Το τραγουδι εχει τον τιτλο "Der Doppelgänger" ("Ο αλλος εαυτος") και ανηκει στον κυκλο "Schwanengesang" ("Κυκνειο ασμα"). Γραφηκε το 1828. Οι στιχοι ειναι του Heinrich Heine:

Ας προσεξουμε τους χρωματισμους: Το "εγω" λεγεται σιγα (p - piano) και τονισμενο (>). Σιγα και τονισμενο και το "φρικαρω". Προϊδεαζουν σε μια ιδιαιτερη, σε μια οριακη εμπειρια.

"σαν την οψη του κοιταζω". Εδω ξεκινα ενα κρεσσεντο (cresc.) που συνεχιζει και στο "το φεγγαρι δειχνει σ' εμενα την ιδια".

"την δικη μου μορ-". Τωρα η φρικη εντεινεται (ff> - fortissimo) και φτανει στο απωγειο (fff> - fortississimo) στην ολοκληρωση της λεξης "(μορ)-φη" [(Ge)-stalt].

Το αποσπασμα ακουγεται ως εξης:

Φρικαρω σαν κοιταζω την οψη του - το φεγγαρι μου δειχνει τη δικη μου μορφη.

Θα ηθελα να μεινω για λιγο στην μελοποιηση αυτης της φρικης. Αποδιδεται με ενα κρεσεντο που ανεβαινει οσο δεν παει αλλο. Παραλληλα η φωνη φτανει στην υψηλοτερη νοτα του τραγουδιου. Και το ερωτημα μου: Ειναι αυτη η κραυγη της φρικης μια αρμοζουσα ανταποκριση ενος ανθρωπου σ' αυτο που βλεπουν τα ματια του;

Οριακες εμπειριες. Στο συμβαν ενος θανατου θα ακουσουμε την εκφραση "ανειπωτο". Θα πει οτι λειπουν τα λογια που θα μπορουσαν να το αποδωσουν. Σε τετοιες εμπειριες καμια ανθρωπινη απαντηση δεν επαρκει. Ξεπερνουν τα ανθρωπινα μετρα.

Οριακη εμπειρια ειναι κι αυτη που συναντουμε στο τραγουδι του Schubert. Ο Schubert επιχειρει μια απαντηση. Την εκφραζει με fff, fortississimo. Αν ομως μιλαμε για μια εμπειρια που ξεπερνα τα ανθρωπινα μετρα, εμπειρια ανειπωτη, τοτε δεν υπαρχει καμια ανθρωπινη συμπεριφορα που να της ανταποκρινεται επαρκως. Η κραυγη του fortississimo ειναι αδυναμη. Αδυναμες ειναι και οι τσιριδες στις παραστασεις της αρχαιας ελληνικης τραγωδιας. Σε καταστασεις της καθημερινης ζωης κραυγες και τσιριδες και χειροδικιες ειναι περισσοτερο σημαδια οτι ξεπερνουν τον εκαστοτε ενεχομενο ανθρωπο.

Για κατι οριακο μιλα και το ποιημα του Γιωργου Σεφερη Ο τελευταίος σταθμός. Γραφηκε στο Cava dei Tirreni, μικρη πολη διπλα σ' ενα ιταλικο λιμανι, στις 5 Οκτωβρίου ’44, λιγες μερες πριν απο την επιστροφη της εξοριστης ελληνικης κυβερνησης στην απελευθερωμενη Ελλαδα. Οπως το τραγουδι του Schubert, ετσι και το ποιημα μιλα για μια φρικη. Αυτη αφορα τοσο τις "δημοσιες αμαρτιες" των αρχοντων οσο και το φονικο του πολεμου. Μιλα και για ηρωες. Ομως πουθενα δεν εχει κρεσεντα και κραυγες. Το ποιημα μιλα "με παραμυθια και παραβολες". Η φρικη, λεει,

δεν κουβεντιαζεται γιατι ειναι ζωντανη

γιατι ειναι αμιλητη και προχωραει

Ειναι "αμιλητη": δεν κοινωνειται με την ομιλια. Προκαλειται απο ενα Αλλο, ανειπωτο, με το οποιο δεν ειναι δυνατη καμια συνδιαλλαγη, καμια συνομιλια.

Ειναι "ζωντανη (…) και προχωραει": Αν ο ανθρωπος ειχε μια απαντηση στην φρικη, αυτη η απαντηση θα την υποδεχονταν, θα την φιλοξενουσε, θα την στεγαζε. Απαντηση δεν εχει, δεν μπορει να την εχει. Γι' αυτο και η φρικη του "Αλλου εαυτου", οπως η φρικη του "Τελευταιου σταθμου" προσπερνα τα ανθρωπινα μετρα και προχωραει ακαθεκτη.

Εκει που τα πραγματα ξεπερνουν τα ανθρωπινα μετρα, ο ανθρωπος δεν αρμοζει να δηλωνεται, να υψωνει απεναντι τους ενα αναστημα που ειναι εξαρχης στραβοχυμενο και φαλτσο. Στα πραγματα που σε ξεπερνουν, μενε αδηλος. Θα ηταν αυτο που οι Αρχαιοι αποκαλουσαν αιδως.

Θα ηθελα να ακουσω το τραγουδι του Schubert σε μια ερμηνεια οπου το fff (fortississimo) θα αποδιδονταν ppp (pianississimo).

Βλ. και Το ανεκφραστο. Η φυση. :

Ομως ειναι ενδιαφερον που στον Alban Berg, ο οποιος θεωρουνταν ως ενας απο τους τελευταιους εξπρεσσιονιστες, στις πλεον ακραιες καταστασεις της οπερας [Wozzek] γραφει: "ανεκφραστα". Το ανεκφραστο λοιπον ως η υστατη ριζικη φορμα της διαμεσολαβησης των καταστροφων. Οταν λοιπον λεμε "Ε, συ, η μαμα σου πεθανε", ναι, αυτο δεν λεγεται με εκφραστικοτητα, αυτο ειναι ουτως η αλλως καταστροφικο, μια τετοια ανηκουστη φραση σ' ενα παιδι στην αρχη της ζωης του, ωστε το ανεκφραστο ειναι η μονη αρμοζουσα φορμα της μεσολαβησης.