พิจารณาดูจิต

พุทธธรรมสำหรับนักบวช ในเช้าของวันที่ 13 มิถุนายน พ.ศ 2561

ณ. พุทธอุทยานภูสวรรค์

ข้าพระพุทธเจ้า ได้กราบเข้านอบน้อมเข้าเฝ้าต่อองค์พระพุทธบิดา องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระองค์ท่าน เพื่อเฝ้าฟังธรรม

เมื่อข้าพระพุทธเจ้าได้กราบนอบน้อมเข้าเฝ้า ต่อพระพุทธองค์ท่านแล้ว จึงได้เฝ้าทูลถามพระพุทธองค์ท่านไป ดังนี้ว่า

ข้าแต่องค์พระพุทธบิดา องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเจ้าขา วันนี้ลูกจะขอเฝ้าฟังธรรมถึงเรื่องของสติประฐาน 4 ในหมวดของการพิจารณาจิต หน่ะเจ้าข้า

การพิจารณาจิตนั้น เราจะมีวิธี แบบไหน ยังไงในการพิจารณา หนะเจ้าค่ะ

เราจะได้พิจารณาถูกต้อง จะได้ระลึกนึกถึงสิ่งที่เป็นจิตนั้น ได้อย่างถูกต้องหนะเจ้าข้า

ขอพระพุทธองค์โปรดทรงเมตตาแสดงธรรมนี้ให้ลูกได้ฟังด้วยเถิดพระพุทธเจ้าข้า

อย่ามุ่งหมายความสุขอะไร มากไปกว่า

"ความปกติของจิต"

ที่ไม่ยินดี ยินร้าย ไม่ขึ้น ไม่ลงไปตามอารมณ์ที่กระทบ

เพราะไม่มีสุขอะไร ประเสริฐยิ่งไปกว่า

ความปกติของจิตนั้น

พุทธทาสภิกขุ

#ความสงบไปติดไม่ได้ !!

จะว่า .. ความสงบเป็นเรา จะว่า .. เราเป็นความสงบ .. ไม่ได้

ถ้าเข้าใจว่า ความสงบเป็นเรา เข้าใจว่า เราเป็นความสงบ

ก็เป็น "ก้อนอัตตา" อยู่นั่นเอง ก้อนอัตตาก็เป็น "ตัวสมมุติ" อยู่

จะนึกว่าเราสงบ เราฟุ้งซ่าน เราดี เราชั่ว เราสุข เราทุกข์

อันนี้ก็เป็นภพ เป็นชาติอยู่อีก เป็นทุกข์อีก

ถ้าสุขหายไป .. ก็กลายเป็นทุกข์ , ถ้าความทุกข์หายไป ..ก็เป็นสุข

ก็ต้องเวียน ไปนรก ไปสวรรค์ อยู่ไม่หยุดยั้ง

พระศาสดาเห็น "อาการจิต" ของท่านเป็นอย่างนี้

นี่แหละท่านว่าภพยังอยู่ ชาติยังอยู่พรหมจรรย์ยังไม่จบ

ท่านจึงยก "สังขาร" ขึ้นพิจารณาตามธรรมชาติ

เพราะมี "ปัจจัย" อยู่นี่ จึงเกิดอยู่นี่ ตายอยู่นี่

มี "อาการที่เคลื่อนไหวไปมา" อยู่นี่

ท่านจึงยกสิ่งนี้พิจารณาไป ให้รู้เท่าตามความเป็นจริงของ "ขันธ์ห้า"

"ทั้งรูปทั้งนาม" .. "สิ่งทั้งหลายที่จิตไปคิด"

ทุกสิ่งทุกอย่าง ,, เหล่านี้ล้วนเป็น "สังขาร" ทั้งหมด

เมื่อรู้แล้ว ..ท่านให้วาง เมื่อรู้แล้ว ..ท่านให้ละ

...

หลวงปู่ชา สุภัทโท

หลวงตา : ผู้ใดรู้เห็นจากใจจริง ๆ ว่า “ยังกิญจิ สมุทะยะธัมมัง สัพพันตัง นิโรธะธัมมันติ” สิ่งหนึ่ง สิ่งใด (สังขาร) เกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งทั้งหมดนั้นย่อมดับไปเป็นธรรมดา”

ก็จะเรียกว่ามี “ดวงตาเห็นธรรม” คือ พระโสดาบัน

*****แต่เพราะยังหลงยึดถือว่า เราเป็นผู้รู้ ผู้เห็น หรือ ผู้รู้ ผู้เห็นเป็นตัวเรา จึงมีตัวเราหลงยึดถือ “ผู้รู้” ว่าเป็นนิพพาน

เมื่อมีสติ ปัญญา รู้เท่าทันความหลงยึดถือ โดยรู้เห็นจากใจว่าความหลงยึดถือว่า เราเป็น.. หรือ เป็นเรา เป็นตัวเรา เป็นของเรา นั้น เป็นเพียงสังขาร หรือ ความคิดปรุงแต่ง ซึ่งเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ก็จะสิ้นหลงยึดถือเอาสังขารที่คิดปรุงแต่งนั้น มาเป็นตัวตน เป็นเรา เป็นตัวเรา เป็นของเราจริง ๆ จัง ๆ

คงมีแต่เพียง “รู้” สักแต่ว่า “รู้” ซึ่งเป็นธาตุรู้ตามธรรมชาติ เป็นธรรมธาตุ เป็นธาตุรู้บริสุทธิ์ จิตบริสุทธิ์ หรือ ใจบริสุทธิ์........

เพราะไม่มีตัวตนของผู้ยึดถือทั้งสิ่งที่ถูกรู้และผู้รู้ ผู้เห็น

จึงไม่มีผู้ทุกข์ (นิพพาน)

“นิพพาน” ไม่ใช่สภาวะใด ที่มีตัวเราไปถึง ไปได้ ไปเป็น

แต่เป็นเพราะไม่มีตัวตนของผู้ยึดถือทั้งสิ่งที่ถูกรู้ และ ผู้รู้

จึงไม่มีกิเลส ตัณหา และ ผู้ทุกข์

เรียกว่า “นิพพาน”

แต่ถ้ามีความเห็นผิด ว่า “นิพพาน” เป็นสภาวะใด ๆ เช่น เป็นความว่าง ความสว่าง ความสุข ความสงบ เงียบ สงัดเป็นหนึ่งเดียวกับธรรมชาติ

ก็จะมีตัวตน เป็นเรา เป็นตัวเรา เป็นตัวตนของเรา อยากเอา อยากได้ อยากเป็น อยากถึง อยากบรรลุนิพพาน คือ ถึงสภาวะที่คาดหมายไว้นั้น

เมื่อมีเรา หรือ ตัวเราหลงยึดถือ จึงเป็นอวิชชา ตัณหา

อุปาทาน ..... และความทุกข์ทั้งมวล

*****ดังนั้น นิพพาน คือ ไม่มีตัวตน ซึ่งเป็นเรา ตัวเรา ตัวตนของเรา เป็นผู้ยึดถือทั้งสังขาร ซึ่งเป็นสิ่งเกิดดับ และ วิสังขาร (ธรรมชาติไม่เกิดดับ) ไม่มีตัวตน ซึ่งเป็นเรา ตัวเรา ตัวตนของเรา เป็นผู้ยึดถือแม้ธรรม และ นิพพาน

ไม่มีตัวตน ซึ่งเป็นเรา ตัวเรา ตัวตนของเรา เป็นผู้ยึดถือความไม่ยึดถือ

เมื่อไม่มีผู้ยึดถือ จึงไม่มีผู้ทุกข์ เรียกว่า “นิพพาน”

หลวงตาณรงค์ศักดิ์ ขีณาลโย

โอวาทธรรมจากปุจฉาวิสัชนา

12 มกราคม 2563

ได้จิตผู้รู้แล้ว มาเดินปัญญา

ถ้าได้ตัวรู้แล้วถัดจากนั้นมาเดินปัญญา บางคนมีวาสนาเก่า เคยเจริญปัญญามาแต่ชาติก่อนๆแล้ว ทันทีที่ตัวรู้เกิดขึ้นนะ ขันธ์ก็แยกเลย เห็นเลยร่างกายกับจิตคนละอันกัน ความสุขความทุกข์กับจิตนี้คนละอันกัน ความปรุงแต่งที่เป็นกุศล-อกุศลนี้เป็นคนละอันกัน เห็นอย่างนี้เลย คนซึ่งมีบารมีเก่าในทางเดินปัญญามาก่อน

แต่ถ้ามันไม่มี ทำอย่างไร ก็ต้องช่วยมันอีก วิธีช่วยมันนะก็คือ หัดแยกธาตุแยกขันธ์ แยกไป ร่างกายส่วนร่างกาย จิตส่วนจิต ต้องหัดแยก นั่งอยู่หรือเดินอยู่ ก็คอยรู้สึกไป เห็นร่างกายมันนั่ง เห็นร่างกายมันเดิน เห็นร่างกายมันยืน อิริยาบถนอนนั้นเว้นไว้ก่อนนะ ไม่ชำนาญแล้วไปนอนดู แป๊บเดียว จิตก็วิเวก จิตรวม รวมเข้ากับโมหะ หลงไปเลย หลับ

เพราะฉะนั้นยืนอยู่ก็รู้สึก เห็นร่างกายมันยืน จิตเป็นคนดู นั่งอยู่ก็รู้สึก เห็นร่างกายมันนั่ง จิตเป็นคนดู เดินอยู่ก็รู้สึก เห็นร่างกายมันเดิน จิตเป็นคนดู ให้มีจิตเป็นคนดูเรื่อยๆ หรือมีความสุขเกิดขึ้น มีความสุขเกิดขึ้นก็เห็นอีก ความสุขเป็นสิ่งที่ถูกรู้ถูกดู จิตเป็นผู้รู้ผู้ดู มีความทุกข์เกิดขึ้นก็รู้อีก ความทุกข์เป็นของถูกรู้ถูกดู จิตเป็นผู้รู้ผู้ดู

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช

🔆"ธรรมชาติไม่เคยมีตัวเรา"🔆

ไม่มีใครสามารถดับ “สังขาร” ของขันธ์ห้าได้ ตราบใดที่ยังมีชีวิตอยู่ แต่ต้อง “เข้าใจถึงใจ” ว่า...

“สังขารและวิสังขารมันก็เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตที่เป็นธรรมชาติ โดยไม่มีตัวเราอยู่ในนั้น เพราะไม่เคยมีตัวเรามาตั้งแต่แรก”

การพยายามหาวิธีแก้ไขอาการที่ถูกใจ ไม่ถูกใจ เพราะหลงมีเป้าหมายเพื่อผลประโยชน์ของตัวเรา โดยแอบมีความปรารถนาไว้ในใจว่า...

เมื่อไปดับกริยาอาการทางจิตที่ถูกใจ ไม่ถูกใจ ได้แล้วนั้น

จะมี “ตัวเรา” โล่ง โปร่ง เบา สบาย

เราจะได้ว่างเปล่า หรือ ใจของเราจะว่าง

เราจะพ้นทุกข์... นิพพาน

จริง ๆ แล้วอาการทางใจที่เกิดขึ้นนั้นเป็น... “ปฏิกิริยาปรากฏการณ์ทางธรรมชาติของขันธ์ห้า ที่ตอบสนองกับการรับรู้ของอายตนะทั้งหก คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ”

อาการเหล่านี้ไม่สามารถดับสนิท หรือดับขาดไปได้ตราบใดที่ยังมีชีวิตอยู่ !!!

ดังนั้นการพยายามหาวิธีการต่าง ๆ เพื่อไปดับ ปรับปรุง แก้ไข ก็คือ... การที่เรากระโดดติดขบวนรถไฟ เข้าไปเป็น “สังขาร” นั่นเอง

ที่ถูกต้องนั้นให้เข้าใจว่า... อาการที่รับรู้ได้ ทั้งทางกาย ทางจิต ล้วนเป็นแค่... “ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ” เท่านั้น เหมือนฟ้าแลบ ฟ้าร้อง ฟ้าผ่าที่เกิดขึ้นตามเหตุปัจจัยของมันเอง

อาการตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่าง ๆ เป็นอาการของขันธ์ห้าตามปกติธรรมชาติ ซึ่งเป็นนิสัยหรืออนุสัยที่ถูกสะสมมา

การหาวิธีแก้ไข ดัดแปลง ปรุงแต่งอาการที่ไม่ชอบ จนอาการทั้งหมดที่เรียกว่า “สังขาร” หมดไป แล้วพบกับสภาวะที่ดี ที่ถูกใจตามต้องการ เช่น โล่ง โปร่ง เบา สบาย ว่างเปล่าก็ตาม ก็ยังไม่สามารถพ้นทุกข์ได้

เพราะการกระทำเช่นนั้น ยิ่งทำให้ความ “อยากได้” “อยากเอา” “อยากเป็น” เพิ่มขึ้น หรือไปยึดความโล่ง โปร่ง เบา สบาย ความว่างแทน ก็ยังไม่พ้น “หลงยึดถือสังขาร” ให้เป็นทุกข์อยู่ดี

รวมถึงความเข้าใจผิดที่ว่า... ถ้าสามารถดับ “สังขาร” ได้หมดจะกลายเป็น “วิสังขาร”แล้วจะพ้นทุกข์ ทำให้หลายคนมีความดิ้นรน พยายามดับสังขารให้หมด

ที่จริงแล้ว... สังขารกับวิสังขารมันก็อยู่ร่วมกัน ที่เดียวกัน เพียงแต่ทำงานเป็นอิสระต่อกัน ไม่มีใครสามารถดับ “สังขาร” ของขันธ์ห้าได้ ตราบใดที่ยังมีชีวิตอยู่ แต่ต้อง “เข้าใจถึงใจ” ว่า...

“สังขารและวิสังขารมันก็เป็นส่วนหนึ่งของชีวิตที่เป็นธรรมชาติ โดยไม่มีตัวเราอยู่ในนั้น เพราะไม่เคยมีตัวเรามาตั้งแต่แรก”

จึงไม่มีใครต้องไปจัดการอะไรกับสังขาร หรือ วิสังขาร !!!

แค่"รู้ เห็น เข้าใจ"การทำงานของสังขารกับวิสังขาร โดยไม่มีตัวตนของผู้ยึดถือ เท่านั้นก็เพียงพอที่จะพ้นทุกข์แล้ว...

แค่นี้เอง แค่นี้เอง จริง ๆ ๆ ๆ … นะ

~~~~~~~~~~~~~~~

เพียงแค่ดับความดิ้นรนทะยานอยากเสียในใจของท่านเสียเท่านั้น ดับความกระวนกระวายใจ ที่เหลือมันก็เป็น “ความสงบ” เอง

มันช่างเงียบ มันช่างสงบ มันช่างสงัดยิ่งนัก มันว่างเปล่าจากสัตว์ จากบุคคล จากตัวตน จากเรา จากเขา มันไม่มีความดิ้นรนกระวนกระวายใจใด ๆ ไม่มีความปรุงแต่งที่จะเอา หรือไม่เอาอะไร

ความปรุงแต่ง ภาระใด ๆ ทั้งมวล มันหมดสิ้นไป มันถูก “ปล่อยวาง” เหมือนการเดินทางมายาวนาน มันหยุดลง การแบกภาระทั้งหลายในใจ ในกาย ที่แบกภาระมาหนักอึ้งไว้ในใจ มันเหมือนกับ “ถูกปล่อยวาง” ลง และมันก็เงียบ สงบ สงัด ไปทั้งโลกธาตุ ถึงใจ ถึงก้นบึ้งหัวใจ หรือ

“ใจ” นั้นแหละ กลายเป็นความเงียบ สงบ สงัด เป็นหนึ่งเดียวกับโลกธาตุ

หลวงตาณรงค์ศักดิ์ ขีณาลโย

โอวาทธรรมจากวีดีโอ “ธรรมชาติไม่เคยมีตัวเรา”

" จงกำหนดเข้าไป

พิจารณา เข้าไป

จิต...ถ้าพูดตามหลักการพิจารณาแล้ว

จิต...ก็เป็นตัวอนิจจัง เป็นตัวทุกขัง เป็นตัวอนัตตา

เพราะ...มีสมมุติแทรกอยู่ จึงต้องเป็นลักษณะสาม คือ ไตรลักษณ์ ได้

จงฟาดฟันหั่นแหลกลงไป ที่ตรงนั้น

โดยไม่ต้องยึดมั่น ถือมั่นว่า...

จิตนี้ เป็นเรา จิตนี้ เป็นของเรา

ไม่เพียงแต่ไม่ยึดมั่น ถือมั่น ใน"รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ"ว่า"เป็นเรา"..เป็นของเรา เท่านั้น

ยังกำหนด ให้เห็นชัดเจนในตัวจิต

อีกว่า ควรจะถือเป็นเรา เป็นของเรา หรือไม่? เพราะเหตุไร ?

เอ้า ! กำหนดลงไป พิจารณาลงไป

แยกเเยะ ให้เห็นชัดตามความเป็นจริง

สิ่งที่เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ภายในจิตนี้

จะกระจายออกหมด ไม่มี อะไรเหลือเลย

เมื่อ...ธรรมชาตินี้ ได้กระจายหายไป ไม่มีอะไรเหลือ

แล้ว อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ภายในจิตก็หาย ไปพร้อมกัน

เป็นจิต...ที่สิ้นสมมุติ โดยประการทั้งปวงแล้ว

คำว่า...อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา จึงไม่มีในจิตอีกต่อไป

ตลอดอนันตกาล."

______________________________________

(องค์หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน)

จงทำญาณให้เห็นจิต เหมือนดั่งตาเห็นรูป เมื่อเราสังเกตกิริยาจิตไปเรื่อย ๆ จนเข้าใจถึงเหตุปัจจัยของอารมณ์ ความนึกคิดต่างๆ ได้แล้ว จิตก็จะค่อย ๆ รู้เท่าทันการเกิด ของอารมณ์ต่างๆ อารมณ์ความนึกคิดต่างๆ ก็จะค่อยๆ ดับไปเรื่อยๆ จนจิตว่างจากอารมณ์

.

แล้วจิตก็จะเป็นอิสระ อยู่ต่างหากจากเวทนาของรูปกาย อยู่ที่ฐานกำหนดเดิมนั่นเอง การเห็นนี้เป็นการเห็นด้วยปัญญาจักษุ [จิตเป็นอิสระ อยู่ต่างหากจากเวทนาของรูปกาย ไม่ได้หมายถึงการแยกกาย ออกจากจิตโดยการกระทำหรือการปฏิบัติใดๆ โดยตรง แต่หมายความว่ากระทำหรือปฏิบัติจน จิตเป็นอิสระว่างจากอารมณ์ คือว่างจากสิ่งที่จิตไปยึดเหนี่ยว จึงย่อมยังผลให้ไม่เกิดการผัสสะต่างๆ เวทนาอันต้องอาศัยการผัสสะต่างๆย่อมเกิดขึ้นไม่ได้ ]

หลวงปู่ดูลย์ อตุโล

วัดบูรพาราม จ.สุรินทร์

#การดักจิตดักใจของตนเอง

ย่อมเป็นภาวนาอยู่ในตัว ทวนกระแส

เป็น"จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน"

เพราะจะได้รู้ว่าเดี๋ยวนี้

มีกามวิตก พยาบาทวิตก วิหิงสาวิตก

หรือไม่ล่ะ ถ้ามีหรือไม่มีจะได้รู้

เมื่อรู้ว่ามี จะละด้วยวิธีใดก็จะได้รู้ด้วย

วิธีนั้น บรรเทาหรือไม่ก็จะรู้ได้

ขาดไปแล้วไม่กำเริบด้วยวิธีใด

ก็จะได้รู้ด้วยวิธีนั้น กำเริบขึ้นด้วยวิธีใด

ก็จะได้รู้ด้วยวิธีนั้น

การพิจารณาจิตในจิตนี้ จะปฏิเสธไม่ได้

ถ้าปฏิเสธแล้ว การพิจารณาจิตก็ไม่บริบูรณ์

จะเป็นจิตบริสุทธิ์ไปได้ยาก

เพราะขาด"จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน"

ย่อมไม่สมบูรณ์...

#หลวงปู่หล้า เขมปัตโต

" มีอยู่อย่างหนึ่ง

ที่ผู้ปฏิบัติธรรมชอบพูดถึง คือ...ชอบโจษขานกัน

ว่า...นั่งภาวนาแล้ว เห็นอะไรบ้าง ปรากฏอะไรมาบ้าง หรือไม่ก็ว่า...

ตนนั่งภาวนามานานแล้ว ไม่เคยเห็นปรากฏอะไร

ออกมาบ้างเลย

หรือไม่บางคนก็ว่า...

ตนได้เห็นสิ่งนั้น สิ่งนี้อยู่เสมอ ทำให้บางคนเข้าใจ

ผิดคิดว่า ภาวนาแล้วตนจะได้สิ่งที่ต้องการ เป็นต้น

หลวงปู่ดูลย์เคยเตือนว่า...

" การปรารถนาเช่นนั้นผิด ทั้งหมด

เพราะ...

การภาวนานั้น เพื่อ...ให้เข้าถึงหลักธรรม ที่แท้จริง

หลักธรรม

ที่แท้จริงนั้น คือ...จิต

ให้กำหนดดู...จิต ให้เข้าใจ...จิต ตัวเอง

ให้ลึกซึ้ง

เมื่อเข้าใจจิต

ตัวเอง ได้ลึกซึ้งแล้ว นั่นแหละ...

ได้แล้วซึ่ง...หลักธรรม."

____________________________________________

(หลวงปู่ดูลย์ อตุโล วัดบูรพาราม)

... กงจักร อันใหญ่หลวง

คือ .. ความเกิด แก่ เจ็บ ตาย

มัน กำลังบดเราอยู่

มัน เป็นของจริง

เราจะมัวไปหอบเอาอันโน้นอันนี้มา

มันก็เป็นธรรมเมาเท่านั้นแหละ

“อารมณ์” ก็สัญญานี่แหละ

สัญญาไปจำมันมา ใจเรารับมันมา

คิดไป คิดมา มันก็เดือดร้อนอีก

เวลานี้ เรามาทำความพออะไร ๆ ก็ให้มันพอ

... หลง ก็พอแล้ว

... โลภ ก็พอแล้ว

... โกรธ ก็พอแล้ว

อันนี้เป็นรากเป็นเง่าของกิเลสตัณหาทั้งหลาย

ความพอใจ ก็เพราะ ตัณหา

ความไม่พอใจ ก็เพราะ ตัณหา นี่แหละ

โอวาทธรรม : หลวงปู่แหวน สุจิณโณ