"The time is out of joint": και οι ιδιες οι μεταφρασεις ειναι "out of joint". Οσο σωστες και θεμιτες κι αν ειναι, οποιο δικιο κι αν τους αναγνωριζουμε, ειναι ολες τους αναρμοστες, οσο και αδικες ως προς το εντος τους χασμα που τις σημαδευει καθαυτες, βεβαια, μια και το νοημα τους παραμενει αναγκαστικα αμφισημο, κατοπιν στη μεταξυ τους σχεση και στην πολλαπλοτητα τους, τελος η αρχικα στην απαραμειωτη ανεπαρκεια τους ως προς την αλλη γλωσσα, και στη μεγαλοφυη εκλαμψη του συμβαντος που πλαθει το νομο, σε ολες τις δυνητικοτητες του πρωτοτυπου. Η εξοχοτητα της μεταφρασης δεν μπορει να κανει τιποτα για ολα αυτα. Το χειροτερο, κι εδω εγκειται ολο το δραμα, το μονο που κανει ειναι να επιδεινωνει η να επισφραγιζει το απροσπελαστο της αλλης γλωσσας. Οριστε μερικα γαλλικα παραδειγματα, αναμεσα στα πιο αξιοσημειωτα, στα πιο ανεπιληπτα και στα πιο ενδιαφεροντα:

1. "Ο χρονος βγηκε απο τους ρεζεδες του"⁵. Η μεταφραση του Yves Bonnefoy φαινεται ασφαλεστατη. Διατηρει ανοιχτη και εκκρεμη, καθως φαινεται, οπως στην εποχη αυτου του χρονου, τη μεγιστη οικονομικη δυνητικοτητα της φρασης. Πιο τεχνικη παρα οργανικη, ηθικη η πολιτικη (πραγμα που το αφηνουμε κατα μερος), το σχημα του ρεζε φαινεται το πιο κοντινο στη δεσποζουσα χρηση και στην πολλαπλοτητα των χρησεων του ιδιωματος που μεταφραζει.

2. "Ο χρονος εχει ξεχαρβαλωθει". Μεταφραση μαλλον παρακινδυνευμενη: μια ορισμενη χρηση της εκφρασης επιτρεπει να σκεφτουμε τον καιρο (weather).

3. "Ο κοσμος ηρθε τα πανω κατω": εχουμε ενα "τα πανω κατω" πολυ κοντινο στο "λοξα" που ακουγεται πιο παρεμφερες προς το πρωτοτυπο.

4. "Αυτη η εποχη ειναι ατιμασμενη". Οσο εκπληκτικη κι αν φαινεται αρχικα, η αναγνωση του Gide συμφωνει παραταυτα με την παραδοση ενος ιδιωματος που, απο τον More ως τον Tennyson, προσδιδει ενα φαινομενικα πιο ηθικο η πολιτικο νοημα σε αυτη την εκφραση. "Out of joint" θα χαρακτηριζε την ηθικη εκπτωση η τη διαφθορα της πολης, τη διασαλευση η την εκλυση των ηθων. Περναμε ευκολα απο την δυσαρμοστια στην αδικια. Ειναι προβλημα δικο μας: πως να δικαιολογησουμε αυτο το περασμα της δυσαρμοστιας (αξια μαλλον τεχνικοοντολογικη που επηρεαζει μια παρουσια) σε μιαν αδικια που δεν θα ηταν πια οντολογικη; Και αν η δυσαρμοστια ηταν αντιθετα ο ορος της δικαιοσυνης; Και αν αυτη η διπλη εγγραφη ακριβως συμπυκνωνε το αινιγμα του και δυνητικοποιουσε την υπερ-δυναμη του σε κεινο που προσδιδει την ανηκουστη δυναμη στη φραση του Hamlet: The time is out of joint; Ας μην ξαφνιαζομαστε, το Oxford English Dictionary δινει αυτη τη φραση του Hamlet ως παραδειγμα ηθικοπολιτικης εκπτωσης. Με αφορμη αυτο το αξιοσημειωτο παραδειγμα συλλαμβανουμε την αναγκαιοτητα της ρησης του Austin: ενα λεξικο λεξεων δεν δινει ορισμους, δινει μονο παραδειγματα. Την διαστροφη εκεινου που, out of joint, δεν παει καλα η παει λοξα (λοξα, λοιπον, παρα αναποδα) τη βλεπουμε ευκολα να αντιτιθεται, οπως το πλαγιο, το συνεστραμμενο, το ημαρτημενο η το λοξο στην ορθοτητα, στη σωστη κατευθυνση εκεινου που βαινει καλως, στο πνευμα εκεινου που προσανατολιζει η θεμελιωνει το δικαιο - και οδηγει αμεσα, χωρις περιστροφες, στη σωστη κατευθυνση κτλ.. "Αλλωστε ο Hamlet αντιτασσει ξεκαθαρα το "out of joint" του χρονου στο δικο του ειμαι ευθυς, στη σωστη κατευθυνση η τον Ισιο δρομο του ανθρωπου που βαδιζει σωστα. Μαλιστα αναθεματιζει την ωρα και τη στιγμη που γεννηθηκε για να διορθωσει ενα χρονο που διαβαινει λοξα. Αναθεματιζει τη μοιρα που τον προορισε, αυτον, τον Hamlet, να απονειμει δικαιοσυνη, να ξαναβαλει τα πραγματα σε ταξη, να ξαναφερει την ιστορια, τον κοσμο, την εποχη, το χρονο, στη θεση τους, στον σωστο δρομο, ωστε, συμφωνα με το γνωμονα της ορθης λειτουργιας, να προχωρησει ισια - και ακολουθωντας το δικαιο. Αυτη η κλαυθμηρη καταρα φαινεται επηρεασμενη απο τη συστροφη η το αδικο που καταγγελλει. Συμφωνα με ενα παραδοξο που τιθεται και παροργιζεται απο μονο του, ο Hamlet δεν αναθεματιζει τοσο τη διαφθορα της εποχης. Αναθεματιζει αρχικα και μαλλον το αδικο γεγονος της διασαλευσης, δηλαδη την τυχη που τον προορισε, αυτον, τον Hamlet, να ξαναφερει τον εκπτωτο χρονο στη σωστη του θεση - να τον φερει στα ισια του, στο δικαιο. Αναθεματιζει την αποστολη του: να απονειμει δικαιοσυνη για μιαν εκ-πτωση του χρονου. Ορκιζεται εναντια σε μια μοιρα που τον ωθει να δικασει ενα σφαλμα, ενα σφαλμα του χρονου και των χρονων, διορθωνοντας μια κατευθυνση κανοντας την ευθυτητα και το δικαιο (to set it right) ενα νευμα βελτιωσης, διορθωσης, αποκαταστασης, εκδικησης, ρεβανς, τιμωριας. Ορκιζεται εναντια σε τουτη τη δυστυχια και η δυστυχια ειναι αβασιμη επειδη ειναι αυτος ο ιδιος, ο Hamlet, ο Hamlet ειναι "out of joint" επειδη αναθεματιζει την αποστολη του, την τιμωρια που συνισταται στο να τιμωρησει, να εκδικηθει, να ασκησει τη δικαιοσυνη και το δικαιο υπο μορφη αντιποινων· κι εκεινο που αναθεματιζει στην αποστολη του ειναι ο εξιλασμος του ιδιου του εξιλασμου· αρχικα του ειναι εγγενης, δοσμενος εκ γενετης του οσο και εν τη γενεσει του . "Αρα ειναι σημαδεμενος απο αυτον (αυτο) που ηρθε πριν απ' αυτον: Σαν τον Ιωβ (3,1), καταριεται τη μερα που γεννηθηκε: "The time is out of joint: Ο cursed spite. That ever I was born to set it right". To "set it right" μεταφραστηκε "ανασυνδεω" (Bonnefoy), "επαναφερω στην ταξη" (Gide), "διευθετω" (Derocquigny), "επαναφερω στη θεση του" (Malaplate). Το μοιραιο πληγμα, το τραγικο σφαλμα που θα διαπραχθηκε κατα τη γεννηση του, η υποθεση μιας ανυποφορης διαστροφης μεσα στην ταξη του προορισμου του, ειναι οτι τον εκανε να υπαρχει, αυτος, ο Hamlet, και να γεννηθει, για το δικαιο, προσβλεποντας στο δικαιο, καλωντας τον ετσι να επαναφερει το χρονο στον ισιο δρομο, να βαδισει ισια, να απονειμει δικαιοσυνη και να επανορθωσει την ιστορια, το "σφαλμα" της ιστοριας. Τραγωδια και ουσια της τραγωδιας υφισταται μονο με την προυποθεση αυτης της πρωταρχικοτητας, ακριβεστερα αυτης της προ-καταγωγικης και καθαυτο φασματικης πρωταρχικοτητας του εγκληματος. Του εγκληματος του αλλου, ενος κακουργηματος του οποιου το συμβαν και η πραγματικοτητα, οπως και η αληθεια, δεν μπορουν ποτε να παρουσιαστουν με σαρκα και οστα, παρα μονο να προεικασθουν, να ανασκευασθοΰν, να ενοραθουν. Εκ γενετης εξακολουθουμε να φερουμε μια ευθυνη, εστω και για να επανορθωσουμε ενα κακο τη στιγμη που κανεις δεν θα μπορουσε να το ομολογησει, εκτος κι αν εξομολογηθει εξομολογωντας τον αλλον, σαμπως να επροκειτο για το ιδιο πραγμα. Ο Hamlet αναθεματιζει τη μοιρα που τον μοιρανε να γινει ο ανθρωπος του δικαιου, επακριβως, σαν να αναθεματιζε το δικαιο που τον κατεστησε επανορθωτη του σφαλματος, εκεινου που μπορει να ελθει, σαν το δικαιο, μονο μετα το εγκλημα, η απλως μετα: δηλαδη μεσα σε μια γενια αναγκαστικα δευτερη, καταγωγικα καθυστερημενη και εκτοτε προορισμενη να κληρονομησει. Δεν κληρονομουμε ποτε χωρις να εξηγηθουμε με το φασμα και, εκτοτε, με πλειονα του ενος φασματα. Με το σφαλμα αλλα επισης το κελευσμα του πλειονα του ενος: Ιδου το καταγωγικο αδικημα, το τραυμα της γεννησης απο το οποιο υποφερει, ενα τραυμα χωρις εξηγηση, μια ανεπανορθωτη τραγωδια, η απροσδιοριστη καταρα που σημαδευει την ιστορια του δικαιου η την ιστορια ως δικαιο: το γεγονος οτι ο χρονος ειναι out of joint πιστοποιειται επισης απο την ιδια τη γεννηση οταν προοριζει καποιον να γινει ανθρωπος του δικαιου ως κληρονομος της επανορθωσης του σφαλματος, δηλαδη τιμωρωντας, κολαζοντας, σκοτωνοντας. Η καταρα θα ηταν εγγεγραμμενη στο ιδιο το δικαιο. Και η καταγωγη της φονικη.

"Αν το δικαιο συναρταται με την εκδικηση, οπως φαινεται να κλαυθμηριζει ο Hamlet -πριν απο τον Nietzsche, τον Heidegger, τον Benjamin -, δεν μπορουμε ταχα να ξανασανουμε μετα απο καποια δικαιοσυνη που μια μερα, μια μερα εκτος ιστοριας, μια μερα οιονει μεσσιανικη, τελικα θα εξαιρουνταν απο το πεπρωμενο της εκδικησης; Κι οχι μονο θα εξαιρουνταν: θα ηταν απειρως ξενη, ετερογενης στην καταγωγη της; Αυτη η μερα ειναι μπροστα μας, επικειμενη, η πιο παλαια κι απο την ιδια τη μνημη; Αν σημερα ειναι δυσκολο, για την ακριβεια αδυνατο, να διαλεξουμε μια απο αυτες τις δυο υποθεσεις, η αιτια ειναι οτι "The time is out of joint", αυτη θα ηταν η καταγωγικη διαφθορα του σημερα η, επισης, αυτη θα ηταν η καταρα του δικαιοδοτη, απο τη μερα που ειδα το φως της ημερας. "Αραγε ειναι ανεφικτο να συγκεντρωσουμε γυρω απο μιαν εστια τη φαινομενικα διαταραγμενη πολυσημια (και η ιδια ειναι "out of joint") αυτων των ερμηνειων; Ειναι εφικτο να της βρουμε εναν κανονα συγκατοικησης σε αυτη την εστια, δεδομενου οτι αυτη θα κατατρυχεται παρα θα κατοικειται απο το νοημα της πρωταρχης; Ιδου το μεγαλοφυες νευμα, το εξοχο πνευματικο γνωρισμα, η υπογραφη του Πραγματος "Shakespeare": να εξουσιοδοτησει ολες τις μεταφρασεις, να τις καταστησει δυνατες και κατανοητες χωρις ποτε να αναχθει στο ρημα τους. Η συναφεια τους θα επανερχοταν εκει οπου, μεσα στην τιμη, η αξιοπρεπεια, η ευπροσωπια, η καλη φημη, ο τιτλος η το ονομα, η ελκυστικη νομιμοτητα, το αξιοεκτιμητο γενικα, το ορθο μαλιστα, αν οχι το δικαιο, προαπαιτουν παντα τη συναφεια, τη συγκεντρωση συναρθρωμενη, τη συνεκτικοτητα, την υπευθυνοτητα¹⁰. Αλλα αν η συναρθρωση γενικα, αν η συνδεση της "αρθρωσης" προυποθετει αρχικα τη συναρθρωση, την ακριβεια η τη δικαιοσυνη του χρονου, το ειμαι-με-τον-εαυτο-μου η τη συμφωνια του χρονου, τι συμβαινει αραγε οταν ο ιδιος ο χρονος καταντα "out of joint", εξαρθρωμενος, ξεχαρβαλωμενος, δυσαρμονικος, διαταραγμενος, παραφωνος η αδικος; Αναχρονιστικος;

Τι παρερχεται μεσα σε αυτον τον αναχρονισμο; Ισως "The time", ο ιδιος ο χρονος, ακριβως, παντα ως "δικος μας χρονος" η εποχη και ο κοσμος μας, οι δικοι μας καθε μερα, σημερα, το παρον σαν δικο μας παρον. Κυριως οταν μεταξυ μας "δεν παει αλλο", ακριβεστερα: οταν "παει ασχημα", οταν βαινει κακως, οταν παει απο το κακο στο χειροτερο. Αλλα στη σχεση με τον αλλο δεν χρειαζεται ταχα αυτη η εξαρθρωση, αυτο το ξεχαρβαλωμα του "παει ασχημα" για να αναγγελθει το καλο, η τουλαχιστον το σωστο; Μηπως η εξαρθρωση ειναι η δυνατοτητα του αλλου; Πως να διακρινουμε μεταξυ δυο εξαρθρωσεων, αναμεσα στην εξαρθρωση του αδικου και εκεινη που διανοιγει την ατελευτητη δισυμμετρια της σχεσης με τον αλλον, δηλαδη το χωρο για τη δικαιοσυνη; Οχι για τη μετρησιμη και διανεμητικη δικαιοσυνη. Οχι για το δικαιο, για το λογισμο της αποκαταστασης, την οικονομια της εκδικησης, η της τιμωριας (γιατι αν ο Hamlet ειναι μια τραγωδια της εκδικησης και της τιμωριας μεσα στο τριγωνο η τον κυκλο του Οιδιποδα που εχει κανει ενα βημα επιπλεον προς την απωθηση (Freud, Jones κτλ.), πρεπει ακομα να σκεφτουμε τη δυνατοτητα ενος βηματος περαν της απωθησεως· υπαρχει ενα επεκεινα της οικονομιας της απωθησης ο νομος του οποιου ωθει στο αυτο-ξεπερασμα μεσα στο ρου της ιστοριας, εστω κι αν ειναι ιστορια του θεατρου η της πολιτικης μεταξυ βασιλια Οιδιποδα και Hamlet). Συνεπως οχι για την καταμετρησιμη ισοτητα, για τη λογιστικη η τον συμμετρικο και συγχρονικο καταλογισμο των ατομων η των αντικειμενων, οχι για μιαν απονομη δικαιοσυνης που θα περιοριζοταν να επιβαλει κυρωσεις, να αποκαταστησει και να δικαιοδοτησει, αλλα για τη δικαιοσυνη ως ανυπολογιστο δωρο και ιδιοτυπια της μη οικονομικης εκ-θεσης στους αλλους. "Η σχεση με τους αλλους - δηλαδη η δικαιοσυνη", γραφει ο Lévinas¹¹. Ειτε το γνωριζει ειτε οχι, ο Hamlet μιλαει μεσα στη διανοιξη αυτου του ερωτηματος - την επικληση του δωρου, της ιδιοτυπιας, της ελευσης του συμβαντος, της πλειοδοτικης η υπερβαλλουσας σχεσης με τον αλλον - οταν δηλωνει οτι "The time is out of joint". Και αυτη η ερωτηση δεν αποσπαται πια απο ολες τις αλλες που ο Hamlet εκλαμβανει ως ερωτησεις, τη σχετικη με το Πραγμα-φαντασμα και το βασιλια (Thing, King), τη σχετικη με το συμβαν, με το ειναι-παρον και μελλει η δεν μελλει γενεσθαι, to be or not to be, τη σχετικη με το πραττω, που υποσημαινει σκεπτομαι, πραττω η αφηνω να πραξουν, πραττω η αφηνω κατι να συμβει η τη σχετικη με το διδω, εστω και το θανατηφορο πληγμα. Με τι τροπο η μεριμνα για το τι προκειται να γινει διασταυρωνεται, εστω για να την υπερκερασει, με τη λογικη της εκδικησης η του δικαιου;

Δρομολογιο χωρις οδηγο και χωρις βεβαιοτητα. Δρομολογιο μιας ταχυτητας μπροστα στην οποια τρεμει, σφυζει, προσανατολιζεται και συναμα αποπροσανατολιζεται το ερωτημα που απευθυνεται εδω, σε μας, υπο το ονομα η εν ενοματι της δικαιοσυνης (justice), μεταφραση προβληματικη βεβαια της λεξης Δικη. Ενας απο τους πιο αισθητους τοπους, αλλα οχι ο μονος, βεβαια, αυτης της αλλοκοτης τοπολογιας, ειναι πιθανως σημερα το Der Spruch des Anaximander. Εκει ο Heidegger ερμηνευει τη Δικη ως συνδεση, συναφεια, προσαρμογη, αρθρωση της συμφωνιας η της αρμονιας Fug, Fuge (Die Fuge ist der Fug). Καθοσον τη σκεφτομαστε με βαση το ειναι ως παρουσια (als Anwesen gedacht), η Δικη συναπτει αρμονικα, κατα καποιο τροπο, τη συνδεση και τη συμφωνια. Αντιθετα η Αδικια: ειναι το εξαρθρωμενο, το ξεχαρβαλωμενο, το συνεστραμμενο και εκτος δικαιου, το σφαλερο και αθεμιτο, ητοι το βλακωδες¹².

"Ας θυμισουμε εν παροδω οτι mit Fug und Recht σημαινει συνηθως "ισια" η "σωστα", "δικαια" versus "αδικα". Το γερμανικο ισοδυναμο του "out of joint" με την εννοια του "εξαρθρωμενου", πεπτωκοτος, ξεχαρβαλωμενου, εκτος εαυτου, διαταραγμενου, βγαλμενου απο τους ρεζεδες, αποσυνδεδεμενου, αποσπασμενου" ειναι το "aus den Fugen", "aus den Fugen gehen". Αλλα οταν ο Heidegger εμμενει στην αναγκαιοτητα να σκεφτουμε τη Δικη εντευθεν, πριν η μακρια απο τους ηθικο-νομικους προσδιορισμους της δικαιοσυνης, ξαναβρισκει, στη γλωσσα του, με το "aus den Fugen" τις πολλαπλες δυνητικοτητες που ειναι συγκεντρωμενες και εκκρεμεις μεσα στο "The time is out of joint": κατι μεσα στο παρον δεν παει καλα, οπως θα επρεπε να πηγαινει. Ετσι: η λεξη α-δικια λεει αρχικα οτι η δικη απουσιαζει (wegbleibt). Συνηθιζουμε να μεταφραζουμε τη λεξη δικη ως "δικαιο" (Recht). Στις μεταφρασεις του (αναξιμανδρειου) λογου (des Spruches) μιλαμε για "τιμωρια". "Αν αφησουμε κατα μερος τις νομικο-ηθικες μας παραστασεις (junstich-moralischen Vorstellungen), αν επιμεινουμε στα τεκταινομενα ενος λογου, τοτε η αδικια λεγει οτι οπου αυτη βασιλευει, κατι δεν βαινει οπως θα επρεπε (dass es, wo sie waltet, nicht mit rechten Dingen zugeht). Πραγμα που σημαινει: κατι εχει βγει απο τους ρεζεδες του, ειναι ξεκρεμαστο (etwas ist aus den Fugen). Εντουτοις, που αποβλεπει η ερωτηση; Στο παρον, και στη μεταβατικη του παραμονη (Vom je-weilig Anwesenden)¹³. Επιβαλλεται να θυμισουμε εδω, σχετικα με τη δημοσιευμενη μεταφραση του "je-weilig" ("στη μεταβατικη του παραμονη") οτι η στοχαστικη γραφη του Heidegger περνα, αναμφιβολα, απο αυτο τον προσδιορισμο του παροντος (Anwesend), ως je-weilig (της στιγμης, της εποχης, καθε φορας κτλ.), κατοπιν απο την απαραιτητη αποδοση ως Weile (στιγμη, στιγμη που διαβαινει, κενο χρονου) η ως weilen (παραμενω, διαμενω, κατοικω, διαβιω). Αλλα ακομα πιο σημαντικη φαινεται εδω η ερμηνεια του Weilen: ειναι περασμα, βεβαια, συνεπως μια στιγμη εξ ορισμου διαβατικη, της οποιας ομως η διαβαση προερχεται, θα λεγαμε, απο το μελλον. Προερχεται απο εκεινο που, λογω ουσιας, δεν εχει ακομα προελθει, δεν εχει ακομα ελθει, και παραμενει συνεπως επι-κειμενο. Η διαβαση αυτου του χρονου ως παροντος ερχεται απο το μελλον για να παει προς το παρελθον, προς το διαβα του παρερχομενου (Das Weilen ist der Übergang aus Kunft zu Gang. Das Anwesende ist das Je-weilige, σ. 323). "Αλλα τοτε", συνεχιζει ο Heidegger, "που βρισκονται μεσα στο παρον öv oi συναρθρωσεις; Που υπαρχει μια μονο αρθρωση (nur eine Fuge); Τινι τροπω το παρον (das Anwesende) μπορει να υφισταται ανευ αρθρωσεως, α-δικον, δηλαδη εξαρθρωμενο (aus der Fuge); Δηλαδη "out of joint"; Γιατι μπορουμε να μεταφρασουμε τον Heidegger, αναγνωστη του Αναξιμανδρου, στη γλωσσα του Hamlet: τινι τροπω ειναι εφικτο, το υπαρχον, ητοι το παρον, αρα ο χρονος, να ειναι out of joint; Η. συνεχεια της ερμηνειας εδω δεν θα ανασυγκροτηθει. Θα αξιζε εκτενεις και σχοινοτενεις προσεγγισεις. "Ας υποδειξουμε μονο μια υποθεση αναγνωσης και τον κανονα ενος ερωτηματος. Ο λογος (Spruch) του Αναξιμανδρου θα σημαινε οτι στην παρουσια του παροντος, στο εον των εοντων ανηκει η αδικια, η εξαρθρωση, αυτο που, συνηθως, οπως στην περιπτωση του Nietzsche, μεταφραζουν ως αδικια (Ungerechtigkeit); "Αρα μπορουμε να συναγαγουμε καποια "απαισιοδοξια" η καποιο "μηδενισμο" απο την ελληνικη εμπειρια του ειναι; Ο Heidegger αμφιβαλλε Στη μηδενιστικη απαισιοδοξια, οπως και στην αισιοδοξια, αντιτασσει το "ιχνος" του "τραγικου", μιας ουσιας του τραγικου (ποτε δεν απομακρυνομαστε απο τον Οιδιποδα και τον Hamlet) που δεν αφηνεται σε "αισθητικες" η "ψυχολογικες" εξηγησεις¹⁴, πραγμα που σημαινει επισης, για τον Heidegger, ψυχαναλυτικες εξηγησεις. Περα απο την αισθητικο-ψυχαναλυση, αυτο το ιχνος του τραγικου μας καλει να σκεφτουμε, με βαση την ερμηνεια του ειναι του οντος, το διδοναι δικην [...] της αδικιας (σ. 330). Ποιο ειναι ταχα αυτο το δωρο της Δικης; Ποια ειναι αυτη η δικαιοσυνη περαν του δικαιου; Ερχεται απλως να επανορθωσει ενα σφαλμα, να αποδωσει μιαν οφειλη, να νομοδοτησει η να δικαιοδοτησει; Ερχεται μονο να αποδωσει δικαιοσυνη η αντιθετα να δωσει κατι περαν του οφειλομενου, του χρεους, του εγκληματος η του σφαλματος; Ερχεται μονο να αποκαταστησει την αδικια (adikia) η ακριβεστερα να επανασυνορθωσει οπως πρεπει την εξαρθρωση του παροντος χρονου (to set it right, οπως ελεγε ο Hamlet);

Η εξαρθρωση μεσα στην ιδια την παρουσια του παροντος, αυτη η μη ταυτοχρονια του παροντος χρονου με τον εαυτο του (το ριζικα ακαιρο η αναχρονιστικο με βαση το οποιο δοκιμαζουμε εδω να σκεφτουμε το φαντασμα), "λεγεται και δεν λεγεται"¹⁵ απο τον, κατα Heidegger, λογο του Αναξιμανδρου.

Α. Λεγει βεβαια "χωρις αμφιλογια" (eindeutig) οτι το παρον (das Anwesende) ως παρον, εγκειται στην αδικια, δηλαδη, μεταφραζει ο Heidegger (σ. 327), ειναι διαταραγμενο, ξεκρεμαστο (aus der Fuge: out of joint, αν θελετε). Το παρον ειναι αυτο που παρερχεται, το παρον παρερχεται, διαμενει μεσα σε αυτο το διαβατικο περασμα (Weile), στο πηγαιν'-ελα, αναμεσα στο πηγαινε και το ελα, μεσα στο αναχωρουν και στο οφικνουμενο, στη συναρθρωση του απουσιαζοντος με το παρουσιαζομενο. Αυτο το αναμεσα συναρθρωνει ζευγαρωτα τη διπλη αρθρωση (die Fuge) συμφωνα με την οποια οι δυο κινησεις συναπτονται (gefügt). Η παρουσια (Anwesen) ειναι συναρμοσμενη (verfugt), ταξιθετημενη, διατεταγμενη, προς τις δυο κατευθυνσεις της απουσιας, προς τη συναρθρωση εκεινου που δεν ειναι πια και εκεινου που δεν ειναι ακομα. Η σκεψη αυτης της συναψης ειναι μια σκεψη του κελευσματος.

Β. Εντουτοις, δηλωνοντας αυτο το "αναμφιβολα", το "Spruch" λεγει επισης κατι αλλο - οτι αυτο που λεμε εννοειται υπο προυποθεσεις. Θα ονομαζε την εξαρθρωση (αδικια) η την "αδικια" του παροντος μονο για να πει οτι πρεπει διδοναι δικην. (Η οφειλη η το χρεος του πρεπει πιθανως περιττευουν, εστω και αν ο Nietzsche μεταφραζει παραταυτα: Sie müssen Busse zahlen, οφειλουν να εξιλαστουν). Οπως και να εχει, πρεπει να δικαιοδοτησουν. Να απονειμουν Δικη. Οχι για να δικαιοδοτησουν, να την αποδωσουν αναδραστικα, συμφωνα με την τιμωρια, ως καταβολη η εξιλασμο, οπως μεταφραζουν συνηθως (Nietzsche και Diels). Αρχικα, προκειται για ενα δωρο χωρις αποκατασταση, χωρις υπολογισμο, χωρις λογιστικοτητα. Ετσι ο Heidegger υπεξαιρει αυτο το δωρο απο καθε οριζοντα ενοχης, χρεους, δικαιου και, πιθανως, οφειλης. Θα ηθελε κυριως να το αποσπασει απο την εμπειρια της εκδικησης της οποιας η ιδεα, λεγει, παραμενει "αξιοτιμη για κεινους για τους οποιους ο Εκδικουμενος (das Gerächte) ειναι ο μονος Δικαιος (das Gerechte). (Πραγμα που, ειρησθω εν παροδω, δεν θα μειωνε σε τιποτα βεβαια, σε τουτη η σε αλλες περιπτωσεις, μιαν αναγνωση, ψυχαναλυτικη η μη, της λογικης της εκδικησης, στον Hamlet για παραδειγμα, και παντου οπου παραμενει τοσο ισχυρη. Εντουτοις, χωρις να της στερουμε την εγκυροτητα, αυτη η αλλη αναγνωση εμφανιζει τον οικονομικο κλοιο, ητοι τον μοιραιο κυκλο, το οριο που καθιστα δυνατη την εγκυροτητα αυτης της ερμηνειας· το τελευταιο αυτο οριο απαγορευει να καταλαβουμε κεινο ακριβως το οποιο θελει να δικαιολογησει: την τραγωδια, για την ακριβεια, το δισταγμο στην εκδικηση, το διαλογο, τη μη φυσικοτητα η τη μη αυτοματικοτητα του λογισμου: τη νευρωση, αν θελετε.) Το ζητημα της δικαιοσυνης, αυτο που οδηγει παντα περαν του δικαιου, δεν χωριζεται πια, τοσο στην αναγκαιοτητα του οσο και στις αποριες του, απο κεινο του δωρου. Το παραδοξο αυτου του δωρου χωρις χρεος και χωρις ενοχη, ο Heidegger το ερευνα με μια κινηση την οποια επικαλεστηκα αλλου¹⁶. Αναρωτιεμαι τοτε, ακολουθωντας κατι σαν ιχνος του Πλωτινου που δεν κατονομαζει εδω, οΰτε πουθενα αλλου: ειναι δυνατο να δωσουμε κατι που δεν εχουμε; "Τι σημαινει εδω δινω; Τινι τροπω αυτο που διαμενει διαβατικα, εκδιπλωμενο μεσα στην εξαρθρωση, οφειλει να δωσει συναρθρωμενα (Wie soll das Je- Weilige, das in der Un-Fuge west, Fuge geben können?). Μπορει να δωσει αυτο που δεν εχει; (Kann es geben, was es nicht hat?)¹⁷ Κι αν δινει, δεν εγκαταλειπει ταχα τη συναρθρωση;" Απαντηση του Heidegger: το διδω εγκειται εδω στην παρουσια (Anwesen), δεν σημαινει μονο εγκαταλειπω (weggeben) αλλα, καταγωγικοτερα, συνομολογω, δηλαδη εδω zugeben που σημαδευει συνηθως την προσθεση, ητοι την περισσια, εν παση περιπτωσει αυτο που προσφερουμε, σαν συμπληρωμα, περιπλεον, εκτος εμποριου, διχως ανταλλαγη, κι αυτο λεγεται ενιοτε για ενα μουσικο η ποιητικο εργο. Αυτη η προσφορα ειναι συμπληρωματικη, αλλα χωρις υπερπλειστηριασμο, παροτι εξ αναγκης υπερβολικη απεναντι στην εγκαταλειψη η σε μια στερηση που θα μας χωριζε απο κεινο που θα μπορουσαμε να εχουμε. Η προσφορα συνισταται στην παραδοση: να αποδιδεις στον αλλον αυτο που ιδιαζοντως του ανηκει. (Solches Geben lässt einem anderen das gehören, was als Gehönges ihm eignet. Ibid.) Αλλα, διευκρινιζει ο Heidegger, αυτο που ανηκει ιδιαζοντως (eignet) σε ενα παρον, εστω στο παρον του αλλου, στο παρον ως αλλο, ειναι η συναρθρωση της διαμονης του, του χρονου του, της στιγμης του (die Fuge seiner Weile). Αυτο που ο ενας δεν εχει, αυτο που ο ενας δεν χρειαζεται, να εγκαταλειψει, αλλα αυτο που ο ενας δινει στον αλλο, περιπλεον, εκτος παζαριου, χωρις παζαρεμα, ευχαριστια, εμποριο και εμπορευμα, ειναι να δοασεις στον αλλο αυτη τη συνομολογια με τον εαυτο του που του προσιδιαζει (ihm eignet) και που του προσδιδει παρουσια. "Αν τη λεξη "δικαιοσυνη" τη μεταφραζουμε ακομα Δικη, και αν, οπως ο Heidegger, σκεφτομαστε τη Δικη με βαση το ειναι ως παρουσια, θα επιβεβαιωνοταν οτι η "δικαιοσυνη" ειναι πριν απ ' ολα και τελικα, και προπαντων ιδιαζοντως, η συναρθρωση της συνομολογιας: η συναρθρωση που ιδιαζει στον αλλο και διδεται απο κεινον που δεν την εχει. Αδικια θα ηταν η διασταση η η εξαρθρωση (ας παραθεσουμε γερμανιστι: Dike, aus dem Sein als Anwesen gedacht, ist der fugend-fügende Fug. Adikia, die Un-Fuge, ist der Un-Fug")

Εδω θα ανεκυπτε το ερωτημα μας. Μηπως ο Heidegger, οπως παντα, επιβαλλει μια δισυμμετρια προς οφελος αυτου που ερμηνευει ως δυνατοτητα του 'ιδιου του οφελους, του προσφερομενου οφελους, ητοι της συμφωνιας που συγκεντρωνει η περισυλλεγει εναρμονιζοντας (Versammlung, Fug), εστω μεσα στο ταυτον των διαφορετικων η των διαφωνουντων, και πριν απο τη συν-θεση ενος συ-στηματος; "Απαξ και αναγνωριστει η δυναμη και η αναγκαιοτητα να σκεφτουμε τη δικαιοσυνη με βαση το δωρο, δηλαδη περαν του δικαιου, του υπολογισμου και του εμποριου, αρα την αναγκαιοτητα (χωρις βιο, χωρις αναγκαιοτητα, ισως, και χωρις νομο) να σκεφτουμε το δωρο στον αλλον σαν το δωρο εκεινου που δεν εχουμε και το οποιο, παραδοξως, δεν μπορει παρα να επιστρεψει στον αλλον, αραγε δεν υπαρχει καποιος κινδυνος να εγγραφουμε αυτη την κινηση της δικαιοσυνης υπο την ενδειξη της παρουσιας, εστω της παρουσιας με την εννοια του Anwesen, του συμβαντος ως ελευσεως στην παρουσια, του ειναι ως παρουσιας συναρθρωμενης με τον εαυτο της, του ιδιου του αλλου ως παρουσιας; Ως παρουσια του αποδεχτου, βεβαια, παροντος, αλλα ιδιοποιησιμου ως ταυτου και ετσι συναρθρωμενου; Περα απο το δικαιο, και ακομα πιο περα απο το νομικισμο, περα απο την ηθικη, και ακομα πιο περα απο τον ηθικισμο, η δικαιοσυνη σαν σχεση με τον αλλο δεν προαπαιτει ταχα, αντιθετα, τη μη επιδεχτικη αναγωγης περισσια μιας εξαρθρωσης η ενος αναχρονισμου, καποια Un-Fuge, καποιο ξεχαρβαλωμα "out of joint" στο ειναι και στο χρονο, μια διασπαση που, για να παιξει με το κακο, την απαλλοτριωση και την αδικια εναντια στις οποιες δεν υπαρχει υπολογισιμη ασφαλεια, θα μπορουσε μονη αυτη να δικαιοδοτησει η να δικαιοκρινει τον αλλο σαν αλλο; Τι νοημα εχει ενα πραττειν που δεν εξαντλειται στην πραξη και ενα αποδιδειν που δεν αποληγει στην αποκατασταση; Για να το πουμε γοργα και για να τυποποιησουμε το θεμα οριακα: εδω, σε αυτη την ερμηνεια του Un-Fug (με βαση η οχι το ειναι σαν παρουσια και το ιδιαζον του ιδιου), θα λειτουργουσε η σχεση της αποδομησης με βαση τη δυνατοτητα της δικαιοσυνης, η σχεση της αποδομησης (καθοσον προερχεται απο την απαραμειωτη δυνατοτητα του Un-Fug και της αναχρονιστικης εξαρθρωσης, καθοσον αντλει απο κει την πηγη και το κελευσμα της αναβεβαιωμενης βεβαιωσης της) με κεινο που οφειλει (χωρις χρεος και χωρις οφειλη) να δοθει στην ατομικοτητα του αλλου, στο απολυτο προβαδισμα η στην απολυτη προτεροτητα του, στην ετερογενεια ενος προ- που σημαινει βεβαια κατι το οποιο προηγειται απο μενα, απο καθε παρον, συνεπως πριν απο καθε παρελθον παρον, αλλα επισης και κεινο που, τοιουτοτροπως, ερχεται απο το μελλον η ως μελλον: ως η ελευση του συμβαντος. Η αναγκαια εξαρθρωση, η απο-υλοποιουσα προυποθεση της δικαιοσυνης, αφορα εδω το παρον - και διαμιας τη συνθηκη του παροντος και της παρουσιας του παροντος. Εδω θα αναγγελλοταν παντα η αποδομηση σαν σκεψη του δωρου και της ανα-ποδομητης δικαιοσυνης ως η αναποδομητη συνθηκη καθε αποδομησης, βεβαια, αλλα μια συνθηκη που τελει και η ιδια εν οποδομησει και παραμενει, και οφειλει να παραμενει, ειναι το κελευσμα, μεσα στην εξαρθρωση του Un-Fug. Ελλειψει του οποιου βασιζεται στην ευπροσηγορια του τελεσθεντος καθηκοντος, χανει την ευκαιρια του μελλοντος, της υποσχεσης η της κλησης, καθως και της επιθυμιας (δηλαδη της "ιδιας" πιθανοτητας της), αυτου του μεσσιανισμου της ερημου (χωρις περιεχομενο και χωρις εντοπισιμο Μεσσια), αυτης της αβυσσαλεας ερημου, "ερημος μεσα στην ερημο", για την οποια θα μιλησουμε παρακατω (206), μια ερημος που δειχνει προς το αλλο, αβυσσαλεα και χαοτικη ερημος, αν το χαος περιγραφει αρχικα το πελωριο, το αμετρο, τη δυσαναλογια, μεσα στο χασμα ενος χασκοντος στοματος - στην αναμονη η στην κληση αυτου που προσονομαζουμε εδω χωρις μεσσιανικη γνωση: ελευση του αλλου, απολυτη και μη προκαταληψιμη ιδιοτυπια του αφικνουμενου ως δικαιοσυνης. Αυτο το μεσσιανικο πιστευουμε οτι παραμενει μια ανεξαλειπτη ενδειξη -που δεν μπορουμε ουτε οφειλουμε να την εξαλειψουμε- της κληρονομιας του Μαρξ, και αναμφιβολα του κληρονομειν, της εμπειριας του κληρονομειν εν γενει. Ελλειψει του οποιου θα υποβαλαμε σε αναγωγη τη γεγονοτητα του συμβαντος, την ατομικοτητα της ετεροτητας του αλλου.

Ελλειψει του οποιου η δικαιοσυνη διατρεχει τον κινδυνο να αναχθει εκ νεου σε κανονες, νορμες η ηθικο-νομικες παραστασεις, μεσα σε εναν αναποφευκτο ολοποιητικο οριζοντα (κινηση πληρους αποκαταστασεως, εξιλασμου η ανακτησης). Αυτον τον κινδυνο, ο Heidegger τον διατρεχει, παρα τις αναγκαιες προφυλαξεις, αφ' ης στιγμης δινει το προβαδισμα, οπως παντα, στην περισυλλογη και στο ιδιο (Versammlung, Fuge, λεγειν κτλ.) απεναντι στη διακοπη που επιτασσει ο σεβασμος που την επιτασσει με τη σειρα της, απεναντι σε μια διαφορα της οποιας η μοναδικοτητα διασπαρτη μεσα στα απειραριθμα αποκαιδια του απολυτου που εχουν ανακατευτει με τη σταχτη, δεν θα εξασφαλιστει ποτε μεσα στο Εν. Πραγμα, αλλωστε, που δεν παραλειπει ποτε να συμβει, αλλα συμβαινει μονο πανω στα ιχνη εκεινου που θα συνεβαινε διαφορετικα και συμβαινει, λοιπον, σαν φασμα, μεσα σε κεινο που δεν συμβαινει. Ο Hamlet δεν θα μπορουσε να ανακουφισθει με ενα "ωραιο τελος" στο θεατρο τελος παντων και στην ιστορια. Το να εισαι out of joint, ειτε προκειται για το ειναι ε'ιτε για τον παροντα χρονο, αυτο μπορει να βλαψει και να κανει το κακο, αποτελει αναμφιβολα τη δυνατοτητα του κακου. Μονο που χωρις τη διανοιξη αυτης της δυνατοτητας, δεν απομενει, πιθανως, περα απο το καλο και το κακο, παρα η πιθανοτητα του χειρονος. Μια αναγκαιοτητα που δεν θα ηταν (μαλιστα) μοιραια.

Κελευσματα και ορκισμενη πιστη: αυτο θα επιδιωξουμε να σκεφτουμε εδω. Οφειλουμε να δοκιμασουμε να κατανοησουμε συνεκτικα, να συναιρεσουμε, αν θελετε, δυο σημεια σε ενα, ενα διπλο σημειο. Ο Hamlet δηλωνει "The time" "out of joint" τη στιγμη ακριβως του ορκου, του κελευσματος προς ορκο, προς εξορκισμο, τη στιγμη που το φαντασμα, το οποιο ειναι παντα εξορκισμενο, ερχεται να διαταξει, εκ νεου, υποκατω, κατω απο τη γη η κατω απο τη σκηνη (beneath): "Ορκιστειτε", "swear" (πρ. 1, σκ. 5). Και οι συνωμοτες ορκιζονται μαζι ("They swear").