εισαγωγη
This is the key of the kingdom:
In that kingdom is a city,
In that city is a town,
In that town there is a street,
In that street there winds a lane,
In that lane there is a yard,
In that yard there is a house,
In that house there waits a room,
In that room there is a bed,
On that bed there is a basket,
A basket of flowr's.
Flowr's in the basket,
Basket on the bed,
Bed in the chamber,
Chamber in the house,
House in the weedy yard,
Yard in the windy lane,
Lane in the broad street,
Street in the high town,
Town in the city,
City in the kingdom:
This is the key of the kingdom.
Αυτο ειναι το κλειδι του βασιλειου:
Σ' αυτο το βασιλειο ειναι μια πολη,
Σ' αυτην την πολη ειναι μια γειτονια,
Σ' αυτην τη γειτονια ειν' ενας δρομος,
Σ' αυτον το δρομο στριβει μια ρουγα,
Σ' αυτην τη ρουγα ειναι μια αυλη,
Σ' αυτην την αυλη ειν' ενα σπιτι,
Σ' αυτο το σπιτι περιμενει ενα δωματιο,
Σ' αυτο το δωματιο ειν' ενα κρεβατι,
Σ' αυτο το κρεβατι ειν' ενα καλαθι,
Ενα καλαθι λουλουδια.
Λουλουδια στο καλαθι,
Καλαθι στο κρεβατι,
Κρεβατι στην καμαρα,
Καμαρα στο σπιτι,
Σπιτι στη χορταριασμενη αυλη,
Αυλη στη στροφουδερη ρουγα,
Ρουγα στον φαρδυ δρομο,
Δρομος στην απανω γειτονια,
Γειτονια στην πολη,
Πολη στο βασιλειο:
Αυτο ειναι το κλειδι του βασιλειου.
Το παλιο αγγλικο ποιηματακι δειχνει το κλειδι του βασιλειου.
Τι μας δειχνει;
Την πολη, τη γειτονια, τον δρομο, μας οδηγει μεσα απο τη στροφουδερη ρουγα στην αυλη, στο σπιτι, στο δωματιο, στο κρεβατι, στα λουλουδια επανω του (ειναι νυφικο κρεβατι; νεκρικο;), και παλι ολο πισω σ' εναν τρυφερο και αναλαφρο κυκλο, οπως αυτος απο μια φιγουρα του ζεν:
Το κλειδι του βασιλειου ειναι το ιδιο το βασιλειο!
Το κλειδι για το βασανο που φερνει καποιον στην ψυχαναλυση, ειναι το ιδιο αυτο, το οποιο, στο αγκυλωμενο βλεμμα του πασχοντα, εχει την εικονα του βασανου. Χρειαζεται μονο να το δεις αλλιως.
Ειν ολα αλλιωτικα. Ειναι ο τιτλος απο ενα ποιημα του Paul Celan ["Es ist alles anders"]. Σε ενα σημειο μιλα για τον Ρωσσο ποιητη Ossip Mandelstamm:
το ονομα Ossip ερχεται κατα σενα, του λες
αυτο που ηδη γνωριζει, το παιρνει, σου το παιρνει, με χερια,
του λυνεις το μπρατσο απο τον ωμο, το δεξι, το αριστερο,
κολλας στη θεση τους τα δικα σου, με χερια, με δαχτυλα, με γραμμες,
- ο,τι ξεκοπηκε δενει και παλι -
να, τα 'χεις, να, παρ' τα, να, τα 'χεις και τα δυο,
τ' ονομα, τ' ονομα, το χερι, το χερι,
να, παρ' τα ενεχυρο,*
τα παιρνει κι αυτος κι εχεις
παλι ο,τι ειναι δικο σου, ο,τι ηταν δικο του
*Απο ενα παιδικο τραγουδι: Scherenschleifen [Ακονισμα ψαλιδιων] Ακονισμα, ακονισμα ειναι η τεχνη η σωστη. Το δεξι χερι, τ' αριστερο χερι. Στα δινω ενεχυρο. Να, τα 'χεις, να, παρ' τα να, τα 'χεις και τα δυο.Η ψυχαναλυση, οπως κατεληξα να την ασκω, κινειται στον κυκλο αυτης της σχεσης: Στα λογια του πελατη μου ειναι σαν να μιλω εγω, απο το δικο του στομα∙ στα λογια μου μιλαει αυτος, απο το δικο μου στομα. Με εκ-φραζει και τον εκ-φραζω.
Ετσι ακουμε κι ετσι μιλαμε. Συνηθως το γνωριζουμε απο την στερητικη του πλευρα - παιρνοντας αποστασεις και εγκυστωνομενοι στην αντιπαραβολη της μορφης ενος εγω με τη μορφη ενος εσυ. Η ψυχαναλυση κατευθυνεται προς την αλλη πλευρα της στερησης.
Μιλω για μια ελευθερια οπου κανεις βλεπει τα πραγματα και αλλιως, και με αλλα ματια, καθως τα ματια του δεν ειναι ματια του. Τα δινει στους αλλους, παιρνει τα δικα τους. Περνωντας απο τη μια θεαση στην αλλη, ειναι σαν να περιδιαβαινουμε ενα βασιλειο.
Η ελευθερια του λυσιματος απο την καθηλωση στο εκαστοτε υποκειμενο που βλεπει, και της απροσκοπτης περιδιαβασης απο το ενα στο αλλο και απο κει στο παραλλο και ουτω καθεξης, και παλι πισω, αυτη η ελευθερια ειναι το κλειδι του βασιλειου το οποιο, μεσα απο τις παρωπιδες του πασχοντα, ονομαζονταν βασανο.
εισαγωγη 2
Στην Εισαγωγη στο Γραμμα Α γραφω:
Κατα κοσμον λεγομαι ψυχαναλυτης. (Το αλλο μου ονομα δεν το βρηκα ποτε.)
Πριν απο λιγο καιρο ειχα αλληλογραφια με εναν αμερικανο συναδελφο σχετικα με το ονομα μιας ενδεχομενης αμερικανικης εταιρειας προσκειμενης στην IFDA (International Federation of Daseinsanalysis) οπου, αναλογιζομενος το "αλλο μου ονομα", του γραφω:
Θα σκεφτομουν 'Αναλυση απο το Κατι στο Τιποτα', η, 'Ψυχαναλυση' ('ψυχη' ως λεξη διαγραμμενη) - αστειευομαι.
Ο,τι ξεκινησε σαν αστειο, αρχισε να μου εντυπωνεται ολο και περισσοτερο.
"Αναλυση απο το Κατι στο Τιποτα": Η πορεια οπου το οποιο "αιτημα", το οποιο "προβλημα", η οποια παρασταση μιας "θεραπειας" δεν υπεισερχονται σε μια διαδικασια αλλα βρισκουν τη λυση τους με το να χανονται:
ψυχαναλυση
Το ονομα δεν ονομαζει κατι, δεν παρεχει υποσταση σ' αυτο που ονομαζει, δεν μιλα για την ψυχη ως αντικειμενο της θεραπειας αλλα ως αυτο απο το οποιο η θεραπεια επιζητει να απαλλαγει.
Και απο τι επιχειρει να απαλλαγει; Τι θα πει εδω "ψυχη";
Πριν μερικα χρονια επεσα σε ενα "θεατρο μουσικης δωματιου" της Younghi Pagh-Paan με τον τιτλο "Mondschatten" [Ισκιοι του φεγγαριου]. Το λιμπρεττο βασιζεται στον "Οιδιποδα επι Κολωνω". Εκει παρεμβαλλεται ενα ποιημα του Byung-Chul Han. Το ανεφερα στο εργαστηριο μιας ημεριδας με τιτλο Περαν του πονεμενου ανθρωπου. Ειναι η Αντιγονη και απευθυνεται στον πατερα της Οιδιποδα:
[Πατερα!]
Δικασε τους θεους,
Σκοτωσε τους.
Αδιαφοροι ειναι για τους ανθρωπους,
Αυτοι οι θεοι μας χτυπανε
πληγη στην πληγη.
Πληγιασμενη απ' τις πορειες
Πληγιασμενη απο το κλαμα
Πληγιασμενη απο τα ονειρα
Καταπληγιασμενη ειν' η ψυχη σου.
Ανασανε μες απο τις πληγες σου!
Ασε τις πληγες σου ν' ανθισουν!
Η πληγιασμενη σου κεφαλη ακομα
Δεν ειναι προσωπο του κανενα,
Ηλιος και φεγγαρι,
Του φωτος και της σκιας
Η φιλικη αλλαγη
Δεν καθρεφτιζονται πανω της.
Η ψυχη σου ειναι
Πια μονο φορτος.
Μεχρι τον θανατο
Θα την υποφερεις.
Κοψε την, την ψυχη σου.
Εδω οι "Θεοι" ειναι το ονομα για το υπερβατικο: Καθε τι που ξεπερνα τα εγκοσμια, δηλαδη υπερβαινει το χειροπιαστο, το αμεσο, το πραγματικο, τον εκαστοτε τοπο και χρονο. Ονομαζει καθε περαν ... :
- Την εικονα του εαυτου και των αλλων που οριζεται απο ενα "πρεπει", "θελω", "φοβαμαι", "ελπιζω" κλπ.
- Την εικονα ενος αλλου, καλυτερου γονιου, συντροφου, παιδιου, ζωης, κοσμου.
- Το "σκεφτομαι", το "νοιωθω", το "φανταζομαι" και καθε τι αλλο που εκτυλισσεται στον χωρο μιας εσωτερικοτητας.
Ο τοπος ολων αυτων ειναι η ΨΥΧΗ.
Η ψυχη σου ειναι / Πια μονο φορτος. / Μεχρι τον θανατο / Θα την υποφερεις. / Κοψε την, την ψυχη σου.
εισαγωγη 3
[Απο το Στον κηπο του Wittgenstein]
Οι φιλοσοφοι ανηκουν σ' εκεινους που πρωτοι διακρινουν σημαδια μιας επερχομενης εποχης, και την εκφραζουν, δηλαδη ανοιγουν δρομους προς τις νεες μορφες. Τον 20ο αιωνα, προπαντων με το εργο των Ludwig Wittgenstein και Martin Heidegger ξεκινα το τελος της εσωτερικοτητας.
Στην ψυχοθεραπεια η νεα εποχη εκδηλωνεται με την παραιτηση απο καθε αναζητηση νοηματος και απο καθε ερμηνεια. Η ακραια μορφη αυτης της εξελιξης οδηγει στο life coaching: προπονουμαι για την ζωη οπως προπονουμαι για αγωνα μπασκετ. Αυτη, η χυδαια εκδοχη της εξωτερικοτητας, ειναι πλεον κυριαρχη. Η ψυχαναλυση ακολουθησε την νεα εποχη συντηρητικα, καθως τα περι ασυνειδητου δεν εχουν μεν την παλια βαρυτητα, ωστοσο βασικα συνεχιζει να κινειται σε παρωχημενους ορους εσωτερικοτητας.
Θα ηταν ενα ζητουμενο της ψυχοθεραπειας να λυθει τοσο απο την ψυχη και τα βαθη της και την αναλυση και την ερμηνεια τους, οσο και απο το σημερινο αφασικο πλασμα το ρυθμισμενο σε μακροεντολες για το know-how της ζωης. Ζητουμενο θα ηταν μια ψυχοθεραπεια που θα πετουσε απο πανω της το πρωτο συνθετικο της, ισως και το δευτερο, και θα ανοιγονταν για ενα σερφαρισμα στις, οπως τις ονομαζει ο Jean Baudrillard, "επιφανειακες αβυσσους".