Η φραση του Πρωταγορα λεει: μέτρον πάντων χρημάτων ἄνθρωπος, τῶν μὲν ὄντων ὡς ἔστιν, τῶν δὲ οὐκ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν (πβλ. Πλατων, Θεαιτητος 152a). "Ολων των πραγματων (αυτων δηλαδη τα οποια ο ανθρωπος εχει κατα την χρηση και ετσι συνεχως τριγυρω του, χρήματα χρήσθαι) το μετρο ειναι ο (καθεκαστος) ανθρωπος, των παροντων, που ειναι παροντα ετσι οπως ειναι παροντα, αλλα και εκεινων στα οποια η παρουσια ειναι αποκλεισμενη και που δεν ειναι παροντα." Εδω το ον, το Ειναι του οποιου κρινεται, εννοειται ως το αφ' εαυτου παρον στον περιγυρο του ανθρωπου. Ομως ποιος ειναι ο ανθρωπος; Ο Πλατων στο ιδιο σημειο μας το επισημαινει καθως βαζει τον Σωκρατη να λεει: οὐκοῦν οὕτω πως λέγει, ὡς οἷα μὲν ἕκαστα ἐμοὶ φαίνεται τοιαῦτα μὲν ἔστιν ἐμοί, οἷα δὲ σοί, τοιαῦτα δὲ αὖ σοί: ἄνθρωπος δὲ σύ τε κἀγώ; "Αυτο (ο Πρωταγορας) δεν το εννοει καπως ετσι; Οπως μου δειχνεται καθε φορα το καθενα, τετοια ειναι η μορφη του (και) για μενα, ομως οπως δειχνεται σ' εσενα, τετοιο ειναι παλι για σενα; Ομως ανθρωπος εισαι τοσο εσυ οσο κι εγω."

Επομενως ο ανθρωπος ειναι ο καθεκαστος (εγω κι εσυ και αυτος και αυτη). Και αυτο το ἐγώ δεν συμπιπτει λοιπον με το ego cogito του Descartes;

…

Για τον Πρωταγορα παραμενει μεν το ον σε αναφορα προς τον ανθρωπο ως έγώ. Τι ειδους ειναι αυτη η αναφορα στο εγω; Το έγώ διαγει στον περιγυρο του α-ληθους το οποιο του εχει καταμεριστει. Κατ' αυτον τον τροπο προσλαμβανει τα παντα σ' αυτον τον περιγυρο ως οντα. Η προσληψη των παροντων εδραζεται στο διαγειν εν μεσω του περιγυρου της α-ληθειας. Δια του διαγειν παρα τα παροντα, το Εγω ανηκει στα παροντα. Αυτο το ανηκειν στο ανοιχτο των παροντων το οριοθετει απεναντι στα αποντα. Μεσα απο αυτο το οριο ο ανθρωπος προσδεχεται και διαφυλαγει το μετρο για αυτο που ειναι παρον και απον. Με εναν περιορισμο στο εκαστοτε α-ληθες δινεται στον ανθρωπο το μετρο το οποιο καθε φορα περιοριζει εναν καθεαυτον σ' αυτο η σ' εκεινο. Ο ανθρωπος δεν θετει μεσα απο μια απομονωμενη εγωτητα το μετρο, στο οποιο εχει να αρμοστει καθε ον στο Ειναι του. Ο ανθρωπος της ελληνικης θεμελιακης σχεσης με το ον και την α-ληθεια του ειναι μέτρον καθοσον αναλαμβανει τον μετριασμο στον εγωειδως περιορισμενο περιγυρο της α-ληθειας και ετσι αναγνωριζει την ληθη του οντος και την απροσδιοριστια ως προς την παρουσια, η την απουσια του, συναμα ως προς την οψη του ουσιωνομενου. Εξ ου και ο Πρωταγορας λεει (Diels, Fragmente der Vorsokratiker; Protago-ras B, 4): Περὶ μὲν θεῶν οὐκ ἔχω εἰδέναι, οὔθ' ὡς εἰσὶν οὔθ' ὡς οὐκ εἰσὶν οὔθ' ὁποῖοί τινες ἰδέαν "Για μεν τους θεους δεν ειμαι σε θεση να γνωριζω (δηλ. ελληνικα: να παιρνω κατι "υπ-οψη") κατι, ουτε οτι ειναι, ουτε οτι δεν ειναι, ουτε πως ειναι στην οψη (ἰδέα)."

πολλὰ γὰρ τὰ κωλύοντα εἰδέναι, ἥ τ' ἀδηλότης καὶ βραχὺς ὤν ὁ βίος τοῦ ἀνθρώπου. "Καθοτι ειναι πολλα και ποικιλλα που εμποδιζουν να προσλαβεις το ον ως ον: τοσο το αδηλο (ληθη) του οντος οσο και η βραχυτητα του δρομου της ιστοριας του ανθρωπου."

Ειναι να απορουμε για το οτι ο Σωκρατης, εμπρος σ' αυτην την στοχαστικοτητα του Πρωταγορα, λεει γι' αυτον (Πλατων, Θεαιτητος 152 b): εἰκὸς μέντοι σοφὸν ἄνδρα μὴ ληρεῖν. "Φαινεται οτι (ο Πρωταγορας) ως σοφος (στον λογο του για τον ανθρωπο ως μέτρον) δεν παραληρει.";

Η μεταφυσικη θεμελιακη θεση του Πρωταγορα ειναι ενας περιορισμος μονο, και τουτο θα πει διατηρηση ακομα της θεμελιακης θεσης του Ηρακλειτου και του Παρμενιδη. Η σοφιστεια ειναι δυνατη μονον στο εδαφος της σοφίας, δηλ. της ελληνικης παραθεσης του Ειναι ως παρουσια και της αληθειας ως α-ληθειας, η οποια α-ληθεια καθεαυτην παραμενει ουσιαστικος προσδιορισμος του Ειναι, και τουτο ειναι ο λογος για τον οποιο τα παροντα οριζονται μεσα απο την α-ληθεια και το παρειναι απο το α-ληθες ως αυτο τουτο. Ομως ποσο μακρια βρισκεται ο Descartes απο την απαρχη της ελληνικης νοησης, ποσο αλλιως ειναι η παραθεση του ανθρωπου που τον παρασταινει ως το υποκειμενο;

…

Πως φτανει καν το ον να παραθετει τον εαυτο του ως Subjectum και κατ' ακολουθια το υποκειμενικο να αποληγει σε μια κυριαρχια; Διοτι μεχρι τον Descartes και εντος της μεταφυσικης του το ον, καθοσον ειναι ον, ειναι sub-jectum (ύπο - κείμενον), ενα αφ' εαυτου του προκειμενο, το οποιο ως αυτο τουτο συγχρονως υποκειται των σταθερων του ιδιοτητων και μεταβαλλομενων καταστασεων. Η πρωτοκαθεδρια ενος διακριτου, καθοτι απο ουσιαστικης αποψεως απολυτου Sub-jectum (υποκειμενου ως θεμελιο) εκπηγαζει απο την αξιωση του ανθρωπου για ενα fundamentum absolutum inconcussum veritatis (για ενα κειμενο στον εαυτο του, αδιασειστο θεμελιο της αληθειας με την εννοια της βεβαιοτητας). Για ποιον λογο και με ποιον τροπο αυτη η αξιωση φερεται προς την οριστικη της πραγματοποιηση; Η αξιωση προερχεται απο εκεινη την απελευθερωση του ανθρωπου, κατα την οποια αυτος ελευθερωνεται, απο την δεσμευση στην χριστιανικη αληθεια της αποκαλυψης και της εκκλησιαστικης διδαχης, προς την νομοθεσια για τον εαυτο του η οποια στηριζεται στον εαυτο της. Μ' αυτην την απελευθερωση η ουσια της ελευθεριας, δηλ. του δεσμου σε κατι δεσμευτικο, τιθεται εκ νεου. Ομως επειδη συμφωνα με την νεα ελευθερια ο απελευθερουμενος ανθρωπος θετει το δεσμευτικο ο ιδιος, αυτο πλεον μπορει να οριζεται διαφορετικα. Το δεσμευτικο μπορει να ειναι η ανθρωπινη διανοια και ο νομος της, η το απο μια τετοια διανοια δομουμενο και ως αντικειμενο τακτοποιουμενο ον, η εκεινο το χαος το οποιο σε μια εποχη απαιτειται να δαμαστει και πρεπει καταρχην να το κυριαρχησει η αντικειμενοποιηση.

Παντως αυτη η απελευθερωση ελευθερωνεται, διχως να το γνωριζει, και σημερα απο την δεσμευση της αληθειας της αποκαλυψης, στην οποια για τον ανθρωπο βεβαιωνεται και διασφαλιζεται η σωτηρια της ψυχης του. Η απελευθερωση απο την εξ αποκαλυψεως βεβαιοτητα της σωτηριας επρεπε επομενως να ειναι εν εαυτη απελευθερωση προς μια βεβαιοτητα στην οποια ο ανθρωπος διασφαλιζει το αληθες ως το εγνωσμενο της δικης του γνωσης. Αυτο ηταν δυνατο μονον δια του οτι ο απελευθερουμενος ανθρωπος εγγυαται ο ιδιος την βεβαιοτητα του γνωστεου. Ομως κατι τετοιο μπορουσε να συμβει μονον καθοσον ο ανθρωπος εκρινε απο μονος του και για τον εαυτο του τι εχει να ειναι γνωστεο και τι εχει να σημαινει γνωση και διασφαλιση του εγνωσμενου, δηλ. βεβαιοτητα. Η μεταφυσικη αποστολη του Descartes εγινε αυτη: να δημιουργησει το μεταφυσικο θεμελιο για την απελευθερωση του ανθρωπου ως του αυτοπροσδιορισμου του βεβαιου για τον εαυτο του. Ομως αυτο το θεμελιο δεν επρεπε μονον να ειναι ενα βεβαιο, αλλα επρεπε, καθως καθε πηγη ενος μετρου απο αλλες περιοχες ηταν αποκλεισμενη, να ειναι συναμα τετοια ωστε μ' αυτο το θεμελιο να τεθει η ουσια της απαιτουμενης ελευθεριας ως βεβαιοτητα του εαυτου του. Παντως καθε τι το βεβαιο αφ' εαυτου του πρεπει συναμα να διασφαλιζει ως βεβαιο εκεινο το ον για το οποιο μια τετοια γνωση εχει να ειναι βεβαιη και δι' αυτης να διασφαλιζεται καθε γνωστεο. Το fundamentum, το θεμελιο αυτης της ελευθεριας, το υπο-κειμενο της, το Subjectum πρεπει να ειναι κατι βεβαιο, το οποιο να επαρκει για τα ουσιαστικα απαιτουμενα που αναφερθηκαν. Αναγκαιο γινεται ενα Subjectum διακριτο σ' ολες αυτες τις οπτικες. Ποιο ειναι αυτο το βεβαιο που δομει το θεμελιο και παρεχει το θεμελιο; Το ego cogito (ergo) sum. Το βεβαιο ειναι μια προταση που λεει οτι, συγχρονως (συναμα και συγχρονως) με την νοηση του ανθρωπου, αυτος ο ιδιος ειναι αδιαμφισβητητα συμπαρων, δηλ. τωρα: δινεται μαζι καθεαυτον.