Stephan Harding, David Fleming: Encountering another being / Συναντωντας ενα αλλο ον

VIDEO

(STEPHAN HARDING)

Λοιπον το να συναντας ενα αλλο ον σημαινει πραγματικα κατι που υπερβαινει την διανοητικη διαδικασια καποιου. Ετσι στην Δυση φυσιολογικα, ιδιαιτερα ως επιστημονας, οπως ειμαι εγω, κανεις διδασκεται να συναντα, π.χ. ενα δεντρο, μεσω των ιδεων του. Ετσι, πως θα μπορουσε το σχημα ενος δεντρου να προκυψει μεσα απο την διαδικασια της φυσικης επιλογης; Ποιες θα μπορουσανε να ειναι οι δυναμεις που εκαναν, ας πουμε το φυλλο της συκομουριας, να εχει το σχημα που εχει; Και, ξερετε, γινεται ενα ειδος ενστικτο, οταν ειστε επιστημονας και οικολογος, να παρατηρειτε την φυση με τετοιο τροπο. Αυτο δεν ειναι συναντηση. Συναντηση ειναι οταν η εννοιολογικη δομη εξαφανιζεται. Και οντως συνευρισκεσαι με το ον, ως το ον, οπως εμφανιζεται μεσα απο τον εαυτο του, ως αυτο τουτο, αποκαλυπτοντας σου τον εαυτο του με εναν τροπο που ειναι περαν της διανοιας σου. Με εναν τροπο που ειναι πολυ πιο βαθια διαισθαντικος, και πολυ πιο δυσκολος να τον εκφρασεις. Βασικα η επιστημονικη γλωσσα ειναι ακαταλληλη για αυτου του ειδους την συναντηση. Η ποιηση ειναι που το κανει. Ειναι ποιητικη συναντηση.

Λοιπον ειχα πολλες εμπειριες αυτου του ειδους της συναντησης με το ελαφι muntjac που μελετησα για το διδακτορικο μου. Και καποιες απο τις στιγμες που θυμαμαι περισσοτερο ηταν οταν απλα περιμενα. Και για πολλα λεπτα - η, ακομα και μια ωρα, η πιο πολυ - δεν θα συνεβαινε τιποτα. Και τοτε, αν ημουν τυχερος, θα εμφανιζονταν ενα muntjac και απλα θα στεκοταν, εστω και για μολις λιγα δευτερολεπτα. Και, αν ημουν τυχερος, θα κοιταζε προς την κατευθυνση μου. Τοτε ο χρονος ακινητουσε. Ο χρονος σταματουσε. Και ηταν μια αιωνια στιγμη συνευρεσης αναμεσα σ' εμενα και το muntjac. Ηταν μια αισθηση του Ειναι του muntjac ως αποκαλυψης. Σαν ενα ειδος σιροπιαστου καπνου να κινουνταν απο το muntjac προς εμενα και να διηθουσε ολο μου το Ειναι με muntjac-οτητα. Ετσι μπορουσα αμεσα να κατανοησω την ολοτητα των muntjac και πως σχετιζονται με το συνολικο δασος. Μπορουσα να εχω μια διαισθαντικη αντιληψη αυτης της στιγμης για το τι ειναι το muntjac ως ζωο με την δικη του οικολογικη κογχη στο δασος. Και πηγαινε ακομα μακρυτερα. Μπορουσα να αποκτησω μια αισθηση της οικολογιας ολου του δασους. Αξαφνα προβαλλε στο βλεμμα μεσα απο το Ειναι του muntjac. Το ολον επεφτε στην αντιληψη μου. Και τοτε, αν ημουν πολυ τυχερος, αυτη η ολοτητα θα επεκτεινονταν και θα αποκτουσα μια αισθηση της οικολογιας ολης της γης. Αυτο δεν συνεβαινε πολυ συχνα, ομως ηταν δυνατο - ηταν δυνατο να επεκταθει. Ετσι, με αλλα λογια, βυθιζομουν στον εαυτο μου. Βυθιζομουν στο ευρυτερο σωμα μου το οποιο, οπως θα ελεγε ο φιλος μου David Abram, ειναι η ιδια η γη. Αποκτουσα συνειδηση απο το ευρυτερο σωμα μου - κι ολα αυτα μεσα απο την παρουσια του muntjac. Γιατι για μενα το muntjac εγινε ενα ειδος ζωου τοτεμ. Ειχα δαπανησει τοσο πολλη ενεργεια και κοπο μελετωντας τα: διανοητικο κοπο, σωματικο κοπο, συναισθηματικο κοπο, που ολες αυτες οι ενεργειες συγκεντρωθηκαν στο muntjac, το οποιο για μενα συμβολιζε ολες αυτες τις διαφορετικες οψεις της οικολογιας του δασους και μαλιστα της ιδιας της γης.

(DAVID FLEMING)

Οταν ο Stephan Harding παρατηρουσε το μικρο muntjac στο δασος Rushbeds, μικρες λιμνουλες ζωης, αναμασωντας την τροφη τους, σταματωντας για μια στιγμη στοχαστικης ησυχιας, και μοιαζοντας να ακτινοβολουν φως στις σκιες, εκει συνεβαινε συναντηση. Οταν το συστημα που μελετησες σε κοιταζει κι αυτο, δεν ειναι η κατανοηση αυτο που υπαρχει στον αερα, αλλα ενα "χαιρε". Υπαρχει συνομιλια. Δεν εισαι μονος. Η οικονομια της βιομηχανικης αγορας, γεμιζοντας το περιβαλλον της με πραγματα που μπορει να ελεγχει, εχασε το λογικο απ' τα χερια της με την ιδια ταχυτητα και στον ιδιο χρονο με τον οποιο αδειασε το περιβαλλον της απο πραγματα στα οποια μπορεις να πεις χαιρε. Να παρατηρεις ενα μικρο συστημα να αναμασαει την τροφη του, ειναι καλο. Να συναντας ενα μικρο muntjac ειναι καλυτερο. Μπορει να σε κανει ν' αρχισεις να σκεφτεσαι.

Martin Heidegger

Απο το: Ο υμνος του Hölderlin 'Andenken'

Ο γνησιος χαιρετισμος ειναι ενας κατα-λογισμος που κατα-λογιζει στο χαιρετουμενο την ουσιακη θεση που του πρεπει κι ετσι αναγνωριζει το χαιρετουμενο μεσα απο την ευγενεια της ουσιας του και μ' αυτην την αναγνωριση το αφηνει να ειναι αυτο που ειναι. Ο χαιρετισμος ειναι μια αφεση των πραγματων και των ανθρωπων να ειναι.

Απο το: Byung-Chul Han, Περι της φιλοτητας. Επανω στην Ηθικη του Martin Heidegger.

Ο "γνησιος χαιρετισμος" ως φιλικος χαιρετισμος χαιρετιζει τοσο τους ανθρωπους οσο και τα πραγματα. Ο φιλικος χαιρετισμος ελευθερωνει τα πραγματα και τους ανθρωπους για το εκαστοτε Ειναι τους, στο εκαστοτε διαγον Ειναι τους. Ο φιλικος, ο φιλοξενος χαιρετισμος ειναι επομενως μια αντιθετικη φιγουρα της κυριαρχιας και της ιδιοποιησης. Ο φιλικος χαιρετισμος χαιρετιζει την αλλοτριοτητα του Αλλου. Χαιρετιζει, η αναγνωριζει το ιδιον του Αλλου. Κανεις χαιρετιζοντας αποσυρεται για χαρη του Αλλου. Το χαιρετιστηριο νευμα θα ηταν ενα σημαδι αυτης της αποσυρσης η οποια καταφασκει και αναγνωριζει την αλλοτριοτητα του Αλλου.

…

Ο "γνησιος χαιρετισμος" επισης προβαλλει την ουσια, υποβοηθα τον Αλλο να αποληξει στην ουσια: "Ο απλουστερος, ομως συναμα και μυχιοτερος χαιρετισμος ειναι εκεινος δια του οποιου το χαιρετουμενο επιστρεφει εκπεφρασμενα στην ουσια του εκ νεου, φανερωνεται ως αρχικο και βρισκει τον εαυτο του σαν να ηταν η πρωτη φορα." Επομενως η φιλικοτητα του χαιρετισμου συνισταται σε μια προσ-ιδιωση. Στο χαιρετουμενο κατα-λογιζεται, κατα-χαιρεταται το προσιδιο. Πρωτα στον χαιρετισμο καθισταται το χαιρετουμενο ον. Η φιλικοτητα του χαιρετισμου συνισταται και στο οτι ο χαιρετων αποστασιοποιειται απο τον εαυτο του για χαρη του χαιρετουμενου: "Καθοσον ο χαιρετων οπωσδηποτε και απο μια αποψη αναγκαστικα μιλα για τον εαυτο του, λεει ακριβως οτι για τον εαυτο του δεν θελει τιποτα αλλα στρεφει τα παντα στο χαιρετουμενο, δηλαδη ολα αυτα τα οποια κατα τον χαιρετισμο κατα-λογιζονται στο χαιρετουμενο. Αυτα ειναι ολα εκεινα που αρμοζουν στο χαιρετουμενο ως αυτο το οποιο ειναι."

Η φιλικοτητα του "γνησιου χαιρετισμου", οπου ο χαιρετων αποσυρεται χαριν του χαιρετουμενου, θα μπορουσε να αποκληθει η διαλογικη φιλικοτητα, η οποια λαμβανει χωρα ως συμβαν της αμοιβαιας αναγνωρισης, η της αμοιβαιας αφεσης: "Στον γνησιο χαιρετισμο κρυβεται μαλιστα εκεινη η μυστηριακη αυστηροτητα, δια της οποιας τα χαιρετουμενα καθε φορα παραπεμπονται στο απομακρο της εκαστοτε δικης τους ουσιας και στη διαφυλαξη της. Διοτι καθε τι το ουσιωδες βρισκεται ως προς το ιδιον του οπωσδηποτε μακροθεν του αλλου. Ομως και μονον αυτο το απομακρο εγγυαται και τις στιγμες της μεταβασης απο το ενα στο αλλο. Ο γνησιος χαιρετισμος ειναι ενας τροπος μιας τετοιας μεταβασης." Στον φιλικο χαιρετισμο ενοικει μια διαλογικοτητα της μεταβασης. Δεν ειναι συμβαν της συντηξης. Ο ενας παραμενει χωρισμενος απο τον Αλλο δια της συμβαν της αναγνωρισης.

Medard Boss

απο το: Indienfahrt eines Psychiaters [Ταξιδι ενος ψυχιατρου στην Ινδια]

(σ.246 κ.ε.)

Ομως κι ενας ακομα, τελειως διαφορετικος σκοπος με ειχε παρακινησει να κανω εναν τελευταιο σταθμο στη νοτια Ινδια. Μεχρι τοτε ειχα συναντησει τοσο υψηλους και φωτεινους πνευματικους, που μου φαινοταν οτι η εικονα μου της Ινδιας δεν θα συμπληρωνοταν πριν αντικρυσω το σκοταδι του παρθενου της δασους. Γι' αυτο ενα βραδυ κινησα, επανω στην πλατη ενος γερικου ελεφαντα, για να διεισδυσω σ' εκεινη τη ζουγκλα που αρχιζει αρκετα μετα το Mysore κι εξαπλωνεται σε μια απροσμετρητη εκταση. Εμπρος μου, ακριβως πισω απο τ' αυτια του δυνατου ζωου, καθοταν ο οδηγος του ελεφαντα με το Ankus του, τη σιδερενια βιτσα, με την οποια σπιρουνιαζε την κορυφη του κρανιου του ζωου, αναμεσα στ' αυτια του, για να το κανει να προχωρει. Διπλα μου, στη σελα που εμοιαζε με θρονο, ειχε καθισει ενας ντοπιος μ' ενα τουφεκι για την προστασια μας. Συντομα μας περικυκλωσαν αγελες απο ελαφια με ασπρες βουλες. Σε λιγο ενας μαυρος χοντρος αγριοχοιρος μας ειδε κι εφυγε μακρια. Πετεινοι της ζουγκλας το εσκαγαν, παραξενες ανιαρες μορφες στην αγριαδα αυτης της κραταιης πληθωρικης βλαστησης. Παγωνια γλιστρουσαν τριγυρω, στριφογυρνωντας τα πολυχρωμα λαμπερα φτερα των ουρων τους μεσα απο τους θαμνους σαν πελωρια λαμπυριζοντα φιδια. Ποτε-ποτε το ζωο που μας κουβαλουσε επρεπε ξεριζωσει καποιον κορμο η ενα καλαμι μπαμπου χοντρο σαν μπρατσο και να το ξαπλωσει για να ανοιξει το μονοπατι. Εδω κοκκαλα ενος βοδιου και μια μεγαλη, κοκκινη λακκουβα πηγμενου αιματος μαρτυρουσε το χθεσινο γευμα μιας τιγρης. Ξαφνικα ο κυνηγος σηκωσε το τουφεκι του. Δυο αγριοι σκυλοι, αυτοι οι επικινδυνοι ληστες, που εμπρος τους ακομα κι οι τιγρεις το σκανε πανω στα δεντρα, ειχαν βρεθει στην ακτινα βολης του. Ομως ηταν γρηγοροτεροι απ' τον ανθρωπο και ηδη ειχαν γινει αφαντοι. Επεσε το μουχρωμα και μας εκανε να σκεφτομαστε την επιστροφη στο καταφυγιο. Μα τωρα αντιληφθηκαμε σε καποια αποσταση πλαϊνα κλαδια να σπαζουν με θορυβο. Ακολουθησε ενα σπασιμο μεγαλυτερων κλαδων που ερχοταν ολο και πιο κοντα, ενας τεραστιος βουβαλος ξεπροβαλε απο το σκοταδι και πλησιασε στα εικοσι βηματα. Τοτε σταθηκε ακινητος, σαν να ειχε ριζες. Και ο ελεφαντας εμεινε ασαλευτος, κι απο τους τρεις ανθρωπους στη ραχη του δεν ακουγονταν ουτε η ανασα τους. Κατευθειαν ο βουβαλος κοιταξε εμενα, κι εγω αυτον. Τα σκοτεινα του ματια εγιναν μεγαλες πυλες προς τα μαυρα βαθη της ζουγκλας. Για μενα ηταν σαν να κοιτουσανε μεσα στις αβυσσαλεες, ιλιγγιωδεις πηγες ολων των πραγματων. Αμεσα, εμπρος στη βαθυτητα απ' αυτα τα ζωωδη ματια, αναδυθηκε μεσα μου η οψη εκεινου του αγιου που συναντησα πριν απο εβδομαδες ψηλα, σ' ενα υψωμα των Ιμαλαιων. Δεν ειχα αντιληφθει στ' ανθρωπινα ματια του μια φωτεινη αναταση που ανταποκρινοταν ολοτελα σ' αυτα τα ζωωδη σκοτεινα βαθη; Το βλεμμα μεταξυ ανθρωπου και ζωου κρατησε εως οτου βαθος και υψος συντηχθηκαν σε μια υπονοια εκεινης της μεγαλης ενοτητας πισω απο την πολυμορφια ολων των φαινομενων, για την οποια τοσο συχνα ακουσα τους ινδους σοφους να μιλουν.

Δεν ξερω για ποσο ο βουβαλος κι εγω θα ειχαμε παραμεινει ακομα σ' αυτον τον βουβο διαλογο. Ο οδηγος του ελεφαντα βαρεθηκε. Γυρισε, και με τεμπο τριων χιλιομετρων την ωρα μας εφερε πισω στην προστασια των καταλυματων μας. Την αλλη μερα, χαρη στα περηφανα αεροπλανα της δυτικης τεχνολογιας μας, μου ηταν πανευκολο να επιστρεψω απο το Μπανγκαλορ στη Βομβαη και απο κει στη Ζυριχη.

Δημοσια επιστολη στον Martin Heidegger το 1969 με την ευκαιρία των 80 χρόνων από την γέννηση του φιλοσοφου

Αν βρίσκομαι ανάμεσα σε αυτούς που την ημέρα της γιορτής σας αναγκάζονται να βρεθούν στο προσκήνιο, αυτό οφείλεται στο ότι μου δόθηκε η χάρη να συνδέομαι μαζί σας με μια φιλία που διαρκεί ένα ολόκληρο τέταρτο του αιώνα. Αρχικά πάντως δεν φαίνονταν να υπάρχει κανένα έδαφος για να ριζώσει κάτι μεταξύ μας. Εξωτερικά ιδωμένα όλα ήταν πέρα για πέρα αντίθετα. Μόνο όταν για πρώτη φορά μπόρεσα να σας συναντήσω προσωπικά στην καλύβα σας στον Μέλανα Δρυμό, εντυπωσιάστηκα αφάνταστα. Όχι από την εξωτερική σας εμφάνιση, αν και από αυτήν ακόμα θα μπορούσα να εκπλαγώ. Έναν τέτοιον τύπο ανθρώπου είχα συνηθίσει να συναντώ στους αμπελοπαραγωγούς της Νότιας Γαλλίας, όχι στους Γερμανούς. Όμως όλα αυτά υποχώρησαν εμπρός στα μάτια σας και στο ψηλό σας μέτωπο. Από ‘κεί ξεκινούσε η ακτινοβολία της δύναμης μιας σκέψης, η οποία ήταν σε ακραίο βαθμό γεμάτη από πάθος και νηφαλιότητα συγχρόνως κι έμοιαζε να διαπερνά όλα τα εμπόδια του ανθρώπινου λογικού. Απόκρυφα και σιγαλά διαπλέκονταν μέσα της μια απίστευτη τρυφερότητα και ευαισθησία της καρδιάς. Μόνο δύο φορές στη ζωή μου συνάντησα ακόμα μάτια, που κάπως ήταν σε θέση να κοιτάζουν με παρόμοιο τρόπο. Την πρώτη φορά ήταν σχεδόν είκοσι χρόνια νωρίτερα, όταν στο δρόμο Bergstrasse της Βιέννης στάθηκα απέναντι στον Sigmund Freud, κατόπιν πάλι αυτό μου συνέβη δέκα χρόνια μετά από την πρώτη μου επίσκεψη σε σας. Στο ερημητήριο του οπωσδήποτε μεγαλύτερου σοφού της Ινδίας.

Κωστας Γεμενετζης

απο το: Κλισεις και πτωσεις του ερωτα

Απο εδω, απο τον τοπο της ορθοτητας, ας θυμηθουμε εκεινο το κι αχ, δυο κοριτσιστικα ματια φλεγονταν... απο την Αναδρομη, εκεινο το κοιταγμα οπου τα ματια δεν ειναι πια ματια αλλα μια καθαρη και τρυφερη λαμψη. Ισως στον τοπο της ορθοτητας υπαρχει ενα αλλο βλεμμα, το οποιο πλεον δεν ανηκει σε ενα εγω και δεν αποτεινεται σε ενα εσυ. Δεν ειμαι αυτος που βλεπει αυτην. Δεν υπαρχει "σχεση". Γι' αυτο λειπει καθε συστολη και καθε τολμη, λειπει καθε επιθυμια και καθε φοβος, λειπει καθε εφεση για καποια πραγματωση. Τουτο το κοιταγμα ειναι ανοιχτος οριζοντας που απλωνεται σ' ανοιχτον οριζοντα. Αυτο και μονο.

απο το: Ο Εαυτος στο ονειρο, και αλλου

Πριν απο μερικα χρονια επεσα σε μια ιστορια που διηγειται ο Byung-Chul Han, ενας κορεατης φιλοσοφος που διδασκει στη Βασιλεια :

Καποτε ο δασκαλος Hui-tang πηγε με τον κοσμικο Huang-schan-gu στα βουνα. Ξαφνου ενας ευωδιαστος αερας φυσηξε καταπανω τους. Ο Hui-tang ρωτησε: "Νιωθεις την ευωδια της ρεσεντας;" Οταν ο Huang-schan απαντησε καταφατικα, ο Hui-tang του ειπε: "Δεν εχω τιποτα να σου κρυψω."

Τι θα πει εδω "Δεν εχω τιποτα να σου κρυψω"; Ο Han γραφει: "Η ευωδια της ρεσεντας εκ-σωτερικευει τον Hui-tang." Εσωτερικοτητα ειναι ενα ονομα για τον πατριο τοπο τον οποιο θεσπιζουν το Εγω, το υποκειμενο, η ψυχη, το πνευμα, η σκεψη και το συναισθημα, η συνειδηση και το ασυνειδητο, η ταυτοτητα και ο Κανεις και ο Εαυτος. Αυτες οι λεξεις ακριβως και δεν ειναι εννοιες. Ειναι τοποι, σπιτια που κατοικουμε. Η ευωδια της ρεσεντας δεν αφηνει στον Hui-tang τιποτ' απ' αυτα ορθιο. Ο Hui-tang αναλυεται στην ευωδια της ρεσεντας. Δεν εχει τιποτα το εσωτερικο και γι' αυτο δεν εχει τιποτα να κρυψει. Ο Hui-tang ειναι "εξω στα πραγματα" με μια ακρως ριζικη εννοια. Δεν ειναι κανενα "Ειναι-μεσα-στον-κοσμο" αλλα, οπως γραφει καπου ο Han, απλα ενα "Ειναι-κοσμος".

...

Επιτρεψτε μου για λιγο να το περιγραψω λεπτομερεστερα. Ο κυριος Förster. Τον βλεπω. Η φραση "Τον βλεπω" σημαινει συγχρονως με βλεπει, ασχετα με το αν το βλεμμα του ειναι στραμμενο προς εμενα η οχι. (Πρβλ. Nietzsche, παραθετω απο μνημης: "Οταν κανεις κοιταζει αρκετη ωρα μεσα στην αβυσσο, αρχιζει η αβυσσος να τον κοιταζει αυτη.") Με κοιτα και η οψη του, σαν μαγικο ραβδι, με αγγιζει και κατευθειαν με αδειαζει και με ρυθμοποιει σε Förster. Ειμαι οπως ενα δεντρο που στην κορμοστασια του προβαλλουν οι κυριαρχοι ανεμοι της περιοχης, η οπως, ως οδηγος του αυτοκινητου μου, γινομαι συστατικο της μηχανης, η οπως η ευωδια της ρεσεντας διαποτιζει τον Κινεζο. Δεν εχω τιποτα να κρυψω. Γνωριζω μεν τον κυριο Förster εδω και 35 χρονια και ειμαι οδηγος εδω και σχεδον 50 χρονια, ομως η οικειοτητα δεν σημαινει τιποτα. Το ιδιο ισχυει για τα παντα και τους παντες, οπως για την αγνωστη μου κυρια που καθεται ακριβως απεναντι μου.

Οταν συναντω τον κυριο Förster μετα απο μεγαλο διαστημα, τον ρωταω πως παει, του διηγουμαι πως παει, μπορει να περασουμε μια-δυο ευχαριστες ωρες μαζι. Το αλλο δεν λεγεται, δεν μπορει να λεχθει. Ανελισσεται μεσα σε μια θαλασσα σιωπης.

12.05 χιλιες φορες πεθαινει

Με το πρωτο βημα εξω: ο πρωινος βουνισιος αερας, η μυρωδια του χορτου, των λουλουδιων. Διαχεομαι μεσα τους.

Οποιος πεθανει σημερα, χιλιες φορες πεθαινει.

Στο φως των παραπανω θα πει: Οποιος χαθει σ' αυτον τον αερα και σε τουτες τις μυρωδιες, ζει εναν θανατο χιλιες φορες μεγαλυτερο. Και γιατι αυτος ο θανατος ειναι χιλιες φορες μεγαλυτερος; Γιατι τον ζεις. Γι' αυτο στην Απω Ανατολη λεγεται "Μεγαλος Θανατος".

Καποτε ο δασκαλος Hui-tang πηγε με τον λαϊκο Huang-chan-gu στα βουνα. Ξαφνου πνεει μια ευωδια καταπανω τους. Ο Hui-tang ρωτησε: "Νοιωθεις το αρωμα της ρεζεντας;" Οταν ο Huang-schan απαντησε καταφατικα, ο Hui-tang του ειπε: "Δεν εχω να σου κρυψω τιποτα."

Ο δασκαλος δεν εχει να κρυψει τιποτα, οχι επειδη δεν κρατα μυστικα. Στην ευωδια της ρεζεντας που ερχεται καταπανω του, χανεται. Χιλιες φορες πεθαινει. Ζει εναν μεγαλο θανατο. Και δεν εχει να κρυψει τιποτα γιατι ενας νεκρος εχει αποβαλει καθε εσωτερικοτητα.