Μια παρασταση στο τελος της ιστοριας


Το Μαυρο Θεατρο της Πραγας



Μια παρασταση στο τελος της ιστοριας

Κυριακη 20.12.2009 στη Θεσσαλονικη. Δυο παραμυθια: "Η Αλικη στη χωρα των θαυματων" και "Τα ταξιδια του Γκιουλιβερ"

Δεν υπηρχε σχεδον καμια αφηγηση. Στην ουσια ηταν αλλεπαλληλα ευρηματα, επεισοδια, που θα μπορουσαν να ειναι λιγοτερα η περισσοτερα κατα βουληση.

Η απουσια της αφηγησης ειναι και απουσια του χρονου ως υποκειμενης διαστασης, ως συντεταγμενης, στην οποια τοποθετειται ενα συμβαν, συντασσεται με αλλα και γινεται αφηγηση και ιστορια. Το τελος της ιστοριας ειναι και το τελος της διαστασης, της συντεταγμενης του χρονου.

Το συμβαν ως επεισοδιο ειναι αχρονο. Ηδη και μονο το οτι θα μπορουσε και να λειπει χωρις καμια επιπτωση, μαρτυρει το οτι βρισκεται εκτος της συντεταγμενης του χρονου. Στην οπτικη του χαμενου χρονου, στην οπτικη δηλαδη της απουσιας παραδοσης και προοπτικης, το επεισοδιο παρουσιαζεται σαν πυροτεχνημα.

Στα πυροτεχνηματα του τελους της ιστοριας, της αποσυνδεσης δηλαδη απο τη συνεχεια της αφηγησης, ανηκει και μια ιδιαιτερη απογεγονοποιηση. Ιδιαιτερη, γιατι δεν ειναι π.χ. αυτη των παραμυθιων οπου ζωα μιλουν, ανθρωποι πετανε κλπ., και οπου ολα αυτα ειναι καθημερινα και αυτονοητα. Εδω η απογεγονοποιηση δεν ανηκει στην αφανη καθημερινοτητα. Γινεται θεμα, καθως χρησιμοποιειται ακριβως για να υπογραμμισει το επεισοδιο, το επεισοδιο-πυροτεχνημα. Η απογεγονοποιηση το επιτελει αυτο καθως μπαινει σφηνα στη γεγονοτητα η οποια χαρακτηριζει τη συνηθεια, την παραδοση και τον προορισμο και τις διαλυει.

Ετσι η απογεγονοποιηση, βγαζοντας εξω απο το συνηθισμενο, το ιθαγενες, η το τελικο δινει στο επεισοδιο τον χαρακτηρα του πυροτεχνηματος και την ιδιοτητα του εντυπωσιακου. Το κανει highlight.

Πυροτεχνηματα υπαρχουν παμπολλα: η λαμψη του πρωτου, του νικητη, του πρωταθλητη, του επιφανους, του διασημου, του επιτυχημενου· oι "οριακες εμπειριες"· oι τηλεοπτικες περιηγησεις στα βαθη της ζουγκλας και των ωκεανων· πολλες κινηματογραφικες ταινιες με συνθηκες εξω απο τα καθημερινα· τα "δελτια ειδησεων". Ομως και ο τροπος με τον οποιο πλεον μιλουμε π.χ. για τα "Χριστουγεννα" και ολες τις σχετικες γιορτες και επετειους· ο τροπος με τον οποιο προβαλλουν στα ματια των εργαζομενων το "ρεπο" και η "αδεια". Ομως και αλλα πραγματα που δινουν "νοημα" στη ζωη μας εχουν λιγοτερο η περισσοτερο χαρακτηρα πυροτεχνηματος: ενας ερωτας, η επιτυχια, ενα παιδι.

Ολα αυτα εχουν πλεον τον χαρακτηρα του highlight. Τουτο δεσποζει αποκομμενο, αυτοφωτο, αυταρκες. Ξεπροβαλλει μεσα απο τον γκριζο φοντο της αδιαφοριας. Εντυπωνεται. Εντυπωσιαζει. Η γλωσσικη του εκφανση ειναι η "ατακα".

Ο εντυπωσιασμος δεν ειναι φτηνη μεθοδος για την επιτυχια. Ειναι αυτο τουτο το υλικο απο το οποιο φτιαχνονται τα πυροτεχνηματα των επεισοδιων μας. Ανηκει στο επεισοδιο, στο highlight, στην ατακα, να εντυπωσιαζουν.

Το ζητημα εδω ειναι τα μεσοδιαστηματα αναμεσα στα επεισοδια, τα οποια γινονται αισθητα ως μηδενικα, σαν γκριζο φοντο της αδιαφοριας, σαν το σκοταδι αναμεσα στο προηγουμενο πυροτεχνημα και στο επομενο, σαν η ερημος αναμεσα στην προηγουμενη οαση και την επομενη. Οσο εντονοτερη η επικεντρωση στο πυροτεχνημα, στην οαση, τοσο πιο αγωνιωδης η φυγη εμπρος στα κενα, σκοτεινα, ερημα μεσοδιαστηματα.

Τα μεσοδιαστηματα ειναι αφιλοξενα. Αποδιωχνουν. Κανουν τη διελευση τους ολο και γρηγοροτερη. Η ταχυτητα της αυξανει ολοενα και περισσοτερο. Και η κινηση ειναι σπασμωδικη, γιατι το ενα επεισοδιο δεν παρεχει δρομο, κατευθυνση προς στο αλλο. Με το καθε επεισοδιο ολα αρχιζουν και ολα τελειωνουν.

Θα ηταν νοητη μια χρονικοτητα που ουτε να συνιστα συνεχεια ουτε να παραδερνει αναμεσα στη στιγμη του πυροτεχνηματος και στην δυσανεξια του ζοφου; Θα ηταν νοητη μια στιγμη που να μην τραβα σαν μαγνητης κι ενα μεσοδιαστημα να μην αποδιωχνει σαν χολερα; Μια κατοικηση στην παροδικοτητα της στιγμης; Μια παροδικοτητα κατοικησιμη και φιλοξενη;