อานาปานสติ ปฏิจจสมุปบาท

ถ้าทำไม่ได้อีกจะทำยังไง ทำอานาปานสติแล้วเจริญปัญญาไปเลยนะ ไม่ได้เข้าสมาธิหรอก แค่เห็นร่างกายมันหายใจอยู่ พวกนี้อุปจาระก็ไม่เข้า อัปนาคือเข้าฌานก็ไม่เข้า แค่เราเห็นร่างกายหายใจอยู่ ใจเป็นคนดู เนี่ยอานาปานสติอย่างนี้ก็ยังดี อานาปานสติตรงนี้เนี่ย ที่เรียกว่า มีสติอยู่ทุกลมหายใจเข้าออก ไม่ใช่มีสติอยู่กับลมหายใจ ถ้ามีสติอยู่กับลมหายใจนะ ลมหายใจจะเปลี่ยนเป็นแสงสว่างแล้วจะเข้าฌานไป

เรามีสติอยู่ทุกลมหายใจเข้าออก เห็นร่างกายหายใจ ใจเป็นคนดู เห็นร่างกายหายใจ ใจเป็นคนดู ตรงที่ใจเป็นคนดูขึ้นมาเนี่ย อันนี้ถ้าเข้าฌานไม่ได้ ต้องฝึกให้เกิด วิธีฝึกให้ใจเป็นคนดูเนี่ย หัดพุทโธไป หัดหายใจไปก็ได้นะ ใช้ลมหายใจไปก็ได้ หายใจแล้วค่อยสังเกตว่าร่างกายที่หายใจอยู่เป็นสิ่งถูกรู้ถูกดู ใช้พุทโธก็ได้ พุทโธไป พุทโธไปแล้วก็เห็นนะ ว่าพุทโธเป็นสิ่งที่ถูกรู้ถูกดู ดูท้องพองยุบก็ได้ แล้วเห็นว่าท้องพองยุบถูกรู้ถูกดู อย่างนี้ก็ได้ ใจมันจะเป็นผู้รู้ผู้ดูขึ้นมา

อีกอย่างหนึ่ง ถ้าแยกอย่างนี้ไม่ออกนะ ให้คอยรู้ทันเวลาจิตหนีไปคิด พุทโธแล้วจิตหนีไปคิด รู้ทัน จิตก็ตั้งมั่นเป็นผู้รู้ผู้ดูขึ้นมา หายใจไป จิตหนีไปคิด รู้ทัน จิตก็ตั้งมั่นเป็นผู้รู้ผู้ดูขึ้นมา ท้องพองยุบ จิตหนีไปคิด รู้ทัน จิตก็ตั้งมั่นเป็นผู้รู้ผู้ดูขึ้นมา แต่ต้องไม่ไปเพ่งใส่ลมหายใจ ไม่ไปเพ่งใส่ท้องนะ ปล่อยให้มันรู้ลมหายใจ รู้ท้องพองยุบอะไรไป จิตมันเคลื่อนไป เรารู้ทันจิตที่เคลื่อนเนี่ย จิตจะตั้งมั่นขึ้นมาเป็นผู้รู้ผู้ดู บางคนก็ใช้วิธีนี้แยกได้

บางคนก็สังเกตดู ไอ้นี่ก็ถูกรู้ ไอ้นี่ก็ถูกรู้ ลมหายใจก็ถูกรู้ ร่างกายที่หายใจอยู่เป็นของถูกรู้ เห็นอย่างนี้ก็แยกได้ มีหลายอย่างเห็นมั้ย กรรมฐานน่ะมันหลากหลายมากนะ เพราะฉะนั้นเวลาภาวนา ถ้าไม่เรียนดีๆ จะมั่วซั่วเอา

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช

สวนสันติธรรม บ้านโค้งดารา

ศรีราชา ชลบุรี

สัมมาสมาธิ ปฏิจจสมุปบาท

สมาธิสูตร

[๑๔๗] ดูกรภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงเจริญสมาธิเถิด ดูกรภิกษุ

ทั้งหลาย ภิกษุผู้มีจิตตั้งมั่นแล้ว ย่อมรู้ตามความเป็นจริง รู้อะไรตามความเป็นจริง

รู้ตามความเป็นจริงว่า จักษุไม่เที่ยง รู้ตามความเป็นจริงว่า รูปทั้งหลายไม่เที่ยง

รู้ตามความเป็นจริงว่า จักษุวิญญาณไม่เที่ยง รู้ตามความเป็นจริงว่า จักษุสัมผัสไม่

เที่ยง รู้ตามความเป็นจริงว่า สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่

เกิดขึ้นเพราะจักษุสัมผัสเป็นปัจจัย ไม่เที่ยง ฯลฯ รู้ตามความเป็นจริงว่า ใจไม่

เที่ยง รู้ตามความเป็นจริงว่า ธรรมารมณ์ทั้งหลายไม่เที่ยง รู้ตามความเป็นจริงว่า

มโนวิญญาณไม่เที่ยง รู้ตามความเป็นจริงว่า มโนสัมผัสไม่เที่ยง รู้ตามความเป็นจริงว่า

สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะมโนสัมผัสเป็นปัจจัย

ไม่เที่ยง ดูกรภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลาย จงเจริญสมาธิเถิด ดูกรภิกษุทั้งหลาย

ภิกษุผู้มีจิตตั้งมั่นแล้วย่อมรู้ตามความเป็นจริง ฯ

จบสูตรที่ ๖

เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๘ บรรทัดที่ ๒๐๒๘-๒๐๔๐ หน้าที่ ๘๗-๘๘.

http://84000.org/tipitaka/attha/v.php…

วิภังคสูตร

อริยมรรค ๘

[๓๓] สาวัตถีนิทาน. พระผู้มีพระภาคตรัสกะภิกษุทั้งหลายว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย

เราจักแสดง จักจำแนกอริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ ๘ แก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟัง

อริยมรรคนั้น จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว ภิกษุพวกนั้นทูลรับพระดำรัสของพระผู้มีพระภาคแล้ว

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็อริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ ๘ เป็นไฉน? คือ

สัมมาทิฏฐิ ฯลฯ สัมมาสมาธิ.

[๓๔] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาทิฏฐิเป็นไฉน? ความรู้ในทุกข์ ในทุกขสมุทัย

ในทุกขนิโรธ ในทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา นี้เรียกว่า สัมมาทิฏฐิ.

[๓๕] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาสังกัปปะเป็นไฉน? ความดำริในการออกจากกาม

ความดำริในอันไม่พยาบาท ความดำริในอันไม่เบียดเบียน นี้เรียกว่าสัมมาสังกัปปะ.

[๓๖] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาวาจาเป็นไฉน? เจตนาเครื่องงดเว้นจากพูดเท็จ

พูดส่อเสียด พูดคำหยาบ พูดเพ้อเจ้อ นี้เรียกว่า สัมมาวาจา.

[๓๗] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมากัมมันตะเป็นไฉน? เจตนาเครื่องงดเว้นจากปาณา-

*ติบาต อทินนาทาน จากอพรหมจรรย์ นี้เรียกว่า สัมมากัมมันตะ.

[๓๘] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาอาชีวะเป็นไฉน? อริยสาวกในธรรมวินัยนี้ ละการ

เลี้ยงชีพที่ผิดเสีย สำเร็จชีวิตอยู่ด้วยการเลี้ยงชีพที่ชอบ นี้เรียกว่า สัมมาอาชีวะ.

[๓๙] ดูกรภิกษุทั้งหลาย สัมมาวายามะเป็นไฉน? ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ยังฉันทะ

ให้เกิด พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิตไว้ ตั้งจิตไว้ เพื่อมิให้อกุศลธรรมอันลามก

ที่ยังไม่เกิดบังเกิดขึ้น เพื่อละอกุศลธรรมอันลามกที่บังเกิดขึ้นแล้ว เพื่อให้กุศลธรรมที่ยังไม่เกิด

บังเกิดขึ้น พยายาม ปรารภความเพียร ประคองจิตไว้ ตั้งจิตไว้ เพื่อความตั้งมั่น ไม่ฟั่นเฟือน

เพิ่มพูน ไพบูลย์ เจริญ บริบูรณ์ แห่งกุศลธรรมที่บังเกิดขึ้นแล้ว นี้เรียกว่า สัมมาวายามะ.

[๔๐] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาสติเป็นไฉน? ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมพิจารณา

เห็นกายในกายเนืองๆ อยู่ มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ พึงกำจัดอภิชฌาและโทมนัสใน

โลกเสีย ย่อมพิจารณาเห็นเวทนาในเวทนาเนืองๆ อยู่ มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ พึง

กำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกเสีย ย่อมพิจารณาเห็นจิตในจิตเนืองๆ อยู่ มีความเพียร มี

สัมปชัญญะ มีสติ พึงกำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกเสีย ย่อมพิจารณาเห็นธรรมในธรรม

เนืองๆ อยู่ มีความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ พึงกำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกเสีย นี้

เรียกว่า สัมมาสติ.

[๔๑] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็สัมมาสมาธิเป็นไฉน? ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สงัดจากกาม

สงัดจากอกุศลธรรม บรรลุปฐมฌาน มีวิตกวิจาร มีปีติและสุขเกิดแต่วิเวกอยู่ เธอบรรลุทุติย-

*ฌาน มีความผ่องใสแห่งจิตในภายใน เป็นธรรมเอกผุดขึ้น ไม่มีวิตก ไม่มีวิจาร เพราะวิตก

วิจารสงบไป มีปีติและสุขเกิดแต่สมาธิอยู่ เธอมีอุเบกขา มีสติ มีสัมปชัญญะ เสวยสุขด้วย

นามกาย เพราะปีติสิ้นไป บรรลุตติยฌานที่พระอริยเจ้าทั้งหลายสรรเสริญว่า ผู้ได้ฌานนี้เป็นผู้มี

อุเบกขา มีสติ อยู่เป็นสุข เธอบรรลุจตุตถฌาน ไม่มีทุกข์ ไม่มีสุข เพราะละสุข ละทุกข์

และดับโสมนัสโทมนัสก่อนๆ ได้ มีอุเบกขาเป็นเหตุให้สติบริสุทธิ์อยู่ นี้เรียกว่า สัมมาสมาธิ.

จบ สูตรที่ ๘

เนื้อความพระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๙ บรรทัดที่ ๑๗๔-๒๑๐ หน้าที่ ๘-๙.

< กฎสูงสุดของธรรมชาติ >

ธรรมชาติก็คือสิ่งที่ปรากฏอยู่จริงจนเราเห็นเป็นของธรรมดานี่เอง โดยสิ่งที่มีอำนาจสูงสุดที่ควบคุมทุกสิ่งทุกอย่างให้เป็นไปนี้ ทางพุทธศาสนาจะเรียกว่าเป็น กฎของธรรมชาติ ซึ่งกฎของธรรมชาตินี้มีอยู่มากมายหลายกฎ แต่กฎที่เป็นกฎสูงสุดที่ทุกกฎของธรรมชาติ จะต้องขึ้นอยู่กับกฎนี้จะเรียกว่า "กฎสูงสุดของธรรมชาติ" หรือ "กฎสูงสุดของเอกภพ" โดยกฎสูงสุดนี้ก็ได้แก่กฎที่บังคับเอาไว้ว่า

“ทุกสิ่งที่เกิดขึ้นจะต้องมีเหตุและปัจจัยมาปรุงแต่งให้เกิดขึ้น”

กฎสูงสุดของธรรมชาตินี้ก็คือกฎพื้นฐานง่ายๆที่บังคับเอาไว้ว่า “การที่สิ่งใด (ไม่ว่าจะเป็นวัตถุหรือจิต) จะเกิดขึ้น (การเกิดขึ้นก็คือจากที่ไม่มีอยู่ก่อน แล้วจึงมีขึ้นภายหลัง)

》จะต้องอาศัยเหตุ (สิ่งที่มากระทำ) และปัจจัย (เหตุย่อยๆ) มาร่วมกันปรุงแต่ง (การปรุงแต่งก็คือการที่ธรรมชาตินำเอาสิ่งต่างๆหลายๆสิ่งมาทำให้เกิดเป็นสิ่งใหม่ขึ้นมาได้อย่างน่าอัศจรรย์ อย่างเช่น นำเอาดิน น้ำ ความร้อน และอากาศ มาทำให้เกิดเป็นพืช, ผลไม้, สัตว์, และร่างกายของคนเราขึ้นมา เป็นต้น) ให้เกิดขึ้น”

ซึ่งนี่ก็แสดงถึงความจริงว่า “ไม่มีสิ่งใดที่จะเกิดขึ้นมาได้เองลอยๆโดยไม่มีเหตุและปัจจัย” แต่ถ้าจะมีสิ่งใดเกิดขึ้นมาได้เองลอยๆโดยไม่มีเหตุและปัจจัย ก็แสดงว่าสิ่งนั้นเป็นสิ่งลึกลับเหนือธรรมชาติ ตามความเชื่อของศาสนาประเภทเทวนิยม อย่างเช่น ความเชื่อเรื่องผี เทวดา นรก สวรรค์ เป็นต้น

กฎสูงสุดของธรรมชาตินี้ก็คือกฎของเหตุและผลตามหลักวิทยาศาสตร์นั่นเอง คือ

》เมื่อมีเหตุจึงมีผล, เมื่อไม่มีเหตุ ก็ไม่มีผล, เมื่อเหตุเกิดขึ้น ผลจึงเกิดขึ้น, เมื่อเหตุดับหายไป ผลจึงดับหายไป

ซึ่งกฎนี้ดูว่าจะเป็นกฎง่ายๆที่ใครๆก็ยอมรับ แต่จากฎสูงสุดนี้เองที่เป็นเหตุให้เกิดสิ่งทั้งหลายขึ้นมาได้อย่างน่าอัศจรรย์ ดังนั้นถ้าเรานำกฎสูงสุดนี้มาศึกษาสิ่งทั้งหลายของธรรมชาติอย่างจริงจัง เราก็จะเกิดความเข้าใจถึงความจริงสูงสุด (ความจริงแท้) ของธรรมชาติทั้งหลายได้ โดยเฉพาะร่างกายกับจิตใจของเรา คือทำให้เราเข้าใจถึงความจริงแท้เรื่องความเป็นสุญญตา (ความว่างจากตัวตนของเรา) ของร่างกายกับจิตใจได้ ซึ่งความเข้าใจในความจริงเรื่องความเป็นสุญญตาของร่างกายกับจิตใจนี้เอง ที่เป็นหัวใจของปัญญาในพุทธศาสนา

แต่การที่จะเข้าใจกฎสูงสุดของธรรมชาตินี้ได้อย่างถูกต้อง เราจะต้องมาทำความเข้าใจกับคำเหล่านี้ก่อน อันได้แก่คำว่า

▪เหตุ ที่หมายถึง สิ่งที่กระทำให้เกิดผล

▪ปัจจัย ที่หมายถึง เหตุย่อยๆ หรือสิ่งที่มาสนับสนุนเหตุ

▪ผล ที่หมายถึง สิ่งที่เกิดขึ้นมาจากเหตุ

▪ปรุงแต่ง ที่หมายถึง การ (กิริยา) ทำให้เกิดขึ้น

▪สิ่งปรุงแต่ง หมายถึง สิ่งที่เกิดขึ้นมาจากเหตุและปัจจัยมาร่วมกันปรุงแต่งให้เกิดขึ้น

▪เกิดขึ้น ที่หมายถึง จากการที่ไม่มีอยู่ก่อน แล้วจึงมามีขึ้นในภายหลัง

▪ดับหายไป ที่หมายถึง จากการที่เคยมีอยู่ก่อน แล้วจึงมาหายไปในภายหลัง

< ต้องเข้าใจคำว่าปรุงแต่งก่อน >

มีคำๆหนึ่งที่เราจำเป็นต้องเข้าใจความหมายของมันก่อน จึงจะศึกษากฎสูงสุดของธรรมชาตินี้ได้เข้าใจ คือคำว่า "ปรุงแต่ง" ที่หมายถึง การผสมและตบแต่ง หรือหมายถึง การกระทำ ก็ได้ แต่จะหมายถึงการกระทำโดยธรรมชาติเท่านั้น คือหมายถึง การกระทำของธรรมชาติ ที่นำเอาสิ่งต่างๆหลายๆสิ่งมาผสมหรือรวมกัน แล้วก็ตบแต่งให้เกิดเป็นสิ่งใหม่ขึ้นมาได้อย่างน่าอัศจรรย์ เหมือนกับการที่เรานำเอาส่วนผสมและเครื่องปรุงต่างๆของอาหารชนิดใดชนิดหนึ่ง มาผสมรวมกันอย่างพอเหมาะ แล้วปรุงด้วยความร้อนอย่างพอดี ก็จะเกิดเป็นอาหารชนิดหนึ่งที่เอร็ดอร่อยขึ้นมาได้ หรือเหมือนกับการที่เรานำเอาดินเหนียวมาผสมน้ำให้อ่อนนิ่ม แล้วปั้นเป็นรูปร่างของสิ่งต่างๆขึ้นมา

คำว่าปรุงแต่งนี้จะใช้เฉพาะในการกระทำให้เกิดสิ่งใหม่ขึ้นมาโดยธรรมชาติเท่านั้น

คือเมื่อธรรมชาติได้นำเอาสิ่งต่างๆมาปรุงแต่งให้เกิดเป็นสิ่งใดขึ้นมาแล้ว สิ่งนั้นแทบจะไม่หลงเหลือลักษณะของสิ่งที่นำมาปรุงแต่งนั้นให้เราได้พบเห็นหรือรับรู้ได้เลย เพราะมันได้รวมตัวกันจนกลายเป็นสิ่งใหม่ขึ้นมาได้อย่างน่าอัศจรรย์ ซึ่งสิ่งที่เกิดขึ้นมาจากการปรุงแต่งนี้ เราจะเรียกว่าเป็น “สิ่งปรุงแต่ง”

อย่างเช่น การที่ต้นแอปเปิลได้นำเอาดินหรือปุ๋ย พร้อมกับน้ำ รวมทั้งอากาศ มาผสมกันแล้วปรุงโดยใช้ความร้อนจากแสงแดด แล้วตบแต่งให้เกิดเป็นลูกแอปเปิล ที่มีลักษณะรูปร่างสวยงาม และมีกลิ่นหอมเฉพาะของมัน รวมทั้งมีรสเอร็ดอร่อยขึ้นมาได้อย่างน่าอัศจรรย์

โดยที่มันแทบจะไม่หลงเหลือลักษณะของดินหรือปุ๋ย น้ำ อากาศ และความร้อนให้เราได้พบเห็นหรือรับรู้ได้เลย เป็นต้น (ส่วนการกระทำให้เกิดสิ่งใหม่ขึ้นมาโดยคนหรือสัตว์นั้นไม่ควรใช้คำว่าปรุงแต่ง ควรเรียกว่าเป็นการทำหรือสร้างหรือประกอบหรือประดิษฐ์ เพราะเมื่อทำให้เกิดเป็นสิ่งใหม่ขึ้นมาแล้ว ก็ยังทำให้เราพบเห็นสิ่งที่นำมาทำนั้นได้ อย่างเช่น รถยนต์ที่เรายังคงพบเห็นเหล็ก อลูมิเนียม พลาสติก ยาง และแก้ว เป็นต้น ที่มาประกอบเป็นรถยนต์นั้นขึ้นมา)

จาก...< สุญญตา - สิ่งทั้งหลายไม่ได้มีอยู่จริง >

เรียงเรียงโดย เตชปัญโญ ภิกขุ

:: ยุติ วงจรปฏิจจสมุปบาท เพื่อตัดภพให้สิ้นชาติ ::

#โดยพระอาจารย์นวลจันทร์_กิตติปัญโญ

หากต้องการสิ้นสังสารวัฏ การเวียนว่ายตายเกิด ต้องเข้าใจในปฏิจจสมุปบาท แต่เข้าใจเพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอ ต้องทำลาย วงจรปฏิจจสมุปบาท ด้วย เพื่อให้กระจ่างในเรื่องนี้ พระอาจารย์นวลจันทร์ กิตติปัญโญตอบปัญหาธรรมที่มีผู้สนใจส่งเข้ามาในหัวข้อปฏิจจสมุปบาท เพื่อเป็นประโยชน์สำหรับการปฏิบัติ และเข้าใจในหลักธรรมนี้มากขึ้น

Q : ปฏิจจสมุปบาทและอิทัปปัจจยตาเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร

พระอาจารย์นวลจันทร์:

ตามจริงแล้วเป็นหลักธรรมเดียวกัน

ท่านเรียกว่า “อิทัปปัจจยตาปฏิจจสมุปบาท”

เป็นกระบวนการของธรรมที่ส่งต่อกันเป็นลูกโซ่

หรือเป็นเหตุปัจจัยที่ส่งต่อให้เกิดสิ่งต่างๆ

แต่เพราะเป็นหลักธรรมชื่อยาวเรียกยาก

จึงนิยมแยกเรียกเป็นอิทัปปัจจยตาบ้าง

ปฏิจจสมุปบาทบ้าง

Q: ทำอย่างไรไม่ให้เกิดการยึดติด (อุปาทาน)

พระอาจารย์นวลจันทร์:

การยึดติด หรือที่ท่านเรียกว่า “อุปาทาน”

เกิดขึ้นจากตัณหา มันเป็นกระบวนการสืบทอด

อุปาทานไม่สามารถเกิดขึ้นมาเองได้

ซึ่งในวงจรของปฏิจจสมุปบาทอธิบายไว้ชัดเจนว่า

อุปาทานมาจากตัณหา

ตัณหาก็มาจากเวทนา

เวทนาก็มาจากผัสสะ

ทีนี้ผัสสะหรือการกระทบ เมื่อผัสสะเกิดขาดสติ

กิเลสก็มาจึงเกิดเป็นเวทนา

หรือความรู้สึก มีความรู้สึกชอบ ไม่ชอบ จึงเกิดตัณหาตามมา

ไม่ต่างจากวงจรชีวิตของหนอน

ที่จะกลายเป็นผีเสื้อในวันข้างหน้า

จากตัณหาก็เป็นอุปาทาน

ทำอย่างไรไม่ให้เกิดอุปาทาน

มีวิธีเดียวคือการมีสติในขณะเกิดผัสสะ

เช่น เห็นก็รู้ว่าเห็น

ได้ยินก็รู้ว่าได้ยิน

เราก็จะมีสติในการเห็นและการได้ยิน

เพียงเท่านี้ก็ไม่เกิดเป็นตัณหา

พอไม่มีตัณหา

อุปาทานก็ไม่มีเช่นกัน

การที่จะละอุปาทานไม่สามารถทำได้ทันที

เพราะอุปาทานคือผลที่เกิดจากตัณหา

ถ้าจะไม่ให้เกิดการยึดติด (อุปาทาน)

ต้องไปกำจัดที่เหตุ

ตัวอย่างเช่น มีสิวขึ้นที่ใบหน้า

แล้วเราไปบีบสิว

ไม่นานเดี๋ยวสิวมันก็ขึ้นมาใหม่

บีบให้ตายอย่างไร สิวมันก็จะต้องขึ้นมาอีก

ถ้าจะให้สิวหายขาดก็ต้องไปตรองถึงสาเหตุของสิวว่ามันมาจากไหน

แล้วไปแก้ที่ตรงนั้น

ดังนั้นการละอุปาทาน

หรือไม่ให้เกิดการยึดติด

ควรละที่เหตุ คือการมีสติในขณะที่เกิดผัสสะ

Q: องค์ธรรมใดในวงจรปฏิจจสมุปบาทที่ทำลายแล้วทำให้ยุติวงจรนี้ได้ง่ายที่สุด

พระอาจารย์นวลจันทร์:

หากจะหยุดวงจรนี้ วิธีที่ง่ายที่สุดคือ

การหยุดที่ผัสสะ

ผัสสะคือการได้เห็น

ได้ยิน มีการคิด มีการนึก

ขณะที่เกิดผัสสะ แล้วมีสติเกิดขึ้นด้วย

วงจรปฏิจจสมุปบาทก็จะยุติทันที

ซึ่งรวมไปถึงวงจรของสังสารวัฏด้วย

เพราะมันจะขาดช่วงไปต่อไม่ได้

เมื่อสติเกิดขึ้นในขณะที่มีผัสสะ

ตัณหาก็ไม่เกิด ซึ่งจะนำไปสู่การไม่เกิดขึ้นขององค์ธรรมอื่น

ดังนั้นการที่เขาฝึกเจริญสติปัฏฐาน 4

ต้องมีการฝึกเดินจงกรม

เพื่อให้เกิดสติขึ้นระหว่างที่เกิดผัสสะ

ขณะที่กำลังเดินย่างเราก็กำหนดมีสติรู้ว่าเท้าข้างนี้ย่าง (หนอ)

การมีสติก็คือนิโรธ เป็นหนทางของวิชชาและธรรมะ

เครื่องกั้นกิเลสไม่ให้ดึงไปสู่ชาติ

ชรามรณะ

และทุกข์ต่อไป

เป็นการตัดภพสิ้นชาติอย่างสิ้นเชิง

.

พระอาจารย์นวลจันทร์ กิตติปัญโญ

Cr. https://goodlifeupdate.com/healthy-mind/dhamma

ทางออกจากวงจรปฏิจสมุปบาท คือ "เวทนา"

เมื่อเกิดเวทนา(สุข​/ทุกข์​/เฉย)​ จะต้องมีสติ​สัมปชัญญะ ​(ด้วยการเจริญ​สติปัฏฐาน​ 4)​ รู้ทันสภาพธรรมที่เกิดขึ้น อย่าให้กิเลสเข้าครอบงำจนเกิด(ตัวตน)​ ความพอใจ/ไม่พอใจ อันจะเป็นปัจจัยให้เกิดตัณหา และอุปาทาน​ ซึ่งทำให้วงล้อปฏิจจ​ส​มุ​ป​บาท​หมุนต่อเนื่องจนเกิดทุกข์​...

* พระพุทธ​องค์​สอนให้เริ่มตั้งแต่การสำรวมอินทรีย์​ 6 คือ ตั้งแต่เกิดผัสสะกระทบอารมณ์​ทางตา หู​ จมูก ​ลิ้น​ กาย​ ใจ​ ให้มีสติรู้ทัน ถ้าหลุดไปให้มาดูที่เวทนา อย่าให้เกิดความพอใจ​และ​ไม่พอใจ​ เพราะจะเป็นปัจจัย​ให้เกิดตัณหาต่อไป...

* ความไม่พอใจ (โทสะ)​ เกิดจาก การที่ไม่ได้ดั่งใจ อันมีพื้นฐานมาจากตัณหานั้นเอง

* ตัณหา คือ ธรรมชาติ​ที่มีความอยากได้และยึดติดในอารมณ์ที่มากระทบ​ทางตา หู​ จมูก ​ลิ้น​ กาย​ ใจ

* ส่วนอุปาทานนั้นเป็นการยึดติดในอารมณ์​ที่รับเข้ามาอย่างเหนียวแน่นนั่นเอง

* ทั้งโทสะ(ความโกรธ)​ และตัณหา มีพื้นฐานมาจากความไม่รู้​จักสภาพ​ธรรม​ตาม​ความ​เป็นจริง​ คือ ยังมีความหลง(อวิชชา)​ ซึ่งปกปิดสภาพธรรมตาม​ความ​เป็นจริง​ไว้ จึงเกิดความพอใจ​/ไม่พอใจ​ ยึดเอาอารมณ์ที่เข้ามา​นั้นมาเป็น​ของตน เกิดตัวตนขึ้น ไหลลื่นไปตามปฏิจสมุป​บาท​ จนเกิดทุกข์

"อานาปานสติ ปฏิจจสมุปบาท"

เพราะว่า #พระโยคาวจรบางรูปเมื่อระลึกถึงอารมณ์ที่เข้าสู่คลอง

#ผัสสะมีจิตและเจตสิกตกไปครั้งแรกในอารมณ์นั้น

#ถูกต้องอารมณ์นั้นอยู่ก็จะปรากฏชัด.

#สำหรับพระโยคาวจรบางรูป #เวทนาที่เสวยอารมณ์นั้นเกิดขึ้นจะปรากฏชัด

(#แต่) #สำหรับบางรูปวิญญาณที่รู้อารมณ์นั้นเกิดขึ้นจะปรากฏชัด

เพราะฉะนั้น #พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสอรูปกรรมฐานตามที่ปรากฏโดยอัธยาศัยของบุคคลนั้นๆ

#ไว้๓อย่างโดยมีผัสสะเป็นต้นเป็นประธาน.

ในบุคคล ๓ ประเภทนั้น

#ผัสสะปรากฏชัดแก่ผู้ใดแม้ผู้นั้นจะกำหนดอารมณ์มีผัสสะเป็นที่๕นั่นแหละว่า

#ไม่ใช่ผัสสะอย่างเดียวเท่านั้นเกิดขึ้น ถึง #เวทนาที่เสวยอารมณ์นั้นนั่นแหละ ก็จะ

#เกิดขึ้นพร้อมกับผัสสะนั้น

#ถึงสัญญาที่จำอารมณ์นั้นอยู่

#ถึงเจตนาที่คิดถึงอารมณ์นั้นอยู่

#ถึงวิญญาณที่รู้ชัดซึ่งอารมณ์นั้นอยู่

#ก็จะเกิดพร้อมกับผัสสะนั้น.

เวทนาปรากฏแก่ผู้ใด แม้ผู้นั้นจะกำหนดอารมณ์มีผัสสะเป็นที่ ๕ เหมือนกันว่า ไม่ใช่เวทนาอย่างเดียวเท่านั้นเกิดขึ้น ถึงสัมผัสที่ถูกต้องอยู่ ก็จะเกิดขึ้นพร้อมกับเวทนานั้น ถึงสัญญาที่จำได้อยู่ ถึงเจตนาที่นึกคิดอยู่ ถึงสัญญาที่รู้แจ้งอยู่ ก็จะเกิดขึ้นพร้อมกับเวทนานั้น. วิญญาณปรากฏชัดแก่ผู้ใด แม้ผู้นั้นก็จะกำหนดอารมณ์ มีผัสสะเป็นที่ ๕ เหมือนกับว่า ไม่ใช่แต่วิญญาณอย่างเดียวเท่านั้นเกิดขึ้น แม้ผัสสะที่ถูกต้องอยู่ซึ่งอารมณ์นั้นนั่นแหละ ก็จะเกิดขึ้นพร้อมกับด้วยวิญญาณนั้น แม้เวทนาที่เสวยอารมณ์อยู่ แม้สัญญาที่จำได้อยู่ แม้เจตนาที่คิดนึกอยู่ ก็จะเกิดขึ้นพร้อมกับวิญญาณนั้น.

พระโยคาวจรนั้นใคร่ครวญอยู่ว่า ธรรมทั้งหลายมีผัสสะเป็นที่ ๕ เหล่านี้อาศัยอะไรอยู่ดังนี้ จะรู้ชัดว่าอาศัยวัตถุอยู่. กรชกาย ชื่อว่าวัตถุ.

คำที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า๑๑- ก็แลวิญญาณของเรานี้อิงอาศัยอยู่ในกรชกายนี้ เนื่องแล้วในกรชกายนี้ ทรงหมายเอากรชกายใด กรชกายนั้นโดยเนื้อความ ได้แก่ภูต และอุปทายรูปทั้งหลาย เธอเห็นเป็นเพียงนามกับรูปเท่านั้นว่า บรรดา ๒ อย่างนี้ วัตถุเป็นรูป ธรรมมีผัสสะเป็นที่ ๕ เป็นนาม ด้วยประการดังกล่าวมานี้ ในสองอย่างนี้ รูปได้แก่รูปขันธ์ นามได้แก่ขันธ์ ๔ ที่ไม่ใช่รูป ดังนั้นจึงรวมเป็นเพียงขันธ์ ๕.

แท้จริง #เบญจขันธ์ที่จะพ้นจากนามรูป #หรือนามรูปที่จะพ้นจากเบญจขันธ์ไปเป็นไม่มี. เธอเมื่อใคร่ครวญอยู่ว่าเบญจขันธ์เหล่านี้มีอะไรเป็นเหตุ ก็เห็นว่ามีอวิชชาเป็นเหตุ

#แต่นั้นจะยกเบญจขันธ์ขึ้นสู่ไตรลักษณ

#์ด้วยสามารถแห่งนามรูปพร้อมทั้งปัจจัยว่านามรูปนี้เป็นทั้งปัจจัย #เป็นทั้งอาศัยปัจจัยเกิดขึ้น

ไม่มีสัตว์หรือบุคคลอย่างอื่น มีเพียงกองสังขารล้วนๆ เท่านั้น แล้วท่องเที่ยวพิจารณาตามลำดับวิปัสสนาว่า อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ดังนี้.

เธอจำนงหวังปฏิเวธ (การตรัสรู้) อยู่ว่า (เราจะตรัสรู้) ในวันนี้ๆ ในสมัยเช่นนั้น ได้ฤดูเป็นที่สบาย บุคคลเป็นที่สบาย โภชนะเป็นที่สบายหรือการฟังธรรมเป็นที่สบายแล้ว นั่งโดยบัลลังก์เดียวเท่านั้น ยังวิปัสสนาให้ถึงที่สุด ย่อมดำรงอยู่ในพระอรหัตผล.

____________________________

๑๑- ที. สี. เล่ม ๙/ข้อ ๑๓๑ ม. ม. เล่ม ๑๓/ข้อ ๓๔๗

พึงทราบกรรมฐานจนถึงพระอรหัตของชน ๓ เหล่า ดังที่พรรณนามานี้.

#แต่ในพระสูตรนี้พระผู้มีพระภาคเจ้า

#เมื่อจะตรัสอรูปกรรมฐานตามอัธยาศัยของผู้ที่จะตรัสรู้ด้วยสามารถแห่งเวทนา

#จึงตรัสไว้ด้วยสามารถแห่งเวทนา.

อรรถกถาปฐมเวทนาสูตร

คลิกเพื่ออ่านทั้งหมด

http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=230

"ดูกรภิกษุทั้งหลาย #เรากล่าวการใส่ใจลมหายใจออกลมหายใจเข้าเป็นอย่างดีนี้

#ว่าเป็นเวทนาชนิดหนึ่ง

ในพวกเวทนา เพราะฉะนั้นแล ในสมัยนั้น ภิกษุจึงชื่อว่า พิจารณาเห็นเวทนาในเวทนา มีความเพียร รู้สึกตัวมีสติ กำจัดอภิชฌาและโทมนัสในโลกเสียได้อยู่ ฯ"