Μια παρεκβαση στο τζουκ μποξ

[...]

Την κριτικη του Heidegger στην τεχνικη μονον υπο ορους μπορω να την παρακολουθησω. Σιγουρα ο  Heidegger δεν θα ηθελε να συμπεριλαβει το τζουκ μποξ στην συλλογη του των πραγματων. Τα παραδειγματα του για πραγματα ειναι: καθρεφτης [Spiegel]  και πορπη [Spange], βιβλιο [Buch] και εικονα [Bild], κορωνα [Krone] και σταυρος  [Kreuz]. Παρηχησεις υποβαλλουν μια αρμονια μεταξυ των πραγματων. Τεχνικες συσκευες δεν ανηκουν στην συλλογη πραγματων του Heidegger. Ακομα και η παρηχηση πετραδι [Juwel] και  τζουκ μποξ [Jukebox] δεν θα το βοηθουσε να αποκτησει το στατους του πραγματος. Η τεχνικη εχει μια μαγικη πλευρα. Επισης η Μεταλλουργια, την οποια σπουδασα αρχικα, μου φανταζε σαν αλχημεια. Δεν ειναι τυχαιο οτι ο Novalis σπουδασε Εξορυξη και Ορυκτολογια. Στον Heinrich von Ofterdingen ο πρωταγωνιστης ψυχανεμιζεται στους υπογειους διαδρομους μια "θαυμαστη χαρα για τα πραγματα που εχουν μια πιο στενη σχεση με την δικη μας κρυφη υπαρξη".

Το τζουκ μποξ ειναι ενα αυτοματο μηχανημα. Εντασσεται στην μακρα παραδοση των μουσικων αυτοματων. Οι ρωμαντικοι ηταν γοητευμενοι απο τα αυτοματα. Ενα διηγημα του E. T. A. Hoffmann καλειται "Η Αυτοματη". Ο πρωταγωνιστης ειναι μια μηχανικη κουκλα, ενας Τουρκος που χρησμοδοτει. Σε ερωτησεις παρεχει απαντησεις "οι οποιες, καθε φορα με βαθυ βλεμμα για την ατομικοτητα του ερωτωντος, ποτε ξερες, ποτε περισσοτερο χοντρα αστεια, και κατοπιν παλι γεματες πνευμα και οξυνοια και ηταν κατα θαυμαστο τροπο ευστοχες  μεχρι που να πονανε". Η "Alexa" της Amazon δεν ειναι αυτοματο μηχανημα αλλα αυτοματη πληροφορια. Της λειπει καθε μαγεια ενος πραγματος. Ειναι καθ' ολα δυνατο συντομα η Τεχνητη Νοημοσυνη να της παρεχει και την χρησμοδοτηση, παντως ως αλγοριθμικο υπολογισμο. Απ' αυτον λειπει καθε μαγεια. Οπου ολα γινονται υπολογισιμα, η ευτυχια χανεται. Η ευτυχια ειναι ενα συμβαν που διαφευγει καθε υπολογισμου. Υφισταται μια μυχια συναφεια αναμεσα στην μαγεια και την ευτυχια. Η υπολογισιμη, βελτιστοποιημενη ζωη ειναι χωρις μαγεια, που θα πει χωρις ευτυχια.

Το τζουκ μποξ μου αποτελειται κατα το ημισυ απο μεταλλο γιατι καταγεται απο το "Silver Age". Εχει εναν πραγματικα ομορφο σκελετο. Τα μεταλλα ειναι μια γοητευτικη υλη. Για χρονια μελετουσα την μυστηριακη εσωτερικη της ζωη. Κατα τις σπουδες της Μεταλλουργιας μου εκανε συχνα εντυπωση οτι τα μεταλλα συμπεριφερονται σαν ζωντανοι οργανισμοι. Για παραδειγμα ειναι πολυ πλουσια σε μεταμορφωσεις. Κανεις μπορει και για μεταλλα να γραψει Μεταμορφωσεις. Στα ραφια των βιβλιων μου βρισκεται το βιβλιο Transformations in Metals του Paul G. Shewmon διπλα σε φιλοσοφικα βιβλια. Ειναι το τελευταιο βιβλιο που διαβασα κατα τις σπουδες μου Μεταλλουργιας προτου αποφασισω να σπουδασω φιλοσοφια. Το διατηρω σαν αναμνηστικο. Αν τοτε ειχα διαβασει το βιβλιο ως EBook, θα ειχα ενα πραγμα της καρδιας λιγοτερο που σαν ενθυμημα ποτε-ποτε μπορω και παλι να το κραταω στο χερι. Ναι, τα πραγματα κανουν τον χρονο χειροπιαστο, ενω οι τελετουργιες τον κανουν βατο. Το κιτρινισμενο χαρτι και η μυρωδια του θερμαινουν την καρδια μου. Η ψηφιοποηση καταστρεφει μνημες και αγγιγματα.

Βεβαια ειναι πλανη να πιστευει κανεις οτι η υλη δεν ειναι ζωντανη. Εμενα η υλη με γοητευει. Σημερα ειμαστε ολοτελα τυφλοι απεναντι στην μαγεια της υλης. Για τον εραστη της υλης η ψηφιακη εξαϋλωση του κοσμου ειναι οδυνηρη. Μπορω να συμφωνησω με τον Barthes οτι καθε μεταλλο της αλχημειας ειναι ζωντανο. Η "θαυμαστη ιδεα μιας ανοργανης ζωης", γραφει ο Deleuze στο Tausend Plateaus, ειναι "εκλαμψη της Μεταλλουργιας". Στον μεταλλουργο ολα εμφανιζονται ως εμβια. Ειναι ενας ρωμαντικος, ενας που "περιδιαβαινει γιατι ακολουθει το υπογειο ρευμα της υλης". Για την μεταλλουργια της αλχημειας ο Deleuze γραφει: "Η σχεση μεταξυ Μεταλουργιας και Αλχημειας δεν εγκειται, οπως πιστευε ο Jung, στην συμβολικη αξια του μεταλλου και της ανταποκρισης του σε μια οργανικη ψυχη, αλλα στην εγγενη δυναμη σωματικοτητας σε καθε υλη και στο σωματικο πνευμα που την συνοδευει."

Στην προοδο της ψηφιοποιησης χασαμε καθε συνειδηση του υλικου. Μια επανα-ρομαντικοποιηση του κοσμου θα επρεπε να προϋποθετει την επαν-υλοποιηση του. Λεηλατουμε την γη τοσο βαναυσα διοτι δηλωνουμε την υλη ως νεκρη και υποβαθμιζουμε την γη σε αποθεμα. Η 'βιωσιμοτητα' απο μονη της δεν αρκει για να αναθεωρησει την συναναστροφη μας με την γη εκ θεμελιων. Αναγκαια ειναι μια τελειως αλλη κατανοηση της γης και της υλης. Η αμερικανιδα φιλοσοφος Jane Bennett στο βιβλιο της Vibrant Matter ξεκινα απο την υποθεση οτι "η εικονα μιας νεκρης, η περα για περα εργαλειοποιημενης υλης τρεφει την ανθρωπινη υβρη και τις φαντασιες μας της κατοχης και της καταναλωσης που καταστρεφουν την γη". Της οικολογιας λοιπον πρεπει να προηγηθει μια νεα οντολογια της υλης, η οποια την εμπειραται ως ζωντανη. 

Η μουσικη απο το τζουκ μποξ ειναι οπως η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ του Barthes ενα εκτοπλασμα, μια αναδυση του αναφερομενου. Εχει κατι να κανει με ανασταση. Οι νεκροι, αφυπνισμενοι και παλι στην ζωη, ανεβαινουν στην περιστροφικη σκηνη. Προπαντων ηθελα να ξυπνησω στην ζωη την γαλλιδα τραγουδιστρια Barbara μεσω του τζουκ μποξ. Την αγαπω πολυ. Πριν μερικα χρονια σκεφτομουν να κανω μια ταινια γι' αυτην. Ετσι στην 20η επετειο του θανατου της πηγα με την κινηματογραφικη μου μηχανη στο Παρισι. Εκανα ληψεις οσο τριγυριζα στο Παρισι τραγουδωντας την Barbara, περνωντας απο το σπιτι της στην Rue Vitruve, εμπρος απο τον ταφο της στο νεκροταφειο του Bagneux, η στη Pont Neuf. Το τζουκ μποξ κανει την Barbara σωματικα παρουσα. Ειναι ενα μεσο παρουσιας. Τα ορατα αυλακια του δισκου τα αισθανομαι σαν τα ιχνη του σωματος της. Ειναι οι δονησεις που εβγαιναν απο το λεπτεπιλεπτο σωμα της.

Τους δισκους της Barbara για το τζουκ μποξ τους μαζεψα απ' ολη την Ευρωπη. Οι πωλητες αποδειχτηκαν παλι και παλι φιλοι των πραγματων. Ενα ανδρας απο το Βελγιο, απο τον οποιο αγορασα τον δισκο Dis, quand reviendras-tu, κολλησε στην αποστολη 30 ομορφα παλια βελγικα γραμματοσημα. Ετσι μεταμορφωσε την αποστολη σε ενα ομορφο πραγμα. Μαλιστα αναγνωρισα ενα γραμματοσημο. Ανηκε στην συλλογη γραμματοσημων των παιδικων μου χρονων. 

Η αποστολη απο το Βελγιο τοποθετηθηκε σ' ενα συρταρι διπλα σε αλλα ομορφα πραγματα: ενα παλιο λεπτοσκαλισμενο ρολοϊ τσεπης που απεκτησα πριν απο 35 χρονια κατα τις σπουδες μου στο Freiburg, ενα ασημενιο ρολοϊ καρπου της Junghans που αγορασε για μενα ενας φιλος (φορα το ιδιο ρολοϊ), ενας φακος Jugendstil με τον οποιο διαβαζω την παλια Βιβλο του Λουθηρου με δερματινο κουμπωμα, ενα μικρο φορητο τασακι με πανω του κεντημενο ενα τριανταφυλλο, μια ταμπακιερα σε στιλ Art-déco που πηρα ως δωρο γενεθλιων πριν πολλα χρονια, και μια ξυλινη σφραγιδα με τα τρια κινεζικα σημεια του ονοματος μου. Την κατασκευασε ενας Κορεατης σφαγιδοποιος απο ενα ειδικο ξυλο. Προερχεται απο ενα φοινικοδεντρο που το χτυπησε κεραυνος. Του αποδιδεται μαγικη δυναμη. Λεει, προστατευει απο το κακο. Ο σφραγιδοποιος μου εδωσε κι ενα-δυο μικρα κομματια απο αυτο το ασυνηθιστο ξυλο για τον δρομο. Ενα απ' αυτα το εχω στο πορτοφολι μου. Το μικρο πραγμα ξυλο ειναι το φυλαχτο μου.

Παλια οι Ιαπωνες αποχωριζονταν πραγματα που ηταν καιρο στην προσωπικη τους χρηση οπως γυαλια, η πινελο καλλιγραφιας, με μια τελετουργια στον ναο. Σημερα βεβαια σχεδον δεν υπαρχουν πραγματα στα οποια θα προσφεραμε εναν αποχαιρετισμο ανταξιο τους. Τα πραγματα γεννιουνται σχεδον νεκρα. Δεν χρησιμοποιουνται αλλα φθειρονται. Μονο μακρα χρηση δινει στα πραγματα ψυχη. Μονο πραγματα της καρδιας ειναι εμψυχα. Ο Flaubert ηθελε να ταφει μαζι με ενα μελανοδοχειο. Μα βεβαια το τζουκ μποξ παραειναι μεγαλο για να το παρεις στον ταφο. Το δικο μου τζουκ μποξ ειναι, πιστευω, ακριβως τοσων χρονων οσο κι εγω. Ομως σιγουρα θα με επιζησει. Αυτη η σκεψη ειναι απο μονη της μια καποια παρηγορια …