Λιμπρετο της Juliane VOTTELER (κατα το «Οιδιπους επι Κολωνω» του Σοφοκλη) σε συνεργασια με τη συνθετη.

Το γερμανικο πρωτοτυπο

Μεταφραση [με τα αντιστοιχα αποσπασματα απο την τραγωδια του Σοφοκλη]

video 1 / video 2 / video 3

"Εγω ειμαι, ο ανθρωπος" (συνεντευξη)

Έναν αινιγματικό τιτλο εχει η πρώτη όπερα της κορεάτισσας Younghi Pagh-Paan που διδάσκει στη Βρέμη - «Ίσκιος του φεγγαριού». Σε σκηνοθεσία της Ingrid von Wantoch Rekowski ανεβαίνει σε παγκόσμια πρώτη στις 21 Ιουλίου στο World New Music Festival στην Στουτγάρδη. Το λιμπρέττο της αρχιδραματουργού της Στουτγάρδης Juliane Votteler βασίζεται κυρίως στο «Οιδίπους επί Κολωνώ» του Σοφοκλή. Όμως κατά τη συνεργασία μεταξύ συνθέτιδας και σεναριογράφου ανέκυψε η ανάγκη ενός ανοίγματος για απωασιατικές πνευματικές στάσεις, και γι' αυτό συμπεριλήφθηκαν κείμενα του κορεάτη φιλοσόφου Byung-Chul Han, καθώς και ζεν-βουδιστικά χαϊκού: Άπω Ανατολή και Δύση ενώνονται. Τούτο εκφράζεται μουσικά ήδη στο σεξτέτο «Απ' όνειρα πληγιασμένο», σύμφωνα με λόγια του Han, που εμφανίστηκε το προηγούμενο έτος σε παγκόσμια πρώτη, και η πεμπτουσία του οποίου διείσδυσε στην παραγγελία του Κρατικού Θεάτρου της Στουτγάρδης: Ευρωπαϊκά όργανα και απωασιατικός χειρισμός του ήχου δημιουργούν μια νέα ακουστική εμπειρία. Όμως περί τίνος πρόκειται στο θέατρο μουσικής δωματίου, το οποίο χαρακτηρίζει τους πρωταγωνιστές Οιδίποδα, Αντιγόνη, Πολυνείκη, Θησέα και Κρέοντα με εκάστοτε αντίστοιχα ιντερμετζα;

Marco Frei: Στο «Πληγιασμένη απ' όνειρα» λέει: «Πληγιασμένη από πορείες, πληγιασμένη από κλάματα, πληγιασμένη απ' όνειρα, καταπληγιασμένη είν' η ψυχή σου. Ανάσανε μες από τις πληγές σου! Άσε τις πληγές σου ν' ανθίσουν!» Κι εσείς είστε μια πληγιασμένη απ' τις πορείες, πάντως τουλάχιστον μια οδοιπόρος κόσμων. Βρήκατε μια πατρίδα;

Younghi Pagh-Paan: Στον πόλεμο της Κορέας έπρεπε να φύγουμε με τα πόδια, ένας από τους αδελφούς μου στη Βόρεια Κορέα έγινε τροφή στα κανόνια. Κάθε ανθρώπινη ψυχή στη ζωή της υφίσταται τόσο πολλά πλήγματα. Ζούμε προπάντων ώστε αυτές τις πληγές, σαν αυλακωμένη γη, να τις κάνουμε πάλι εύφορες με νέα σπορά. Ανήκουν σ' εμάς τους ίδιους και σ' αλλον κανένα. Βασικά κανείς ποτέ δεν μπορεί να βρει μια πατρίδα - όχι μόνον εγώ που ως Κορεάτισσα ζει στην ξενιτειά. Η νοσταλγία για πατρίδα και σπιτικό οδηγεί στον θάνατο: Αυτός είναι το αληθινό σπιτικό. Περί αυτού πρόκειται και στον «Οιδίποδα επί Κολωνώ».

Frei: Στο δράμα του Σοφοκλή ο Οιδίποδας, μετά τις περιπλανήσεις του, βρίσκει στο άλσος των θεοτήτων της εκδίκησης εσωτερική γαλήνη και ανακαλείται στους θεούς. Πώς φτάσατε σ' αυτό το υλικό;

Pagh-Paan: Τέλη της δεκαετίας του '90 ο θεατρικός διευθυντής Klaus Zehelein είχε την ιδέα να πάρει μονολόγους από τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ» ως αφετηρία για ένα μουσικό θέατρο και με αναζήτησε ως μη ευρωπαία συνθέτη.

Frei: Γιατί δεχθήκατε τότε;

Pagh-Paan: Ο Οιδίποδας έφτασε από την ξενιτειά εκεί όπου ήθελε να πεθάνει. Εγώ επίσης είμαι στην ξενιτειά. Συγχρόνως ο Σοφοκλής έγραψε το έργο όταν ως ενενηντάχρονος καταγγέλθηκε στο δικαστήριο από τον ίδιο τον γιο του ως έχων το ακαταλόγιστο. Ως απόδειξη περί του αντιθέτου ο Σοφοκλής απήγγειλε τον όψιμο Οιδίποδά του και σώθηκε με την τέχνη του. Ακόμη με γοήτευσε το ότι τόσο ο Οιδίποδας όσο κι ο Σοφοκλής τελικά αρνούνται τους οικογενειακούς δεσμούς - μάλιστα και τους δικούς τους γιους.

Frei: Γιατί τα συμπληρωματικά κείμενα του Han;

Pagh-Paan: Στην έκτη σκηνή της όπερας ο χορός τραγουδά: «Να μην έχεις γεννηθεί: Κανένας νους δεν θα διανοηθεί κάτι υψηλότερο! Αλλά μιας και γεννήθηκες γύρισε πάλι εκεί απ' όπου έρχεσαι.» Σ' αυτό το επιτάφιο άσμα του Σοφοκλή βλέπω μια σαφή σύνδεση με τον ταοϊσμό, κι αυτό δικαιολογεί το ότι συμπεριλήφθηκαν τα κείμενα του Han. Έτσι περιόρισα τη δική μου δημιουργική θέση. Χωρίς αυτόν τον ταοϊστικό πυρήνα ποτέ δεν θα είχα ξεκινήσει αυτό το σχέδιο.

Frei: Τα κείμενα του Han διαμορφώνονται από την κόρη του Οιδίποδα Αντιγόνη, η οποία στο δράμα του Σοφοκλή δεν εμφανίζεται άμεσα.

Pagh-Paan: Όταν η Αντιγόνη τραγουδά τα κείμενα του Han, αποκτά έναν εξαγνιστικό ρόλο…

Frei: Και είναι τελικά «moto spirituale», τον οποίο παραθέτετε στο σχόλιό σας για το «Πληγιασμένη από τα όνειρα».

Pagh-Paan: Το ζήτημα είναι η πνευματική κίνηση, πώς κανείς πηγαίνει στον θάνατο. Κι εδώ είναι η αρνούμενη σιωπή του Οιδίποδα απέναντι στη μοίρα του: Τελικά είναι ένας άνθρωπος, ενεργεί έτσι και δεν υποτάσσεται απλά. «Εγώ είμαι, ο άνθρωπος», τραγουδά στην πρώτη του σκηνή. Στην ελληνική μυθολογία πρώτη η Αντιγόνη λέει ένα αποφασιστικό όχι, κηδεύει μ' όλες τις τιμές τον αδελφό της Πολυνείκη παρά την απαγόρευση του βασιλιά Κρέοντα, και γι' αυτό ενταφιάζεται ζωντανή.

Frei: «Η ζωή του ανθρώπου μοιάζει με τον ίσκιο του φεγγαριού που στην δροσοσταλίδα αγγίζει το ράμφος της νεροπέρδικας - έτσι τελειώνει η όπερα. Γιατί ο τίτλος «Ίσκιος του φεγγαριού»;

Pagh-Paan: Αυτή είναι η συντομία της ανθρώπινης ζωής με το δράμα της. Ένα αίνιγμα που καθένας πρέπει να λύσει για τον εαυτό του και μόνο για τον εαυτό του. Ήθελα έναν ανοιχτό τίτλο