Εισαγωγικα
Φωτο του Baudrillard: Saint Clement, 1987
Η ναυτια ενος κοσμου που πολλαπλασιαζεται, γινεται υπερτροφικος, αλλα δεν καταφερνει να γεννησει.
(Jean Baudrillard, Η διαφανεια του κακου)
Για ποιον κοσμο μιλαει ο Baudrillard; Παρακατω μερικα ενδεικτικα:
Do I dare
Disturb the universe?
In a minute there is time
For decisions and revisions which a minute will reverse.
...........
Should I, after tea and cakes and ices,
Have the strength to force the moment to its crisis?
Ένα κατάλυμα όπου σώματα ψάχνουν διαρκώς, το καθένα τον λυτρωτη του απο του αλλους. Αρκετά μεγάλο για μάταιο ψάξιμο. Αρκετά στενό ώστε κάθε φυγή μάταιη. Είναι το εσωτερικό ενός χαμηλού κυλίνδρου με περιφέρεια πενήντα μέτρων και ύψος δεκάξι, για την αρμονία.
Από ανέκαθεν κυκλοφορεί η φήμη, ή ακόμα καλύτερα, ισχύει η σκέψη πως υπάρχει μια διέξοδος. ... Για το είδος της διεξόδου και για τον τόπο της υπάρχουν δύο βασικές γνώμες που διχάζουν όλου εκείνους, όμως χωρίς και τους κάνουν ν' αντιπαλεύονται, οι οποίοι έχουν μείνει σταθεροί σ' αυτήν την παλιά πίστη. Για τους μεν μπορεί να πρόκειται μόνο για έναν μυστικό διάδρομο που αρχίζει σε μια από τις σήραγγες και οδηγεί έξω στα κονάκια της φύσης, όπως λέει ο ποιητής. Οι δε ονειρεύονται για μια κρυφή καταπακτή ψηλά στη μέση της οροφής που παρέχει πρόσβαση σε μια καμινάδα, στο άκρο της οποίας υποτίθεται πως ο ήλιος και τ' άλλα άστρα λάμπουν ακόμα. Οι μεταπηδήσεις και στις δυο κατευθύνσεις συμβαίνουν συχνά, έτσι που κάποιος που μια ορισμένη στιγμή ορκιζόταν μόνο στη σήραγγα, μπορεί την επόμενη στιγμή να ορκίζεται ολότελα μόνο στην καταπακτή και μια στιγμή αργότερα να αποφαίνεται πάλι για κάτι άλλο. Πάντως σ' όλα αυτά είναι σαφές ότι απ' τα δυο στρατόπεδα το πρώτο αραιώνει προς όφελος του δευτέρου. Όμως τόσο αργά και τόσο ασταθώς, και βέβαια με τόσο λίγες συνέπειες στην συμπεριφορά του ενός και του άλλου, που για να το αντιληφθεί κανείς πρέπει νά 'ναι μυημένος στο μυστήριο των θεών. Αυτή η μετάθεση έγκειται στην λογική των πραγμάτων. Γιατί αυτοί που πιστεύουν σε μια διέξοδο, σε μια βατή, όπως θά 'ταν μια μέσα από μια σήραγγα, κι όπου δεν διανοούνται καν να την χρησιμοποιήσουν, μπορεί να βρεθούν στον πειρασμό να την ψάξουν. Όπου αντίθετα οι οπαδοί της καταπακτής γλυτώνουν απ' αυτό το κακό πνεύμα γιατί η μέση της οροφής είναι έξω από τα μέτρα τους. Έτσι η διέξοδος μετατοπίζεται απαρατήρητα από τη σήραγγα στην οροφή προτού να έχει καν υπάρξει ποτέ. Αυτό θα ήταν μια πρώτη ματιά σ' αυτήν την πίστη η οποία, ακόμα και χωρίς την πειθώ που εμφυσεί σε τόσες μαγεμένες καρδιές, είναι ήδη αυτή καθαυτήν τόσο αλλόκοτη. Το μικρό, άχρηστο φως της θα το εγκαταλείψει βέβαια τελευταίο, με την προϋπόθεση ότι το σκοτάδι είν' εκεί και την περιμενει.
Τι βουβάλα που 'χει γίνει τώρα τελευταία η γη!
Πορπατάει στα τέσσερα και ρουθουνίζει από χαρά
ντέεε οξ!
Δόξα να 'χουν οι καθεστωτικοί πατέρες
ειρήνη βασιλεύει
ζώα μικρά μετά μεγάλων εκεί πλοία διαπορεύονται...
Βυζιά βαμμένα παντελόνια δίχρωμα
ψάθες υπερμεγέθεις όλων των ειδών
οικόσημα πλουσίων πριγκίπων υποψηφίων μαζοχιστών
συγγραφείς εξ αποστάσεως
ηθοποιοί των εικοσιτεσσάρων ωρών
ουρούν στη θάλασσα κι εκβάλλουνε μικρές κραυγές
μειξοευρωπαϊστί:
ου-ου ου-ου!
Ψηλά στον ουρανό κενά μαύρα
χαίνουν και η ώσμωση
των ψυχών αφήνει να ξεχύνεται πυκνόρρευστος καπνός.
Κάποτε διαφαίνεται το βλέμμα ενός αγίου
άγριον όσο ποτέ
«δεν έχει σημασία η σημασία είναι αλλού»
χρωματιστά πασπατευτά παν πλήθη
με μισόκλειστα μάτια μπουσουλώντας
ντέεε οξ!
Pax
Pax San Tropezana
ειρήνη βασιλεύει.
Στην ποίηση του Σεφέρη έρχονται και άλλοι, "συμπαθητικοί, αισθηματικοί, μέσοι, και σπαταλημένοι".
Κουρνιάζουν σ' έναν μικρόκοσμο ο οποίος, στο μυωπικό τους βλέμμα, φαντάζει ο κόσμος ολόκληρος:
"Όχι έρχομαι εκ Συντάγματος" απαντά κι είν' ευχαριστημένος / "βρήκα το Γιάννη και με κέρασε ένα παγωτό". (Π070).
"οι διανοούμενοι που σκαρφαλώνουν στο ίδιο τους κεφάλι" (Π046)
"Βαρέθηκα το δειλινό, πάμε στο σπίτι μας / πάμε στο σπίτι μας ν' ανάψουμε το φως" (Π107).
Αντιπροσωπεύουν "μαλακά πράγματα":
βολοδέρνουν στο και-ναι-και-όχι, γαβγίζουν χωρίς να δαγκώνουν, θέτουν την σταθερότητα και την ασφάλεια υπεράνω όλων:
"Κι είναι η ζωή ψυχρή ψαρίσια / - Έτσι ζεις; - Ναι! Τι θες να κάνω· / τόσοι και τόσοι είναι οι πνιγμένοι / κάτω στης θάλασσας τον πάτο. / (...) / Α! να 'ταν η ζωή μας ίσια / πώς θα την παίρναμε κατόπι / μ' αλλιώς η μοίρα το βουλήθη / πρέπει να στρίψεις σε μια κόχη." (Π007)
"Ήταν η μέρα συννεφιασμένη. Κανείς δεν αποφάσιζε / (...) / 'Δεν είναι γρέγος είναι σιρόκος' η μόνη απόφαση που ακούστηκε." (Π107)
Στη διχασμένη γυναίκα το παλίντροπον απαντάται παντού, όπου κι αν στρέψουμε το βλέμμα μας. Έτσι:
Το εσύ στο οποίο απευθύνεται είμαι εγώ και μαζί η μητέρα της. Δεν είμαι ούτε εγώ ούτε η μητέρα της.
Είναι στο ιατρείο μου και μαζί στο αλλοτινό πατρικό της. Δεν είναι ούτε στο ιατρείο μου ούτε στο πατρικό της.
Είναι στο παρόν και μαζί στο παρελθόν. Δεν είναι ούτε στο παρόν ούτε στο παρελθόν.
Η ανοησία της δεν είναι ιδιωτική της υπόθεση, η ανοησία ποτέ δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, αλλά έχει σημαδέψει το γένος της. Είναι ήδη η ανοησία μιας διχασμένης μητέρας που της λέει «Δεν πρέπει να είσαι όπως είσαι».
Η λεξη "κριση" παραπλανα και ματαιωνει καθε αποπειρα κατανοησης αυτου που ζηταει να ονομασει. "Κριση" σημαινει διακριση, σημαινει τομη και σταθμο, οπου τα πραγματα δεν ειναι πια οπως ηταν, οπου κανεις δεν ειναι πια οπως ηταν. Η σημερινη κατασταση, σε αντιθεση με την κριση, δεν φερνει και δεν θα φερει καμια καθαρση, οπως συνεβαινε στην αρχαια τραγωδια. Η καθαρση προϋποθετει οτι κανεις μαθαινει απο το παθημα. Ομως το παθημα σημαινει την εισβολη ενος Αλλου, και το μαθημα σημαινει την αφομοιωση ενος Αλλου, οπου εγω ο ιδιος γινομαι ενας Αλλος. Στην κολαση του ομοιου κανεις ουτε παθαινει ουτε μαθαινει. Προκειται για προσομοιωση κρισης, για δηθεν κριση.