Παρακαλω κλειστε τα ματια. 

Ο χρονος της γαληνης 

Στην 'Επιστημη της Λογικης' [Wissenschaft der Logik] ο Hegel γραφει: "Καθε τι το λογικο ειναι ενα κλεισιμο [τελος, συμπερασμα]." Για τον Hegel το κλεισιμο δεν ειναι τυπικη λογικη κατηγορια. Ενα κλεισιμο προκυπτει οταν η αρχη και το τελος μιας διαδικασιας διαμορφωνουν μια νοηματικη συσχετιση, μια νοηματικη ενοτητα, οταν διαπλεκονται. Ετσι η αφηγηση ειναι ενα κλεισιμο. Λογω του κλεισιματος της εμφανιζει ενα νοημα. Επισης τελετουργιες και ιεροτελεστιες ειναι μορφες κλεισιματος. Ετσι εχουν τον δικο τους χρονο, τον δικο τους ρυθμο και το δικο τους [μουσικο] μετρο. Συνιστουν αφηγηματικες διαδικασιες που δεν υποκεινται στην επιταχυνση. Θα ηταν ιεροσυλια να επιταχυνεις μια θυσιαστηρια πραξη. Αντιθετα ο υπολογιστης επιταχυνεται απεριοριστα γιατι δεν εργαζεται αφηγηματικα, αλλα απλως αθροιστικα. Οι αφηγησεις δεν επιταχυνονται κατα βουληση. Η επιταχυνση καταστρεφει την εγγενη νοηματικη και χρονικη τους δομη. Ανησυχητικο στην σημερινη εμπειρια του χρονου δεν ειναι η ιδια η επιταχυνση αλλα η ελλειψη του κλεισιματος, δηλ. η ελλειψη του [μουσικου] μετρου και του ρυθμου των πραγματων.

Κλεισιμο δεν ειναι μονο ο αφηγηματικος χρονος. Κλεισιμο ειναι και η ευτυνη στιγμη που σε γεμιζει, γιατι κλεινει στον εαυτο της. Τροπον τινα δεν εχει τριγυρω της τιποτα. Ησυχαζει στον εαυτο της και αρκειται στον εαυτο της. Ετσι ειναι διχως παρελθον και μελλον, διχως αναμνηση και προσδοκια, δηλ. διχως "μεριμνα" με την εννοια του Heidegger. Ευχια  αυτη η απουσια της μεριμνας. Ομως ζουμε αναγκαστικα περισσοτερο απο μια στιγμη. Ετσι αναποφευκτα εκπιπτουμε απ' αυτην. Εκ των υστερων την ανακαλουμε ως ενα λεπτο. Εξ ου διακρινεται απο τον αφηγηματικο χρονο, ο οποιος εχει μια τελειως αλλη μορφη της διαρκειας.

Ο Barthes στην μελετη του για την φωτογραφια 'Η φωτεινη καμαρα' [Die helle Kammer] παραθετει τον Kafka: "Οι ιστοριες μου ειναι ενα ειδος κλεισιματος των ματιων". Επ' αυτου παρατηρει: "Η φωτογραφια πρεπει να ειναι γαληνια. Αυτο δεν ειναι ζητημα της 'διακριτικοτητας' αλλα της μουσικης. Κανεις φτανει στην απολυτη υποκειμενικοτητα μονο σε μια κατασταση της γαληνης, της επιδιωξης της γαληνης (κλεινω τα ματια σημαινει, στην γαληνη κανω την εικονα να μιλησει)".. Η απολυτη υποκειμενικοτητα ειναι η υποκειμενικοτητα σε μορφη κλεισιματος. Χωρις γαληνη διασκορπιζεται και δεν μπορει να επανακαμψει στον εαυτο της. Χωρις επανακαμψη δεν μπορει να κλεισει. Ετσι γινεται καταθλιπτικη.

Οι σημερινες ψηφιακες εικονες ειναι χωρις γαληνη, και επομενως χωρις μουσικη, μαλιστα χωρις ευωδια. Η ευωδια επισης ειναι μια μορφη κλεισιματος. Οι ανησυχες εικονες δεν μιλουν και δεν αφηγουνται, αλλα θορυβουν. Εμπρος σ' αυτες τις "βοωσες" εικονες δεν μπορεις να κλεισεις τα ματια. Το κλειστο ματι ειναι το οπτικο σημαδι του κλεισιματος. Σημερα η αντιληψη ειναι ανικανη για κλεισιμο γιατι κανει ζαπιγκ μεσα στο ατελειωτο ψηφιακο δικτυο. Η γοργη εναλλαγη των εικονων κανει το κλεισιμο των ματιων αδυνατο. Αυτο προϋποθετει ενα διαγειν σε σχολη. Σημερα οι εικονες ειναι ετσι κατασκευασμενες που δεν ειναι δυνατο να κλεισεις τα ματια. Αναμεσα σ' αυτες και στο ματι λαμβανει χωρα μια αμεση επαφη η οποια δεν επιτρεπει καμια αποσταση της σχολης. Ο καταναγκασμος της μονιμης εγρηγορσης και ορατοτητας κανει δυσκολο το να κλεισεις τα ματια. Η διαφανεια ειναι η εκφραση της υπερεγρηγορσης και της υπερορατοτητας. 

Ο καλος χρονος 

Η αφηγηματικη τροχια ειναι στενη. Γι' αυτον τον λογο ειναι πολυ επιλεκτικη και δεν παραγει καμια μαζα πληροφοριων. Η πληροφορια ειναι μετααφηγηματικη κατηγορια. Η αρνητικοτητα της τελευταιας εμποδιζει την ατακτη αυξηση και την μαζικοποιηση του θετικου. Σε αντιθεση με την μνημη, που καταδεικνυει μια αφηγηματικη δομη, ο αποθηκευτικος χωρος ειναι χωρις ιστορια, δηλ. χωρις κλεισιμο. Ειναι απλα αθροιστικος. Σημερα η μνημη αποαφηγηματοποιειται γινομενη ενας σωρος απορριμματων και δεδομενων, ενα "παλιατζιδικο" (Paul Virilio) παραγεμισμενο με καθε ειδους, ολοτελα ατακτες, κακοδιατηρημενες μαζες εικονων και φθαρμενων συμβολων. Στο παλιατζιδικο τα πραγματα βρισκονται απλα το ενα διπλα στο αλλο. Δεν εχουν διαστρωματωση. Γι' αυτο και του λειπει η ιστορια, δηλ. το νοημα. Δεν μπορει ουτε να θυμαται ουτε να ξεχνα. Σημερα ολη η ιστορια απο το παρελθον οπως ουτοπια, επανασταση και μυθος ρεει μεσα στη μηχανη πληροφοριων οπως σ' ενα υδροηλεκτρικο φραγμα, το οποιο κατοπιν ξεπετα ολο και γρηγοροτερα καταναλωσιμες συνεχειες. Η πληροφορια δεν ειναι κλεισιμο. Γι' αυτο τεινει στην ατακτη αυξηση και στην μαζικοποιηση. Κατα τουτο διαφερει τοσο απο την γνωση γενικα οσο και απο την γνωση για την αληθεια. Σ' αυτην ενοικει η αρνητικοτητα της αποκλειστικοτητας, η οποια την καθιστα φιγουρα αντιθετικη της πληροφοριας.

Η επιταχυνση εχει την αιτια της στην γενικη ανικανοτητα να κλεινει κατι. Ο χρονος χιμα κατα μπρος γιατι πουθενα δεν φτανει σε κλεισιμο. Επομενως η επιταχυνση ειναι η εκφραση μιας χρονικης ρηξης του φραγματος. Πλεον δεν υπαρχουν φραγματα που να κανονιζουν, να αρθρωνουν, η να ρυθμιζουν την ροη του χρονου, να μπορουν να κρατουν και να συγκρατουν τον χρονο δινοντας του ενα κρατημα, ενα κρατημα με το διπλο του νοημα. Οπου ο χρονος χανει καθε ρυθμο, οπου κατακρημνιζεται στο ανοιχτο και στο κενο διχως κρατημα και διχως κατευθυνση, χανεται και καθε σωστος, η καλος χρονος.

Το "Αναζητωντας τον χαμενο χρονο" του Marcel Proust αρχιζει χαρακτηριστικα με τα λογια: "Longtemps, je me suis couché de bonne heure". De bonne heure θα πει στον σωστο χρονο. Υποσχεται την ευτυχια (bonheur). Ειναι η αντιθετικη εικονα της κακης αιωνιοτητας, του κενου, του κενωμενου απο νοημα χρονου. Ο ιδιος ο καλος υπνος ειναι ενα κλεισιμο. Αντιθετα το εξαντλημενο υποκειμενο της επιδοσης αποκοιμαται [schläft ein] ετσι οπως μουδιαζει [einschläft] το ποδι. Αυτο δεν ειναι μορφη κλεισιματος. Η αϋπνια επισης ερχεται απο την ανικανοτητα για κλεισιμο. Πρεπει να μπορεις να κλεινεις τη μερα σου, για να σε παρει ο υπνος. Σημερα κανεις κλεινει τα ματια, αν το κανει καν, απο κουραση και εξαντληση. Πιο επιτυχης θα ηταν η διατυπωση: τα βλεφαρα απλα πεφτουν, κατι που δεν ειναι κλεισιμο. 

Ο χρονος της γιορτης 

Σημερα τα πραγματα που ειναι προσδεδεμενα στον χρονο γερναν πολυ γρηγοροτερα απο παλιοτερα. Κατευθειαν εκπιπτουν στο παρελθον και διαφευγουν της προσοχης. Το παρον περιοριζεται στην αιχμη της επικαιροτητας. Ετσι ο κοσμος χανει σε διαρκεια. Η αιτια για την συρρικνωση του παροντος και την εξαφανιζομενη διαρκεια δεν ειναι, οπως κανεις υποθετει λανθασμενα, η επιταχυνση. Πολυ περισσοτερο ο χρονος χυνεται προς τα εμπρος ακριβως γιατι πλεον δεν εχει κρατημα. Εκεινα τα σημεια του παροντος, μεταξυ των οποιων πλεον δεν υφισταται καμια χρονικη ελκτικη δυναμη και ενταση, διοτι ειναι απλα αθροιστικα, εκλυουν το ραγδαιο του χρονου που οδηγει σε επιταχυνση διχως κατευθυνση, δηλ. διχως νοημα.

Οποιος ειναι καταθλιπτικος, δεν ειναι ικανος για κλεισιμο. Ομως διχως κλεισιμο ολα συγχεονται. Δεν διαμορφωνεται καμια σταθερη εικονα του εαυτου, που επισης θα ηταν μια μορφη κλεισιματος [Schluss]. Δεν ειναι τυχαιο οτι η αναποφασιστικοτητα [Unentschlossenheit], η ανικανοτητα για αποφαση [Ent-Schluss] ανηκει στην συμπτωματολογια της καταθλιψης. Η καταθλιψη ειναι χαρακτηριστικη για μια εποχη στην οποια κανεις εχει χασει την ικανοτητα να κλεινει. Η νοηση επισης προϋποθετει την ικανοτητα του να κλεινεις, να παυεις, και να διαγεις. Κατα τουτο διαφερει απο τον υπολογισμο. Ετσι η νοηση δεν επιταχυνεται κατα βουληση, σε αντιθεση με τον υπολογισμο. Στην συμπτωματολογια του Information Fatigue Syndrom (IFS), δηλαδη της πληροφοριακης κοπωσης, ανηκει η ανικανοτητα για αναλυτικη σκεψη. Ειναι η αδυναμια να κλεινει και να συμπεραινει. Ετσι η επιταχυνομενη πληροφοριακη μαζα καταπνιγει την νοηση. Η νοηση επισης χρειαζεται γαληνη. Κανεις πρεπει να μπορει να κλεινει τα ματια.

Το υποκειμενο της επιδοσης ειναι ανικανο για κλεισιμο. Καταρρεει κατω απο τον καταναγκασμο να πρεπει να εχει ολο και μεγαλυτερες επιδοσεις. Ακριβως αυτη η ανικανοτητα να κλεινει οδηγει στο burnout. Και σε εναν κοσμο στον οποιο το κλεισιμο και η ολοκληρωση εχουν δωσει την θεση τους σε μια κινηση προς τα εμπρος διχως τελος και κατευθυνση, δεν ειναι δυνατον να πεθανεις, γιατι και ο θανατος προϋποθετει την ικανοτητα να κλεινεις την ζωη. Οποιος ειναι ανικανος να πεθαινει στον σωστο χρονο πρεπει να απο-βιωνει σε λαθος χρονο.

Ο χρονος της εορτης δεν ειναι χρονος της χαλαρωσης, η της ξεκουρασης. Η ιδια η εορτη ειναι μια μορφη κλεισιματος. Αφηνει να αρχισει ενας τελειως αλλος χρονος. Η εορτη [Feier] πρωταρχικα προερχεται απο το πλαισιο της θρησκειας. Η λατινικη λεξη feriae εχει την προελευση της στο ιερο και σημαινει τον για τις θρησκευτικες πραξεις οριζομενο χρονο. Fatum ειναι ενας ιερος τοπος αφιερωμενος στην θεοτητα, δηλ. ειναι ο τοπος λατρειας ο καθορισμενος για την θρησκευτικη πραξη. Η εορτη ξεκινα εκει που τελειωνει η εργασια ως κοσμικη (pro-fane, κατα λεξη: ευρισκομενη προ του ιερου χωρου). Ο χρονος της εορτης ειναι διαμετρικα αντιθετος προς τον χρονο της εργασιας. Το Feierabend ως το βραδυ [Abend] πριν απο την εορτη [Feier] αναγγελει εναν ιερο χρονο. Οταν αιρεται εκεινο το οριο, ο ουδος που χωριζει το ιερο απο το κοσμικο, παραμενει μονο το κοινοτοπο και το καθημερινο, δηλαδη ο αμιγης χρονος εργασιας. Και η επιταγη της επιδοσης τον λεηλατει.

Η σημερινη κοινωνια της κοπωσης κραταει τον ιδιο τον χρονο σε ομηρια. Τον καθηλωνει στην εργασια και τον μεταμορφωνει στον χρονο εργασιας. Ο χρονος εργασιας ειναι χρονος διχως κλεισιμο, διχως αρχη και τελος. Δεν ευωδιαζει. Το διαλειμμα, ως διαλειμμα απο την εργασια, δεν σηματοδοτει καποιον αλλο χρονο. Ειναι μονο μια φαση του χρονου της εργασιας. Σημερα δεν εχουμε κανεναν χρονο αλλον απο τον χρονο της εργασιας. Ο χρονος της εργασιας εχει γινει ολοκληρωτικος χρονος. Προ πολλου εχουμε χασει τον χρονο της εορτης. Το Feierabend ως το βραδυ πριν απο την εορτασιμη μερα, μας ειναι τελειως ξενο. Δεν παιρνουμε μαζι μας τον χρονο της εργασιας μονο στις διακοπες, αλλα και στον υπνο. Γι' αυτο σημερα κοιμωμαστε τοσο ανησυχα. Η χαλαρωση ειναι επισης τροπος της εργασιας καθοσον εξυπηρετει την ανανεωση της δυναμης για εργασια. Η ξεκουραση δεν ειναι το αλλο της εργασιας αλλα προϊον της. Ακομα η επιβραδυνση, η η βραδυτητα απο μονη της δεν μπορει να δημιουργησει κανεναν αλλο χρονο. Ειναι κι αυτη επακολουθο του επιταχυμενου χρονου εργασιας. Απλα επιβραδυνει τον χρονο εργασιας αντι να τον μεταμορφωσει σε εναν αλλο χρονο. Σε αντιθεση με την γενικα διαδεδομενη πεποιθηση, η επιβραδυνση δεν παραμεριζει την σημερινη κριση, μαλιστα την ασθενεια του χρονου. Η επιβραδυνση δεν φερνει καμια ιαση. Πολυ περισσοτερο ειναι μονο ενα συμπτωμα. Η ασθενεια δεν ιαται με το συμπτωμα. Σημερα ειναι αναγκαια μια επανασταση του χρονου που δημιουργει εναν αλλο χρονο, εναν χρονο του Αλλου που δεν ειναι χρονος της εργασιας, μια επανασταση του χρονου που ξαναδινει στον χρονο την ευωδια του. 

Ο χρονος του Αλλου 

Για τον Hegel ο ερωτας, ως το απολυτο, ειναι ενα κλεισιμο. Ο ερων πεθαινει μεν μεσα στον Αλλο, ομως τον θανατο του τον ακολουθει μια επανοδος στον εαυτο του. Ομως η επανοδος απο τον Αλλο στον εαυτο ειναι καθε αλλο απο βιαιη ιδιοποιηση του Αλλου, την οποια λανθασμενα κατεστησαν κυρια φιγουρα της νοησης του Hegel. Σημερα θα επρεπε να διαβαζουμε Hegel διαφορετικα απο ο,τι π.χ. διδαξαν ο Derrida, ο Deleuze, η και ο Bataille. Η επανοδος στον εαυτο δεν ειναι ιδιοποιηση αλλα το δωρο του Αλλου, του οποιου προηγειται η εγκαταλειψη, η παραιτηση του εαυτου. Το κλεισιμο ειναι απολυτο γιατι δεν ειναι περιορισμενο. Ενα περιορισμενο κλεισιμο σημαινει οτι ιδιοποιουμαι απλα ενα μερος του Αλλου, οπου εγω παραμενω στον εαυτο μου αμεταβλητος. Ο ερωτας ως απολυτο κλεισιμο προϋποθετει μια εκθεση του εαυτου. Ειναι μεταμορφωση. Το ερωτικο αγκαλιασμα ειναι ενα ακομα οπτικο σημειο του κλεισιματος.  Η ερωτικη εξομολογηση ειναι μια υποσχεση που γεννα μια διαρκεια, ενα ξεφωτο στον χρονο. Η ιδια η πιστη ειναι μια μορφη κλεισιματος που εισαγει στον χρονο μια αιωνιοτητα. Ειναι ο εγκλεισμος της αιωνιοτητας στον χρονο.

Η ανθρωπινη επικοινωνια θεσπιζει νοημα μονον δια του οτι παριστανει μια μορφη κλεισιματος. Ο ανθρωπος επικοινωνει για να ξεφυγει απο τον θανατο και να δωσει στην ζωη ενα νοημα. Ο διαλογος παριστανει μια ωραια μορφη κλεισιματος. Γι' αυτο και μπορει να θεσπιζει νοημα. Ειναι επικοινωνια με ενα Εσυ. Η προσευχη επισης ειναι διαλογος. Ο θεος, οπως θα ελεγε ο Martin Buber, ειναι ενα αιωνιο Εσυ. Το ψηφιακο δικτυο δεν ειναι μορφη κλεισιματος. Ετσι η ψηφιακη επικοινωνια ειναι ανικανη για διαλογο. Σημερα γινεται πιο ναρκισσιστικη και οδηγει τον Αλλο στην εξαφανιση. Η κενοτητα νοηματος επιφερει το οτι επικοινωνουμε ασταματητα και αδιακοπα. Στην επικοινωνια το κενο εμφανιζεται σαν θανατος, που πρεπει ταχιστα να χαθει μεσω περισσοτερης επικοινωνιας. Μια επικοινωνια που θεσπιζει νοημα ως διαλογος, διαφευγει την επιταχυνση. Μονο μια απροσωπη επικοινωνια μπορει να επιταχυνεται απειρα.

Ο χρονος που μπορει να επιταχυνεται ειναι ο χρονος του Εγω. Ειναι ο χρονος που παιρνω. Οδηγει σε πιεση χρονου. Ομως υπαρχει και ενας αλλος χρονος, δηλαδη ο χρονος του Αλλου, ενας χρονος που δινω στον Αλλο. Ο χρονος του Αλλου ως δωρο δεν μπορει να επιταχυνθει. Επισης διαφευγει την εργασια και την επιδοση, που παντα απαιτουν τον δικο μου χρονο. Η πολιτικη του χρονου του νεοφιλελευθερισμου καταργει  τον χρονο του Αλλου διοτι δεν ειναι αποτελεσματικος. Σε αντιθεση με τον χρονο του Εγω, που απομονωνει και μονωνει, ο χρονος του Αλλου θεσπιζει την κοινοτητα. Μονο ο χρονος του Αλλου λυτρωνει το ναρκισσιστικο Εγω απο την καταθλιψη και την εξαντληση. 

Σε λαθος χρονο 

Πριν απο μερικα χρονια στο φεστιβαλ CTM για πειραματικη και ηλεκτρονικη μουσικη εγινε γνωστο οτι μια Death-Metal-Band πριν απο την εμφανιση τους ανησυχουσαν σοβαρα για το πως επρεπε να τελειωσουν την μουσικη που ειχαν να παιξουν. Βασικα δεν ειναι δυνατο να κλεισει με νοημα μια μουσικη στην οποια δομικα δεν ενοικει κανενα κλεισιμο. Και οι μουσικοι της Death-Metal-Band ηταν πολυ ανακουφισμενοι οταν τα μεγαφωνα καηκαν απο την υπερφορτωση. Η λυτρωση λοιπον ηρθε με την μορφη μιας καταστροφης. Ετσι αιφνιδια, μαλιστα σε λαθος χρονο και τελικα καταστροφικα θα τελειωσει ο κοσμος μας ο οποιος λογω της ελλειψης μιας μορφης κλεισιματος επιταχυνεται ολο και περισσοτερο.