Νοσταλγια γεννημενη απο τους αχανεις λοφους του Τεξας και τις οροσειρες του New Mexico: γλιστρωντας κατω στον αυτοκινητοδρομο, τα απολυτα hit στο στερεο της Chrysler, θερμικο κυμα.

Στιγμιοτυπα δεν ειναι αρκετα. Θα χρειαζομασταν ολη την ταινια του ταξιδιου σε πραγματικο χρονο, συμπεριλαμβανοντας την αφορητη ζεστη και τη μουσικη. Θα επρεπε να το ξαναπαιξουμε ολο απο την αρχη μεχρι τελους στο σπιτι, σ' ενα συσκοτισμενο δωματιο, να ξαναανακαλυψουμε τη μαγεια των αυτοκινητοδρομων και την αποσταση και το παγωμενο αλκοολ στην ερημο και την ταχυτητα και να τα ξαναζησουμε ολα στο βιντεο στο σπιτι, σε πραγματικο χρονο, οχι απλα για την απολαυση της αναμνησης αλλα γιατι η γοητεια μιας επαναληψης χωρις νοημα ειναι ηδη παρουσα στην αφαιρεση του ταξιδιου. Η αναπτυξη της ερημου ειναι απειρα κοντα στο αχρονο μιας ταινιας...

SAN ANTONIO

Οι Μεξικανοι, που γιναν Chicanos, κανουν τους ξεναγους στην επισκεψη στο El Alamo για να υμνησουν τους ηρωες του Αμερικανικου Εθνους που τοσο ηρωικα σφαγιαστηκαν απο τους δικους τους προγονους. Ομως οσο σκληρα κι αν πολεμησαν αυτοι οι προγονοι, τελικα κερδισε η μεραρχια της εργασιας. Σημερα ειναι τα εγγονια και τα δισεγγονα τους που ειναι εκει, στο ιδιο πεδιο της μαχης, για να υμνουν τους Αμερικανους που κλεψαν τη γη τους. Η ιστορια ειναι γεματη κολπα και πανουργιες. Ομως ετσι ειναι οι Μεξικανοι που περασαν λαθραια τα συνορα για να ερθουν και να δουλεψουν εδω.

SALT LAKE CITY

Πομπωδης συμμετρια Μορμονων. Παντου μαρμαρο: αψεγαδιαστο, επικηδειο (το Capitol,

το οργανο στο Visitor Center).

Παντως επισης Λος-Αγγελικη μοντερνικοτητα – ολα τα απαιτουμενα αξεσουαρ για μια μινιμαλιστικη, εξωγηινη ανεση. Η θολος που κορυφωνεται στον Χριστο

(εδω ολοι οι Χριστοι ειναι αντιγραφες του Thorwaldsen και ειναι σαν τον Björn Borg)

και ξεπεταγεται εξω απο τα Close Encounters: η θρησκεια ως ειδικα εφε. Βασικα ολη η πολη εχει τη διαφανεια και την υπερφυσικη, εξωγηινη καθαροτητα ενος πραγματος απο το διαστημα.

Μια συμμετρικη, φωτεινη,παντοδυναμη αφαιρεση. Σε καθε διασταυρωση στην περιοχη του Tabernacle – παντου μαρμαρο και τριανταφυλλα και ευαγγελικο μαρκετιγκ – ενα ηλεκτρονικο ρολοϊ κουκου βγαζει το τραγουδι του: ειναι ν' απορεις με τετοια πουριτανικη εμμονη σ' αυτην τη ζεστη, στην καρδια της ερημου, κατα μηκος αυτης της μολυβενιας λιμνης, τα νερα της υπερπραγματικα κι αυτα απο την απολυτη πυκνοτητα του αλατιου. Και, περα απο τη λιμνη, η Great Salt Lake Desert, οπου επρεπε να εφευρουν την ταχυτητα των πρωτοτυπων αυτοκινητων για να αντιμετωπισουν το απολυτο οριζοντιο ...

Ομως η ιδια η πολη ειναι σαν κοσμημα, με το αμολυντο του αερα της και τις εικονες της που βουτανε στα ανοιγματα των λεωφορων και σου κοβουνε την ανασα, περισσοτερο ακομη κι απ' αυτες του Los Angeles. Τι απιστευτη λαμπροτητα, τι μοντερνα φιλαληθεια δειχνουν αυτοι οι Μορμονοι, αυτοι οι πλουσιοι τραπεζιτες, διεθνεις γενεαλογοι, πολυγαμικοι (το Empire State στη Νεα Υορκη εχει κατι απο τον ιδιο επικηδειο πουριτανισμο υψωμενο στη νιοστη δυναμη).

Ειναι η καπιταλιστικη, τρανσεξουαλ περηφανεια ενος λαου μεταλλαγμενων, που δινει στην πολη τη μαγεια της, ιση και αντιθετη μ' αυτην του Las Vegas, εκεινης της μεγαλης πορνης στο αλλο ακρο της ερημου.

MONUMENT VALLEY DEAD HORSE POINT GRAND CANYON

Γεωλογικη – εξ ου και μεταφυσικη – μνημειακοτητα, σε αντιθεση με τη φυσικη ταση κανονικων τοπιων. Ανεστραμμενα σχεδια αναγλυφων, σμιλεμενα απο ανεμο, νερο και παγο, σε παρασυρουν κατω στη δινη του χρονου, στην ασπλαχνη αιωνιοτητα μιας καταστροφης σε αργη κινηση. Η ιδια η ιδεα των εκατομμυριων και εκατονταδων εκατομμυριων χρονων που χρειαστηκαν για να καταφανε ειρηνικα την επιφανεια της γης εδω, ειναι μια ιδεα διαστροφικη, καθως φερνει μαζι της μια συνειδητοτητα σημειων που προερχονται, πολυ πριν εμφανιστει ο ανθρωπος, απο ενα ειδος συμφωνιας φθορας και διαβρωσης που κλειστηκε μεταξυ των στοιχειων. Σ' αυτην τη γιγαντια σωρεια σημειων – καθαρα γεωλογικων στην ουσια τους – ο ανθρωπος δεν θα ειχε καμια σημασια. Ισως μονο οι Ινδιανοι τα ερμηνευσαν – λιγοι απ' αυτους. Και ομως ειναι σημεια. Διοτι η ερημος φαινεται μονον ακαλλιεργητη. Ολη αυτη η χωρα των Navajo,το μακρυ οροπεδιο που οδηγει στο Grand Canyon,

οι γκρεμοι που εποπτευουν το Monument Valley,

οι αβυσσοι του Green River

ειναι ολα τους ζωντανα με μια μαγικη παρουσια που δεν εχει τιποτα να κανει με τη φυση (το μυστικο ολης αυτης της εκτασης ειναι ισως οτι καποτε ηταν ενα υποθαλασσιο αναγλυφο και διατηρησε τις σουρεαλιστικες ποιοτητες ενος ωκεανιου βυθου στην υπαιθρια επιφανεια). Καταλαβαινετε γιατι χρειαστηκε μεγαλη μαγεια απο μερους των Ινδιανων, και μια τρομακτικα σκληρη θρησκεια, για να εξορκισουν ενα τοσο θεωρητικο μεγαλειο οπως το γεωλογικο και ουρανιο γεγονος της ερημου, να σταθουν στο υψος ενος τετοιου σκηνικου. Τι ειναι ο ανθρωπος, οταν τα σημεια που προχρονολογουνται απ' αυτον εχουν τετοια δυναμη; Μια ανθρωπινη φυλη πρεπει να εφευρει θυσιες ισοδυναμες με τη φυσικη κατακλυσμικη ταξη που την περιβαλλει. Ισως ειναι αυτα τα αναγλυφα, επειδη δεν ειναι πια φυσικα, που δινουν την καλυτερη ιδεα για το τι ειναι ενας πολιτισμος. Monument Valley: συμπλεγματα γλωσσας, υψουμενα αιφνιδια, κατοπιν υποκειμενα σε ανελεητη διαβρωση, αρχαιες ιζηματωσεις που οφειλουν το βαθος τους στη φθορα (το νοημα γεννιεται απο τη διαβρωση των λεξεων, σημανσεις γεννιουνται απο τη διαβρωση των σημειων), και που σημερα η μοιρα τους ειναι να γινουν οπως ο,τι αλλο καλλιεργειται – οπως ολος ο πολιτισμος – φυσικα παρκα.

SALT LAKE CITY: τα γενεαλογικα αρχεια του κοσμου στα βαθη των σπηλαιων της ερημου, των οποιων προεδρευουν εκεινοι οι ευποροι, πουριτανοι κατακτητες, οι Μορμονοι και, απο διπλα, η αποβαθρα του Bonneville στην ασπιλη επιφανεια της ερημου Great Salt Lake, οπου πρωτοτυπα αυτοκινητα πετυχαινουν τις υψηλοτερες ταχυτητες στον κοσμο. Πατρωνυμικη γενεση οπως στον βυθο του χρονου, και η ταχυτητα ως καθαρη επιφανειακοτητα.

ALAMOGORDO:

η πρωτη δοκιμη της ατομικης βομβας απεναντι στο φοντο των White Sands, το χλωμο κυανο σκηνικο των βουνων και εκατονταδες μιλια λευκης αμμου – το εκτυφλωτικο τεχνητο φως της βομβας απεναντι στο εκτυφλωτικο φως του εδαφους.

TORREY CANYON:

Το Salk Institute, το ιερο του DNA και ολων των βραβειων Νομπελ της βιολογιας. Εκει επινοουνται ολες οι μελλοντικες βιολογικες εντολες, σ' αυτην την αρχιτεκτονικη την αντιγραμμενη απο το παλατι του Μινωα, το λευκο του μαρμαρο ατενιζοντας το αχανες του Ειρηνικου...

Απιστευτες τοποθεσιες, κεφαλαια της λογοτεχνιας γινονται πραγματικοτητα. Ιδεατες, διαπολιτικες τοποθεσιες ασυλιας, συνδυαζοντας με τον τροπο τους το αφθαρτο γεωλογικο μεγαλειο της γης με μια εξυπνη, πυρηνικη, δορυφορικη τεχνολογια υπολογιστων.

Αναζητησα την αστρικη Αμερικη, οχι την κοινωνικη, η την πολιτισμικη Αμερικη, αλλα την Αμερικη την κενης, απολυτης ελευθεριας των αυτοκινητοδρομων, οχι τη βαθια Αμερικη των ηθων και των νοοτροπιων, αλλα την Αμερικη της ταχυτητας στην ερημο, των μοτελ και των μεταλλικων επιφανειων. Την εψαξα στην ταχυτητα του σεναριου, στο αδιαφορο αντανακλαστικο της τηλεορασης, στο φιλμ των ημερων και νυκτων που προβαλλεται διαμεσου ενος κενου διαστηματος, στην υπεροχα απαθη διαδοχη σημειων, εικονων, προσωπων και τελετουργικων πραξεων στον δρομο· εψαξα αυτο που ηταν πιο κοντα στην πυρηνικη και εμπυρηνη οικουμενη, μια οικουμενη που ειναι κατ' ουσιαν η δικη μας, εως τις ευρωπαϊκες της καλυβες.

Αναζητησα την τελειωμενη μορφη της μελλοντικης καταστροφης του κοινωνικου στη γεωλογια, σ' αυτην την αναστροφη του βαθους που γινεται ορατη στους αυλακωτους τοπους, στα αναγλυφα του αλατιου και την πετρας, στα φαραγγια που κατεβαινει το απολιθωμενο ποταμι, στην αμνημονευτη βραδυτητα που δειχνεται στη διαβρωση και στη γεωλογια. Την εψαξα ακομα στο κατακορυφο των μεγαλων πολεων.

Φυσικα ηξερα τα παντα γι' αυτην την πυρηνικη μορφη, αυτην τη μελλοντικη καταστροφη οσο ημουν ακομη στο Παρισι. Ομως για να την καταλαβει κανεις, πρεπει να παρει τους δρομους, εκεινο το ταξιδι που κατορθωνει αυτο που ο Virilio ονομαζει αισθητικη της εξαφανισης.

Διοτι η πνευματικη ερημος επεκτεινεται εμπρος στα ιδια τα ματια σου, και αυτη ειναι η κεκαθαρμενη μορφη της κοινωνικης ερημωσης. Η απωλεια της πιστης βρισκει την καθαρη της μορφη στην στειροτητα της ταχυτητας. Ο,τι ειναι κρυο και νεκρο στην ερημωση, η στην κοινωνικη εκπυρηνωση, ξαναβρισκει την στοχαστικη του μορφη εδω στη ζεστη της ερημου. Εδω στο εγκαρσιο της ερημου και στην ειρωνεια της γεωλογιας, το διαπολιτικο βρισκει τον πρωτογενη, τον νοητο του χωρο. [6] Το απανθρωπο του υποκριτικου, ακοινωνικου, επιφανειακου κοσμου μας εδω βρισκει αμεσως την αισθητικη του μορφη. Διοτι η ερημος ειναι απλως αυτο: μια εκστατικη κριτικη του πολιτισμου, μια εκστατικη μορφη της εξαφανισης.

Το μεγαλειο των ερημων προερχεται απο το οτι, στην ξηρασια τους, ειναι το αρνητικο της επιφανειας της γης και των πολιτισμενων χυμων μας. Ειναι τοποι οπου χυμοι και υγρα γινονται σπανια, οπου ο αερας ειναι τοσο καθαρος που η επιρροη των αστρων κατεβαινει κατευθειαν απο τους αστερισμους. Και, με την εξολοθρευση των Ινδιανων της ερημου εγινε ορατο ενα ακομη παλαιοτερο σταδιο απο αυτο της ανθρωπολογιας: μια μεταλλειολογια, μια γεωλογια, μια αστρικη πραγματικοτητα, μια απανθρωπη γεγονοτητα, μια ξηρασια που εξοβελιζει τις τεχνητες εγνοιες του πολιτισμου, μια σιωπη που δεν υπαρχει πουθενα αλλου.

Η σιωπη της ερημου ειναι επισης ενα πραγμα της ορασης. Ενα προϊον του βλεμματος που απλωνεται και δεν βρισκει τιποτα να το αντανακλασει. Δεν μπορει να υπαρχει σιωπη πανω στα βουνα, καθως τα περιγραμματα τους βουιζουν. Και για να εχει σιωπη, ο ιδιος ο χρονος πρεπει να αποκτησει ενα ειδος οριζοντιοτητας· δεν πρεπει να υπαρχει καμια ηχω του χρονου στο μελλον, αλλα απλα μια ολισθηση γεωλογικων στρωματων, τους ενος επανω στο αλλο, που δεν βγαζει τιποτα περισσοτερο απο ενα απολιθωμενο μουρμουρητο.

Ερημος: φωτεινο, απολιθωμενο δικτυο μιας μη ανθρωπινης νοημοσυνης, μιας ριζικης αδιαφοριας – η αδιαφορια οχι μονον του ουρανου, αλλα των γεωλογικων κυματισμων, οπου κρυσταλλωνουν τα μεταφυσικα παθη αυτου καθαυτου του χωρου και του χρονου. Εδω οι οροι του ποθου αναστρεφονται καθε μερα, και οι νυχτα τους εκμηδενιζει. Ομως περιμενε να ερθει η αυγη, με το ξυπνημα των απολιθωμενων ηχων, τη ζωικη σιωπη.

[7] Η ταχυτητα δημιουργει γνησια αντικειμενα. Η ιδια αυτη ειναι ενα γνησιο αντικειμενο, καθως καταργει το εδαφος και τα τοπικα σημεια αναφορας, καθως τρεχει εμπρος απο τον χρονο για να εκμηδενισει τον ιδιο τον χρονο, καθως κινειται πιο γρηγορα απο την ιδια της την αιτια, ξεπερνωντας την. Η ταχυτητα ειναι ο θριαμβος του αποτελεσματος επι του αιτιου του, ο θριαμβος του στιγμιαιου επι του χρονου ως βαθους, ο θριαμβος της επιφανειας της αγονης για καθε αντικειμενο επι της βαθυτητας του ποθου. Η ταχυτητα δημιουργει εναν χωρο μυησης, που μπορει να ειναι θανασιμος· ο μονος του κανονας ειναι να μην αφηνει πισω του ιχνη. Θριαμβος της ληθης επι της μνημης, μια ακαλλιεργητη, αμνησικη δηλητηριαση. Η επιφανειακοτητα και η αντιστρεψιμοτητα ενος γνησιου αντικειμενου στην γνησια γεωμετρια της ερημου. Να οδηγεις καπως ετσι κανει τα πραγματα κατα εναν τροπο αορατα, διαφανα, η διατεμημενα, απλα με το να τα αδειαζει. Ειναι ενα ειδος αυτοκτονιας σε αργη κινηση, θανατος με μια ελαφρυνση των μορφων – μια ευγευστη μορφη της εξαφανισης τους. Η ταχυτητα δεν ειναι φυτικο πραγμα. Ειναι πιο κοντα στο μεταλλικο, στη διαθλαση μεσα απο εναν κρυσταλλο, και ειναι ηδη ο τοπος μιας καταστροφης, σπαταλης του χρονου. Ισως, παντως, η γοητεια της ειναι απλα αυτη του κενου. Εδω δεν υπαρχει σαγηνη, γιατι η σαγηνη απαιτει ενα μυστικο. Η ταχυτητα ειναι απλα η τελετουργια που μας μυει στην κενοτητα: ενας νοσταλγικος ποθος για μορφες να επαναστραφουν στην ακινησια, καλυμμενος πισω απο ακριβως την εντατικοποιηση της κινητικοτητας τους. Παρομοιος με τη νοσταλγια για ζωντανες μορφες που στοιχειωνει τη γεωμετρια.

Και παλι υπαρχει μια βιαιη αντιθεση εδω, σ' αυτην τη χωρα, αναμεσα στην αυξανομενη αφαιρετικοτητα μιας πυρηνικης οικουμενης και μιας πρωτογενους, απο τα σπλαχνα ερχομενης, αδεσμευτης ζωτικοτητας, που δεν εκπηγαζει απο ενα ριζωμα αλλα απο την απουσια ριζων, μια μεταβολικη ζωτικοτητα, στο σεξ και στα σωματα, οπως και στην εργασια, στην αγορα και στην πωληση. Στο βαθος-βαθος οι Ηνωμενες Πολιτειες, με την εκταση τους, την τεχνολογικη τους εξελιξη, την μπλοφα της καλης τους συνειδησης, ακομα και σ' εκεινους τους χωρους που ανοιγει για προσομοιωση, ειναι η μονη παραμενουσα πρωτογονη κοινωνια. Το γοητευτικο ειναι να την διασχιζεις ταξιδευοντας σαν να ηταν η πρωτογονη κοινωνια του μελλοντος, μια κοινωνια πολυπλοκοτητας, υβριδικοτητας και της μεγιστης αναμιξης, ενος τελετουργισμου που ειναι θηριωδης, αλλα που η επιφανειακη ποικιλομορφια, του δινει την ομορφια του, μια κοινωνια που κατοικειται απο ενα ολοτελα [8] μετακοινωνικο γεγονος με απροβλεπτες συνεπειες, το εγγενες της οποιας κοβει την ανασα, και ομως μην εχοντας ενα παρελθον να το αναστοχαστει, και επομενως θεμελιακα πρωτογονη ... Το πρωτογονο της εχει περασει στον υπερβολικο, μη ανθρωπινο χαρακτηρα μιας οικουμενης που ειναι περα απο εμας, που μακραν ξεπερνα την ιδια της την ηθικη, κοινωνικη, η οικολογικη λογικη. Μονον πουριτανοι θα μπορουσαν να εφευρουν και να αναπτυξουν αυτην την οικολογικη και βιολογικη ηθικη που βασιζεται στη συντηρηση – κι επομενως ειναι εκ φυσεως βαθια ρατσιστικη. Καθε τι γινεται μια υπερπροστατευμενη φυσικη περιοχη, τοσο προστατευμενη ωστε σημερα να γινεται λογος για αποψιλωση του Yosemite για να το ξαναδωσουν στη φυση, οπως συνεβη με τους Tasaday στις Φιλιππινες. Μια πουριτανικη εμμονη με καταγωγη ακριβως στον τοπο οπου το ιδιο το εδαφος εχει ηδη χαθει. Μια εμμονη να βρεθει μια κοχη, μια επαφη ακριβως στο σημειο οπου καθε τι αναπτυσσεται μεσα σε μια αστρικη αδιαφορια.

Υπαρχει κατι σαν θαυμα στην ανουσιοτητα τεχνητων παραδεισων, οταν αποκτουν τη μεγαλωσυνη ενος ολοκληρου (α)πολιτισμου. Στην Αμερικη ο χωρος δινει μια αισθηση μεγαλειωδους ακομα και στην ανουσιοτητα των προαστιων και των "funky towns". Η ερημος ειναι παντου, συντηρωντας ασημαντοτητα. Μια ερημος οπου το θαυμα του αυτοκινητου, του παγου και του ουισκυ επανενεργοποιειται καθημερινα: μια ευδαιμονια ευκολης ζωης αναμεμιγμενης με το ολεθριο της ερημου. Ενα θαυμα χυδαιοτητας που ειναι γνησια αμερικανικο: ενα θαυμα ολοκληρωτικης διαθεσιμοτητας, της διαφανειας ολων των λειτουργιων στον χωρο, αν και αυτο το τελευταιο παραμενει ανεξιχνιαστο στο αχανες του και μπορει να εξορκιστει μονο με την ταχυτητα.

Το ιταλικο θαυμα: αυτο του παλκοσενικου και της σκηνης.

Το αμερικανικο θαυμα: αυτο του χυδαιου.

Η υπεραφθονια του αισθησιακου απεναντι στις ερημους της ελλειψης νοηματος.

[...]

[61] ‘LIVE OR DIE’: το μηνυμα γκραφιτι στην αποβαθρα στη Santa Monica ειναι μυστηριο, γιατι στην πραγματικοτητα δεν εχουμε επιλογη αναμεσα στη ζωη και στον θανατο. Αν ζεις, ζεις και αν πεθαινεις, πεθαινεις. Ειναι σαν να λες "να εισαι ο εαυτος σου, η να μην εισαι:" Ειναι ανοητο, και ομως ειναι αινιγματικο. Θα μπορουσες να το διαβασεις ετσι ωστε να σημαινει οτι πρεπει να ζεις εντονα, η αλλιως να εξαφανιστεις, ομως αυτο ειναι κοινοτοπο. Ακολουθωντας το μοντελο "πληρωσε η πεθανε!", "τα λεφτα σου η τη ζωη σου!", θα μπορουσε να γινει "τη ζωη σου η τη ζωη σου!". Και παλι ανοητο, αφου δεν μπορεις να ανταλλαξεις τη ζωη με τον εαυτο της. Και παλι υπαρχει ποιητικη δυναμη σ' αυτην την αδυσωπητη ταυτολογια, καθως παντα υπαρχει κατι, εκει που τιποτα δεν υπαρχει να καταλαβεις. Εντελει το μαθημα αυτου του γκραφιτι ισως ειναι: "αν γινεις πιο ανοητος απο μενα, θα πεθανεις!" Οπου οι αλλοι περνανε τον χρονο τους σε βιβλιοθηκες, εγω περνω τον δικο μου στις ερημους και στους δρομους. Οπου αντλουν το υλικο τους απο την ιστορια των ιδεων, εγω αντλω το δικο μου απο το τι συμβαινει τωρα, απο τη ζωη στους δρομους, την ομορφια της φυσης. Αυτη η χωρα ειναι απλοϊκη, ετσι κι εσυ πρεπει να εισαι απλοϊκος. Εδω καθε τι φερνει ακομη τα σημαδια μιας πρωτογονης κοινωνιας: οι τεχνολογιες, τα μιντια, η πληρης προσομοιωση (βιο-, κοινωνικο-, στερεο-, βιντεο-) αναπτυσσονται μεσα σε μια αγρια κατασταση, στην πρωτογενη τους κατασταση. Ασημαντοτητα υπαρχει σε μεγαλη κλιμακα και η ερημος παραμενει η πρωτογενης σκηνη, ακομα και στις μεγαλες πολεις. Αμετρος χωρος, μια απλοτητα γλωσσας και χαρακτηρα ...

Κυνηγοτοποι μου ειναι οι ερημοι, τα βουνα, το Los Angeles, οι αυτοκινητοδρομοι [freeways], τα Safeways, οι πολεις-φαντασματα [ghost towns], η τα κεντρα των πολεων [downtowns], οχι διαλεξεις σε πανεπιστημια. Γνωριζω τις ερημους, τις ερημους τους, καλυτερα απ' αυτους τους ιδιους, καθως γυριζουν την πλατη στον ιδιο τον χωρο τους οπως οι Ελληνες γυρισαν την πλατη στη θαλασσα, και καταληγω να γνωριζω περισσοτερα για τη συγκεκριμενη, κοινωνικη ζωη της Αμερικης απο την ερημο, απ' οσα θα μπορουσα ποτε απο επισημες, η διανοουμενιστικες συγκεντρωσεις.

Ο αμερικανικος πολιτισμος ειναι κληρονομος των ερημων, ομως οι ερημοι εδω δεν ειναι μερος μιας φυσης που οριζεται σε αντιθεση προς την πολη. Περισσοτερο υποδηλωνουν την κενοτητα, τη ριζικη γυμνια που ειναι το φοντο για καθε ανθρωπινο θεσμο. Συγχρονως προσδιοριζουν τους ανθρωπινους θεσμους ως μεταφορα εκεινης της κενοτητας και το εργο του ανθρωπου ως τη συνεχεια της ερημου, πολιτισμος ως αντικατοπτρισμος και ως η διαιωνιση του προσομοιωματος.

Οι φυσικες ερημοι, μου λενε ο,τι χρειαζομαι να γνωριζω για τις ερημους του σημειου. [62] Μου διδασκουν να διαβαζω επιφανεια και κινηση και γεωλογια και ακινησια ταυτοχρονα. Δημιουργουν μια εικονα καθαρισμενη απ' ολα τα υπολοιπα: πολεις, σχεσεις, γεγονοτα, μιντια. Προκαλουν μεσα μου μια αναταση στην εικονα της ερημοποιησης σημειων και ανθρωπων. Διαμορφωνουν το πνευματικο οριο οπου τα σχεδια του πολιτισμου ναυαγουν. Ειναι εξω απο την σφαιρα και την περιφερεια του ποθου. Πρεπει παντα να επικαλουμαστε τις ερημους εναντια στην υπερβολη της σημειοδοτησης, της προθεσης και της υποκρισιας στον πολιτισμο. Ειναι ο μυθικος χειριστης μας.

[64]

Το Death Valley ειναι μεγαλο και μυστηριακο οπως παντα. Φωτια, ζεστη, φως: ολα τα στοιχεια της θυσιας ειναι εδω. Παντα πρεπει να φερνεις στην ερημο κατι για θυσια, και να το προσφερεις στην ερημο ως θυσιαστηριο. Μια γυναικα. Αν κατι πρεπει να εξαφανιστει, κατι στην ερημο ταιριαστο της σε ομορφια, γιατι οχι μια γυναικα;

Στις αμερικανικες ερημους τιποτα δεν ειναι πιο ξενο απο τη συμβιωση (χαλαρα ρουχα, αργοι ρυθμοι, οασεις), σαν αυτην που βρισκεις σε γηγενεις πολιτισμους της ερημου. Εδω καθε τι ανθρωπινο ειναι τεχνητο. Το Furnace Creek ειναι μια συνθετικη, κλιματιζομενη οαση.

Ομως δεν υπαρχει τιποτα ωραιοτερο απο το τεχνητο δροσισμα καταμεσις στον καυσωνα, τεχνητη ταχυτητα [65] καταμεσις σε μια φυσικη απλα, ηλεκτρικο φως κατω απο εναν εκτυφλωτικο ηλιο, η η τεχνητη πραξη του τζογου σε ξεχασμενα καζινα. Ο Reyner Banham εχει δικιο: Death Valley και Las Vegas ειναι αδιαχωριστα· πρεπει να δεχτεις τα παντα με την πρωτη, μια αμεταβλητη αχρονικοτητα και τον πιο αγριο αυθορμητισμο. Υπαρχει μια μυστηριακη συναφεια αναμεσα στην στειροτητα αχανων ανοικτων χωρων και εκεινην του τζογου, αναμεσα στην στειροτητα της ταχυτητας και εκεινην του ξοδεματος. Αυτη ειναι η γνησιοτητα των ερημων της αμερικανικης Δυσης· εγκειται σ' εκεινη την βιαιη, ηλεκτρικη αντιπαραβολη. Και το ιδιο ισχυει για ολη τη χωρα: πρεπει να δεχτεις καθε τι με την πρωτη, γιατι αυτη η τηλεσκοπικη μεγεθυνση ειναι που δινει στον αμερικανικο τροπο ζωης τη λαμπερη, φαιδρη του πλευρα, ακριβως οπως, στην ερημο, καθε τι συμβαλλει στη μαγεια της ερημου. Αν προσεγγισεις αυτην την κοινωνια με τις αποχρωσεις της ηθικης, της αισθητικης, η της κριτικης ετυμηγοριας, θα χασεις την γνησιοτητα της, η οποια ερχεται ακριβως απο το οτι αψηφα ετυμηγοριες και καταφερνει μια υπεροχη συγχυση αποτελεσματων. Να παρακαμψεις αυτην τη συγχυση και την υπερβολη ειναι απλα να αποφυγεις την προκληση που ριχνει καταπανω σου. Η βιαιοτητα των αντιθεσεων της, η απουσια διακρισης μεταξυ θετικων και αρνητικων αποτελεσματων, η τηλεσκοπικη μεγεθυνση φυλων, τεχνολογιων και μοντελων, το βαλς των προσομοιωματων και των εικονων εδω ειναι τετοια που, οπως με τα στοιχεια του ονειρου, πρεπει να δεχτεις τον τροπο που το ενα ακολουθει το αλλο, εστω κι αν μοιαζει ακατανοητο· πρεπει να καταφερεις να δεις αυτον τον στροβιλο πραγματων και συμβαντων ως ακατανικητο, θεμελιακο δεδομενο. Οι διακρισεις που γινονται αλλου, εδω εχουν μικρο νοημα. Θα ηταν παραπλανητικο να εστιασει κανεις σε πλευρες της αμερικανικης ευνομιας, που οντως συχνα ειναι ανωτερη απο τη δικη μας (στη χωρα μας του 'υψηλου πολιτισμου'), και κατοπιν να τονισει οτι σε αλλα πραγματα οι Αμερικανοι ειναι βαρβαροι. Θα ηταν λανθασμενη εμμονη να αντιπαραθεσει κανεις στο Death Valley, το ιδεατο φυσικο φαινομενο, το Las Vegas, το απεχθες πολιτισμικο φαινομενο. Διοτι το ενα ειναι το κρυμμενο προσωπο του αλλου και αντικαθρεφτιζονται μεταξυ τους διαμεσου της ερημου, το ενα ως κορυφωση μυστηριακοτητας και σιωπης, το αλλο ως κορυφωση πορνειας και θεατρινισμου.

[86] Εκτος τουτων, υπαρχει κατι το μυστηριακο για το Death Valley καθαυτο. Οσο ομορφες κι αν ειναι οι ερημοι της Utah και της California, αυτη ειναι παλι κατι αλλο – κατι ιδεατο. Η υπερφυσικη αχλη ζεστης που την σαβανωνει, το ανεστραμμενο της βαθος – κατω απο την επιφανεια της θαλασσας – αυτο το τοπιο με τα υποθαλασσια χαρακτηριστικα του, τις αλατινες επιφανειες και τους λασπολοφους, τις ψηλες οροσειρες που το περιβαλλουν, καθιστωντας το ενα ειδος εσωτερικου ιερου – ενα ηπιο, φασματικο μερος μυησης (που προερχεται απο το γεωλογικο του βαθος και την ατμοσφαιρα πνευματικου καθαρτηριου). Αυτο που παντα μου εκανε μεγαλη εντυπωση στο Death Valley ειναι η ηπιοτητα του, οι παστελ αποχρωσεις και το πεπλο απολιθωματων του, η ομιχλωδης φαντασμαγορια της μεταλλικης του οπερας. Δεν υπαρχει τιποτα το νεκρωσιμο, η το θανατερο σ' αυτο: μια διαπερατοτητα οπου το καθε τι ειναι απτο, η μεταλλικη μαλακοτητα του αερα, η μεταλλικη υποσταση του φωτος, η σωματιδιακη ρευστοτητα των χρωματων, η ολοκληρωτικη εξωστρεφεια του σωματος στη ζεστη. Κομματι ενος αλλου πλανητη (τουλαχιστον πριν απο τον χρονο καθε μορφης ανθρωπινης ζωης), οπου βασιλευει μια αλλη χρονικοτητα, στην επιφανεια της οποιας επιπλεεις οπως θα εκανες σε νερα με πολυ αλατι. Οι αισθησεις, ο νους, ακομα κι η αισθηση του οτι ανηκεις στην ανθρωπινη φυλη, ολα αποναρκωνονται απο το γεγονος οτι εχεις εμπρος σου το γνησιο, ανοθευτο σημειο 180 εκατομμυριων ετων, κι επομενως το αδυσωπητο αινιγμα της ιδιας μας της υπαρξης. Ειναι το μονο μερος για να ξαναζησεις, παραλληλα με το φυσικο φασμα των χρωματων, το φασμα των μη ανθρωπινων μεταμορφωσεων που προηγηθηκαν απο μας, τις διαδοχικες ιστορικες μας

μορφες: τη μεταλλικη, την οργανικη, ερημο αλατιου, αμμολοφους, βραχο, ορυκτα, φως, ζεστη, καθε τι το οποιο η γη υπηρξε, ολες τις μη ανθρωπινες μορφες που διετρεξε, συγκεντρωμενες μαζι σε μια μοναδικη ανθολογικη εικονα.

Η ερημος ειναι μια φυσικη επεκταση της εσωτερικης σιωπης του σωματος. Αν η γλωσσα, η τεχνολογια, τα κτισματα της ανθρωποτητας ειναι επεκταση των κατασκευαστικων της λειτουργιων, μονη η ερημος ειναι μια επεκταση της ικανοτητας της για απουσια, το ιδεατο σχημα της εξαφανισης της ανθρωποτητας. Οταν βγαινεις απο το Mojave, γραφει ο Banham, ειναι δυσκολο να εστιασεις σε λιγοτερο απο δεκαπεντε μιλια μπροστα σου. Το ματι σου δεν μπορει πια να μεινει σε αντικειμενα που ειναι κοντα. Δεν μπορει πια να καθησει στα πραγματα κανονικα, και ολες οι ανθρωπινες, η φυσικες κατασκευες που [67] διακοπτουν το βλεμμα σου μοιαζουν οχληρα εμποδια που απλα φθειρουν το τελειο βεληνεκες της ορασης σου. Οταν βγαινεις απο την ερημο, τα ματια σου συνεχιζουν να προσπαθουν να δημιουργησουν παντου τριγυρω κενοτητα· σε καθε κατοικημενη περιοχη, σε καθε τοπιο βλεπουν απο κατω ερημο, σαν υδατογραφημα. Παιρνει πολυ χρονο να επιστρεψεις σε μια φυσιολογικη οραση των πραγματων και ποτε δεν τα καταφερνεις ολοτελα. Παρτε αυτο το πραγμα απο μπροστα μου!... Ομως η ερημος ειναι περισσοτερα απο απλως χωρος οπου ολα τα πραγματα εχουν απομακρυνθει. Ακριβως οπως η σιωπη δεν ειναι αυτο που μενει οταν ολος ο θορυβος εχει κατασταλει. Δεν χρειαζεται να κλεισεις τα ματια για να την ακουσεις. Διοτι ειναι επισης η σιωπη του χρονου.

Και ακομα και το foreshortening στο σινεμα

ειναι παρον στο Death Valley, διοτι ολη αυτη η μυστηριακη γεωλογια ειναι και ενα σεναριο. Η αμερικανικη ερημος ειναι ενα καταπληκτικο δραμα, αν και διολου δεν ειναι θεατρικο, οπως ενα αλπικο τοπιο, ουτε συναισθηματικο οπως το δασος, η η υπαιθρος. Ουτε διαβρωμενο και μονοτονο οπως η υποσεληνια αυστραλιακη ερημος. Ουτε μυστικιστικη οπως οι ερημοι του Ισλαμ. Ειναι καθαρα, γεωλογικα δραματικη, συνενωνοντας τα πιο κοφτα, τα πιο ελατα σχηματα με τις πιο μαλακες, πιο ασελγεις υποθαλασσιες μορφες – ολος ο μεταμορφισμος της κρουστας της γης ειναι παρων σε συνθεση, σε μια θαυμαστη συντομευμενη διασκευη. Ολη η νοημοσυνη της γης και των στοιχειων της συγκεντρωμενα μαζι εδω, σε ενα θεαμα που δεν εχει δευτερο: ενα γεωλογικο επος. Δεν ειναι μονο το σινεμα που μας εδωσε μια κινηματικη εικονα της ερημου. Η ιδια η φυση πετυχε εδω τα ωραιοτερα απο τα ειδικα της εφε, πολυ πριν οι ανθρωποι ερθουν στην σκηνη.

Δεν βοηθα να ψαξουμε να απογυμνωσουμε την ερημο απο τις κινηματικες της οψεις για να αποκαταστησουμε την πρωταρχικη της ουσια· αυτα τα στοιχεια ειναι τελειως εποικοδομημενα σ' αυτην και δεν θα φυγουν. Το σινεμα εχει απορροφησει τα παντα – Ινδιανους, οροπεδια, χαραδρες, ουρανους. Και παλι ειναι το πιο συγκλονιστικο θεαμα στον κοσμο. Θα προτιμουσαμε 'αυθεντικες' ερημους και βαθιες οασεις; Για εμας τους μοντερνους και υπερμοντερνους, οπως για τον Baudelaire, που ηξερε οτι το μυστικο της αληθινης μοντερνικοτητας [68] βρισκεται στο τεχνημα, το μονο φυσικο θεαμα που συναρπαζει πραγματικα ειναι εκεινο που προσφερει την πιο συγκινητικη βαθυτητα και ταυτοχρονα το ολοκληρωτικο προσομοιωμα αυτης της βαθυτητας. Οπως εδω, οπου το βαθος του χρονου αποκαλυπτεται με το (κινηματικο) βαθος του πεδιου. Το Monument Valley ειναι η γεωλογια της γης, το μαυσωλειο των Ινδιανων και η καμερα του John Ford. Ειναι διαβρωση και ειναι εξολοθρευση, αλλα ειναι και η πανοραμικη ληψη, ο κινηματογραφος. Και τα τρια ειναι αναμικτα στην εικονα που εχουμε απ' αυτην. Και καθε φαση αποτελειωνει την προηγουμενη της αναλαφρα. Η εξολοθρευση των Ινδιανων εβαλε ενα τελος στον φυσικο κοσμολογικο ρυθμο αυτων των τοπιων, στον οποιο η μαγικη τους υπαρξη ηταν προσδεδεμενη για χιλιετιες. Με την αφιξη του πολιτισμου των πρωτοπορων, μια τελειως αργη διαδικασια υποχωρησε εμπρος σε μια πολυ γρηγοροτερη. Ομως πενηντα χρονια αργοτερα αυτη η ιδια διαδικασια προσπεραστηκε απο τις πανοραμικες ληψεις του σινεμα, οι οποιες επιταχυναν τη διαδικασια ακομη περισσοτερο και, κατα μια εννοια, εβαλαν τελος στην εξαφανιση των Ινδιανων ξαναζωντανευοντας τους ως εξτρα. Ετσι αυτο το τοπιο υπηρξε μαρτυρας ολων των μεγαλων συμβαντων τοσο της γεωλογιας οσο και της ανθρωπολογιας, περιλαμβανοντας καποια απο τα πλεον προσφατα. Εξ ου και οι ιδιαιτερες σκηνικες ιδιοτητες των ερημων της Δυσης, που συνδυαζουν τα πλεον αρχαϊκα των ιερογλυφικων, το πιο ζωντανο φως και την πλεον ολοκληρωτικη επιφανειακοτητα.

Εκει τα χρωματα μοιαζουν να αραιωνουν, αποσπασμενα απο καθε υποσταση, διαθλασμενα στον αερα, επιπλεοντας στην επιφανεια των πραγματων. Εξ ου και η φασματικη, στοιχειωμενη, και συγχρονως καλυμμενη, διαφανη, ηρεμη και λεπτη εντυπωση που κανουν αυτα τα τοπια. Και το εφε του αντικατοπτρισμου – χρονικος αντικατοπτρισμος επισης – που πλησιαζει την ολοκληρωτικη ψευδαισθηση. Οι βραχοι, η αμμος, οι κρυσταλλοι και οι κακτοι, ειναι ολα τους αιωνια, αλλα ειναι και εφημερα, εξωπραγματικα, και αποσπασμενα απο την υποσταση τους. Η βλαστηση ειναι ελαχιστη, αλλα αφθαρτη, και καθε νεα ανοιξη βλεπει ενα θαυμα ανθισης. Σε αντιθεση, εδω το φως εχει υποσταση. Αιωρουμενο σαν σκονη στον αερα, δινει ολες τις χρωματικες αποχρωσεις, εκεινη την χροια του παστελ που μοιαζει να ειναι η ιδια η εικονα της αποσαρκωσης, του χωρισμου του σωματος απο το πνευμα. Μ' αυτην την εννοια κανεις μπορει να μιλησει για την αφαιρετικοτητα της ερημου, μιας λυτρωσης απο το οργανικο, λυτρωσης που ειναι περα απο το απεχθες περασμα του σωματος στην σαρκικη ανυπαρξια, σ' αυτην την ξερη, [69] φωτεινη φαση του θανατου στην οποια η φθορα του σωματος φτανει στην τελειωση. Η ερημος ειναι περα απο αυτην την καταραμενη φαση της αποσυνθεσης, αυτην την υγρη φαση του σωματος, αυτην την οργανικη φαση της φυσης.

Η ερημος ειναι η ιδεατη μορφη που εξοριζει καθε κοινωνικοτητα, καθε συναισθηματικοτητα, καθε σεξουαλικοτητα. Λογια, ακομα κι αν μιλουν για την ερημο, ειναι παντα ανεπιθυμητα. Χαδια δεν εχουν νοημα, εκτος απο μια γυναικα που ειναι η ιδια απο ερημο, που εχει αυτο το στιγμιαιο, επιφανειακο ζωωδες στο οποιο το σαρκικο συνδυαζεται με ξηροτητα και αποσαρκωση. Και παλι, με μια αλλη εννοια, δεν υπαρχει τιποτα που να ταιριαζει στη νυχτα που πεφτει στο σαβανο της σιωπης της στο Death Valley, ιδωμενη απο σπασμενες, φθαρμενες καρεκλες στη βεραντα ενος μοτελ, βλεποντας περα απο τους αμμολοφους. Εδω η ζεστη δεν πεφτει. Μονο η νυχτα πεφτει, η σκοτεινια της διακορευομενη απο λιγοστους προβολεις αυτοκινητων. Και η σιωπη ειναι κατι απιστευτο, σαν να ηταν η ιδια ολο αυτια. Δεν ειναι η σιωπη του κρυου, ουτε του αγονου, ουτε μιας απουσιας ζωης. Ειναι η σιωπη του συνολου αυτης της ζεστης πανω στις μεταλλικες εκτασεις που απλωνονται εμπρος μας για εκατονταδες μιλια, η σιωπη του μαλακου ανεμου πανω στην αλατινη λασπη του Badwater,

χαϊδευοντας τα ορυκτα αποθεματα του Telegraph Peak.

Μια σιωπη εσωτερικη της ιδιας της κοιλαδας, η σιωπη της υποβρυχιας διαβρωσης, κατω απο την ιδια την ισαλο γραμμη του χρονου, καθως ειναι κατω απο την επιφανεια της θαλασσας. Καμια κινηση ζωου. Εδω τιποτα δεν ονειρευεται, τιποτα δεν μιλαει στον υπνο του. Καθε νυχτα η γη βουτα σε τελεια ηρεμη σκοτεινια, στην στιλπνοτητα της αλκαλικης της κυοφοριας, στη χαρουμενη καταθλιψη της γεννησης της.

[96]

Μ' αυτην την εννοια για μας το συνολο της Αμερικης ειναι μια ερημος. Εκει ο πολιτισμος υπαρχει σε αγρια κατασταση: θυσιαζει καθε διανοηση, καθε αισθητικη στη διαδικασια της κυριολεκτικης μεταγραφης στο πραγματικο. Αναμφιβολα η πρωταρχικη αποκεντρωση σε μια παρθενα επικρατεια, του εδωσε αυτην την αγριαδα, αν και σιγουρα την πηρε χωρις τη συμφωνια των Ινδιανων που κατεστρεψε. Ο νεκρος Ινδιανος παραμενει ο μυστικος εγγυητης αυτων των πρωτογονων μηχανισμων, ακομα και στη μοντερνα εποχη των εικονων και των τεχνολογιων. Ενδεχομενως οι Αμερικανοι, που πιστεψαν πως ειχαν καταστρεψει αυτους τους Ινδιανους, απλα διεσπειραν την τοξικοτητα τους. Ανοιξαν τις ερημους, τις τρυπωσαν και τις δικτυωσαν με τους αυτοκινητοδρομους τους, αλλα απο καποια μυστηρια διαδραση οι μικρες και οι μεγαλες πολεις τους ανελαβαν τη δομη και το χρωμα της ερημου. Δεν κατεστρεψαν τον χωρο· απλα τον κατεστησαν απειρο καταστρεφοντας το κεντρο του (εξ ου και αυτες οι απειρα εκτατες πολεις). Κανοντας αυτο, ανοιξαν εναν πραγματικα εικονικο χωρο. Στο 'μυαλο του αγριου' επισης δεν υπαρχει φυσικη οικουμενη, δεν υπαρχει υπερβαση ειτε του ανθρωπου η της φυσης, ειτε της ιστοριας. Ο πολιτισμος ειναι τα παντα, η τιποτα αναλογα πως θα τον δεις. Βρισκεις αυτην την ιδια απουσια διακρισης μεταξυ των δυο στη μοντερνα προσομοιωση. Ουτε εκει υπαρχει φυσικη οικουμενη, και δεν μπορεις να διαφοροποιησεις μεταξυ μιας ερημου και μιας μητροπολης. Δεν ειναι οτι οι Ινδιανοι ηταν απειρα κοντα στη φυση, ουτε οτι οι Αμερικανοι ειναι απειρα μακρια της: και τα δυο ανηκουν στο ιδεατο της φυσης, οπως ανηκουν στο ιδεατο του πολιτισμου, και ειναι και τα δυο το ιδιο ξενα προς τη φυση και τον πολιτισμο.

[116]

ΕΡΗΜΟΣ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ

Τα ηλιοβασιλεματα ειναι γιγαντια ουρανια τοξα που διαρκουν για μια ωρα. Εδω οι εποχες δεν εχουν νοημα: Το πρωι ειναι ανοιξη, το μεσημερι ειναι καλοκαιρι, και οι νυχτες της ερημου ειναι κρυες χωρις ποτε να ειναι χειμωνας. Ειναι ενα ειδος κατεσταλμενης αιωνιοτητας στην οποια το ετος ανανεωνεται καθημερινα, με την εγγυηση οτι καθε μερα θα ειναι σαν αυτην, οτι καθε βραδυ θα ειναι εκεινο το ουρανιο τοξο με ολα τα χρωματα του φασματος στα οποια το φως, εχοντας βασιλευσει ολη τη μερα στην αδιαιρετη μορφη του, το βραδυ θρυμματιζεται σ' ολες τις αποχρωσεις των χρωματων που το συνιστουν, προπου τελικα χαθει. Αποχρωσεις που ηδη ειναι εκεινες του στιγμιαιου ουρανιου τοξου που αναφλεγεται στον ανεμο στην κορυφογραμμη των κυματων του Ειρηνικου. Αυτη ειναι η ατρωτη χαρη του κλιματος, προνομιο μιας φυσης που συμπληρωνει εκεινον τον παραφρονα πλουτο που ειναι του ανθρωπου.

Αυτη η χωρα δεν εχει ελπιδα. Ακομα και τα απορριμματα της ειναι καθαρα, το εμποριο της καλολαδωμενο, η κυκλοφορια της ειρηνευμενη. Το λανθανον, το γαλακτικο, το θανατηφορο – η ζωη ειναι σε τοσο υγρη κατασταση, τα σημεια και τα μηνυματα ειναι σε τοσο υγρη κατασταση, και οι ηπιες τεχνολογιες τοσο αφθονες, που ενας Ευρωπαιος ονειρευεται θανατο και φονο, [117] μοτελ αυτοκτονιας, οργια και καννιβαλισμο για να αντισταθμισει την τελειοτητα του ωκεανου, του φωτος, εκεινης της παραφρονης ευκολιας της ζωης, να αντισταθμισει την υπερπραγματικοτητα απο το καθε τι εδω.

Εξ ου η φαντασιωση ενος σεισμικου καταγματος και ενος θρυμματισμου μεσα στον Ειρηνικο, που θα ηταν το τελος της Καλιφορνιας και της εγκληματικης και σκανδαλωδους ομορφιας της. Διοτι ειναι αβασταχτο, οσο ειναι κανεις ζωντανος, να περασει περα απο τη δυσκολια του ειναι, απλα να περασει στη ρευστοτητα ουρανου, γκρεμων, αφρου των κυματων και ερημων, στην υποθεση της ευτυχιας και μονον.

Ομως ακομη και η σεισμικη προκληση ειναι μονο ενα φλερτ με τον θανατο· ακομα διαμορφωνει ενα μερος της φυσικης ομορφιας, οπως το κανουν η ιστορια, η η επαναστατικη θεωρια, οι υπερρεαλιστικες ηχω των οποιων φτανουν εδω για να πεθανουν με την ξεχωριστη γοητεια απο κατι απο μια προηγουμενη υπαρξη. Ο,τι παραμενει απο ενα βιαιο και ιστορικο αιτημα ειναι αυτο το γκραφιτι στην παραλια, ατενιζοντας εξω στη θαλασσα, που δεν καλει πλεον επαναστατικα πληθη αλλα μιλα στον ουρανο και στο ανοιχτο διαστημα και στις διαφανες θεοτητες του Ειρηνικου:

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΠΑΡΑΚΑΛΩ!

Και παλι ειναι αραγε ασχετο οτι η μεγαλυτερη ναυτικη βαση, αυτη του 7ου Στολου του Ειρηνικου – η ιδια η ενσαρκωση της αμερικανικης παγκοσμιας κυριαρχιας και η [118] μεγαλυτερη δυναμη πυρος στον κοσμο – επισης συνεισφερει σ' αυτην την αδιαντροπη ομορφια; Στο μερος ακριβως οπου φυσα η ομορφη μαγεια του Santa Ana, του ανεμου της ερημου που περνα πανω απο τα βουνα για να μεινει τεσσερεις, η πεντε μερες πριν διαλυσει την ομιχλη, να τσουρουφλισει τη γη, να κανει τη θαλασσα να λαμπυριζει, και να συνθλιψει εκεινους που εχουν συνηθισει στη θολουρα – το πιο ομορφο πραγμα στη Santa Ana ειναι να περνας τη νυχτα στην παραλια, κολυμπωντας σαν να ηταν μερα και να μαυριζεις σαν βαμπιρ στο φεγγαροφωτο.

Αυτη η χωρα δεν εχει ελπιδα.

Εμεις οι φανατικοι της αισθητικης και του νοηματος, του πολιτισμου, της γευσης και της σαγηνης, εμεις που βλεπουμε ως ομορφο μονο ο,τι ειναι βαθια ηθικο, και που μονο η ηρωικη διακριση μεταξυ φυσης και πολιτισμου ειναι συναρπαστικη, εμεις που ειμαστε ανεξαντλητα προσκολλημενοι στα θαυματα της κριτικης αισθησης και της υπερβασης, το βρισκουμε ενα νοητικο σοκ και μια μοναδικη απελευθερωση να ανακαλυπτουμε τη γοητεια της ανοησιας και της ιλιγγιωδους αποσυνδεσης, κυριαρχης τοσο στις πολεις οσο και στις ερημους. Να ανακαλυπτουμε οτι κανεις μπορει να καταχαιρεται τη ρευστοποιηση καθε πολιτισμου και να αγαλλια με τον καθαγιασμο της αδιαφοριας.

Μιλω για τις αμερικανικες ερημους και για τις πολεις που δεν ειναι πολεις. Καθολου οασεις, καθολου μνημεια· απειρες πανοραμικες ληψεις πανω απο μεταλλικα τοπια και αυτοκινητοδρομους. Παντου: Los Angeles, η Twenty-Nine Palms, Las Vegas, η Borrego Springs... [119] Κανενας ποθος: η ερημος. Ο ποθος ειναι κατι βαθια φυσικο, στην Ευρωπη κρεμιομαστε απο τα απομειναρια του και τα απομειναρια ενος ετοιμοθανατου κριτικου πολιτισμου. Εδω οι πολεις ειναι κινητες ερημοι. Καθολου μνημεια και καθολου ιστορια: η αποθεωση κινητων ερημων και προσομοιωσης. Υπαρχει η ιδια αγριαδα στις ατελειωτες, αδιαφορες πολεις με την ανεπαφη σιωπη των Badlands.

Γιατι ειναι το LA, γιατι ειναι οι ερημοι τοσο γοητευτικα; Ειναι γιατι εκει λυτρωνεσαι απο καθε βαθος – μια λαμπρη, κινητη, επιφανειακη ουδετεροτητα, μια προκληση στο νοημα και στη βαθυτητα, μια προκληση στη φυση και στον πολιτισμο, ενα εξωτερικο υπερδιαστημα, χωρις προελευση, χωρις σημεια αναφορας.

Καμια γοητεια, καμια σαγηνη σ' ολα αυτα. Η σαγηνη ειναι αλλου, στην Ιταλια, σε ορισμενα τοπια που εχουν γινει πινακες, εκπολιτισμενα και εκλεπτυσμενα στον σχεδιασμο τους οσο οι πολεις και τα μουσεια που τα στεγαζουν. Οριοθετημενα, πατιτουρες, ακρως σαγηνευτικα μερη οπου το νοημα, σ' αυτα τα υψη της πολυτελειας, τελικα εγινε λατρεια. Εδω ειναι ακριβως το αντιστροφο: δεν υπαρχει σαγηνη, αλλα υπαρχει μια απολυτη γοητεια – η γοητεια ακριβως της εξαφανισης ολων των αισθητικων και κριτικων μορφων της ζωης στην ακτινοβολια μιας ανευ αντικειμενων ουδετεροτητας. Εγγενης και ηλιακη. Η γοητεια της ερημου: ακινησια χωρις ποθο. Για το Los Angeles: παραφρονη κυκλοφορια χωρις ποθο. Το τελος της αισθητικης.

Δεν ειναι μονο η αισθητικη του ντεκορ (της φυσης, η της αρχιτεκτονικης) που χανεται μεσα στον αραιο αερα, αλλα η αισθητικη των σωματων και της γλωσσας, του καθε τι που διαμορφωνει το νοητικο και κοινωνικο habitus του Ευρωπαιου – ιδιαιτερα του Λατινου Ευρωπαιου -, εκεινη τη συνεχομενη commedia dell’arte, το παθος και τη ρητορικη των κοινωνικων σχεσεων, την εκδραματιση της ομιλιας, το λεπτο παιχνιδι της γλωσσας, την αυρα του make-up και την [120] εξεζητημενη εκφραστικοτητα. Το ολο αισθητικο και ρητορικο συστημα της σαγηνης, της γευσης, της γοητειας, του θεατρου, αλλα και των αντιφασεων, της βιας που παντα την επαναϊδιοποιειται η ομιλια, το παιχνιδι, η αποσταση, το τεχνημα. Η οικουμενη μας ποτε δεν ειναι σαν την ερημο, ειναι παντα θεατρικη. Παντα αμφισημη. Παντα πολιτισμικη, και αρκουντως γελοια στην κληρονομικη της πολιτισμικοτητα.

Αυτο που εδω αιχμαλωτιζει, ειναι η απουσια ολων αυτων των πραγματων – και η απουσια της αρχιτεκτονικης των πολεων, που δεν ειναι παρα πανοραμικες ληψεις σηματων, και η ζαλιστικη απουσια συναισθηματος και χαρακτηρα στα προσωπα και στα σωματα. Ωραια, ρευστα, ευκαμπτα, η δροσερα, η αλλοκοτα παχυσαρκα, πιθανον λιγοτερο ως αποτελεσμα καταναγκαστικης βουλιμιας και περισσοτερο μιας γενικης ασυναρτησιας που καταληγει σε μια ατημελησια του σωματος και της γλωσσας, της τροφης, η της πολης: ενα χαλαρο δικτυο απο ατομικες, διαδοχικες λειτουργιες, ενας υπερτροφικος ιστος κυτταρων που πολλαπλασιαζονται προς ολες τις κατευθυνσεις.

Ετσι ο μονος ιστος της πολης ειναι αυτος των αυτοκινητοδρομων, ενας τροχαιος, η μαλλον ενας αδιαλειπτος δι-αστικος ιστος, το εκπληκτικο θεαμα αυτων των χιλιαδων αυτοκινητων που κινουνται με την ιδια ταχυτητα, και προς τις δυο κατευθυνσεις, οι προβολεις αναμμενοι στο φως της ημερας, στον Ventura Freeway,

ερχομενα απο το πουθενα, πηγαινοντας στο πουθενα: μια πελωρια συλλογικη πραξη που κυλα, κυλα ασταματητα, χωρις επιθετικοτητα, χωρις στοχους – κοινωνικοτητα μεταφορων, αναμφιβολα το μονο ειδος σε μια υπερπραγματικη, τεχνολογικη, ηπια-κινητη εποχη που εξαντλειται σε επιφανειες, δικτυα και ηπιες τεχνολογιες. Κανενα ασανσερ, η υπογειος στο Los Angeles. Καμια κατακορυφος η υπογειο, καμια ιδιωτικοτητα η συλλογικοτητα, καθολου δρομοι, η βιτρινες, κανενα κεντρο η μνημεια: ενας φανταστικος χωρος, μια φασματικη και ασυνεχης διαδοχη ολων των ποικιλων λειτουργιων, ολων των σημειων χωρις ιεραρχικη ταξη – μια υπερβολη αδιαφοριας, υπερβολη αδιαφοροποιητων επιφανειων – η δυναμη του καθαρου ανοικτου [121] χωρου, οπως το βρισκεις στις ερημους. Η δυναμη της μορφης της ερημου: ειναι η αποσβεση των ιχνων στην ερημο, της σημανσης των σημειων στις πολεις, καθε ψυχολογιας στα σωματα. Μια ζωικη και μεταφυσικη γοητεια – η αμεση γοητεια του χωρου, η εγγενης γοητεια της ξηρασιας και της στειροτητας.

Η μυθικη δυναμη της Καλιφορνιας σ' αυτην τη μιξη ακραιας αποσυνδεσης και ιλιγγιωδους κινητικοτητας που εχει αποτυπωθει στο πλαισιο, στο υπερπραγματικο σεναριο των ερημων, των αυτοκινητοδρομων, του ωκεανου και του ηλιου. Πουθενα αλλου δεν υπαρχει μια τοσο απιστευτη συμμιξη μιας ριζικης ελλειψης πολιτισμου και φυσικης ομορφιας, του θαυματος της φυσης και της απολυτης προσομοιωσης: just in this mixture of extreme irreferentiality and deconnection overall, but embedded in most primeval and great-featured natural scenery of deserts and ocean and sun - nowhere else is this antagonistic climax to be found.

Αλλου, οι τοποι φυσικης ομορφιας ειναι φορτισμενοι με νοημα, με νοσταλγια, και ο ιδιος ο πολιτισμος ειναι αφορητος στη σοβαροτητα του. Οι δυνατοι πολιτισμοι (Μεξικο, Ιαπωνια, Ισλαμ) αντανακλουν σ' εμας την εικονα του υποβαθμισμενου δικου μας, και την εικονα της βαθιας ενοχης μας. Το περισσευμα νοηματος σ' εναν δυνατο, τελετουργικο πολιτισμο μιας επικρατειας, μας κανει γκριγκο, ζομπι, τουριστες σε κατ' οικον περιορισμο στα σημεια φυσικης ομορφιας της πατριδας τους.

Τιποτ' απ' ολα αυτα στην Καλιφορνια, οπου υπαρχει ολοκληρωτικη σφριγηλοτητα, διοτι ο ιδιος ο πολιτισμος εκει [122] ειναι μια ερημος, και ο πολιτισμος πρεπει να ειναι ερημος ωστε καθε τι να μπορει να ειναι ισο και να αναλαμπει στην ιδια υπερφυσικη μορφη.

Αυτος ειναι ο λογος που ακομα και η πτηση απο το Λονδινο στο Los Angeles, περνωντας πανω απο τον πολο, στην στρατοσφαιρικη αφαιρετικοτητα και στην υπερπραγματικοτητα της, ειναι ηδη μερος της Καλιφορνιας και των ερημων. Το ξεριζωμα αρχιζει με την αποσυνδεση νυχτας και μερας. Οταν ο χωρισμος τους δεν ειναι πια θεμα του χρονου, αλλα του χωρου, του υψομετρου, και της ταχυτητας, και συμβαινει καθαρα, σαν κατακορυφα, οταν περνας διαμεσου της νυχτας σαν να ηταν ενα συννεφο, τοσο γρηγορα την βλεπεις, σαν να ηταν ενα αντικειμενο παραδιπλα που περιστρεφεται γυρω απο τη γη, η, αντιθετα, οταν περιοριζεται στο τιποτα, ο ηλιος παραμενοντας στο ιδιο σημειο του ουρανου για ολες τις δωδεκα ωρες της πτησης μας, τοτε ηδη αυτο φερνει το τελος του χωρο-χρονου, φερνει την ιδια εκεινη την μαγεμενη πραγματικοτητα που θα ειναι εκεινη της Δυσης.

Το θαυμα της ζεστης ειναι μεταφυσικο. Τα ιδια τα χρωματα – παστελ, μπλε, μωβ – ειναι τα προϊοντα μιας αργης, γεωλογικης, αχρονης αναφλεξης. Η μεταλλικη ποιοτητα της γης διαρρηγνυει την επιφανεια και βγαινει ως κρυσταλλινη χλωριδα. Ολα τα φυσικα στοιχεια εδω εχουν γνωρισει [123] το βαπτισμα τους του πυρος. Η ερημος δεν ειναι πλεον τοπιο, ειναι μια καθαρη μορφη παραγομενη απο την αφαιρεση ολων των αλλων.

Ο ορισμος της ειναι απολυτος, το συνορο της μυητικο, μια αναποφευκτη αναγκαιοτητα, οι κορυφογραμμες της αποκρημνες, τα περιγραμματα της σκληρα. Ειναι ενας τοπος σημειων μιας δεσποτικης αναγκαιοτητας, μιας αναποφευκτης αναγκαιοτητας – ομως κενης απο καθε νοημα, αυθαιρετης και απανθρωπης, και την διασχιζεις χωρις να τα αποκωδικοποιησεις. Αμετακλητη διαφανεια. Οι πολεις στην ερημο επισης τελειωνουν αποτομα· δεν εχουν περιβαλλον. Και εχουν πανω τους κατι απο τον αντικατοπτρισμο που μπορει καθε στιγμη να χαθει. Φτανει μονο να δεις το Las Vegas, το ιδεατο Las Vegas

να αναδυεται στην ολοτητα του απο την ερημο στο σουρουπο, βουτηγμενο σε φωσφοριζοντα φωτα, και να επιστρεφει στην ερημο οταν ανεβαινει ο ηλιος, αφου εξαντλησε ολη νυχτα την εντονη επιφανειακη του ενεργεια, ακομα πιο εντονη στο πρωτο φως της αυγης,