Η Εταιρεία ιδρύθηκε αρχές του 2004. Αποτελεί μετεξέλιξη μιας ομάδας μελέτης που υφίσταται τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Είναι συνδεδεμένη με την "International Federation of Daseinsanalysis".
Η κατεύθυνση της Εταιρείας προέρχεται από την ψυχανάλυση. Διατηρεί το πλαίσιο και τους βασικούς όρους της φροϋδικής πρακτικής, όμως δεν εκπροσωπεί το θεωρητικό της υπόβαθρο και την αντίστοιχη θεραπευτική τεχνική.
Ο ορίζοντας των αναφορών της διαμορφώνεται στην διαρκή συνομιλία με νοητές και ποιητές των αρχαίων και των νεωτέρων χρόνων: Martin Heidegger, Ludwig Wittgenstein, Προσωκρατικοί, αρχαίοι Λυρικοί και Τραγωδοί, Friedrich Hoelderlin, Paul Celan, Θρασύβουλος Γεωργιάδης, σύγχρονοι δάσκαλοι του Ζεν κ.α.
Η αντίστοιχη θεραπευτική στάση ακολουθεί τον δρόμο των μεγάλων παραδόσεων της Δύσης και της Ανατολής που βλέπουν την σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του και τον κόσμο στο παιχνίδι αλήθειας και πλάνης. Έχει χαρακτήρα "παιδείας", όπως την εννοούσε ο Πλάτωνας: "Περιαγωγή όλης της ψυχής". Χαρακτηρίζεται από τα εξής:
- Αντί για την αναφορά στο "φυσιολογικό" και την επιδίωξη καλύτερης "ισορροπίας" καλεί τον πρόθυμα διακείμενο στην ελευθερία: Ανοίγουν τα μάτια του, η γλώσσα και τα χέρια του λύνονται, η ζωή του πλουτίζει.
- Αντί για το καθιερωμένο οπλοστάσιο του θεραπευτή (μοντέλα, μέθοδοι, τεχνικές) απλώνεται σε μια ευρύτητα βλέμματος, καρδιάς και νου, που τού δόθηκε σαν χάρισμα και διαμορφώθηκε κατά την μαθητεία του.
- Αντί για τον μονόλογο του "ειδικού" και "υγιούς" με τον "ασθενή" και "ανίδεο" αποτολμά την συνομιλία, στην οποία και μόνο γίνονται οι συμμετέχοντες αυτό που είναι: Ο ένας θεραπευτής, δείχνοντας τον δρόμο, ο άλλος πελάτης, προσ-πελάζοντας τον εαυτό του.
- Αντί για τις εκ των υστέρων κατασκευές μιας "ερμηνείας" κορυφώνεται στην πράξη της ονομασίας: Καταμεσής στο βουβό, στο συγκεχυμένο, στο ταραγμένο αναλάμπει το όνομα, το πράγμα ξεκαθαρίζει και παίρνει μορφή, ησυχάζει σε μια πρωτόγνωρη καθαρότητα.
- Αντί για την παράσταση του υποκειμένου που παραπατάει διχασμένο ανάμεσα στο "μέσα" και στο "έξω", είναι λογοδοσμένη στον άνθρωπο που κατοικεί τον κόσμο, μένει στα πράγματα, δοκιμάζεται στην πραγματικότητα.
"Αλήθεια" και "πλάνη" εννοούνται σε αυστηρή αναφορά προς την πραγματικότητα και τους νόμους που την διέπουν. Ένα άλλο όνομα για την αλήθεια είναι η καθαρότητα του βλέμματος και του λόγου. Ένα άλλο όνομα για την πλάνη είναι η σύγχυση.
Παράδειγμα
Ο άνθρωπος που έχει μείνει προσκολλημένος σε τρόπους που οικειοποιήθηκε σαν παιδί, αγνοεί το όχι-πια του παρελθόντος του. Το ζει σαν να ήταν παρόν.
Αυτός που έρχεται δεν θεωρείται σαν τίποτα λιγότερο (π.χ. νευρωτικός, άντρας/γυναίκα, καλός/κακός κλπ.) από άνθρωπος, δηλαδή μια κάθε φορά ιδιαίτερη συγκέντρωση του παντός, [Κυριακη στο κρεβατι...], στο οποίο και καλείται αυτός, ο καταρχήν πλανημένος μέσα σε εγκλωβισμούς και σε σύγχυση, να ανοίξει (αλήθεια).
Παράδειγμα
[Πρόκειται να λείψει λόγω μιας επέμβασης]
- Δηλαδή θα ξαναρθείτε στις... Ή μήπως όχι ακόμα;
- Ε, αλίμονο και να μην έρθω μέχρι τότε ... Εκτός κι αν έχω πεθάνει.
- Και νομίζετε πως αυτό είναι δικαιολογία για να μην έρθετε;
- Τι λέτε τώρα; Κι οι πεθαμένοι έρχονται σ' εσάς;
- Και βέβαια!
Παράδειγμα
- Έτσι κι αλλιώς όλα είναι μάταια...
- Φαντάζομαι πως αυτό είναι ένα οικείο φως που βλέπετε τα πράγματα του κόσμου σας.
- Ναι. Και δεν ξέρω από πού να το πιάσω.
- Και δεν μπορείτε να το πιάσετε από πουθενά. Είναι σαν κάποιος που φοράει μαύρα γυαλιά, να ψάχνει να βρει κάτι άσπρο τριγύρω.
Παράδειγμα
- Γιατί δε με βοηθάτε; Θέλετε να πεθάνω απ' τον φόβο μου;
- Ναι.
[Μετά από μικρή σιωπή:]
- Είναι σα ν' ανοίξατε μια πόρτα και να μπήκε μέσα αέρας.
Παράδειγμα
- Θα χάσω τη ζωή μου χωρίς νά 'χω ζήσει και χωρίς νά 'χω πεθάνει.
Το λεγόμενο "φυσιολογικό" ορίζεται μέσα από ένα είδος "ισορροπίας". Όμως για "ισορροπία" μιλάμε εκεί που υπάρχουν δύο αντιτιθέμενα, εκεί δηλαδή που συμβαίνει μια σύγκρουση. Το "παθολογικό", η διαταραγμένη ισορροπία και η σύγκρουση παν χέρι-χέρι. Στην ισορροπία του "φυσιολογικού" η σύγκρουση δεν καταργείται. Μένει απλά περίπου ισόπαλη, τα αντιτιθέμενα είναι ισοδύναμα.
Η σύγκρουση λύνεται αληθινά μόνο όταν τα αντιτιθέμενα χάσουν το έδαφός τους, όταν δηλαδή το πεδίο της μάχης τους φύγει κάτω από τα πόδια τους.
Παράδειγμα
Μια γυναίκα που στην δουλειά της είναι υπερφορτωμένη. Τής μιλούν δύο φωνές. Η μία διαμαρτύρεται, λέει "Δεν μπορώ!". Η άλλη λέει "Δεν έχει 'δεν μπορώ'!": Σύγκρουση!
Το κοινό έδαφος είναι η ηθική αξιολόγηση, το τι θα πουν οι άλλοι, όπου οι δυο φωνές είναι αντίστοιχα η κακή, καθότι απορριπτέα από τον κόσμο, και η καλή, που προσβλέπει στο "Μπράβο!".
Η λύση: "καλό" και "κακό" παύουν να είναι θέμα. Μένει η παραμονή στα πράγματα, στην εκτίμηση της κατάστασης και μόνο, όπου το "δεν μπορώ" ή το "μπορώ" είναι αυτό που συμβαίνει και τίποτ' άλλο.
Η εδώ εννοούμενη ελευθερία είναι ένα τέτοιο ξεκαθάρισμα, απελευθέρωση από δεσμεύσεις αλλότριες και άνοιγμα στα ίδια τα πράγματα, ώστε π.χ. ο φόρτος εργασίας να μένει φόρτος εργασίας.
Το "οπλοστάσιο" υπαγορεύει στον θεραπευτή "τι να σκεφτεί και τι να κάνει". Τον περιορίζει σε μια λιγότερο ή περισσότερο χειριστική στάση επίλυσης προβλημάτων.
Η απαιτούμενη ευρύτητα τον ελευθερώνει προς μια αληθινά "ελεύθερα μετέωρη προσοχή" που τού επιτρέπει ν' ακούει και να μιλά όχι με τ' αυτιά και το στόμα και το κεφάλι του αλλά όλος: Συν-κινείται, ακούει όλος και μιλά όλος.
Παράδειγμα
Στην διάρκεια της θεραπείας μια γυναίκα μιλά για κάτι που αναγνώρισε στον εαυτό της. Μιλά καθαρά, με τον ήσυχο και δυνατό παλμό που χαρακτηρίζει την φωνή της αφύπνισης σε μια ενόραση. Διαπιστώνω πως αυτή η καθαρότητα της φωνής, ο παλμός της, διατρέχουν και το δικό μου σώμα. "Ναι, έτσι είναι", θα μπορούσα να πω. Δεν υπάρχει καμιά δυσκολία, κανένα σταμάτημα ανάμεσα στην φωνή της και στο αυτί μου. Ακόμα κι αν αυτά που μού λέει δεν τα ήξερα προηγουμένως, είναι σαν να ήμουν γι αυτά εύκαιρος, σαν τα περίμενα. Όλα είναι ανάλαφρα, η φωνή της και το άκουσμά μου, που θα πει τελικά: τα σώματα μας, συνέχονται αβίαστα. Είναι μια αίσθηση που δεν μού μαρτυρείται απλώς από το περιεχόμενο των λεγομένων της αλλά και από την εμπειρία του σώματος μου.
Η πελάτισσά μου προσθέτει, τώρα με έναν τόνο απογοήτευσης και απελπισίας στη φωνή της:
- Αλλά βρίσκομαι έτη φωτός μακριά από τον εαυτό μου...
Εδώ την χάνω από τ' αυτιά μου. Η φωνή της είναι σαν να μην φτάνει μέχρι εμένα. Ακούω μόνο λόγια. Το σώμα μου μένει αμέτοχο. Τι συμβαίνει εδώ; Όπου η συνέχεια λόγου και σώματος χάνεται; Αυτά που λέει, δεν τα εννοεί. Της αντιτείνω λοιπόν:
- Τα λέτε αυτά, όμως κάπου δεν τα αισθάνομαι.
Μου απαντά, με φωνή σίγουρη και ζωντανή:
- Δεν σας πείθουν;
Τώρα μοιάζει να ξαναβρίσκουμε ο ένας τον άλλον. Της απαντώ:
- Όχι.
Αυτή:
- Και βέβαια. Όχι έτη φωτός, δίπλα μου είναι, όμως φοβάμαι να το παραδεχτώ.
Οι παραπάνω χωρισμοί συνεπάγονται ερμηνείες του τύπου "αυτό σημαίνει αυτό". Τέτοιες φράσεις, με τον αποφαντικό χαρακτήρα τους, δεν αφήνουν χώρο για διάλογο. Το μόνο που περιμένουν από τον άλλο είναι να τις αποδεχθεί - ή να μην τις αποδεχθεί.
Κατά πόσον η συνομιλία είναι τόλμη; Μια κινεζική παροιμία λέει: "Όταν ο σοφός δείχνει το φεγγάρι, ο μωρός κοιτάει το δάχτυλο." Στην ψυχολογία ασχολούμαστε κατά κόρον με τα δάχτυλά μας - τα "εγώ" των υποκειμένων μας. Ο συνάνθρωπος γίνεται θέμα. Τούτο θα πει: Ο αγγελιοφόρος εκλαμβάνεται ως το άγγελμα.
Παράδειγμα
- Είστε ο βασικός κανόνας!
μου είπε πρόσφατα σε μια ώρα ανάλυσης ένας ψυχίατρος.
Παράδειγμα
Εγώ:
- Αν σας πω ότι στον τοίχο κρέμεται ένας πίνακας [στην πραγματικότητα είναι ένα απλό ρολόι], θα τείνατε όντως να δείτε εκεί έναν πίνακα;
Αυτός, σχεδόν σε διέγερση:
- Ναι, θα προσπαθούσα να δω το ρολόι κάπου σαν έργο τέχνης, ή θά 'λεγα πως εκεί αντί για ρολόι θά 'πρεπε να είναι ένας πίνακας, ναι, βασικά θά 'βλεπα το ρολόι σχεδόν σαν πίνακα!
Η τόλμη συνίσταται στο να λυθούμε από την μυωπική προσκόλληση στα δάχτυλά μας και να μιλήσουμε για το φεγγάρι (γι' αυτό που εκείνη την ώρα μας αφορά).
Όταν μιλάμε για το φεγγάρι μ' αυτόν τον τρόπο, ξεκινάμε την συνομιλία μας από μηδενική βάση, που περιλαμβάνει κι εμάς τους ίδιους: Δεν είμαστε θέμα, ούτε το φεγγάρι έχει πριν και μετά, είμαστε πέρα για πέρα η αυτή η στιγμή αυτού του φεγγαριού. (Έτσι είναι και με τον πελάτη μας, στην κάθε καινούργια συνάντηση.)
Η θεραπεία συνίσταται στην καθοδήγηση του πελάτη μας να δει κι αυτός το φεγγάρι από μηδενική βάση. Τότε είναι που το βλέπουμε αληθινά μαζί, όταν είμαστε πέρα για πέρα αυτή η στιγμή.
Έκλειψη: Πάντα παρών ο μηχανισμός: Την έκλειψη, δεν την είδα!
Παράδειγμα
Να μπορώ την πόρτα εκεί να την λέω πόρτα!
μου είπε κάποιος. Η θεραπευτική συνομιλία γίνεται αληθινή κάθε φορά που απολήγει σε μια πράξη ονομασίας και τα λόγια "γράφουν".
Παράδειγμα
Ο Gilbert Rose, ψυχαναλυτής από την Νέα Υόρκη, σ' ένα άρθρο του με τον τίτλο "Fusion States" ["Καταστάσεις Σύντηξης"], αναφέρει μια συνάντηση που τού περιέγραψε ένας ομοφυλόφιλος:
Ανάμεσα σ' αυτόν και σ' έναν ξένο ξεπήδησε ένα άμεσο και απόκοσμο αίσθημα. [...] Ένοιωθε ότι κανένα άλλο άτομο δεν θα ήταν δυνατό να περπατήσει ανάμεσά τους, αν και οι δυο τους καθόταν στις αντίθετες άκρες του χώρου. Ήταν για τρεις μέρες σε διεγερτική κατάσταση - βηματίζοντας, σφίγγοντας και στρίβοντας τα χέρια του, κάνοντας συνεχή ντους. [...] Όμως μετά απ' αυτήν την [...] καταιγίδα [...] ήταν σε θέση ν' αντιλαμβάνεται και ν' αντιδρά στους ανθρώπους πιο θερμά κι αυθόρμητα απ' όσο θεωρούσε πως έκανε ποτέ μέχρι τώρα.
Ήδη ο τίτλος του άρθρου αναφέρεται σε μια ερμηνεία, μια εξήγηση του φαινομένου, το οποίο ο συγγραφέας παρασταίνει ως "σύντηξη".
Την συνάντηση που περιγράφεται παραπάνω δεν έχουμε να την καταλάβουμε αλλά να την προσέξουμε:
Αυτός ο άνθρωπος βλέπει, κυριολεκτικά βλέπει έναν δεσμό να τον δένει με τον άλλο, έναν δεσμό που δεν μπορεί να διαρραγεί από κανέναν: Τίποτα δεν μπορεί να μπει ανάμεσά τους. Δεν υπάρχει χωρισμός, υπάρχει μόνο το "μαζί": το φίλιο που αποκλείει κάθε χωρισμό, κάθε ξένωση.
Ο άνθρωπος γνωρίζει την φιλία του όμοιου φύλου, όχι με την γνώση, όχι με την βουβή εμπειρία και την συνήθεια, αλλά την βλέπει σε μια έκλαμψη που τον βρίσκει σαν κεραυνός. Τού αποκαλύπτεται το όνομα "ομοφυλόφιλος" με όλη του την ενάργεια.
Η εμπειρία αυτού του ανθρώπου είναι μια πράξη ονομασίας: "ομο-φυλό-φιλος". Βαπτίζεται στην λέξη και αναδύεται απ' αυτήν έχοντας το όνομά του έτσι όπως δεν το είχε μέχρι τώρα ποτέ. Κάπου αυτά θα τού έλεγα σε μια θεραπευτική ώρα.
Ο διχασμός σε ψυχή και σώμα, πνεύμα και ύλη, που φέρνει μαζί και τον διχασμό "μέσα" κι "έξω", όχι μόνο αφήνει τον κόσμο λειψό και διασπασμένο, αλλά γεννά και τα ατέλειωτα προβλήματα για το πώς τα διχασμένα μέρη, το υποκείμενο κι ο εξωτερικός κόσμος, τα υποκείμενα μεταξύ τους, μπορούν να συνδέονται το ένα με τ' άλλο. Κι εδώ κανείς επινοεί μαγικές λέξεις, π,χ. "libido", "empathy", "επενδυση", που δεν ονομάζουν τίποτα το πραγματικό.
Όλα αυτά λύνονται με μιας όταν ο άνθρωπος ιδωθεί σαν ευρισκόμενος εξαρχής και ολότελα μέσα στον κόσμο και στα πράγματα - όταν τα πάντα που τον αφορούν εννοηθούν σαν πράξη, σαν δοκιμασία της πράξης.
Παράδειγμα
[Παιδεύεται με σκέψεις και σενάρια, πώς θα είναι αν αφήσει την Χ (η γυναίκα του), πώς θα είναι αν αφήσει την Ψ (με την οποία είναι ερωτευμένος), παίδεμα, αδιέξοδο.]
- Η έγνοια σας είναι να κάνετε μια προσομοίωση ... τρόπον τινά να ζήσετε από τα πριν, μέσα σας, δοκιμαστικά, το πώς θα είναι ...
- Θέλω να το ελέγξω, να κρατήσω την ισορροπία ... ο πόνος πολύς ... Ποιο είναι το πρώτο βήμα;
- Δεν προέχει να κάνετε κάποιο βήμα αλλά να δείτε ότι αυτός ο τρόπος, η προσομοίωση, τα σενάρια, δεν είναι δρόμος.
Παράδειγμα
- Τι ωραία, το πρόβλημά μου να ήταν λυμένο, να μην ντρεπόμουν, να μην δυσκολευόμουν με τις γυναίκες...
- Μιλάτε για κάτι που δεν ξέρετε. Δεν ξέρετε πώς θα είστε χωρίς την ντροπή, χωρίς τις δυσκολίες με τις γυναίκες.