สภาวะนิพพาน

อันว่า "นิพพาน"... .....แท้ที่จริงแล้ว ก็ไม่ได้อยู่ที่ไหน ขอให้โยมพิจารณาตามในสิ่งที่ได้ยิน..

เมื่อเราสำรวมความสงบด้วยกาย วาจา ใจตั้งมั่น ดีแล้ว ก็กำหนดสมาธิ กำหนดรู้ลมหายใจอานาปานสติ เข้า-ออก จนรู้ว่าลมนั้นสงบแล้ว..สงบที่ใดในกายก็วางลมนั้น ณ ที่แห่งนั้น เมื่อเราวางแล้วเห็นว่าสงบดีแล้ว สิ่งอื่นใดทั้งหลาย ไม่ว่าจะเป็นเสียงอันใดก็ขอให้รู้ได้ยินแล้วก็วางเฉย นั่นก็เรียกว่าเราต้องดับอารมณ์ในขันธ์ ๕ คือไม่สนใจ คือวางอุเบกขาทำให้เกิดขึ้น

นั่นก็เรียกว่าอันดับแรกเราต้องวิตกในอารมณ์ก่อน คือวิตกอารมณ์..ก็คือลมหายใจของเรานี้แล เมื่อเราวิตกแล้ว กำหนดลมเข้าออก ล้างลมเสียออกจากปอดแล้ว เมื่อลมมันสงบนิ่งในขณะนี้ ก็เอาความสงบนิ่งของลมนั้นแลดูอยู่ที่กาย การดูอยู่ที่กายดูอย่างไร ดูที่กายคือดูความรู้สึกของกาย ของใจ เรานี้

เมื่อมันสงบแล้ว ให้เราวางเฉยในความสงบนั้น..ให้นิ่งสงบ จิตนั้นไม่ส่งออกไปภายนอก หยุดความคิดปรุงแต่งในอดีต หรือสิ่งที่จะเกิดขึ้นในภายภาคหน้าคืออนาคต รู้เฉพาะในปัจจุบันแห่งจิต กำหนดจิตอยู่ในกาย

เมื่อรู้กายแล้ว ก็รู้ว่าเราอาศัยกายอยู่ แต่ว่าการจะไปนิพพาน การดับอารมณ์ในขันธ์ ๕ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ล้วนแล้วแต่ทำให้เกิดเหตุแห่งทุกข์ทั้งหลาย

ดังนั้นลองพิจารณาดูง่ายๆ ตั้งแต่เราเกิดมาถึงปัจจุบันนี้ มีอะไรที่เป็นเรื่องเป็นสุข เป็นเรื่องเป็นราวมีแก่นสารหรือไม่ ความทุกข์อะไรที่บีบคั้นเรา ความน่าละอายสิ่งใดที่ทำให้เรานั้นขาดจากความเป็นมนุษย์ ขาดจากศีลจากธรรม..ความน่าละอาย ให้ระลึกรู้ว่าสิ่งที่เรากระทำมาใดนั้นมันมีแก่นสารหรือไม่ พิจารณาดูซิว่าเราเสวยสุขหรือทุกข์มากกว่ากัน เมื่อเห็นว่าสิ่งที่เราผ่านมาพิจารณาแล้วไม่มีสาระแก่นสารอันใดเลย..แบบนี้แล้วเราก็จะละออกจากกาย

การละออกจากกายก็คือการดับรูป การดับรูปคืออะไร ก็เรียกว่าเมื่อจิตเราเพ่งรู้อยู่ในกายในความสงบ ก็เห็นความสงบนั้นอารมณ์นั้นเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป ก็กำหนดรู้ในอารมณ์นั้น ให้เท่าทันในอารมณ์นั้นแล้ววางเฉย นี่เราก็เรียกว่าวางเฉยอยู่ในกาย..คือไม่ต้องสนใจกาย แต่รู้อยู่ในกาย เมื่อรู้อยู่ในกายแล้วก็ทำความรู้นั้นให้แจ้งด้วยปัญญา

เอาปัญญานั้นไปพิจารณาอะไร พิจารณาความเสื่อมของสังขาร ความตายที่จะเกิดขึ้น ความไม่แน่นอน สิ่งทั้งหลายนั้นเป็นทุกข์ เป็นอนิจจัง เป็นอนัตตาคือความว่าง เมื่อจิตที่ว่างจากความคิดนี้แล เค้าเรียกว่านิพพานชั่วขณะ แต่ว่าจิตที่เราจะว่างจากความคิดมันเป็นอย่างไร มันต้องว่างจากอารมณ์ที่เราไปยึดมั่นถือมั่นของกายของสังขาร

การจะถอนอุปาทานออกจากขันธ์นี้ เราต้องเพ่งโทษในกายเสียก่อน เห็นว่ากายนี้เป็นที่รังของโรค อัตตภาพนี้มันมีสุขน้อยมีทุกข์มาก ไม่ช้าไม่นานกายสังขารนี้ก็ต้องแตกสลายไป เพราะว่ามันประกอบขึ้นมาด้วยดินน้ำไฟลม อากาศธาตุ จิตวิญญาณธาตุ เมื่อมันมีแต่ธาตุ มันมีแต่เกิดขึ้นมาปรุงแต่ง อย่างนี้เมื่อถึงเวลา ถึงฆาตกายสังขารจะแตกดับออกไปแยกออกจากกัน..ก็หามีประโยชน์อันใดไม่ เหมือนท่อนไม้ท่อนฟืนอย่างหนึ่ง

ก็แสดงว่ากายสังขารนี้มันไม่ใช่ของเรา สิ่งไหนที่เราบังคับบัญชามันไม่ได้..สิ่งนั้นไม่ควรยึด เพราะเมื่อยึดแล้วมันก็จะเป็นทุกข์ เมื่อกายสังขารมันไม่ใช่ของเรา แต่ทำไมเรียกว่าเป็นเรา ที่เรียกว่าเป็นเรา เป็นกูเป็นมึง เพราะเราเข้าไปยึดมั่นถือมั่น ตอนนี้เราไม่อยากเป็นมัน เราไม่อยากเป็นเรา..แต่เราต้องอยากรู้เรา ว่าสิ่งที่เราอาศัยอยู่นี้แท้ที่จริงแล้วมันคืออะไร

เมื่อเราเห็นตามความเป็นจริงได้ว่า กายสังขารนี้เป็นเพียงกายชั่วคราวที่เราได้มาอาศัยจุติได้สร้างบุญ สร้างกุศล สร้างบารมี ดังนั้นเราจะเอากายสังขารนี้ได้ใช้ประโยชน์เป็นครั้งสุดท้าย เมื่อเห็นว่ากายสังขารนี้มันมีแต่ทุกข์ มีความตายรออยู่เบื้องหน้า ก็ให้เพ่งโทษในกายจนถึงที่สุด ของที่สุดของอารมณ์เป็นอย่างไร

อารมณ์เหล่าใดก็ตามที่เราเจริญแล้วระลึกแล้ว นั้นทำให้เราเกิดการสละเกิดการปลงสังเวช เห็นได้อย่างนี้เพื่อการถอดถอนจากอุปาทานแห่งขันธ์ของจิตที่ยึดมั่นถือมั่นอย่างนี้ได้ นั่นแลไม่นานนิโรธมันก็บังเกิด นิโรธก็คือการเห็นอารมณ์เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เห็นสภาวะความไม่เที่ยงของอารมณ์ของจิต อย่างนี้แล้วก็เรียกว่านิโรธมันก็บังเกิด ผลจากการเห็นอย่างนี้ของจิตที่เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เห็นสภาวะไม่เที่ยงอยู่บ่อยๆ ก็เรียกว่ามรรคมันก็บังเกิด

เมื่อมันเป็นอย่างนี้แม้จิตเราเองก็ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น ก็เมื่อเหลือแต่จิตแล้วตอนนี้ถ้าหากว่ากายมันดับไป..เมื่อพิจารณาไปแล้ว ก็เอาอารมณ์ของจิตนั้นแลที่มันเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไปนั้นแลมาพิจารณา..จนว่าอารมณ์ทั้งหลายนั้นมันดับไปไม่เหลือ ไม่นานสมาธิมันก็บังเกิด เมื่อสมาธิบังเกิดฌานมันก็บังเกิด วิปัสสนาญาณมันก็บังเกิด เห็นว่าสิ่งทั้งหลายทั้งปวงที่เราเข้าไปยึดมั่นถือมั่น ก็เพราะว่าอวิชชาคือความไม่รู้

เมื่อเราไปพิจารณากำหนดรู้ในกายเสียได้ว่า กายนี้ที่จริงแล้วมันเป็นของชั่วคราว อัตตภาพนี้มันมีแต่ทุกข์ที่เราอาศัยอยู่ เมื่อเราเห็นโทษภัยในกายสังขารนี้ว่าไม่นานกายสังขารนี้ก็ต้องดับสลายไป เหมือนกับทุกๆคน ไม่ว่าจะเกิดมาเพียงใดมากน้อยเพียงใด ก็ต้องตายหมดเท่านั้น อย่างนี้แล้วชื่อว่าความเป็นจริงได้เกิดขึ้น ได้ประจักษ์ขึ้นกับในจิต

เมื่อเห็นอย่างนี้ได้เราก็จะวางกายนี้ คือไม่สนกายไม่ยึดกาย แต่จะอาศัยกายนี้ประคองจิต จนว่าจิตนั้นมันรู้แจ้งแล้ว จิตมันสงบแล้ว ก็จะวางธาตุขันธ์นี้ไว้ตามฐานะของมันอย่างนั้น เมื่อเป็นอย่างนี้ก็เรียกว่าเรากำหนดอยู่ในกาย นี้แลจิตคือความรู้สึกไปกำหนดอยู่ในกาย จิตนั้นกับกายได้แยกกันอยู่แล้ว เพราะว่าจิตนั้นได้กำหนดรู้ว่านี่คือกายแต่ไม่ได้ยึดกาย แม้อารมณ์จะเกิดขึ้นในเวทนาของกาย ก็สักแต่ว่าเป็นเวทนา เป็นความรู้สึก..เราก็วาง นี่แลเค้าเรียกว่าอุเบกขามันก็บังเกิด

เมื่อจิตมันถอนอุปาทานแห่งขันธ์..ก็เรียกว่ายกจิตขึ้นมา เมื่อจิตมันมีกำลังก็ยกจิตขึ้นมาไว้กลางหน้าผาก ในขณะนี้ถ้าเมื่อเรายกขึ้นมาได้ ก็จะเห็นว่าร่างกายก็ดี ความรู้สึกก็ดีมีความเสียววาบ เสียวซ่านไปทั้งส่วนสรรพางค์กายนี้แล ก็ให้เราประคองจิตวางจิต คือวางเฉยของจิตนี้ เพ่งรู้อยู่ที่กลางหน้าผาก ทำความรู้สึกให้มันสงบนิ่ง ประคองจิตไว้

ถ้าเมื่อประคองแล้วมันยังไม่นิ่ง ก็ให้กลับมากำหนดลมเข้าไปใหม่ แล้วก็วางจิตที่มันสงบนี้อยู่ในกาย เมื่อสงบจิตมันตั้งมั่นก็ยกขึ้นไปใหม่ ทำอยู่อย่างนี้ เรียกว่ามีวิตกอยู่ในกาย วิตกในอารมณ์ วิจารละอารมณ์ดับแล้ว เมื่ออารมณ์มันสงบก็ยกขึ้นไปใหม่ ทำอยู่อย่างนี้ เมื่อผู้ใดเรายกขึ้นไปได้ สำรวมจิตไว้ที่กลางหน้าผากได้ ขอให้ประคองจิตอยู่อย่างนี้ให้นิ่ง

เพราะโดยธรรมชาติของจิตของทวารของจิต ตัวปัญญา ตัวญาณ มันจะเกิดตัวรู้ทางนี้ ถ้าจิตที่ตั้งมั่นสงบนิ่งมาก มันจะระงับทุกอย่าง แม้ความหนาวเหน็บความหนาวเย็นสิ่งใด เสียงอันใดก็ตาม จิตมันจะมีความละเอียดมากขึ้น มากขึ้น มากขึ้น เมื่อจิตมีความละเอียดมากขึ้นมากขึ้น แม้เสียงอันใดก็ตามที่เราได้ยิน มันก็จะเบาบางลง จนเสียงนั้นดับไป นิ่งไป สงบไป ทีนี้แล้วจิตมันก็จะมีแต่ความสงบ

อาศัยสมาธินี้แล อาศัยฌานที่เราจดจ่อเพ่งรู้อยู่เป็นอารมณ์ เป็นเอกัคคตา จิตและลมหายใจเป็นหนึ่งแล้ว ก็เรียกว่าจิตมันสงบระงับ

คำว่าระงับก็คือนิโรธมันบังเกิด เห็นอารมณ์เหล่าใดเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป มันก็วาง เห็นจิตอะไรที่มันเข้าไปกระทบผัสสะก็รู้แล้วก็วางอยู่อย่างนี้

รู้แล้ววาง เห็นแล้ววาง ผัสสะมากระทบก็วาง นี่แลเรียกว่าจิตไม่เข้าไปยึด ไม่ไปปรุงแต่ง

จิตที่ไม่เข้าไปยึดไม่เข้าไปปรุงแต่งนี่แล เค้าเรียกว่าจิตที่ว่างจากความคิด ว่างจากอุปาทานแห่งขันธ์ ว่างจากชรา ว่างจากมรณาอย่างนี้ ถ้าโยมมุ่งมั่นอยากจะรู้ว่าสภาวะนิพพานที่โยมปรารถนา..ก็ขอให้ลองพิจารณาตามดู

ถ้าร่างกายสังขารมันอ่อนล้า มันอาจจะยกจิตไปไม่ได้ ก็ขอให้เราผ่อนกายสังขารลงมา เหมือนเรานั่งพักผ่อน สำรวมจิตใหม่ ตั้งใจขึ้นมาใหม่ กำหนดรู้ใหม่ คือรู้องค์ภาวนา หรือว่ารู้อานาปานสติเข้าไปใหม่ รู้ลมหายใจ รู้ลม ถึงลม แล้วก็ทิ้งลม การว่ารู้ลม ถึงลม ทิ้งลม เรียกว่าวางลม กำหนดรู้อย่างนี้

เมื่อจิตที่สงบแล้ว มันสงบที่ใดก็เอาจิตนั้นแลไปวางในที่แห่งนั้น ในศูนย์กลางกาย เหนือสะดือ ท้ายทอย กลางหน้าผาก รีมฝีปากก็ดี ส่วนใดส่วนหนึ่งที่มันถูกจริตถูกอัธยาศัยของเรา ก็ให้วางจิตไว้ ณ ที่แห่งนั้น

เมื่อจิตมันสงบตั้งมั่นดีแล้ว มีกำลังพอสมควรก็ยกจิตขึ้นมากลางหน้าผาก นี้การจะเลื่อนจิตขึ้นมา มันก็มีความรู้สึก ความรู้สึกคือตัวระลึกได้ คือกำหนดรู้ รู้สึกที่ตรงใดจิตก็อยู่ที่ตรงนั้น นั่นก็หมายถึงว่ากลางหน้าผากนี่แลคือทางเดินออกของจิตวิญญาณและตัวรู้ หรือ เรียกว่าตาที่สาม ประตูมิติแห่งกาลเวลา เมื่อเรายกขึ้นไปได้ ธรรมชาติของจิตนั้นมันยังมีความผูกพันธ์อาลัยอาวรณ์กับกายสังขารอยู่ มันก็เป็นธรรมดาอาจจะมีอารมณ์ มีผัสสะ มากระทบ

ก็อย่างที่บอก เมื่อมีผัสสะอะไรก็ตาม ก็"สักแต่ว่ารู้" เมื่อรู้แล้วก็วาง ก็"เพ่งรู้" รู้อยู่ที่กลางหน้าผากของเรา ที่จิตที่ความสงบนั้น เรียกว่าการประคอง นี่เรียกว่าการทรงฌาน

ฌานนี้จะเป็นเบื้องบาทของวิปัสสนาญาณ เมื่อฌานนั้นมันเข้าถึงจิตตั้งมั่นเป็นเอกัคคตาเมื่อไหร่ วิปัสสนาญาณมันก็บังเกิด..

มูลนิธิเมืองธรรมพรหมรังสี สมเด็จพระพุฒาจารย์โต

ลูกศิษย์ : หลวงปู่คะ คือว่าหนูจะถามหลวงปู่ว่า มันเป็น ๒-๓ ครั้งแล้วค่ะ ภายในอาทิตย์นี้ค่ะ..คือมันเหมือนว่ามันมีพลังงานอะไรมันรับรู้ให้อะไรไม่รู้มันแน่นอยู่ตรงลิ้นปี่น่ะค่ะ แล้วหนูดูเหมือนว่าเป็นจิตตัวเองค่ะ แล้วหนูพิจารณาดูว่าเวลามันเกิด มันเป็นเหมือนจ่าคลั่งนั่นเลยค่ะ สามารถฆ่าคนได้ แต่ถ้าหนูเอาธรรมะเข้ามันก็จะเย็นค่ะ หนูไม่รู้ว่ามันเป็นอาการแบบไหนคะ แบบรู้ว่ามันเป็นแบบไหนแต่ไม่รู้ว่ามันคืออะไร มันเหมือนว่าถ้ามันพุ่งออกมาได้มันพุ่งออกมาจากตัวแล้วค่ะ

หลวงปู่ : อะไรที่เราขาดสติ ไอ้ไฟ ๓ กองมันก็ให้ผล เรามีจริตอะไรมากมันก็ให้ผลสิ่งนั้นมากเป็นธรรมดา ในเมื่อเรากำหนดรู้เท่าทันมันแล้ว ก็เอาภาวนานี่ข่มมันลงไป เมื่อข่มมันอยู่ได้บ่อยๆ ก็ให้แผ่เมตตาออกไป แล้วก็ไม่สนใจในอารมณ์นั้นอีก แล้วโยมจะไปสนใจมันทำไมว่ามันเป็นใครเป็นอะไร

ลูกศิษย์ : ก็อยู่ดีๆมันก็ขึ้นมาน่ะค่ะ

หลวงปู่ : อ้าว..มันก็เป็นธรรมดา เมื่อโยมเพลิดเพลินขาดจากสติ ก็เหมือนที่โยมนั่งสมาธิไปแล้ว อารมณ์แห่งราคะมันก็ยังเกิดขึ้นมาได้ มันก็เป็นของธรรมดา เมื่อจิตเรานั้นมีจริตแบบใด มันก็ผุดขึ้นมาแบบนั้น เรามีหน้าที่ก็คือการรู้..แล้วก็วางอารมณ์นั้น..ด้วยการไม่สนใจ เมื่อเราไม่สนใจมันนั่นแลอารมณ์นั้นมันก็จะดับของมันเอง เราก็ต้องทำแบบนี้ให้อยู่บ่อยๆ เค้าเรียกว่าดับอารมณ์ในขันธ์ ๕

ถ้าเราไม่เท่าทันไม่หมั่นที่เราจะดับมัน ละมันลงไป มันก็จะมีอารมณ์มากนั่นเอง นั้นไม่ว่ากรรมเหล่าใดเมื่อเกิดขึ้นแล้วจะมีความอาฆาตพยาบาทมากแค่ไหน..มันจะจบด้วยการเจริญพระกรรมฐาน เจริญพระกรรมฐานก็คืออะไร..คือเจริญสติให้มาก และรู้เท่าทันอารมณ์ที่เกิดขึ้น เมื่อรู้แล้วอย่าไปติดในรู้ ให้ละอารมณ์นั้น

ละอารมณ์เหล่านั้น..ละอย่างไรได้บ้าง คือให้อโหสิกรรมขอขมากรรม และก็แผ่เมตตาจิต หรือด้วยการเจริญปัญญา การเจริญปัญญาเจริญแบบใด เจริญให้รู้รอบในกองสังขารของอารมณ์ คือเพ่งโทษในกาย เห็นว่ากายนี้เป็นทุกข์ ไม่ว่าสัตว์ทั้งหลายที่เกิดมา ล้วนมีการเกิด แก่ เจ็บ ตาย หรือมีที่เรียกว่าเกลียดทุกข์รักสุขกันทั้งนั้น..ก็เหมือนกัน เมื่อเราพิจารณาได้แบบนี้จิตเรานั้นจะมีความอ่อนโยน มีความเมตตา

ดังนั้นอารมณ์ที่เรามีความรุนแรงไม่พอใจใคร มีความชังอาฆาตใครก็ตาม ให้เรากำหนดรู้ว่าอารมณ์นี้ขณะนี้มันกำลังเกิดขึ้นอยู่ นั่นเรียกว่าวิบากกรรมมันกำลังจะมา เมื่อเรากำหนดรู้เท่าทันมันได้ ก็ให้เรานั้นมีสติด้วยการมีองค์ภาวนาดึงจิต..ให้อยู่กับผู้รู้หรือตัวพุทโธก็ดี เมื่อจิตสติมันตั้งมั่นดีพอแล้ว อารมณ์เหล่านั้นมันก็จะค่อยๆคลายลงไป ทำอย่างนี้อยู่บ่อยๆ

เมื่อเราทำอยู่บ่อยๆแล้ว ไอ้วิญญาณอาฆาตพยาบาทนั้นมันก็จะจาง เราอย่าได้ไปติดใจในอารมณ์นั้นอีก ดังนั้นกาลใดที่เราเจริญสติกรรมฐาน ก็ลองตรวจสอบดูซิว่าอารมณ์เหล่านี้ที่เรานี้ มีความอาฆาตพยาบาทหรือจริตอารมณ์ใดที่มันยังมีความเร่าร้อนอยู่ ลองหยิบยกมาพิจารณาดูซิว่า เมื่อเราหยิบยกมาแล้วเป็นอย่างไร สติเราจะเท่าทันสามารถข่มมันได้หรือไม่

ถ้าเราไม่เพียรละอารมณ์เหล่านี้เลยมันก็จะมีอำนาจมาก มันจะคอยผุดขึ้นมาตอนที่เราขาดสติ หรือมีอารมณ์มากระทบที่ทำให้เรานั้นไม่พอใจ ดังนั้นแบบนี้แลเราก็จะไม่สามารถอยู่กับบุคคลหมู่มากได้ ดังนั้น การจะอยู่กับคนหมู่มากได้ เราต้องมีจิตที่เมตตาอ่อนโยน นั้นก็ต้องแผ่เมตตาให้มากๆ คืออันดับแรกต้องเมตตาตัวเองให้มากๆ คือเราไม่ชอบอะไรคนอื่นเค้าก็ไม่ชอบเช่นเดียวกัน..แบบนั้น

ดังนั้นเรามีโทสะคนอื่นเค้าก็มีโทสะ เรามีโมหะคนอื่นเค้าก็มี เมื่อเราคิดพิจารณาได้อย่างนี้ เราก็จะปลงใจเสียได้ ไม่ถือโทษถือโกรธ ถืออาฆาตพยาบาท อย่างนี้แลจิตใจเราก็ไม่เร่าร้อน เมื่อเป็นอย่างนั้นกุศลจิตมันก็บังเกิด เมื่อกุศลจิตมันบังเกิด..เราตั้งจิตอธิษฐานจิตแผ่เมตตาออกไป ดวงจิตวิญญาณเหล่านั้นก็ได้ไปเกิดในภพภูมิที่ดี

เมื่อไปเกิดภพภูมิที่ดีเป็นภูมิเทวดาก็ดี เป็นนางฟ้าเป็นอะไรไปแล้วอย่างนี้ เค้าก็จะมาโมทนาบุญกับเรา อย่าได้ไปกักขังเหนี่ยวรั้งดวงวิญญาณเหล่านี้ไว้ คืออย่าเก็บอย่าสะสมความอาฆาตพยาบาทในดวงจิต เพราะว่ามันจะมีแต่ผลร้ายให้จิตเรานั้นเสื่อมลง เสื่อมลง จมอยู่ในอเวจี

ดังนั้นแล้วการจะปิดอบายภูมิมันต้องตัดที่ใจเราเสียก่อน เจริญทานให้มันมากๆ การเจริญทานให้มากเป็นอย่างไร มันไม่ต้องใช้เงินใช้ทองใช้อัฐใช้เบี้ย เพียงแค่ใช้ใจเราเองมีความเชื่อความศรัทธา อบรมบ่มจิตให้รู้จักการสละ รู้จักการให้ ให้อโหสิกรรม ให้เมตตา ให้อภัยทาน เมื่อเราทำได้อย่างนี้แลมันมีอานิสงส์มากกว่า หรือเท่ากับว่าเราได้สร้างโบสถ์

ถ้าเราไม่คิดที่จะละอารมณ์เหล่านี้เลย การจะเข้าถึงกระแสธรรมกระแสพระนิพพานนี้..ก็เข้าถึงได้ยาก นั้นก็ขอให้โยมเจริญภาวนาไว้มากๆ ในขณะที่มีภาวนาอยู่มันก็จะมีอารมณ์ที่เป็นข้าศึกแห่งพรหมจรรย์เข้ามากระทบ เมื่อมากระทบในขณะที่เราภาวนามันก็จะเท่าทันกัน แต่ถ้าจิตเรานั้นไม่มีสติหรือพลั้งเผลออยู่ แล้วถ้าอารมณ์เหล่านี้มันเข้ามา มันก็จะเข้ามาเบียดเบียน มีกำลังมาบังคับจิตใจเรา ถ้าสติเราไม่เท่าทันมันก็จะบังคับบัญชาให้เรานั้นไปทำกรรม สร้างเวรสร้างพยาบาทไม่จบสิ้นกันอีกเลยทีนี้

แสดงว่าเรามีจิตที่เมตตาอยู่ เราถึงควบคุมมันได้ แต่เราจะบอกได้อย่างไร เอาอะไรมารับรอง..ถ้าเราขาดสติไปคราใดคราหนึ่ง หรือสติเราจะไม่หลุดพลาดพลั้งไป อำนาจแห่งกรรมชั่วมันจะมีอำนาจมาเบียดเบียนบีฑาเรา ดังนั้นเราต้องระวัง เพราะในยุคนี้เป็นยุคที่มารหรือเจ้ากรรมนายเวรได้ตามมาทวงหนี้ทวงแค้น นั้นคนที่จะอยู่รอดปลอดภัยในยุคนี้ ก็คือคนที่เจริญทาน ศีล ภาวนา อบรมบ่มจิตรู้จักการสละ รู้จักการให้ ไม่มีเวรอาฆาตพยาบาท หรือเจริญเมตตาอยู่บ่อยๆ

เมื่อเราเจริญอยู่บ่อยๆ ละอยู่บ่อยๆ ให้อภัยอยู่บ่อยๆ ไม่ติดใจเอาความแล้วแบบนี้ ก็เรียกว่าแม้กรรมมันจะหนัก..มันก็เป็นลหุโทษได้ ยอมความกันได้..

มูลนิธิเมืองธรรมพรหมรังสี สมเด็จพระพุฒาจารย์โต