekito, δεν μπορουσα να εννοησω διολου, οπως ενα κουνουπι που καθησε πανω σε σιδερενιο ταυρο κι ομως διολου δεν μπορει να τον τσιμπησει. Βρισκομουν στην απολυτη απορια.>

Αυτο που ο Daijaku αφομοιωσε και ειπε, δεν μοιαζει με τα υπολοιπα. Τα βλεφαρα και τα ματια πρεπει να ειναι βουνο και θαλασσα γιατι το βουνο κι η θαλασσα ειναι βλεφαρα και ματια. Εκεινο το "ΤΟΝ αφηνει να σηκωνει" πρεπει να αναβλεψει το βουνο· εκεινο το "ΤΟΝ αφηνει να νευει" πρεπει να δει την θαλασσα κατω. Το "σωστο" εχει εξοικειωθει σ' "ΑΥΤΟΝ"· το "ΑΥΤΟΝ" αφηνεται απο και προς την "αφεση". <62 "Το 'σωστο' εχει εξοικειωθει σ' 'ΑΥΤΟΝ'· το 'ΑΥΤΟΝ' αφηνεται απο και επαφηνεται στην 'αφεση'." Αυτο θα πει: το 'σωστο', το 'ΑΥΤΟΝ' και η 'αφεση' ειναι το αυτο, δηλ. το αυτο Ειναι=Χρονος. Επισης οι επομενες λεξεις 'δεν ειναι σωστο' και 'δεν-ΤΟΝ-αφηνει' ειναι το αυτο, δηλ. το αυτο Ειναι=Χρονος, αν και διαφερουν εκφραστικα.> Το "δεν-ειναι-σωστο" (καθως ειναι ολωσδιολου το "δεν ειναι σωστο") δεν ειναι το "δεν-ΤΟΝ-αφηνει"· το "δεν-ΤΟΝ-αφηνει" (καθως ειναι ολωσδιολου το "δεν-ΤΟΝ-αφηνει") δεν ειναι το "δεν-ειναι-σωστο". Αυτα που αναφερθηκαν ειναι μαλιστα ολα το Ειναι=Χρονος. <63 Οπως ειπωθηκε παραπανω, "Τα δεδομενα που αναφερθηκαν ειναι μαλιστα ολα το Ειναι=Χρονος". Γι' αυτο π.χ. και το βουνο επισης και η θαλασσα επισης ειναι το Ειναι=Χρονος. Πρβλ. τις δυο φρασεις που αναφερθηκαν στην αρχη: "Ειναι=Χρονος: σταση στην ψηλη και πιο ψηλη κορφη του βουνου. Ειναι=Χρονος: περπατημα στον βαθυ και πιο βαθυ βυθο της θαλασσας." Τοσο το "εκμηδενιζεται" οσο και το "δεν εκμηδενιζεται" ειναι το Ειναι=Χρονος.> Το βουνο ειναι επισης Χρονος, η θαλασσα ειναι επισης Χρονος. Διχως τον Χρονο βουνο και θαλασσα δεν θα ηταν· στο νυν βουνου και θαλασσας ο Χρονος δεν ειναι. Αν ο Χρονος εκμηδενιζονταν, τοτε βουνο και θαλασσα θα εκμηδενιζονταν επισης· αν ο Χρονος δεν εκμηδενιζονταν, τοτε βουνο και θαλασσα δεν θα εκμηδενιζονταν επισης. Λογω αυτου του νομου του Δρομου εμφανιζεται ο Αυγερινος (στην θεαση του οποιου ο Shakyamuni αφυπνιζεται), <64 "Λογω αυτου του νομου του δρομου εμφανιζεται ο Αυγερινος (στην θεαση του οποιου ο Shakyamuni αφυπνιζεται)." Αυτος ο νομος του Δρομου συνισταται στο οτι π.χ. το θεωμενο και το θεαθεν ακριβως κατα την θεαση ειναι ολοτελα ενα και το αυτο. Λογω αυτου του νομου του Δρομου, το βουνο κι η θαλασσα δεν διαχωριζονται απο τον Χρονο, οπως η θεαση του Αυγερινου και η αφυπνιση διολου δεν διαχωριζονται. Το ιδιο ισχυει για τις επομενες φρασεις.> εμφανιζεται ο Buddha, εμφανιζεται der Augenstern, εμφανιζεται das die Blume kneifend Aufzeigen (με το οποιο ο Shakyamuni παραδιδει το "Shôbôgenzô" στον Maha Kashyapa). Τουτο ειναι ο Χρονος. Διχως τον Χρονο δεν παει ετσι .

Ο δασκαλος του zen Kisei (δηλ. Gue-scheng. 10.-11 αιωνας) απο το Sekken ανηκει στην γραμμη της πνευματικης παραδοσης του Rinzai (δηλ. Lin-dji. Πεθανε το 867) και ειναι ο πνευματικος κληρονομος του (δηλ. Shoushan. 926-993). Μια φορα κανει μια υποδειξη στους μαθητες του και λεει: Ειναι=Χρονος: το νοημα <65 Το "νοημα" και η "λεξη" μπορουν να εννοηθουν και ως πνευμα κι η εκφραση του. Το "νοημα" και η "λεξη", το "φτασιμο" και το "μη φτασιμο" ειναι καθε φορα Ειναι=Χρονος. Οι πρωτες δυο φρασεις ειναι καθε φορα μονοπλευρες. Η τριτη φραση "Ειναι=Χρονος: φτανονται και νοημα και λεξη", ειναι ολοκληρωμενη. Η τεταρτη φραση "Ειναι=Χρονος: δεν φτανονται ουτε νοημα ουτε λεξη", ειναι η πηγη της ολοκληρωσης, η οποια συχνα υποδηλωνεται με O. Πρβλ. "Το βοδι κι ο βοσκος του", 8. βαθμιδα.> φτανεται, ομως η λεξη δεν φτανεται· Ειναι=Χρονος: η λεξη φτανεται, ομως το νοημα δεν φτανεται. Ειναι=Χρονος: φτανονται και νοημα και λεξη· Ειναι=Χρονος: δεν φτανονται ουτε νοημα ουτε λεξη.

Τοσο το "νοημα" οσο και η "λεξη" ειναι το Ειναι=Χρονος· τοσο το "φτασιμο" οσο και το "μη-φτασιμο" ειναι το Ειναι=Χρονος. Αν και ο Χρονος του "φτασιματος" ακομη δεν ερχεται, αυτο ειναι ηδη οντως η αφιξη του Χρονου του "μη-φτασιματος". Το "νοημα" ειναι τροπον τινα ονος και η "λεξη" ιππος (δηλ: το νοημα και η λεξη ειναι του αυτου γενους, μαλιστα ειναι το αυτο). Ο ιππος εκλαμβανεται ως "λεξη" και ο ονος ως "νοημα". Το "φτασιμο", αυτο δεν ειναι η αφιξη (απο καπου αλλου)· το "μη-φτασιμο", αυτο δεν ειναι ο ακομα-μη-ερχομος (μεχρι εδω).

Ετσι εχουν τα πραγματα με το Ειναι=Χρονος. Το "φτασιμο" αποτρεπεται απο τον εαυτο του, <66 "αποτρεπω". Αυτο το "αποτρεπω" δεν εννοειται με την συνηθισμενη εννοια, συμφωνα με την οποια ενα πραγμα κι ενα αλλο πραγμα αλληλοαναιρουνται στην δυνατοτητα τους να ειναι. Στον βουδισμο κατα βαση δεν υπαρχει κανενας πραττων και κανενα πεπραγμενο, οπως στον ιδιο τον ηχο της καμπανας καθαυτον δεν εχει γλωσσιδι που χτυπα και καμπανα που χτυπαται. Γι' αυτο λεγεται γενικα: το αυτο αποτρεπει το αυτο με το αυτο. Κι αυτη η ταυτολογικη αποτροπη ειναι θεαση, και μαλιστα ταυτολογικη, και γι' αυτο αλαθητη θεαση. Το ιδιο ισχυει για το νοημα, την λεξη και την αποτροπη.> ομως δεν αποτρεπεται με το "μη-φτασιμο" (δηλ.: το "φτασιμο" μενει περα για περα στον εαυτο του και βρισκεται σε αντιθεση με το "μη-φτασιμο")· το "μη-φτασιμο" αποτρεπεται απο τον εαυτο του, ομως δεν αποτρεπεται απο το "φτασιμο" (δηλ.: το "μη-φτασιμο" μενει περα για περα στον εαυτο του και βρισκεται σε αντιθεση με το "φτασιμο"). Το νοημα αποτρεπεται με το νοημα και βλεπει το νοημα. Η λεξη αποτρεπεται με την λεξη και βλεπει την λεξη. Η αποτροπη αποτρεπεται με την αποτροπη και βλεπει την αποτροπη. Η αποτροπη αποτρεπει την αποτροπη <67 "Η αποτροπη αποτρεπει την αποτροπη." Αυτο θα πει: εδω στο συμπαν-εν-συνολω υπαρχει μονο η αποτροπη, η οποια αποτροπη βλεπει τον εαυτο της.> (δηλ.: εδω ειναι η αποτροπη και τιποτ' αλλο· ετσι ειναι και με το νοημα και με την λεξη που μνημονευτηκαν)· τουτο ειναι ο Χρονος. Αν και στην συνηθισμενη χρηση της γλωσσας αποτρεπω και αποτρεπομαι θα πει: τουτεστιν χρησιμοποιουμαι (δηλ. ενοχλουμαι κι ετσι αποτρεπομαι) απο τα αλλα Dharma (δηλ. εδω τα αλλα οντα)· καθως αλλωστε (κατα βαση) ποτε δεν υπαρχει μια τετοια αποτροπη που να αποτρεπει τα αλλα Dharma (δηλ. τα αλλα οντα). (Μια φορα ο δασκαλος San-scheng ανεβαινει στο βημα και λεει: "Συναντω εναν ανθρωπο, και τοτε βγαινω εξω· βγαινω εξω, και τοτε δεν τον βοηθω.") <68 "Συναντω εναν ανθρωπο, και τοτε βγαινω εξω· βγαινω εξω, και τοτε δεν τον βοηθω." Κανεις θα μπορουσε να περιφρασει αυτην την προταση ως εξης. Οταν μ' επισκεπτεται ενας ανθρωπος, τοτε βγαινω εξω για να τον συναντησω. Ηδη εδω ειναι ενα, ο ανθρωπος που μ' επισκεπτεται κι εγω. Ετσι ηδη τουτο το ενα μ' αυτον ειναι βοηθεια· οποτε "βγαινω εξω, και τοτε δεν τον βοηθω".> Οπου λεει ο δασκαλος Hsing-hua: "Οταν συναντω εναν ανθρωπο, τοτε δεν βγαινω εξω· οταν βγαινω εξω, τοτε τον βοηθω." <69 "Οταν συναντω εναν ανθρωπο, τοτε δεν βγαινω εξω· οταν βγαινω εξω, τοτε τον βοηθω." Οταν ενας ανθρωπος με επισκεπτεται, τοτε ηδη ειμαι ολοτελα ενα μ' αυτον· λοιπον δεν χρειαζεται να βγω εξω για να τον συναντησω· οταν ομως βγαινω εξω, τοτε τον βοηθω. Ηδη το οτι βγαινω εξω, καθως μου φαινεται, ειναι βοηθεια. Οι δυο φρασεις που αναφερθηκαν λεγουν, με αλλο καθε φορα τροπο, την αυτη ανθρωπινη σχεση, δηλ. την μη δυαδικοτητα των δυο και την μη ενοτητα του ενος.> Συναντω εναν ανθρωπο, (δηλ.) ο ανθρωπος συναντα τον ανθρωπο (δηλ. αυτον καθαυτον). Εγω συναντω Εγω, το βγαινω εξω συναντα το βγαινω εξω. <70 "Συναντω εναν ανθρωπο, (δηλ.) ο ανθρωπος συναντα τον ανθρωπο (δηλ. αυτον καθαυτον). Εγω συναντω Εγω, το βγαινω εξω συναντα το βγαινω εξω." "Συναντω εναν ανθρωπο"· εδω, λεκτικα, παραμενει ακομα η δυαδικοτητα απο εναν (αλλο) ανθρωπο κι απο μενα. Ομως η αληθεια αυτου, του οτι συναντω εναν ανθρωπο, συνισταται στο οτι "ο ανθρωπος συναντα τον ανθρωπο καθαυτον (δηλ. εμενα καθαυτον)", κι οτι συναμα "το Εγω συναντα το Εγω (δηλ. εμενα καθαυτον)". Οταν π.χ. συναντω τον δασκαλο μου αληθινα, οπως συμβαινει σε ερωτησεις και απαντησεις του zen, τοτε ο δασκαλος συναντα τον δασκαλο καθαυτον κι εγω συναντω το Εγω καθαυτο, διοτι ο δασκαλος και εγω, αν και στην δυαδικοτητα αυθυπαρκτοι, στην πρωτογενη αυθυπαρξια ειμαστε ολοτελα ενα. Οταν χαιρετιζω εναν ανθρωπο και του λεω "Καλημερα", τοτε η συναντηση με τον τροπο του "Καλημερα" αφορα τοσο εμενα οσο και τον συναντωμενο ανθρωπο. Με αλλα λογια: χαιρετιζοντας με "Καλημερα" συναντω εναν (αλλο) ανθρωπο, ο ανθρωπος συναντα τον ανθρωπο καθαυτον (δηλ. αυτον καθαυτον), εγω συναντω το Εγω (δηλ. εμενα καθαυτον). Και ειναι μια τετοια συναντηση, οπου "το βγαινω εξω συναντα το βγαινω εξω". Ναι, κανεις θα μπορουσε να πει: η συναντηση συναντα την συναντηση καθαυτην. Σ' αυτο συνισταται η αληθεια της συναντησης. Στις τεσσερεις φρασεις που μνημονευτηκαν δεν υπαρχει πλεον κανενας χωρος για τα λεγομενα προβληματα του "ego" και του "alter ego", οπως στον Husserl, η του "pour soi" και "pour autrui", οπως στους Sartre και Merleau-Ponty, διοτι αυτη η συναντηση συμβαινει εκει οπου η αυτοσυνειδηση παυει να ειναι η ουσια του Εγω.> Αν ολα τουτα δεν κερδιζαν χρονο, αυτο δεν θα συνεβαινε με τετοιον τροπο. Κι ακομα: <71 Στο τμημα που εκτεινεται απο την φραση: "Κι ακομα: το νοημα ειναι ο Χρονος του παροντος, ανοιχτου μυστηριου ..." εως: "και το μη-φτασιμο ειναι ο Χρονος του σ'-αυτο-κοντα-και-συναμα-απ'-αυτο-μακρια", καταδεικνυονται επισης οι αδιαβαθμητες βαθμιδες την πορειας της μαθητειας. Σ' αυτην την παρουσα ανοιχτοτητα, την οποια ο Dôgen αποκαλει και το "Φανερα παντου σ' ολον τον κοσμο", κρυβεται ακριβως η τετοιου τροπου ανοιχτοτητα και φανεροτητα και παρ-ουσιαζεται ως αινιγμα και μυστηριο. Γι' αυτο κανεις ισως θα μπορουσε να σημειωσει αυτην την παρουσα ανοιχτοτητα και ως X. Οταν εχουμε αφομοιωσει το νοημα, τοτε πρεπει να μπορουμε και να φερουμε το αφομοιωμενο νοημα σε λογο. Αυτος ειναι ο Χρονος του κλειδιου της μεθοριας πυλης προς την αναβαση (υπερανω του Buddha). Με αλλα λογια: οταν αφομοιωσουμε πληρως το X στο O, η το X=O, τοτε εννοουμε οτι ο Buddha κι οι δασκαλοι ειναι ολοτελα ενα μ' εμας. Οταν ειμαστε ολοτελα ενα με τον Buddha και τους δασκαλους, τοτε δεν χρειαζομαστε πλεον τον Buddha και τους δασκαλους. Ο Buddha κι οι δασκαλοι γινονται περιττοι και διαχεονται ο ενας στον αλλο. Αυτος ειναι ο Χρονος του κλειδιου της μεθοριας πυλης προς την αναβαση (υπερανω Buddha και δασκαλων). Ομως πρεπει να προχωρησουμε ακομα μακρυτερα. Πρεπει να λυτωθουμε απ' ολα και καθε τι, ναι, απο το κοσμικο κι απο το ιερο, ομως προπαντων απο εμας καθαυτους. Τουτο θα πει: Nirvana, η καθολικη απο-λυση. Και παλι ουτε εδω δεν πρεπει να σταματησουμε. Πρεπει, σαν τον Σωκρατη, ολους τους Buddha και τους δασκαλους, να επανελθουμε πισω σ' αυτην την καθημερινη, κοσμικη ζωη, διχως να γινουμε δεσμιοι απ' αυτην. (Πρβλ. το κηρυγμα του Meister Eckharts για την Μαρια και την Μαρθα.) Αυτη η τελευταια βαθμιδα ειναι που σημειωνεται εδω: σ'-αυτο-κολλητα-και-συναμα-απ'-αυτο-μακρια.> το νοημα ειναι ο Χρονος του παροντος, ανοιχτου μυστηριου, (η πολυ περισσοτερο ο Χρονος της παρουσιας του O) η λεξη ειναι ο Χρονος του κλειδιου της μεθοριας πυλης προς την αναβαση (υπερανω του Buddha). Το φτασιμο ειναι ο Χρονος της ολοκληρωτικης λυτρωσης, και το μη-φτασιμο ειναι ο Χρονος του σ'-αυτο-κοντα-και-συναμα-απ'-αυτο-μακρια. Πρεπει ετσι ν' αναλογιστειτε και να γνωρισετε· πρεπει να ειστε το Ειναι=Χρονος.

Αν και οι αυθεντιες που μνημονευτηκαν (απο τον δασκαλο Yau-shan ως τον δασκαλο Gue-scheng), ολοι μιλησαν με τετοιον τροπο, δεν θα μπορουσε και παλι να υπαρχει ακομα κατι που να πρεπει επιπλεον να αφομοιωθει και να ειπωθει; <72 "Αν και οι αυθεντιες που μνημονευτηκαν, ολοι μιλησαν 'με τετοιον τροπο', δεν θα μπορουσε και παλι να υπαρχει ακομα κατι που να πρεπει επιπλεον να αφομοιωθει και να ειπωθει;" Διχως εναν τετοιο "επιπλεον λογο" ειναι τελειως αδυνατη η αναβαση υπερανω των αυθεντιων που μνημονευτηκαν, δηλ. υπερανω του Buddha και των δασκαλων· διχως εναν τετοιο "επιπλεον λογο" ο Dôgen θα ειχε μεινει εξρτημενος απο τις αυθεντιες που μνημονευτηκαν. Γι' αυτο "πρεπει να ειπωθει" ως εξης:> Πρεπει να ειπωθει: η μιση <73 Η "μιση". Οπως ηδη αναφερθηκε στην σημειωση 43, αυτο το "μισο" διολου δεν σημαινει το μισο σε αντιθεση με το ολον. Εδω μεσα ηχει ενα μεγαλο Ναι, που βρισκεται περαν μισου και ολου, περαν αφιξης και μη αφιξης.> αφιξη σε νοημα και λεξη, αυτο επισης ειναι το Ειναι=Χρονος· η μιση μη αφιξη σε νοημα και λεξη, αυτο επισης ειναι το Ειναι=Χρονος.

Μια τετοια επερωτηση και εδραιωση πρεπει να επιτελεστει. Το-αφηνει-να-σηκωνει-τα-βλεφαρα-και-ν'-ανοιγοκλεινει-τα-ματια, αυτο επισης ειναι το Ειναι=Χρονος· <74 "το μισο Ειναι=Χρονος". Και αυτο το "μισο" δεν βρισκεται σε αντιθεση με το "ολο". Παντα στο zen κρατει ενα ειδος αιδους, να μην φερεται το πραγμα σε λογο πληρως, διοτι το ιδιο το πραγμα δεν ειναι ποτε λεκτο μ' εναν πληρη τροπο. Γι' αυτο και "το-αφηνει-να-σηκωνει-τα-βλεφαρα-και-ν'-ανοιγοκλεινει-τα-ματια" ειναι το "μισο Ειναι=Χρονος". Μ' αυτο κατα μιαν εννοια το Ειναι=Χρονος δεν εχει εξαντληθει ολοτελα.> το-ΤΟΝ-αφηνει-να-σηκωνει-τα-βλεφαρα-και-ν'-ανοιγοκλεινει-τα-ματια, αυτο επισης ειναι το Ειναι=Χρονος που αστοχησες· <75 "το Ειναι=Χρονος που αστοχησες". Και αυτη η εκφραση δεν πρεπει να ληφθει κατα λεξη. Το "αστοχησες" δεν βρισκεται σε αντιθεση με το "δεν αστοχησες" και "σωστο". Το "αστοχησες", οπως το "μισο" που μνημονευτηκε, υποδεικνυει το βασικα αλεκτο της αληθειας. Μ' αυτην την εννοια το "το-ΤΟΝ-αφηνει-να-σηκωνει-τα-βλεφαρα-και-ν'-ανοιγοκλεινει-τα-ματια" ειναι το "Ειναι=Χρονος που αστοχησες". Ενα αρχαιο σχολιο λεει: το "αστοχησες" εννοει το ιδιο με το "μισο". Μου φαινεται πως ο λογος αυτης της ιδιας εννοησης, η πολυ περισσοτερο της ιδιας υπονοησης του "μισο" και του "αστοχησες" βρισκεται στο οριο της γλωσσας της πρωτης και τελευταιας αληθειας.> το-ΤΟΝ-αφηνει-να-σηκωνει-τα-βλεφαρα-και-να-μην-ανοιγοκλεινει-τα-ματια, αυτο επισης ειναι το Ειναι=Χρονος που αστοχησες και αστοχησες. <76 "το Ειναι=Χρονος που αστοχησες και αστοχησες". Ενα αρχαιο σχολιο λεει: το "αστοχησες" σημαινει ο,τι και το "μισο", γι' αυτο και το "αστοχησες και αστοχησες" σημαινει ο,τι και το "ολοκληρο". Μ' αυτην την αποψη δεν μπορω να συμφωνησω. Υπαρχει ενα γνωστο αρχαιο σχημα λογου του zen που λεει: "Ενα αστοχο κι ενα αλλο αστοχο συνεπεσαν." Αυτο το σχημα λογου, που ειναι χαρακτηριστικο του zen, υποδεικνυει την συμπτωση η την συναντηση ενος Buddha με εναν αλλο Buddha, δηλ. ενος αφυπνισμενου με εναν αλλο αφυπνισμενο. "Το-ΤΟΝ-αφηνει-να-σηκωνει-τα-βλεφαρα-και-να-μην-ανοιγοκλεινει-τα-ματια" ειναι συμπτωση μιας αστοχιας με μιαν αλλη αστοχια, δηλ. συμπτωση ενος αφυπνισμενου με εναν αλλο αφυπνισμενο. Το εδω μνημονευομενο "αστοχο" και "αστοχο και αστοχο" πρεπει κατα την γνωμη μου να εννοηθει υψηλοτερα και κατα πολυ υψηλοτερα απο "σωστα" και "αληθινα".>

Μια τετοιου τροπου επερωτηση και εδραιωση περα-δωθε, εδραιωνοντας φτανοντας, εδραιωνοντας μη φτανοντας, αυτος ειναι ο Χρονος του Ειναι=Χρονος. <77 Μια τετοιου τροπου επερωτηση και εδραιωση περα-δωθε, εδραιωνοντας φτανοντας, εδραιωνοντας μη φτανοντας, ειναι ο Χρονος του Ειναι=Χρονος. Η λεξη "Ειναι=Χρονος", που τεθηκε στην αρχη, εδω στο τελος αποληγει στην καταληξη.

Και παλι στο τελος-τελος πρεπει να ομολογησω πως κι αυτη η σημειωση παραμενει μονο προσωρινη και ημιτελης.>

Shôbôgenzô XX. Ειναι=Χρονος.

Γραφηκε την 1η Οκτωβριου 1240 στον ναο Kosho Horin. Αντιγραφηκε στην θερινη σχολικη περιοδο 1243 απο τον Ejo (δηλ. τον διαδοχο του Dôgen)

Umehara: Heidegger and Buddhim

The greatest Zen master of the thirteenth century, Dôgen, quotes from Naagaarjuna's words, as follows:"The mind which introspects transiency of all sentient beings in this world is named Bodhi mind."(3) Here he means that the Bodhi mind is based on the mind that knows the finitude of man's being. The very self-awareness of the finitude of being makes man free from attachment to fame, money, and sex. In short, Dôgen means that there is no path for man in Buddhism without his awareness of transiency. From such a thought he develops a unique theory of time.

As to the problem of so-called being and time, time itself is a being. All beings are times. A sixteen-foot golden Buddha is a time. Because it is a time, time is golden light. Three-headed eight-handed Asura is a time. Because it is a time, the relationship of oneness holds between the "image" and the "present 24 hours." Even though a time of 24 hours has not yet been measured, it is said to be 24 hours. Since a day's having 24 hours has been obvious to man for (3) a long time, man neither questions the present 24 hours nor has any attachment to the present 24 hours. But though man neither questions nor has attachment, this does not mean that he is enlightened. Since, needless to say, men's questions and attachments to unknown things and beings are not constant, previous questions and attachments are not necessarily equal to the present ones. A question and attachment are a time.(4)

According to Dôgen, not only man but beings in general are temporal beings. Time changes itself from being to non being. In this sense time is finite. But without this very time there can be no beings including man's being. If this is the case, this present time is itself absolute. Beings can be Buddha in a definite time, or "Asura" in another definite time, or something else in each definite time. Each is absolute being in each appearance. Each being has its absolute present.

A man once crossed a river and passed a hill. And now he lives in a splendid house. He thinks that the time he lives in the house is present and the time he crossed the river and passed the hill are past. But this is not right. The time when he crossed the river is the absolute present and the time when he now lives in the house is also the absolute present. Each time is itself independent, namely, absolute present.

For Dôgen all beings are in absolute present, and this awareness of absolute present as the ground of beings is satori (enlightenment). Thus man can be free from changes. It is impossible for man to derive the proof of eternity from the belief in the unchanging and eternal subsistence of changing time. Contrary to this, man will find the proof of eternity by throwing himself into this present and that present and by living up his whole existence in this present. Flowers bloom. Here is an absolute present. Flowers fall. Here again is an absolute present. When man moves his eyebrow and opens his eyes with surprise, here is an absolute present. When he does not move his eyebrow and does not open his eyes with surprise, there is also an absolute present. Beings exist as they are. This is what Dôgen's view on being and time means.

Here is another passage from Dôgen. "If Buddha is there in birth and death as such, then there is no birth and death. Again, if Buddha is not there in birth and death as such, then there is no attachment.... Enlighten yourself that birth and death are Nirvana as they are. Birth and death are not such things to be weary of and Nirvana is not such a thing to be craved for. Here man transcends birth and death."(5) This finite being (man) enters nirvana as he is. Man should not attach himself to this finite life, because such attachment is derived from his belief that this finite life is something to be maintained. At the same time man should not deny this finite life, because such denial is after all the negative attachment to this finite life. Neither being weary of this life nor craving nirvana leads man to enlightenment. Dôgen does not believe in the immortality of the soul. Buddhism does not seek Buddha apart from this "birth and death." Freedom is within this "birth and death," namely, this finite life.