อุปทานขันธ์เป็นตัวทุกข์

อุปาทาน คือ การยึดมั่นถือมั่นทางจิตใจ เช่น

ยึดมั่นถือมั่นใน เบญจขันธ์ คือร่างกายและจิตใจรวมกันว่าเป็น"ตัวตน" และยึดมั่นถือมั่นในสิ่งที่ถูกใจ อันมาเกี่ยวข้องด้วยว่าเป็น"ของตน"

หรือที่ละเอียดลงไปกว่านั้นก็คือยึดถือจิตส่วนหนึ่งว่าเป็น"ตัวเรา" แล้วยึดถือเอารูปร่างกาย ความรู้สึก ความจำ และความนึกคิด ๔ อย่างนี้ว่าเป็น"ของเรา"

อุปาทาน 4 อย่าง

กามุปาทาน ยึดติดในกาม

ทิฏฐุปาทาน ยึดถือในทิฏฐิ

สีลัพพัตตุปาทาน ติดยึดในศีลวัตรที่งมงาย

อัตตวาทุปาทาน ยึดมั่นในตัวเอง ของตัวเอง

พุทธภาษิตมีอยู่ว่า "เมื่อกล่าวโดยสรุปแล้ว เบญจขันธ์ที่ประกอบอยู่ด้วยอุปาทานนั่นแหละเป็นตัวทุกข์"

ดังนั้น เบญจขันธ์ที่ไม่มีอุปาทานครอบงำนั้นหาเป็นทุกข์ไม่ ฉะนั้น คำว่าบริสุทธิ์หรือหลุดพ้นจึงหมายถึง การหลุดพ้นจากอุปาทานว่า"ตัวเรา" ว่า"ของเรา"นี้โดยตรง ดังมีพุทธภาษิตว่า "คนทั้งหลายย่อมหลุดพ้นเพราะไม่ยึดมั่นถือมั่นด้วยอุปาทาน"

Trader Hunter พบธรรม

มหาธรรมนาวา

อาจารย์ผู้บัญญัติพุทธธรรม รวมทั้งกำลังสอนในนิกายธฺยานะ นี้ด้วย อาจเปรียบได้กับดวงอาทิตย์ ซึ่งกำลังแผดแสงจ้า อยู่ ณ กึ่งกลางนภากาศ บุคคลเช่นนี้จะไม่สอนอะไร นอกจากธรรมะเพื่อให้"เห็นแจ้งจิตเดิมแท้"อย่างเดียว และความมุ่งหมายในการที่ท่านมาสู่โลกนี้ ก็เพื่อขจัดพรรคมิจฉาทิฏฐิฯ

เราจะแบ่งแยกธรรมปฏิบัติ ออกเป็นชนิด “ฉับพลัน” และชนิด “เชื่องช้า” โดยยากก็จริง แต่ก็ยังมีคนบางพวก ที่จะรู้แจ้งได้เร็วกว่าพวกอื่นมากฯ ตัวอย่างเช่นธรรมปฏิบัติระบอบนี้ ที่สอนมุ่งให้เห็นแจ้ง"จิตเดิมแท้" เป็นระบอบที่คนโฉดเขลา เข้าใจไม่ได้ฯ

เราอาจจะอธิบายหลักธรรมระบอบนี้ได้โดยวิธีต่างๆตั้ง ๑๐,๐๐๐ วิธี แต่ว่าคำอธิบายทั้งหมดนั้น อาจจะลากให้หวนกลับมาสู่หลักดุจเดียวกันได้ฯ การที่จะจุดไฟให้สว่างขึ้น ในดวงหทัยอันมืดมัว เพราะเกรอะกรังไปด้วยกิเลสนั้น

เราจักต้องดำรงแสงสว่างแห่งปรัชญา ไว้เนืองนิจฯ

มิจฉาทิฏฐิ ย่อมทำเราให้ติดจมอยู่ในห้วงกิเลสฯ

ส่วนสัมมาทิฏฐิ ย่อมเปลื้องเราออกจากกองกิเลสนั้นๆ

แต่เมื่อใด เราอยู่ในฐานะที่เหนือไปกว่าทิฏฐิทั้งสองอย่างนี้ เมื่อนั้น เราย่อมบริสุทธิ์โดยเด็ดขาดฯ

โพธิ เป็นสิ่งที่มีประจำอยู่แล้วภายใน จิตเดิมแท้ ของเรา การพยายามหาโพธิจากที่อื่นนั้นเป็นความเขลาฯ

"จิตที่บริสุทธิ์"นั้น จะหาพบได้ภายใน"จิตอันไม่บริสุทธิ์"

ของเรา นั่นเอง

ในทันใด ที่เราดำรงจิตถูกต้อง เราย่อมเป็นอิสระจากสิ่งที่บดบัง ๓ ประการ (คือ กิเลส บาปกรรม และการต้องทนใช้บาปอยู่ในนรก)ฯ

ถ้าเราเดินอยู่ในมรรคาแห่งการตรัสรู้ เราก็เดินไถลออกไปนอกหนทางที่ถูกไม่ได้ฯ เพราะเหตุที่ชีวิตทุกๆแบบ ย่อมมีวิถีทางแห่งความรอดพ้นแฉพาะของมันเอง ทุกแบบ ฉะนั้น ชีวิตทั้งหลายจะไม่ก้าวก่าย หรือกระทบกระทั่งซึ่งกันและกันฯ

แต่ถ้าเราผละจากทางชนิดที่เป็นของเรา ไปแสวงหาทางอื่นเพื่อรอดพ้น เราจะไม่พบความรอดพ้นเลย แม้ว่าจะหาเรื่อยไป จนกระทั่งความตายมาถึงเราก็ดี ในที่สุด เราจะพบแต่ความรู้สึกเสียใจภายหลังว่า เราทำพลาดไปแล้วฯ

ถ้าท่านปรารถนาจะค้นหาทางที่ถูกต้อง การทำให้ถูกวิธีจริงๆเท่านั้น ที่จะนำท่านดิ่งไปถึงได้ แต่ถ้าท่านไม่มีการดิ้นรนเพื่อถึงพุทธภูมิ ท่านก็มัวคลำคว้าอยู่ในที่มืด และไม่มีโอกาสพบเลยฯ ผู้ที่ด่วนเดินมุ่งแน่วไปตามทางที่ถูกต้องนั้น ย่อมไม่มองเห็นความผิดต่างๆในโลกนี้ ถ้าเราพบความผิดในบุคคลอื่น เราเองก็ตกอยู่ในความผิดนั้นด้วยเหมือนกันฯ เมื่อเห็นผู้อื่นทำผิด เราไม่จำต้องเอาใจใส่ เพราะมันจะเกิดความผิดขึ้นแก่เราเอง ในการที่จะไปรื้อหาความผิดฯ โดยการสลัดนิสัยที่ชอบค้นความผิดของคนอื่นออกไปเสียจากสันดาน เราย่อมตัดวิถีทางการมาของกิเลส ได้เป็นอย่างดีฯ เมื่อใดความชัง (คนเกลียด) และความรัก (คนรัก) ไม่กล้ำกรายใจของเรา เราหลับสบายฯ

บุคคลใดตั้งใจจะเป็นครูสอนคนอื่น เขาเองควรจะมีความคล่องแคล่วในวิธีที่เหมาะสมนานาประการที่จะนำผู้อื่นเข้าถึงความสว่างฯ เมื่อศิษย์พ้นจากความสงสัยสนเท่ห์ โดยประการทั้งปวง มันย่อมแสดงว่า เขาได้พบ จิตเดิมแท้ ของเขาแล้วฯ

จักวรรดิของพระพุทธเจ้า อยู่ในโลกนี้ ซึ่งเราจะพบความสว่างไสว ในที่อื่นจากโลกนี้ การเสาะแสวงหาความสว่างไสว ในที่อื่นจากโลกนี้ เป็นความพิลึกกึกกือ เหมือนการเที่ยวหาเขากระต่ายฯ

สัมมาทิฏฐิ เป็นสิ่งที่ถูกขนานนามว่า “เลิศเหนือโลก” มิจฉาทิฏฐิ เป็นสิ่งที่ถูกขนานนามว่า “ข้องอยู่ในโลก” เมื่อใดทิฏฐิทั้งสองอย่าง ไม่ว่าสัมมาหรือมิจฉา ถูกสลัดพ้นออกไป เมื่อนั้น โพธิแท้ ย่อมปรากฏฯ

โศลกนี้ ยังถูกขนานนามว่า “มหาธรรมนาวา” (เพื่อแล่นข้ามฝั่งสังสารวัฏ) กัลป์แล้วกัลป์เล่า คงตกอยู่ภายใต้ความมืดบอด แต่ครั้นถึงคราวตรัสรู้ มันกินเวลาแวบเดียวเท่านั้น เขาก็เข้าถึงพุทธภูมิฯ

___________________

แสดงโดย: สังฆปรินายกองค์ที่ ๖ แห่งนิกายธฺยานะ (เว่ยหล่าง) ณ วิหารไทฟัน

หนังสือ: สูตรของเว่ยหล่าง หมวดที่ ๒ ว่าด้วยปรัชญา

“การเข้าใจความเป็นจิตของตนอย่างไร จึงจะถือว่าเป็นความเข้าใจที่ถูกต้อง”

เมื่อพระพุทธองค์ทรงค้นพบสัจธรรมความเป็นจริงอันยิ่งใหญ่ พระพุทธองค์ทรงรู้แจ้งชัดว่า ธาตุทั้งสี่ ขันธ์ทั้งห้า แท้ที่จริงมันหามีตัวตนแห่งขันธ์ ธาตุทั้งหลายไม่ โดยธรรมชาติมันย่อมเป็นความว่างเปล่า ไร้ความหมายแห่งความเป็นตัวตนอยู่อย่างนั้น

และรู้แจ้งชัดว่า"จิต" นี้โดยธรรมชาติ มันคือ"ความบริสุทธิ์โดยตัวมันเอง"อยู่อย่างนั้น

แต่ถ้าหากปรุงแต่งเป็นปรากฏการณ์แห่งจิตต่างๆที่เกิดขึ้น จิตเหล่านี้ก็เป็นความไม่บริสุทธิ์โดยเนื้อหามันเองอีกเช่นกัน...

จิตที่บริสุทธิ์ พอใจในการกระทำความดี โดยทำไปแบบนั้นตามธรรมชาติของจิต

แต่จิตที่ไม่บริสุทธิ์ก็ถูกปรุงแต่งขึ้น ตามอำนาจแห่งอวิชชา ตัณหา อุปาทาน แห่งการทำความดีและการทำชั่ว

บุคคลที่มิได้รับผลกระทบใดๆจากอำนาจแห่งจิตชั่ว คือผู้ที่เป็นอิสระแล้วในความเป็นธรรมชาติแห่งเขาเหล่านั้น

บุคคลเหล่านี้ย่อมอยู่ในความทุกข์และในสุขอันยั่งยืน โดยปราศจากความแปรผันด้วยความหมดเหตุปัจจัยในการปรุงแต่ง เป็นความสุขในความเป็นธรรมชาติแห่งการหลุดพ้นนั้น

ส่วนปุถุชนผู้มืดบอดย่อมถูกบีบคั้นด้วยจิตสกปรก และยุ่งเหยิงซับซ้อนด้วยกรรมต่างๆนานาแห่งตน เพราะจิตสกปรกแปดเปื้อนมลทิน ไปด้วยการปรุงแต่งในลักษณะหลากหลาย ย่อมปิดบังธรรมชาติที่แท้จริงแห่งความเป็นเขาเหล่านั้น ด้วยอำนาจแห่งการปรุงแต่งจึงพาเขาต้องไปเวียนว่ายตายเกิด ในภพทั้งสามอยู่อย่างนั้น

ในพระสูตรได้กล่าวว่า “ในความเป็นปุถุชน ก็มีความเป็นธรรมชาติแห่งพุทธะที่ไม่อาจทำลายมันลงไปได้ เหมือนกับดวงอาทิตย์ที่แสงของมันได้สาดส่องไปทั่ว แต่เมื่อใดมันถูกปกคลุมด้วยเมฆหมอกอันหนาทึบ ด้วยเงาของขันธ์ทั้งห้า มันก็เหมือนแสงที่อ่อนแสงด้วยการถูกบดบังนั้น”

และในพระสูตรยังกล่าวอีกว่า “ปุถุชนย่อมมีธรรมชาติแห่งพุทธะ แต่มันถูกปกคลุมไปด้วยอำนาจมืดแห่งอวิชชา ความเป็นพุทธะก็คือธรรมชาติแห่งความเป็นจริง ที่มันว่างเปล่าโดยความเป็นมันเองอยู่อย่างนั้น การรู้ชัดแจ้งในความเป็นธรรมชาตินี้ คือความหลุดพ้น” การประจักษ์แจ้งในความเป็นธรรมชาติแห่งจิตตน จึงเป็นรากฐานอันคือรากของต้นไม้ที่หาอาหารเลี้ยงบำรุงลำต้น จึงก่อให้เกิดต้นไม้แห่งธรรมและผลิตผลออกมาเป็นนิพพาน การเข้าใจจิตของตน ด้วยความหมายแห่งความเป็นธรรมชาติแห่งพุทธะนี้ จึงเป็นความเข้าใจที่ถูกต้อง อันคือ สัมมาทิฐินั่นเอง

ท่านโพธิธรรม 🙏🏻ค่ะ

"จิต"นี้ ไม่ใช่จิตซึ่งเป็น"ความคิดปรุงแต่ง" มันเป็นสิ่งซึ่งอยู่ต่างหาก ปราศจากการเกี่ยวข้องกับ"รูปธรรม"โดยสิ้นเชิง

ฉะนั้น พระพุทธเจ้าทั้งหลาย และสัตว์โลกทั้งปวงก็เป็นเช่นนั้น พวกเราเพียงแต่สามารถปลดเปลื้องตนเองออกจาก"ความคิดปรุงแต่ง"เท่านั้น พวกเราจะประสบความสำเร็จทุกอย่าง

หลวงปู่ดูลย์ อตุโล

จิตคือพุทธะ