10.03 Τα περιστερια ξερουν

Από την ταμπέλα με την ένδειξη Είσοδος. Εδώ, μια ομάδα περιστεριών μοιάζει να παρακολουθεί τις δραματικές εξελίξεις στην Ευελπίδων της τελευταίες ημέρες, όπως φαίνεται στα φωτογραφικά στιγμιότυπα των ημερών.

Σε αυτές τις φωτογραφίες της Τατιάνας Μπόλαρη από την Eurokinissi, δεν κυριαρχούν οι αστυνομικοί ή οι οργισμένοι φίλοι της Χρυσής Αυγής ή οι συλληφθέντες, αλλά οι βουβοί, διαφορετικοί μάρτυρες όσων συμβαίνουν εκεί: τα πανταχού παρόντα περιστέρια των Αθηνών.

Δημοσιογραφοι και φωτορεπορτερ εξω απο τα δικαστηρια. Οι ατελειωτες ωρες της αναμονης, η πληξη, η κουραση, η εξουθενωση. Καποιες φορες, ακριβως τοτε, εμπρος στα ματια, απροσμενα, ανοιγεται μια αλλη θεα. Η φωτορεπορτερ Κατερινα Μπολαρη στρεφει το βλεμμα της προς τον ουρανο και προσεχει τα περιστερια επανω απο την εισοδο των δικαστηριων. Η εικονα τους προφανως την σαγηνευει. Την συγκρατει στον φακο της, την παραδιδει στο πρακτορειο της, και απο εκει η φωτογραφια φτανει σε διαφορα μεσα ενημερωσης.

Τι σαγηνευει την Κατερινα Μπολαρη στην εικονα των περιστεριων που στεκουν ακινητα και σιωπηλα πανω απο την ταμπελα; Πιστευω οτι για μια στιγμη βλεπει τις "εξελιξεις" με τα ματια τους. Μα τι βλεπουν αυτα τα ματια;

Αυτα τα ματια βλεπουν. Γι' αυτα τα ματια, και μονο γι' αυτα, το "βλεπω" ειναι κυριολεκτικο. Φωλιαζει στη λεξη του. Εμεις συνηθως δεν μενουμε στο "βλεπω", διοτι βλεπουμε ακριβως οπως το υπαγορευει η γραμματικη - ως ενεργητικο ρημα: Βλεπουμε και παραυτα σχεδον ενεργουμε: αναγνωριζουμε, συσχετιζουμε ο,τι βλεπουμε με αναφορες στον τοπο και στον χρονο. Το ανθρωπινο βλεμμα θαβεται κατω απο τις αφηγησεις που το συνοδευουν. Το ανθρωπινο βλεμμα διασκορπιζεται σε αφηγησεις. Ειναι φλυαρο.

κι ητανε μεσημερι και η σιωπη μεγαλη του ζωου (Georg Trakl, Ανοιξη της ψυχης)

Το βλεμμα του ζωου σωπαινει. Ομως αυτη η σιωπη δεν ειναι καποια ενεργεια, διοτι η ενεργεια προϋποθετει ενα Εγω ως φορεα της. Πισω απο αυτο το βλεμμα δεν υπαρχει τιποτα – κανενα Εγω, καμια ψυχη. Το ανθρωπινο βλεμμα προσδενεται στις παραστασεις του βλεποντος, και γι' αυτο ειναι περιορισμενο, καθηλωμενο σ' αυτες τις παραστασεις, φυλακισμενο μεσα τους. Ο ανθρωπος βλεπει, και συναμα αλλοιθωριζει προς τα ποικιλλα νοηματα οσων βλεπει. Δεν βλεπει ολοκληρος.

Ο προσωκρατικος Ξενοφανης λεει για τον θεο:

ουλος ορα, ουλος δε νοει, ουλος δε τ' ακουει.

Ολος βλεπει και ολος εννοει και ολος ακουει. Καθως δεν φυλακιζεται μεσα σ' ενα Εγω, το βλεμμα του ειναι σαν των περιστεριων: ο κοσμος ολος. Αυτο ειναι που αποκλειει την φλυαρια του βλεμματος τους και κανει τη σιωπη τους μεγαλη. Ειναι η σιωπη του Κομφουκιου που, στην παροτρυνση των μαθητων του να μιλησει για να κρατησουν σημειωσεις, απαντησε:

Αληθεια, μιλαει ο ουρανος; Οι τεσσερεις εποχες παιρνουν τον δρομο τους, ολα τα πραγματα γινονται. Αληθεια, μιλαει ο ουρανος;

Αν μπορουσαμε να παρακολουθησουμε το βλεμμα μας σε αργη κινηση, θα αναγνωριζαμε οτι σε κατι εκατομμυριοστα του δευτερολεπτου ετσι βλεπουμε, και οτι μονο κατοπιν ειναι που εισβαλλουν οι παραστασεις. Ετσι καπου υποψιαζομαστε, λιγοτερο η περισσοτερο ευδιακριτα, οτι οι εξελιξεις στα δικαστηρια της Ευελπιδων, και τουτο φυσικα διολου δεν αφορα μονο τουτο το γεγονος, οτι οι εξελιξεις στα δικαστηρια της Ευελπιδων δεν καλυπτονται, δεν ικανοποιουνται ολοτελα απο τις αποψεις μας, τις ερμηνειες μας, τις πραξεις, τις αναταραξεις και τις συγκρουσεις μας. Καπου μενει αδιορατο ενα ιχνος σιγης, καπου απλωνεται ενα βλεμμα σιγαλινο, αταραχο, ενα ολοτελα βλεμμα. Για τουτο μιλα μια βουδιστικη παροιμια:

Ο ουρανος ξερει, και η γη ξερει επισης, εγω ξερω, και οι αλλοι ξερουν.

Τα περιστερια ξερουν. Ειναι η αχνη, περιφρονημενη, σμπαραλιασμενη φωνη της συνειδησης μας, που μας κανει να τα προσεξουμε.

Παντου μαζι μας, παντου μαζι μας (Σεφερης, Ο βασιλιας της Ασινης)

Σε τουτο το αρχαϊκο βλεμμα το πραγματα δεν εχουν νοημα. Ομως τωρα τουτο δεν ειναι στερητικο. Αντιθετα, το νοημα που επιφορτιζει το βλεμμα με παραστασεις ειναι αυτο που στερει στα πραγματα τον εγγενη πλουτο τους, τον κοσμο τους.

Σαγηνευτικο ειναι ακριβως αυτο που δεν εχει νοημα (βλ. Jean Baudrllard, Περι σαγηνης, κεφ. Θανατος στη Σαμαρκανδη). Σαγηνευτικα ειναι τα περιστερια που κοιτανε, εκει στην ταμπελα που δειχνει την εισοδο του δικαστηριου. Ξερουν. Οταν τα προσεχουμε, ξερουμε κι εμεις. Κι εκει ειναι, απο εκει ειναι, που ειμαστε ο ενας για τον αλλο φιλοξενοι, μια φιλικη κοινωνια, ενας φιλικος κοσμος.

ξέρω, / ξέρω και ξέρεις, ξέραμε, / δεν ξέραμε, / άλλωστε εδώ είμασταν κι όχι εκεί, / και κάποτε, όταν / μόνο το τίποτα έστεκε ανάμεσα μας, βρίσκαμε / ο ένας τον άλλο ολότελα. (Paul Celan, Τοσα αστρα)

Τα περιστερια στα δικαστηρια φερνουν τη μεγαλη ανατροπη. Οχι οι δικαστικες και οι κοινωνικες διαμαχες. Ανατροπη που τρεπει οχι προς κατι νεο, αλλα προς το λανθανον αρχαϊκο, ανατροπη λοιπον που επιτελειται με ενα "βημα πισω" (MartinHeidegger). Ανατροπη σιγαλινη και πελωρια.

Σκεψεις που ερχονται πανω σε ποδια περιστεριων, κατευθυνουν τον κοσμο. (Friedrich Nietzsche, Ταδε εφη Ζαρατουστρα, κεφ. Η σιγαλινοτερη ωρα.)

26.04 Φωτιση

Ο προηγουμενος προεδρος των Ηνωμενων Πολιτειων George Bush ξεκινησε να ζωγραφιζει. Δηλωσε σε μια συνεντευξη: Η ζωγραφικη "has been eye-opening for me. [...] I look at colors differently and I see shadow."

Υπεροχο! Καποιος ανακαλυπτει πως απο τοτε που δεν ειναι πλεον master of the universe προσεχει τα χρωματα και αντιλαμβανεται τις σκιες!

25.07 ''Να την θυμαστε...''

Ειναι η καθιερωμενη ευχη στις κηδειες και στα μνημοσυνα. Ομως η πεθαμενη δεν το θελει αυτο. Η θυμηση της δεν την αφηνει να ησυχασει. Την βασανιζει γιατι την κρατα αναμεσα στους ζωντανους, χωρις να ανηκει σ' αυτους. Μονο οταν ξεχαστει μπορει να πεθανει ολοτελα, να χαθει μεσα στον θανατο της, να λυτρωθει. Για το δικο της χατηρι λοιπον, συγγενεις και φιλοι εσεις, "Να την ξεχασετε".

23.11 Το ''τερας του Βιετναμ''

Βιντεο

Στο ιντερνετ κυκλοφορουν διαφορες γνωμες. Ειναι η οχι φαλαινα, ειναι η οχι απο το Βιετναμ ...

Ας αφησουμε να μας μιλησει η εικονα. Το τερας ... σαν να ερχεται απο εναν αλλο κοσμο, αλλοκοτο, οπου βασιλευουν αλλες διαστασεις, αλλα περιβαλλοντα, σ' εμας τοσο απροσιτα. Φερνει την ειδηση ενος κοσμου απροσιτου και αναφομοιωτου απο τον δικο μας.

Μια ιστορια του Zhuangzi λεει:

Στον αδεντρο Βορρα ειναι μια τρισβαθη θαλασσα: η θαλασσα τ' ουρανου. Εκει ζει ενα ψαρι, και ειναι μεχρι χιλια μιλια πλατυ και κανενας δεν ξερει ποσο μακρυ ειναι. (..) Εκει ειναι κι ενα πουλι. (..) Η ραχη του μοιαζει με το Μεγαλο Βουνο· τα φτερα του μοιαζουν με συννεφα που κρεμονται απ' τον ουρανο. Στον ανεμοστροβιλο ανεβαινει στριφογυριζοντας κατα πανω, πολλες χιλιαδες μιλια, μεχρι εκει που τελειωνουν τα συννεφα κι ο αερας κι απο πανω του εχει πια μονο τον κυανομαυρο ουρανο. Τοτε ξεκινα για τον Νοτο και πετα προς τον νοτιο Ωκεανο.

Εδω ομως, σ' αυτον τον κοσμο εδω, ενα τετοιο πλασμα, ενα τετοιο ον, μονο νεκρο μπορει να προβαλλει.

Ετσι το ονειρο. Αν ειναι να εισελθει στον κοσμο μας, θα εισελθει με το πτωμα του: με την ερμηνεια του. Ετσι με την ιδια την Ψυχολογια. Ο ανθρωπος της Ψυχολογιας ειναι ενα σκηνωμα, απολιθωμα ενος Αλλου, τοσο μακρινου και τοσο κοντινου μας. Ετσι ο ιδιος ο κοσμος στην επιστημονικη του εξηγηση και στην τεχνολογικη του καθυποταξη.

Under the brown fog of a winter dawn,

A crowd flowed over London Bridge, so many,

I had not thought death had undone so many.

T. S. Eliot, The Waste Land

Εκεινος, ο αλλος κοσμος, μπορει, οχι να εννοηθει, να σημανθει ισως μονο στην ποιηση, στη μεγαλη ποιηση:

Τα άστρα, το έν μετά το άλλο, πίπτοντα, φευγαλέα, σβήνονται εις τον άνω βυθόν των ακαταλήπτων πραγμάτων.

Αλεξανδρος Παπαδιαμαντης, Το καμινι

και κάποτε, όταν

μόνο το τίποτα έστεκε ανάμεσα μας, βρίσκαμε

ο ένας τον άλλο ολότελα.

Paul Celan, Τοσα αστρα (Soviel Gestirne)

Μοναχα σαν απο επιτυμβιες φλογες υψωνεται κατοπι

Ενας χρυσος καπνος, ο μυθος, προς τ' αντιπερα

Κι αχνοφεγγει τωρα στους διστακτικους εμας γυρω στην κεφαλη μας

Και κανενας δεν ξερει τι του συμβαινει. Αισθανεται

Τους ισκιους ετουτων που ετσι υπηρξαν

Τους παλαιους, ετσι τη γη να επισκεπτονται παλι.

Friedrich Hölderlin, Germanien

Και αυτο:

Σαμουελ Κοραντο Μπεκ

Δε θα με πιστεψουν, κι οι ψαραδες σιγουρα οχι. Καποτε μια πανεμορφη ιριδοπεστροφα, τριαμισι ολοκληρα κιλα ψαρι, την εριξα παλι στη λιμνη.

Μιαν αλλη φορα εναν ξιφια πρωτης, τουλαχιστον δεκαξι κιλα, και πριν εννια χρονια ακριβως, φθινοπωρο, στις εντεκα του Νοεμβρη, νωρις το πρωι, η λιμνη ακομα μεσα στη χαμηλη γκριζα ομιχλη κι ο κολπος κι η οχθη σαν ανυψωμενα, σα μετεωρα, κι εγω ειδα κι επαθα ν’ ανεβασω στη βαρκα εναν γουλιανο. Εναν τεραστιο γουλιανο και ηδη απο χρονια στη λιμνη σπανιοτατο ειδος. Ενα σιγουρα πανω απο 25 κιλα βαρυ ζωο. Αλλα κι αυτο το ψαρι το ξαναδωσα στη λιμνη.

Παρολαυτα ειμαι ψαρας, αυτη ειναι η δουλεια μου. Πιανω πολλα. Πιανω αρκετα. Τοσα οσα η λιμνη με κανονικο ψαρεμα μπορει να δωσει. Ξερω που εχει ψαρι, ποτε και ποσο βαθια, και τι τσιμπαει και τι αφηνει, τι ποσοτητα δινει. Ομως καθε φορα ενοιωθα πως θα μου φερει δυστυχια να κρατησω το ψαρι. Οπως ο ψαρας στο παραμυθι. Δεν εχω μιλησει γι’ αυτο ποτε μεχρι σημερα. Ομως θα 'ταν βαρυ αμαρτημα να κλεισεις αυτα τα τρια εξαισια ψαρια στο ψαροκαλαθο. Ειμαι σιγουρος πως καμια φορα κι αλλοι ψαραδες αφηνουν εναν ξιφια η καποιο αλλο ωραιο ψαρι να φυγει παλι. Δεν πρεπει να παιρνεις απ’ τα ψαρια τους βασιλιαδες και τις βασιλισσες, τους πριγκηπες και τις πριγκιπισσες, αλλιως ο βυθος δε θα δωσει πια τιποτα. Κανεις πρεπει να 'χει ενα μετρο και μια αισθηση για τις δινες και για τα ρεματα κατω απ’ την καρινα. Πολλα συμβαινουν εκει. Ιδεα δεν εχουμε. Κανεις πρεπει να ξερει πως η ζωη εδω ειναι πολυ συντομη για να θελουμε να την γαρνιρουμε με πρωτες ψαριες και να την χαλαμε με κοκορεματα.

Gerold Späth, Commedia