สมเด็จโต พรหมรังสี 2

อันที่จริงกรรมฐาน..โยมก็ฝึกมามากแล้ว จะมองว่าไม่ก้าวหน้าไปไหน แต่อะไรที่เราทำอยู่บ่อยๆเนืองๆ มันก็มีความคุ้นเคย นั่นก็หมายถึงว่าละอกุศลได้บ้างไม่ได้บ้าง มันเป็นธรรมดา เพราะเราไม่ใช่ผู้ทรงศีล แม้ผู้ทรงศีลเองก็ตามก็ยังบกพร่องในศีล ที่กล่าวเรื่องศีลอย่างนี้หมายถึงว่า ศีลนั้นเป็นสิ่งสำคัญ..

เมื่อศีลนั้นเรารักษาเจริญได้เป็นปรกติดีแล้ว การเจริญกรรมฐานมันก็จะเป็นปรกติของมันเอง นั้นเมื่อโยมมีกรรมฐานแล้ว ได้เจริญกรรมฐานพอสมควรนั้น ต่อไปก็ควรหมั่นเจริญรักษาศีลเจริญพรหมจรรย์ สำรวมกาย รักษากาย วาจา ใจให้เป็นปรกติ แม้อารมณ์ในอกุศลใดขึ้นมาก็ให้รู้เท่าทัน เมื่อเรารู้เท่าทัน..กำลังแห่งตัวรู้เมื่อระลึกมากระลึกอยู่บ่อยๆ สติมันก็มีกำลังมาก มันก็จะมีหิริโอตัปปะขึ้นมาเอง

หิริโอตัปปะทั้งหลายหรือตัวระลึกเหล่าใดก็ดี สตินั้นมันต้องมาคู่พร้อมกับปัญญา เพื่อเอาไปละเอาไปพิจารณาเพ่งโทษในสิ่งนั้น หาไม่แล้วไอ้ตัวที่เราฝึกสติมาแล้วมันอาจจะพิโรธขึ้นมาได้ แต่ตัวสตินั้นถ้ามันมาพร้อมกับปัญญา การเจริญนิโรธก็ดีเจริญมรรคก็ดี พิจารณาอริยสัจ ๔ ก็ดี มันก็เข้าถึงได้ง่ายในการปล่อยวาง

นั้นการปล่อยวางนี้ที่เราจะวางได้ เราต้องรู้จักปล่อยคือการละ ไม่ยึดในอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่ง เพราะสภาวะอารมณ์ใดอารมณ์หนึ่งที่จิตเข้าไปยึดมั่นถือมั่นนั่นแล เค้าเรียกว่าตัวยึด เรียกว่าตัวขันธ์ ตัวทำให้จิตเรานั้นผิดปรกติ ศีลเราก็จะบกพร่อง ดังนั้นการจะปล่อยวางก็คือการวางเฉยไม่สนใจ ไม่ว่าจะเป็นการงานใดก็ตามที่ทำให้เราหวนคิดแล้วนั้น ระลึกแล้วทำให้เราเกิดฟุ้งซ่านรำคาญใจ เกิดโทสะขึ้นมาก็ดี เกิดโมหะก็ดี..เหล่านี้ควรกำหนดรู้ นี่แลที่มันจะทำให้จิตเรานั้นส่งออกไปภายนอก ที่จะทำให้ฌานเราเสื่อม ที่จะทำให้ศีลเราบกพร่อง

นั้นขณะใดก็ดีที่อารมณ์เหล่านี้มันผุดขึ้นมาในใจเรา ก็ให้กำหนดรู้พิจารณาดับมันที่อารมณ์ของใจ เมื่อใจเราดับได้ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจทั้งหลาย ผัสสะใดมันก็ถูกดับไปด้วย นั้นใจจึงเป็นของสำคัญ เป็นประธานใหญ่แห่งกรรม เมื่อเราดับใจได้แล้วกรรมมันก็ดับ รู้เท่าทันใจได้แล้วก็รู้เท่าทันกรรมนั่นแล ก็พิจารณาฝึกตรงนี้อยู่บ่อยๆ

เมื่อฝึกอยู่บ่อยๆแล้วก็จะเกิดความคุ้นเคย เคยชินในสิ่งที่เราฝึก นั้นเมื่อโยมได้ไปประพฤติปฏิบัติ อาศัยสถานที่สัปปายะ เจริญความสันโดษจนมากขึ้นแล้ว เค้าเรียกว่าอยู่ในที่สงัดแล้ว อยู่ในที่วิเวก มีความสันโดษ มีความมักน้อย มีความพอใจก็ดีนั้นแล เหมาะแก่การเจริญสมถธรรม อบรมบ่มจิตให้เข้าถึงความบริสุทธิ์ และก็ต้องมีความเพียรเป็นที่ตั้ง มีขันติเป็นที่ตั้ง

นั้นการที่โยมจะไปประพฤติปฏิบัตินั้น ถ้าโยมห่างจากของวัตถุที่เป็นข้าศึกแห่งพรหมจรรย์ที่จิตเราจะส่งออกไปภายนอก ที่เราจะคอยเป็นกังวลนั้นแล เราก็ตัดออกไปเสีย นั้นในสิ่งที่เรียกว่าเรานั้นเป็นผู้ปฏิบัติ ถ้ายังไปยุ่งอยู่ในทางโลกอยู่ ยังข้องอยู่ในทางโลกอยู่ แม้จะเป็นผู้บวชก็ดี โกนหัวแล้วก็ดี ก็ยังไม่เรียกว่าเป็นผู้ปฏิบัติเป็นนักบวช เพราะจิตนั้นยังส่งออกไปภายนอกไปวุ่นวายในทางโลก

มันก็เป็นธรรมดาว่าของโลกๆนั้นมันจะทำให้จิตเราป่วย ให้มีอารมณ์ให้อกุศลบังเกิดขึ้น พอมันเกิดขึ้นเราก็มาดับมันทีนึง แต่เราไม่ดับที่เหตุ อย่างนี้เค้าเรียกว่ายังมีตัวความอยาก ยังมีวิภวตัณหาอยู่ เมื่อเรากำจัดที่เหตุได้จิตเราก็จะปล่อยวาง ไอ้จิตที่ปล่อยวางนี้ก็เท่ากับจิตนั้นหลุดพ้นไปชั่วขณะหนึ่ง ก็เรียกว่าข้ามอารมณ์ได้ ข้ามสมมุติบัญญัติได้

ผู้ที่ข้ามสมมุติบัญญัติได้เป็นอย่างไร เป็นอย่างไร..เป็นอย่างนี้ หมายถึงว่าผู้นั้นจิตที่เหนืออารมณ์แล้ว เป็นอิสระแล้วนั่นแล จะกำหนดบัญญัติอะไรขึ้นมาก็ดีที่มันเหนือโลก มันก็สามารถเกิดขึ้นได้ แต่ถ้ายังข้ามสมมุติบัญญัติของโลกไม่ได้ ก็ต้องไปตกเป็นทาสของโลกดังเช่นที่โยมทำกันอยู่ ติดในของเล่นอะไรของโยม อย่างนี้แลมันหาประโยชน์ไม่ได้หรอกจ้ะ มันมีแต่เสียแต่ประโยชน์ เสียแต่เวล่ำเสียแต่เวลา

อย่างนี้เค้าเรียกว่ายังไม่รู้หน้าที่ของตน เมื่อไม่รู้หน้าที่ของตนแล้ว เวลาของตนนั้นก็เหลือน้อยนั่นเอง เวลาที่เหลือน้อยคือเวลาที่ปฏิบัติมันมีน้อย แต่เวลาที่ทำให้เกิดความเพลิดเพลินมันมีมาก ถ้าตัณหามันมีมากอย่างนี้แล้ว กุศลธรรมทั้งหลายนั้นที่มันจะเกิดขึ้น..มันก็เกิดขึ้นได้ยาก พอมันเกิดขึ้นแล้วมันไม่ต่อเนื่องแล้ว..มันก็ต้องไปเริ่มต้นใหม่ กว่าจะมากรรมฐานก็ดี วันศีลวันอะไรก็ดีที่มีวาระที่โยมทั้งหลายได้มาประพฤติพรหมจรรย์ ได้มาปฏิบัติกุศลคุณงามความดี..มันก็ไม่ต่อเนื่อง

เมื่อมันไม่ต่อเนื่องแล้ว..อินทรีย์พละทั้ง ๕ นี้มันก็หย่อนยานไม่แข็งแรง เมื่อมันไม่แข็งแรงแล้วพอเราจะมาเจริญกรรมฐานทีนึง มันก็เหมือนมาทรมานกายสังขาร แต่เมื่อเรามีจิตใจที่ตั้งมั่นในความเพียร เคารพต่อพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ครูบาอาจารย์ อาศัยเพื่อนร่วมพรหมจรรย์นี้เป็นกำลังใจ นี่ก็ยังเป็นอุบายแห่งธรรม

ถ้าเราอยากจะก้าวหน้าในการประพฤติปฏิบัติ ก็อย่างที่บอกก็ให้เพ่งพิจารณาดูใจของตน ว่าตนนั้นยังติดข้องในอารมณ์ใดอยู่ จิตที่ยังติดข้องอยู่ในอารมณ์ใดนั้นแลก็เหมือนสัตว์นั้นที่ไปติดบ่วงแร้วของแร้วของนายพราน ย่อมเป็นกับดัก ไม่พ้นจากกับดักของนายพรานไปได้

แต่เมื่อเรานั้นเห็นสภาวะอารมณ์ทั้งหลายนั้นเท่าทันได้ เราก็ย่อมเห็นกับดักได้ ไม่ต้องเป็นเหยื่อ ไม่ต้องมาทนทุกข์ทรมานเป็นทาสของอารมณ์นั้น เราก็จะพ้นจากกับดักบ่วงแร้วของนายพรานนั้นได้ จิตนี้ย่อมเป็นอิสระเกษม นี่แลเค้าเรียกเป็นผู้มีศีลอยู่ตลอดเวลาทั้งต่อหน้าและลับหลัง..

มูลนิธิเมืองธรรมพรหมรังสี สมเด็จพระพุฒาจารย์โต

อึดใจพระพุทธ"

บางคนที่ประพฤติปฏิบัติธรรมอยู่ที่ไม่สามารถจะออกจากนิวรณ์ได้ ขอให้โยมจงจำไว้ ให้โยมระลึกถึงความตาย บางคนระลึกถึงความตายแล้วก็ยังไม่รู้ถึงความตายว่าหน้าตามันเป็นอย่างไร..ไม่ยาก ฉันมีวิธีบอกว่าหน้าตาแห่งพญามัจจุราชนั้น..หน้าตาเป็นอย่างไร มาตอนไหน

เมื่อโยมระลึกถึงความตายแล้วก็ยังจะช่วยโยมไม่ได้ สรรพสัตว์ในโลกนี้และสรรพสัตว์ในโลกไหนๆ เมื่อขาดสิ่งนี้ก็ไม่สามารถทนอยู่ได้ สิ่งนั้นก็คือ..ลมหายใจ เพราะมันเป็นของพญายมราช นั้นต้องทำอย่างไร หากมันมีความง่วงถึงที่สุด ให้โยมกำหนดลมอานาปานสติสุดท้าย หากจะมีอานิสงส์ให้เกิดขึ้นกับลมหายใจ..ให้ว่าพุทธัง ธัมมัง สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ แล้วอึดใจเข้าไป..นั่นแหล่ะเค้าเรียกว่า"อึดใจพระพุทธ"

บางคนไม่เคยรู้มาก่อนว่าอึดใจพระพุทธ อึดใจพระพุทธเป็นอย่างไร ก็เราระลึกถึงลมนั้นว่าพุทธัง สะระณัง คัจฉามิ..ธัมมัง สะระณัง คัจฉามิ..สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ แล้วกำหนดลมอานาปานสติเข้าไป..เอาให้สุดที่ลิ้นปี่ แล้วโยมกักลมไว้อย่างนั้น ดูซิว่าไอ้โทสะ ราคะ โมหะ วิจิกิจฉาทั้งหลายมันจะอยู่ได้มั้ย..

ถ้าว่าแล้วโยมไม่หัดลองไม่หัดฝึกอึดใจพระพุทธเป็นยังไง ลองทำตาม..ว่าให้เสียงดัง..ยกพนมมือ (ลูกศิษย์พนมมือ กำหนดลมเข้าพร้อมกล่าว : พุทธัง สะระณัง คัจฉามิ..ธัมมัง สะระณัง คัจฉามิ..สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ) เอาให้สุด คิดว่าสุดแล้วจิตตั้งมั่นแล้ว สำรวมสติตั้งอยู่ในกาย แล้ววางเฉยในลมนั้น สุดใจที่เรานั้นจะกลั้นไว้ได้ ให้ระลึกถึงพุทธัง ธัมมัง สังฆังไว้

เรามีพระพุทธเป็นที่พึ่งเป็นสรณะ มีพระธรรมเป็นสรณะ มีพระสงฆ์เป็นสรณะ นี่คือหัวใจของพระรัตนตรัย และนี่คือหัวใจของพระพุทธ ลมหายใจของพระรัตนตรัย อึดใจพระพุทธ ถ้าลมที่มันยังเอาเข้าไปได้อีกก็เอาเข้าไปให้สุด โยมอย่าได้กลัวตาย ถ้าโยมกลัวโยมจะไม่เห็นความตาย ถ้าเราเชื่อมั่นในพระรัตนตรัยลมนั้นจะอยู่ได้นานเท่านานตามที่เราปรารถนา

เมื่อโยมเห็นลมนั้นเกิดขึ้นแล้ว..ตั้งอยู่..ดับไป เห็นความสภาวะไม่เที่ยงของลมหรือของกายก็ดี..นั้นนิโรธมันก็บังเกิด เพราะถ้าเรายังยึดกายอยู่ก็เป็นทุกข์อยู่ร่ำไป นิวรณ์ทั้งหลายก็จะครอบงำอยู่อย่างนี้ นี่แหล่ะคือสัจธรรมคือความจริงใจที่เราจะนอบน้อมเข้าถึงพระรัตนตรัย ความตายก็ดี..เราเป็นผู้กำหนด เพราะเราจะรู้ได้ว่าเราจะทนได้แค่ไหน ให้ทนให้ถึงที่สุด..สุดนั่นแลคืออึดใจพระพุทธ

เมื่อเราระลึกถึงพระพุทธัง พระธัมมัง พระสังฆังเข้าไปแล้ว แม้จะตายเราก็มีที่หมายที่ไปเป็นสรณะ ดูซิว่าความง่วง ความฟุ้งซ่านรำคาญใจ ความอิจฉา ความอาฆาตนั้นที่จะไปพยาบาทใครในขณะนี้มันมีหรือไม่.. หรือว่าความตายหรือความอึดอัด ความทรมานที่อยู่เบื้องหน้านี้ มันหาว่ามีประมาณมิได้ที่เราจะเอาจิตนั้นส่งออกไปภายนอกได้อีก..นี่ก็เป็นจิตสุดท้าย

เราจะทำอย่างไรหากอาการสภาวะนี้มันเกิดขึ้น เมื่อเราจะต้องแตกสลายด้วยธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม ที่ประชุมธาตุกันไม่ได้ ถ้าโยมข้ามในเวทนาได้รูปโยมก็ดับ โยมจะนั่งประพฤติปฏิบัติธรรมยังไง ในยามราตรีใดก็ได้ ถ้าไม่ไหวให้เอามือลง ถ้ายังไหวอยู่ให้พนมมือไว้ ไปกับพระพุทธเราต้องมีดอกบัว

นั้นจงจำไว้ก่อนที่เราจะขึ้นกรรมฐานให้เราอธิษฐานลมหายใจของพระพุทธ เมื่อเรานั้นมีนิวรณ์เข้ามาสิงสู่ ให้เราระลึกถึงหัวใจของพระพุทธ เพราะการระลึกถึงความตายเราไม่สามารถจับต้องได้ แต่เมื่อเราเข้าถึงสภาวะนี้ก็จะได้รู้ว่าความตายนั้นมันอยู่แค่ไหน มันอยู่ที่ลมหายใจที่เข้าแล้วไม่ออก ออกแล้วไม่เข้านั่นแล

เมื่อลมหายใจโยมขัดแล้ว ไม่มีอารมณ์ใดเลยที่มันจะเข้ามาในขณะนั้น จิตโยมก็ไม่มีความกังวลใดๆ มีอยู่อย่างเดียวจิตที่มันเห็นสภาวะที่ทนได้ยาก..นั่นคือทุกข์ อ้าว..เป็นยังไงบ้าง..ยังอยู่กันหรือเปล่าจ๊ะ แล้วเป็นยังไงบ้างจ๊ะ..อึดใจพระพุทธเป็นยังไง (ลูกศิษย์ : จิตตื่นครับ) เจอพระพุทธมั้ยจ๊ะ (ลูกศิษย์ : เจอค่ะ) เจอพระธรรมมั้ยจ๊ะ (ลูกศิษย์ : เจอค่ะ) เจอพระสงฆ์มั้ยจ๊ะ (ลูกศิษย์ : เจอค่ะ) ถูกต้องสุดท้ายไม่มีอะไร..ใครเอาอะไรไปได้เลย นอกจากจิตที่ระลึกถึงที่ยึดเหนี่ยวครั้งสุดท้าย

ให้โยมระลึกไว้ พุทธัง สะระณัง คัจฉามิ..ธัมมัง สะระณัง คัจฉามิ..สังฆัง สะระณัง คัจฉามิ ไม่ว่าลูกผัวลูกเมีย ใครอันเป็นที่รัก ในขณะจิตสุดท้าย..ไม่มีใครจะมาช่วยเราได้เลย เข้าใจมั้ยจ๊ะ มีแต่ ๓ อย่างนี้เท่านั้นที่โยมควรระลึกไว้ ทำให้เป็นอาจิณ ทำให้เป็นนิสัย นั่นหมายถึงระลึกถึงแบบนี้เมื่อโยมเจริญพระกรรมฐาน เข้าใจมั้ยจ๊ะ

จิตเราจะได้ไม่ต้องไปสนใจใคร นั่นก็หมายถึงเราต้องตัดกังวลทุกอย่าง เมื่อเราตัดกังวลแล้ว ไม่นัดหมายแล้ว ในเวลานี้กาลนี้เป็นเวลาที่เรานั้นจะเจริญจิตภาวนา ขอเอาลมหายใจสุดท้ายนี้ กายสังขารนี้ที่มีจากบิดารมารดา ปู่ย่าตายาย ทวดหญิงชาย ขอประพฤติปฏิบัติถวายเป็นพุทธบูชา ธรรมบูชา สังฆบูชา ดังนั้นทุกครั้งขอให้โยมอธิษฐานจิตเช่นนี้ เข้าใจมั้ยจ๊ะ

มูลนิธิเมืองธรรมพรหมรังสี สมเด็จพระพุฒาจารย์โต

มนต์ของมาร

ศีลคือความสงบเป็นปรกติ ถ้าร่างกายโยม วาจาโยม ใจโยมยังคิดอยู่ นั่นเรียกว่าผิดปรกติทั้งนั้น ของเป็นปรกติต้องอยู่สงบนิ่งๆ ไม่หวั่นไหว แม้ลมมากระทบหรืออารมณ์มากระทบ ถ้ามันยังกระทบอยู่แสดงว่าเราไม่ปรกติ อินทรีย์ก็ดียังไม่แกร่งพอ เข้าใจมั้ยจ๊ะ เมื่อมันอ่อนไม่แกร่งพอมันก็เป็นช่องทางให้มารนั้นเข้ามาแทรกได้ตลอด

จึงได้บอกว่าการภาวนาจิตนี้ปรับธาตุให้มันสมดุล แก้วิกลจริตได้ การสวดมนต์ภาวนาเป็นการชำระล้างมนต์ดำออกจากในกายในจิตของเรา และก็ถอนคำสาปได้ดี จึงเรียกว่ามนตรา

นั้นจึงได้บอกว่าในขณะที่โยมสาธยายมนต์อยู่ สวดมนต์อยู่ด้วยจิตที่เป็นสมาธิ เค้าจึงบอกว่ามีอานิสงส์มาก เมื่อมนต์มันเข้าตัวมากจะเกิดพุทธคุณ ธรรมคุณ สังฆคุณ เข้าใจมั้ยจ๊ะ เมื่อเราสวดอยู่บ่อยๆ อำนาจแห่งการที่เรามีสติศรัทธาในขณะที่เราสวดอยู่นั้น จะทำให้เราเกิดปัญญา รู้เห็นตามความเป็นจริงในบทสวดได้ จะเกิดธรรมนิมิตขึ้นมา คอยบอก คอยสอน คอยเตือนเรา นี่เค้าเรียกว่า"ปัญญาวิมุติ"ที่เกิดจากเราสาธยายมนต์..มนต์มันเข้าตัว

แต่ถ้าโยมสวดแล้วไม่สติ จิตมันไปคิดตรงนั้นตรงนี้..เรียกว่ามนต์มันออก พลังงานจิตโยมมันก็เสื่อม ในขณะที่มันออกนั้น ในขณะที่โยมจิตไม่เท่าทันในสติในขณะที่โยมสวดมนต์อยู่ มันก็เป็นการปลุกมารให้ตื่น มันก็เป็นมนต์ของมาร เห็นมั้ยจ๊ะ คาถาชินบัญชรสวดเป็นพุทธคุณก็สวดได้ สวดให้เป็นของมนต์มืด ของมนต์ดำมันก็ทำได้ มันอยู่ที่จิตคนสวด เข้าใจมั้ยจ๊ะ อยู่ที่จิตของคนสวด ไม่ได้อยู่ที่พระคาถา

เพราะว่าพระคาถานี้สวดแล้วมีจิตเข้าไปจดจ่อตั้งมั่นนั่นแล ถ้าจิตผู้นั้นเป็นกุศลมันก็เป็นพุทธมนต์ที่เป็นทางที่เป็นคุณ ถ้าจิตเราสวดแล้วจดจ่อมีอาฆาตพยาบาทมาดร้าย จิตนั้นมนต์นั้นก็เป็นไปในทางอาฆาตพยาบาท ดังนั้นขอให้โยมมีจิตที่ตั้งมั่น มีความศรัทธา มีเมตตา เข้าใจมั้ยจ๊ะ

สถานปฏิบัติธรรมพรหมรังสี บ้านโปร่งวิเชียร จ.เพชรบุรี

คาถาฝ่านิวรณ์

ศีลโยมจะตั้งมั่นมั่นคง จิตโยมจะสว่างไสว..ก็ต่อเมื่อโยมกำจัดนิวรณ์ทั้ง ๕ ได้ นี่คือ"ข้าศึกแห่งพรหมจรรย์" แล้วถ้าโยมทำลายกำแพงเหล่านี้ออกไปได้ จิตโยมจะเป็นอิสระต่อบ่วงมาร

อารมณ์แห่งกามราคะพอใจในสุขนี้ ถ้าเราดำริออกเสียได้จิตย่อมเป็นอิสระ ในความอาฆาตพยาบาทแห่งไฟโทสะเราต้องเจริญเมตตาจิต แผ่เมตตาอุทิศบุญกุศลออกไป..

ในความง่วงก็ดีสิ่งเหล่านี้ให้เรามีสติ อธิษฐานจิตลงไปว่าวันนี้ แค่ราตรีเดียว เรามีความสุขมาตั้งมากมายแล้ว วันนี้จะขอเจริญสติปัญญาภาวนาจิตเพื่อตอบแทนคุณบิดามารดา ผู้มีคุณทั้งหลาย บรรพชนวีรบุรุษผู้กล้าที่ให้เราได้อาศัยแผ่นดิน ได้สร้างกุศลบารมี

ความหดหู่เศร้าหมองใจทั้งหลายเหล่านี้ให้ระลึกเสียว่าไม่ควรคำนึง ไม่ว่าใครจะทำกรรมกับเรา เราก็ต้องให้อภัยทานเขาไป ให้ถือเสียว่าเป็นการชดใช้ อันใดก็ตามในกรรมทั้งปวง ถ้าเรานั้นไม่เคยล่วงละเมิดกับใคร เราจักไม่เจอการกระทำแบบนั้น แต่ถ้าเมื่อใดเราได้เจอการกระทำแบบนั้นที่ทำให้เราต้องเสียใจ เศร้าหมองใจ หดหู่ใจ รู้สึกน้อยใจเหล่านี้ ล้วนแล้วเรานั้นได้กระทำกรรมเหล่านี้มาทั้งนั้น หาว่ามันเกิดขึ้นมาลอยๆไม่ ดังนั้นต้องขออโหสิกรรม ขอขมากรรมให้อภัยทานเค้าไป แล้วมีความเชื่อมั่นตั้งมั่นในพระรัตนตรัย แล้วอธิษฐานบารมีลงไป หยิบยกบุญบารมีในอดีตที่เคยสะสมมา

ทำไมจึงต้องมาอ้างบารมี ในปัจจุบันโยมมาประพฤติปฏิบัติเจริญสติเจริญพระกรรมฐานนี้ได้ แสดงว่าในอดีตโยมก็เคยได้กระทำมา เป็นสิ่งที่โยมได้อธิษฐานเพื่อให้บุญกุศลในครั้งเก่าของโยมนั้นได้มาหนุนนำ เรียกว่า"เรียกกำลังใจ" เมื่อโยมทำกำลังใจดีแล้ว บารมีเก่ามันก็มาหนุนบวกกับบารมีใหม่ ย่อมนำพาให้โยมนั้นเจริญความเพียรได้นาน

เมื่อโยมทำลายกำแพงเหล่านี้ไปได้ จิตโยมนั้นจะ"ประภัสสร" นั่นเรียกว่า"ปิติสุข"ก็บังเกิด อันว่าปิติสุขบังเกิดนี้หมายถึงว่าโยมนั้นได้เข้าถึงในพระรัตนตรัย ความหดหู่เศร้าหมองใจนั้นมันจะถูกนิโรธดับลงไป อันนี้แลก็เรียกว่าโยมนั้นได้เจริญฌาน..คือเพ่งดูจิตมาเนิ่นนานแล้ว จนรู้อาการของจิต รู้อารมณ์ของใจที่เรานี้มีความตั้งมั่นหมายไว้ว่าต้องการอะไร นี่เรียกว่า"รู้ความปรารถนา"ของตัวเอง

เมื่อโยมรู้ความปรารถนาของตัวเองแล้ว โยมย่อมรู้ได้ว่าทางเดินนี้ที่โยมจะไปนั้นมีความน่าเชื่อศรัทธาแค่ไหน เมื่อโยมมีความเชื่อศรัทธาเข้าถึงในพระรัตนตรัย แสงสว่างแห่งดวงจิต ความสว่างของศีลก็ดีจะมาปกคลุมป้องกันภัย เมื่อศีลมาปกคลุมโยมจะรู้สึกมีความอบอุ่น ความกลัวหดหู่ใจ ความเศร้าหมองใจมันจะถูกทำลายออกไป

ดังนั้น เมื่อโยมจะออกรบปราบปรามข้าศึกกับกิเลสของตัวเองในไฟสามกอง หากโยมไม่มีเสื้อเกราะ หากโยมนั้นเอาแต่ตัวลำพังแต่ฝ่ายเดียวแล้ว ถามว่าความเร่าร้อนที่โยมต้องเจอ โยมจะทนกับมันได้หรือไม่ เราต้องมี"เสื้อเกราะ" เรียกว่าเสื้อกันภัย..ก็คือ"ศีล" "อาวุธ"ก็คือตัว"สติ" ถ้าโยมขาดสติเมื่อไรอาวุธอยู่ในมือของโยมมันก็จะหลุด เป็นการเปิดทางให้ศัตรูเข้ามาเล่นงานโยมได้ การเจริญพระกรรมฐานก็ดีหากไม่มีครูบาอาจารย์แล้วก็เป็นสิ่งที่น่ากลัวยิ่งนัก ดังนั้นจะทำอะไรแล้วขอให้มีความตั้งใจ ความตั้งใจนี้ครูบาอาจารย์ เทพเทวดาเค้าย่อมรู้จิตผู้ประพฤติปฏิบัติชอบได้...

สถานปฏิบัติธรรมพรหมรังสี บ้านโปร่งวิเชียร จ.เพชรบุรี

โทร ๐๙๕ ๕๖๙๕๑๙๙ (เพชรบุรี)

๐๘๔ ๘๙๓๖๙๖๑ , ๐๘๑ ๙๒๙๓๒๒๒ (กรุงเทพ)

การเพ่งโทษในขันธ์ ๕ คือการละอารมณ์ ละให้มากที่สุด เพราะหัวใจของกรรมฐานคือการเพียรละ เมื่อละถึงที่สุดแล้วไม่มีอารมณ์แล้วจิตมันก็สงบ จิตมันก็ว่าง นั่นแลเรียกว่าเราเข้าถึงพุทโธ เป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน แต่เมื่อพุทโธเกิดขึ้นแล้วก็เอาพุทโธนั่นแลไปอบรมบ่มจิต ไปอบรมบ่มจิตไปอบรมที่ไหน..กาย กายานุสตินี้แลเราอบรมเรียนรู้มันให้มากๆ

เพราะที่เราไปหลงกายอยู่นี้ ไปหลงอะไร หลงหนัง..หนังเมื่อไม่มีห่อหุ้มกายแล้วจะเป็นอย่างไร ใต้ผิวหนังเรามีอะไร มีน้ำเลือดน้ำหนอง..ก็เพ่งพิจารณาดูธาตุ สีสันวรรณะ น้ำเลือดน้ำหนอง ก็ให้พิจารณาอย่างนี้ ถ้าเราพิจารณาได้อย่างใดอย่างหนึ่ง แล้วเห็นสภาวะความไม่เที่ยงนั่นแล ก็เราให้พิจารณาให้เห็นอยู่บ่อยๆ จะทำให้จิตเรานั้นคลายจากความกำหนัด ความยึดมั่นถือมั่นในกาย แม้เรายังมีหลงรูปพอใจ มันก็เป็นธรรมดาในขณะจิตที่เรานั้นออกจากสมาธิออกจากฌานเสียแล้ว มันก็จึงเป็นวิสัยของมนุษย์ธรรมดา

แต่เมื่อในขณะจิตที่เราเจริญกรรมฐาน เราต้องน้อมจิตเพื่อเข้าถึงเพื่ออะไร..เพื่ออบรมบ่มจิต เรานั้นแล..เมื่อเราเห็นโทษเห็นภัยมันมากเข้าแล้ว มันจะละรูปละความพอใจของมันไปในตัวทีละเล็กทีละน้อย ดังนั้นไม่ต้องถามว่าการเจริญพระกรรมฐานนี้มันจะสิ้นสุดอย่างไร กิเลสมันจะดับสลายไปตอนไหน..ไม่ต้องไปถามหามัน มันจะทำให้อุปาทานในขันธ์เกิดขึ้น

แต่เมื่อเราทำอยู่บ่อยๆ ละอยู่บ่อยๆ ในขณะนี้ทำตอนนี้ นั่นแลมันจะเป็นผู้บอกเองว่าเราจะละได้มากเท่าไหร่ การเจริญกรรมฐานมีความก้าวหน้าอย่างไร จะรู้ได้อย่างไร ดูซิว่าโกรธมันลดลงมั้ย โลภมันลดลงมั้ย โมหะมันเหลือน้อยมั้ย ถ้าสามตัวนี้พิจารณาแล้วเพ่งดูแล้วด้วยจิตด้วยญาณมันน้อยลง ถ้ามันน้อยลงสติของเราจะควบคุมมันได้ แต่ถ้ามันมากเหมือนความเร็วของรถถ้ามันเร็วจนเกินไปเราจะควบคุมยาก ถ้าเราขับพอประมาณอยู่ในวิถีสติของเรากำลังของเราในความสามารถ เราก็จะบังคับบังเหียนมันได้ เท่าทันมันได้ในสตินั้น คือไม่ประมาท

นี่ก็เช่นกัน สิ่งที่เรามาเจริญกรรมฐาน บุญกุศลที่เรามีอยู่มันพัฒนาอย่างไร ถ้าสิ่งไหนลด..คุณธรรมภูมิธรรมเราก็เพิ่ม ถ้าสิ่งไหนมันเสื่อม..คุณธรรมภูมิธรรมเราก็ลด ก็ให้พิจารณาอย่างนี้ ไม่ต้องไปถามครูบาอาจารย์ที่ไหนว่าฉันนั้นสำเร็จขั้นไหนแล้ว ได้ภูมิธรรมอะไร ไม่ต้องไปถามหาขั้น เพราะบุคคลประพฤติปฏิบัติแล้วจะรู้ด้วยจิตของตัวเอง

หากโทสะ โมหะ โลภะ ไอ้พญามารสามตัวนี้ โยมสามารถควบคุมและลดมันลงไปได้ ถ้าเราสามารถลดมันได้ ควบคุมมันได้ ทีนี้แล้วเมื่อเรากำหนดรู้อยู่บ่อยๆมันก็เป็นประโยชน์ เราจะได้รู้ว่าทางเดินที่เราจะออกจากทุกข์นั้นมันอีกไกลแค่ไหน ความเพียรเราต้องมีมากแค่ไหน..

ดังนั้นทุกข์เวทนาเค้าไม่ได้ให้มาเป็นทุกข์ แต่เค้าให้รู้ทุกข์ ทีนี้โยมรู้ถึงที่สุดหรือยัง บางคนยังไม่รู้ถึงที่สุด พอเจ็บนิดก็ทนไม่ได้ เมื่อเรายังไม่มีการข่มเวทนาหรือข่มอารมณ์..นี่เรียกว่าการสะกดวิญญาณ ถ้าเราไม่รู้จักสะกดวิญญาณ อารมณ์มันจะพลุ่งพล่านอยู่ตลอดเวลา

ดังนั้นเวทนาเกิดขึ้นก็ดี ความไม่พอใจก็ดีเราต้องรู้จักข่มจิต คือข่มอารมณ์ ต้องทำใจให้ได้ก่อน..ว่าเราทำไปเพื่ออะไร เรากำลังทำอะไรอยู่ มันต้องรู้ใจตัวเองก่อนถึงจะไปรู้อารมณ์ แล้วถึงจะไปรู้สภาวะจิตได้ ถ้าเราไม่รู้จักข่มจิตข่มใจเสียเลย..หิริโอตัปปะมันไม่มีทางเกิดขึ้นได้แน่นอน เทวดาที่เป็นมิจฉาทิฏฐิมันไม่สามารถหนีจากเราไปได้แน่นอน มันก็จะเกาะบุญเกาะกุศล ทำให้เราหลงฤทธิ์หลงเดช หลงตัวหลงตน เข้าใจมั้ยจ๊ะ

ดังนั้นเราต้องเปลี่ยนเทวดาที่อยู่กับเราเสียให้เป็นสัมมาทิฏฐิ ก็เปลี่ยนอะไรเล่าที่จะเป็นอย่างนั้น เปลี่ยนจากตัวเรา เปลี่ยนจากต้นกำเนิดตัวเรา ให้เรามีศีล ให้เรามีหิริโอตัปปะ ให้เรามีความเกรงกลัวต่อบาป

สิ่งไหนที่เรามีโอกาสที่จะทำชั่วได้โดยที่ไม่มีใครเห็นก็ตาม..แต่เราไม่ทำ นั่นแลเค้าเรียกว่าบารมี มีขันติธรรม นั้นก็ค่อยๆฝึกไปทีละเล็กละน้อยมันจะมากเอง ต้องอย่าลืมว่าทีละเล็กละน้อย..บุญที่ทำแล้ว กรรมชั่วก็ดีทำแล้วแม้เพียงเล็กน้อย..ไม่มีทางหายไปเลย ยังคงอยู่เป็นรอย เมื่อขีดไปแล้วจะว่าไม่เป็นรอยเป็นไปไม่มี เข้าใจมั้ยจ๊ะ

มูลนิธิเมืองธรรมพรหมรังสี สมเด็จพระพุฒาจารย์โต

การมาเจริญกุศลธรรมเจริญพระกรรมฐานอย่าได้มีการต่อรองต่อครูบาอาจารย์ เพราะมันเป็นผลประโยชน์โดยแท้ของเราเอง เข้าใจมั้ยจ๊ะ เราต้องมีศรัทธา เอาศรัทธานั่นแลเป็นเงินตราเป็นตัวลงทุนเป็นเหตุปัจจัย การใดๆก็ตามแม้ว่าทางโลกหรือทางธรรมต้องมีต้นทุนคืออัฐเบี้ย เปรียบเหมือนอย่างนั้น..คือศรัทธา

สิ่งใดในโลกก็ดี..ในทางโลกก็ดี ทางธรรมก็ดี ในการงานใดๆก็ดี ถ้าขาดจากการมหาพิจารณาแล้วในความศรัทธาลงไป สิ่งการนั้นงานนั้นหามีความสำเร็จไม่ได้เลย การเจริญพระกรรมฐานฌานวิถีก็เช่นเดียวกัน..ต้องมีศรัทธา คือการปลูกศรัทธา ปลูกศรัทธา..ยังไงจึงเรียกว่าปลูกศรัทธา..

ต้องรู้จักทานเสียก่อน ทานคืออะไร ทานคือการให้ ในขณะที่เรานั่งอยู่บนวิหารนี้จะเอาเวลาที่ไหนไปให้ทาน บางคนก็บอกไม่ได้พกอัฐเบี้ยมาจะไปให้ได้อย่างไร ถ้าในทางพระพุทธศาสนาแล้ว..ทานที่แท้จริงคือการสละนั่นเอง สละอะไรถึงเรียกว่าเป็นทาน สละละอารมณ์แห่งโทสะ แห่งโมหะ แห่งโลภะ หรือเรียกโลภ โกรธ หลง

เมื่อเรามีความอาฆาตพยาบาทใคร..เราสละ เราให้อภัย คือให้อภัยทาน เมื่อให้แล้วเข้าถึงความสงบ ความเมตตามันก็บังเกิดขึ้น เค้าจึงบอกว่าบุคคลที่เจริญสมาธิได้ต้องมีศีล แล้วบุคคลที่จะมีศีลได้ต้องอาศัยพรหมวิหาร ๔ เป็นเบื้องบาทเป็นของคู่กัน เกื้อหนุนกัน เป็นกำลัง

อันว่าพรหมวิหาร ๔ มันต้องมีเมตตา กรุณา มุทิตา และมีอุเบกขา คือวางเฉยในอารมณ์ที่พอใจไม่พอใจได้นั่นแล ดังนั้นคำว่าทานในพระพุทธศาสนาเป็นอย่างไร ก็เป็นอย่างนี้คือสละละอารมณ์แห่งความพอใจ คือละสุข คำว่าละสุขนี้หมายถึงว่าเมื่อเรามีมากเราก็ให้อย่างนี้ เรียกว่าสุขคือการละ เช่นการละอารมณ์แห่งความโกรธเกลียดพยาบาท เมื่อเราทำได้ ไม่ผูกโกรธ ไม่อาฆาตไม่พยาบาทอย่างนี้ นั่นเรียกว่าเป็นการสละ เป็นอภัยทานเป็นทานชั้นสูง

แต่ก็ยังสู้การให้ธรรมทานยังไม่ได้ เพราะว่าสิ่งเหล่านี้เมื่อเราให้ไปแล้ว แม้จะให้ชีวิตกับสัตว์ ก็ยังไม่แน่ใจว่าสัตว์ตัวนั้นที่เราปล่อยไป จะเป็นปลาดุกก็ดีลงไปในคลองแล้ว ก็ไม่แน่ว่าอาจจะโดนตาสีตาสาจับขึ้นมาอีก มาเวียนว่ายตายเกิดในวัดในกะละมัง แล้วเราก็ไปปล่อยอีกอย่างนี้

แสดงว่าการให้ชีวิตก็ยังไม่ใช่ทานที่สูงสุด ใช่มั้ยจ๊ะ เพราะว่ามันอาจจะกลับมาอยู่ในกะละมังอีกก็ได้ ของแม่ค้าแม่ขายหรือในตลาดสดอย่างนี้ เห็นมั้ยจ๊ะ แต่การจะให้ชีวิตโดยตรงก็คือ เพชรฆาตจะลงมือฆ่าแล้วนั่นแล..แล้วให้ชีวิต ซื้อชีวิตมาได้นั้นแล นั่นมีอานิสงส์มาก เข้าใจมั้ยจ๊ะ เป็นการสะเดาะเคราะห์ต่อชีวิตต่อชะตาไปในตัว..อย่างนี้ควรทำ

ดังนั้นแล้วการให้คือเรียกว่าทาน..ต้องรู้จักก่อน ที่สุดแห่งทานคือธรรมทาน เพราะว่าธรรมทานนี้เมื่อให้กับบุคคลผู้ใดแล้ว เมื่อผู้ใดรับได้ในทานนั้นแห่งธรรมทาน..ย่อมเกิดปัญญา เมื่อเกิดปัญญาแล้วผู้นั้นเมื่อมีสติย่อมสามารถเอาตัวรอดได้ในภัยในทุกข์ได้นั้นแล เข้าใจมั้ยจ๊ะ จึงชื่อว่าธรรมทานนั้นเป็นเลิศกว่าทานทั้งปวงนั้นเอง

ดังนั้นการที่โยมจะหลุดพ้นได้ โยมต้องให้ทานตัวเองให้เกิดขึ้น คือให้อภัยทานให้ได้เสียก่อน ไม่ว่ากรรมอันใดที่เราทำมากรรมชั่วในอกุศล ในความลามก ในความชั่วในดวงจิตในดวงใจที่ผ่านมาแล้ว..ขอให้ลืมไปเสีย แม้มันยังจำแต่เราก็ต้องข่มอารมณ์ เอาอารมณ์แห่งกุศลนั้นแลมากดบังคับไว้ เพื่อจะสร้างกุศลให้เพิ่มขึ้นอีก เพื่อให้มันมีกำลังมาก

อย่าลืมว่ากุศลที่มีกำลังมากย่อมมีมากกว่าอกุศลถ้ามันจะส่งผล เข้าใจมั้ยจ๊ะ หรือว่าบุญมีกำลังมากกว่าบาปนั่นเอง ถ้าเราทำในปัจจุบัน ถ้ามันไม่มีกำลังมากจริง เราจะทำบุญ..บุญนั้นย่อมไม่สำเร็จได้ ให้พิจารณาอย่างนี้ ถ้าเราทำบุญอยู่แล้วบาปเข้าแทรกไม่ได้ แสดงว่าบุญมีกำลังมากกว่าบาป เข้าใจมั้ยจ๊ะ

ยิ่งเรารักษากาย วาจาได้ตลอดเวลานั้นแล..คือสติ บาปแม้มันจะเกิดขึ้นมันก็ทรงตัวอยู่ไม่ได้ อุปมาตรงกันข้ามกันถ้าบาปมันมีกำลังมากเล่าจะเป็นอย่างไร..ก็ทำบุญได้ยาก พอจะสวดมนต์ก็สวดไม่จบ พอจะนั่งสมาธิภาวนา..ขันธมารก็มาเบียดเบียนบีฑา ดึงลาให้จิตกุศลเรานี้ตกทอนลง ไม่สามารถเข้าถึงกุศลในคุณงามความดีได้ เข้าใจมั้ยจ๊ะ

มูลนิธิเมืองธรรมพรหมรังสี สมเด็จพระพุฒาจารย์โต

กรรมฐานก็ดีเมื่อเราปฏิบัติลงมือทำมากๆแล้ว เราก็จะเกิดปัญญาพิจารณาธรรรม แม้ธรรมข้อเดียวก็ได้ปัญญาแตกต่างกันไป นั่นคือความละเอียดความสงบจากจิต จิตที่สงบตั้งมั่นแม้เราจะพิจารณาธรรม..ความละเอียดของปัญญามันก็ต่างกัน ซึ่งมันก็ต้องอาศัยการประพฤติปฏิบัติให้มากๆ การประพฤติปฏิบัติมากๆมันเป็นยังไง (ลูกศิษย์ : ละให้มากเจ้าค่ะ) ละอะไรได้บ้างมากๆ (ลูกศิษย์ : ละอารมณ์ ละโลภ โกรธ หลง)

เรามาเจริญกรรมฐานกัน อันดับแรกเราก็ตั้งจิตตั้งใจขอขมากรรมต่อพระรัตนตรัยเสียก่อน แล้วตั้งจิตอธิษฐานอุทิศกาย วาจา ใจที่เราได้ล่วงเกินคุณพระรัตนตรัย ในสิ่งการใดก็ตามที่รู้เท่าไม่ถึงการณ์ในการใดก็ดี ให้ตั้งจิตอธิษฐานขอขมากรรม สิ่งใดที่เราไม่รู้จะว่าผิดเลยก็ไม่ได้ จะว่าไม่ผิดเลยก็ไม่ได้..

สิ่งที่เราจะว่าผิดหรือถูกได้นั้นคือเราต้องถอนมานะทิฏฐิ การถือตัวถือตนคือการถือดี วางจิตให้สงบแล้วก็ละอารมณ์เหล่านั้นที่ขุ่นเคืองในจิต อารมณ์ทั้งหลายที่ผ่านมาแล้วมันก็เป็นอดีตไปแล้ว ให้เราตั้งใจเสียใหม่ ดังเช่นว่าคืนนี้เราตั้งใจมาเจริญพระกรรมฐานมาเจริญบุญเจริญกุศล เมื่อสิ่งการใดก็ดีที่ล่วงมาแล้ว..ไม่ว่าจะเป็นกรรมชั่วทางกาย ทางวาจา ใจก็ดี ที่นึกคิดล่วงเกินผู้ใด หรือแม้แต่ล่วงเกินในธรรมในครูบาอาจารย์ ในพระรัตนตรัยก็ดี

ขอบุญกุศลที่ข้าพเจ้าได้มาเจริญทาน ศีล ภาวนานี้ จงเป็นตบะเดชาให้ตัวของข้าพเจ้านั้นหลุดพ้นจากเวรพยาบาทเวรภัยทั้งหลาย ขอน้อมส่งบุญกุศลนี้จงสำเร็จประโยชน์ใหญ่ให้กับเวไนยสัตว์ ดวงจิตดวงวิญญาณทั้งหลาย แม้จะอยู่ในภพภูมิใดก็ตาม ขอให้เขาเหล่านั้นจงมาโมทนาในผลบุญของเราในขณะนี้

เพื่อช่วยเปิดทางเปิดแสงสว่าง เปิดจิตเปิดญาณให้เกิดให้มีแก่ข้าพเจ้า จะได้น้อมนำเจริญในความเพียร เจริญปัญญาให้เกิดขึ้น ให้เห็นตามความเป็นจริงแห่งธรรม ให้ปรากฏชัดคือตัวสติ ตัวระลึกรู้ได้ว่าในขณะนี้เรากำลังทำอะไรอยู่ ก็กำหนดรู้ที่จิตของเรา สภาวะจิตเราเป็นอย่างไร เมื่อสภาวะจิตเรารู้ก็เรียกว่าเรารู้สภาวธรรม

ก็เอาธรรมที่เกิดขึ้นในขณะนี้เพ่งดูในอารมณ์ในอาการนั้น จนธรรมก็ดีที่เห็นลึกซึ้งในอารมณ์นั้นของจิต เกิดขึ้นแล้ว ตั้งอยู่ แล้วดับไปของอารมณ์นั้น ก็ทำจิตให้มันว่าง วางอุเบกขาคือการวางเฉย คือไม่สนใจใดๆแล้วของอารมณ์ ไม่สนใจในกาย แต่แค่ทำความรู้สึกในกาย ทำความรู้สึกในลม เมื่อเรารู้ลมรู้กายแล้ว..เราก็วางลมไว้ในกาย แล้วก็ทรงจิตอยู่อย่างนั้น

รู้ความกระเพื่อมของจิตของอารมณ์ ที่เหนือสะดือ ศูนย์กลางกาย ใต้ท้องน้อยของเรา รู้ลมเข้าลมออกพองยุบอย่างนี้ ดูความสงบนิ่งของจิต ไอ้ความนิ่งนี้ที่มันสงบนี้ที่เราต้องทำให้มันสงบ..ก็เพื่อให้เราเห็นตัวที่มันยังไม่นิ่งมันเป็นอย่างไร ตัวจิตที่เป็นอกุศลมูล อารมณ์แห่งอดีต อารมณ์แห่งอนาคตที่จิตมันฟุ้งออกไป

ความหดหู่เศร้าหมองของจิต ความเคลิบเคลิ้มของจิต ความลังเลสงสัยใดๆ ก็ให้กำหนดรู้ในอารมณ์นั้น แล้วพิจารณาละมันลงไป นี่เรียกว่าวิตกวิจาร เมื่อเราวิตกวิจารละอารมณ์ได้เสียแล้ว ไม่นานปิติสุขมันก็บังเกิด เมื่ออาการปิติสุขมันบังเกิดนี้ มันจะทำให้จิตเราค่อยๆตื่นขึ้นมาทีละเล็กทีละน้อย

นั้นการจะข้ามสภาวะนิวรณ์ที่มันเป็นข้าศึกแห่งสมาธิ บางครั้งมันก็ต้องต่อสู้กันยาวนาน เหตุเพราะการทรงศีลทรงสมาธิเราไม่สามารถทำได้อยู่ตลอดเวลา เมื่อเราจะกระทำจิตให้มันสงบมันก็เหมือนมาบังคับจิตนั้นแล ดังนั้นโดยธรรมชาติของจิตนั้นเราหาควรที่จะไปบังคับบีฑามันไม่ เราต้องมีอุบายแห่งธรรม ล่อหลอกให้จิตเรานั้นมีความเพลิดเพลินเสียก่อน

ความเพลิดเพลินจิตเป็นอย่างไร ก็คือมีอิทธิบาท ๔ คือมีความพอใจฉันทะในความเพียรในการที่เราจะประพฤติปฏิบัติในธรรม นั่นก็คือการอธิษฐานจิต ที่เราจะประพฤติปฏิบัติธรรมให้เกิดมรรคเกิดผล เพื่อให้รู้ถึงสภาวธรรมของเรา ในบุญบารมีของเราเอง

นั้นถ้าจิตก็ดีกายก็ดีมันอ่อนล้า ก็ขอให้เรานั้นกำหนดลมรู้อาการของอานาปานสติ..นี่จึงว่าเป็นกรรมฐานบทใหญ่ กรรมฐานคือการงานของจิต เป็นที่ตั้งมั่นของจิต ดังนั้นถ้าเราไม่กำหนดรู้..จิตมันก็จะเคลิบเคลิ้มอยู่อย่างนั้น เมื่อจิตมันเคลิบเคลิ้มเพลินอยู่ในสุข อยู่ในกามสุข พวกตัวนิวรณ์นี้มันก็จะมีกำลังมาก

เมื่อเราจะฝืนทำความเพียรมันก็เป็นการทรมานสังขาร เหตุอย่างนี้เรียกว่าทำให้สังขารมันเสื่อม ดังนั้นต้องทำอย่างไร ให้กำหนดรู้ลมเข้าลมออก ลมเข้าลมออกก็รู้ ทีนี้กำหนดลมเข้าให้สุด แล้ววางลมกักลมไว้ที่ลิ้นปี่ เราจะเอากำลังลมนี้ที่อยู่ภายใน เรียกว่าเดินกระแสลมปราณของจิต รู้สึกว่าตั้งมั่นมากจิตนั้น..ให้เพ่งไปที่ศูนย์กลางกายก็ดี ไปที่กลางกระหม่อม ทั่วสรรพางค์กายก็ดี เพื่อให้จิตมันเกิดสติสัมปชัญญะ จะรู้สึกว่าขนลุกขนพองขนชันเกิดขึ้นนั่นแล เรียกว่าปลุกธาตุให้มันตื่น ก็เรียกว่าปิติก็ดีมันก็บังเกิด

แล้วค่อยๆผ่อนลมหายใจ ทำความรู้สึกให้ทั่วตัวให้พร้อมในกายนี้ ผ่อนกายสังขารลงมาเหมือนเรานั่งแบบพักผ่อนกาย ไม่ต้องไปตึงไปเครียดอะไร ทำจิตให้มันสบาย ทำกายให้มันสบาย เมื่อกายมันก็สบายแล้ว จิตมันก็สบายแล้วเราก็จะมีความพอใจในการทำความเพียร..มีฉันทะ ไอ้ตัววิริยะนี้ก็คือขันติแห่งธรรม

ขันติคืออะไร คือความอดทนอดกลั้นต่ออารมณ์ต่อความขัดข้องใจ นั้นถ้าเรามีการอธิษฐานเข้ากรรมฐาน ปรารภปรารถนาอยากจะเจริญความเพียรให้บังเกิดขึ้น แม้จะมีความง่วงก็ดีเราก็สามารถประคับประคองมันได้..นั่นเรียกว่าเรารู้หน้าที่

มูลนิธิเมืองธรรมพรหมรังสี สมเด็จพระพุฒาจารย์โต

ตามรอยกรรมฐาน ตอน 1