สำรวมอย่างไร

พุทธธรรมสำหรับนักบวช วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2561

ตอนที่ 280 **สำรวมอย่างไร**

+ +

ในเช้าของวันที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2561 ณ พุทธอุทยานภูสวรรค์

ข้าพระพุทธเจ้า เมื่อได้กราบนอบน้อมเข้าเฝ้าต่อองค์พระพุทธบิดา องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระองค์ท่านแล้วนั้น จึงได้เฝ้าทูลถามพระพุทธองค์ท่านไป ดังนี้ว่า...

“ ข้าแต่องค์พระพุทธบิดา องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า เจ้าขา..

ลูกนั้น เคยได้ยินได้ฟังอยู่เสมอมาว่า.. การที่เราเป็นนักบวช นักปฏิบัตินั้น - เราต้องสำรวมในตน

ลูกก็เลยอยากจะทราบว่า การสำรวมในตนนั้น ต้องทำแบบไหน ยังไง

.. ถึงจะเป็นการสำรวมที่ถูกต้อง แท้จริง ?

ขอพระพุทธองค์โปรดทรงเมตตา แสดงธรรมนี้ให้ลูกได้ฟัง นำไปประพฤติ ปฏิบัติตาม ด้วยเถิดเจ้าค่ะ “

- - - -

ดีแล้วละนะ พระยาธรรม.. ถ้าอย่างนั้น ก็จงตั้งใจฟังให้ดี ลูก

นั่งลงภาวนาไป ให้มันพร้อม.. พร้อมที่จะฟังธรรม

หายใจเข้าลึกๆ วางมือทั้งสองข้าง เอาไว้ที่หัวเข่า

น้อมพลังที่เย็นจากภายนอก - เข้าสู่ภายใน

ปล่อยจิตปล่อยใจ ให้ว่างๆ โล่งๆ..

แล้วก็พิจารณาธรรม ตามนี้เถิด.. พระยาธรรม

ลูกเอ๋ย.. การที่นักบวช นักปฏิบัติ ผู้ที่ประพฤติ ปฏิบัติ - เพื่อที่จะเข้าสู่ทางพ้นทุกข์ทั้งหลายนั้น..

ควรที่จะสำรวม คือ การสำรวมอย่างนี้ ลูก

ให้มีสติ ระลึกรู้ สำรวมในจิตใจ คือ ความนึกคิด ความรู้สึกอยู่เสมอ อย่างนี้ว่า..

จิตใจของตนนั้น สำรวมระวังในสิ่งที่จะกระทำ ผิดศีล ผิดธรรม หรือเปล่า ?

ให้ดูใจ ดูความคิดของตน..

ระมัดระวังสำรวมความคิดของตน ให้อยู่ในกรอบของศีลธรรม อยู่เสมอ..

ตอนนี้ความคิดของตน กำลังจะนำพาตนไปสู่ความคิด ที่คิดผิดศีล ผิดธรรม..

... คิดอย่างนั้นอยู่หรือเปล่า ?

ต้องสำรวมเข้าไว้..

ดูจิตให้อยู่ในกรอบของจิต- ที่ตั้งมั่นอยู่ในความดีอยู่เสมอ

…อย่าปล่อยให้จิตนั้นพลั้งเผลอ ไปคิดไม่ดี คิดทำผิดศีล !

เช่น ถ้าหากว่า เรารักษาศีล สมาทานศีลในระดับใด..

- เราก็ควรที่จะสำรวมความคิดของตน ให้อยู่ในกรอบของศีล ในระดับนั้น *

... อย่าไปคิดนอกกรอบของศีลธรรม.. ลูกเอ๋ย

และก็ให้จิตให้ใจของตน สำรวมระมัดระวังกิเลสตัณหา

คือ “ความหลง ความรัก ความโลภ และความโกรธ” ที่มันจะจรเข้ามา

ทำให้จิตของลูกนั้น.. เกิดการปรุงแต่ง นึกคิดไปในสิ่งที่ไม่ดี

เบียดเบียนเขา /เบียดเบียนเรา

ให้จิตของลูก ตั้งมั่น..

- อยู่ในความคิดดี

- อยู่ในกรอบของศีลธรรม

- อยู่ในกรอบของความสงบ

ไม่ปล่อยจิตปล่อยใจของตน.. ให้เพลิดเพลิน พัวพัน มัวเมา

หลงคิด วิ่งตามกิเลสตัณหา ผิดศีล ผิดธรรม.. อย่างนั้นน่ะลูก

คือ การสำรวมระวัง ที่นักบวช นักปฏิบัติทั้งหลาย.. ควรจะระมัดระวัง ประพฤติ ปฏิบัติ

คือ ดูจิตของตน ดูอารมณ์ความนึกคิดของตน - อย่าให้เผลอคิดชั่ว ทำชั่ว

โดยการกระทำกรรม- ด้วยความคิด

ให้จิตนั้น..

/ คิดดี ทำดี ไม่เบียดเบียนตน และผู้อื่น

/ ไม่ผิดศีล ผิดธรรม

/ ไม่ละเมิด ที่จะไปคิดในสิ่งที่มันเป็นแง่ลบ

/ ทรงอารมณ์จิตไว้ในความดี อยู่เสมอ

นั่นละลูก คือ การสำรวมใจ สำรวมความนึกคิด ความรู้สึก - ให้มันอยู่ในกรอบที่ดี

ระมัดระวัง อย่ากิเลสตัณหา เข้ามาครอบเราได้ !

นักบวชสำรวมจิตใจ สำรวมความนึกคิด ดูจิตดูใจของตนแล้ว..

... เมื่อจิตใจตั้งมั่นอยู่ในคุณงามความดี - ก็ควรที่จะสำรวมวาจาด้วย ++

การที่เราจะพูดอะไรออกไป.. เราก็ต้องระมัดระวังคำพูดของเรา

/ อย่าให้พูด ไปในทางที่ไม่ดี

/ อย่าให้พูด ไปในทิศทางที่ผิดศีล ผิดธรรม / พูดไปในทิศทาง ที่จะก่อให้เกิด*กิเลสตัณหา*

/ อย่าปล่อยคำพูดออกมา - แบบที่พัวพัน มัวเมา ลุ่มหลง ยึดติด

/ อย่าปล่อยคำพูดออกมา แบบที่มันผิดศีล ผิดธรรม / แบบที่มันละเมิด เบียดเบียนผู้อื่น

ต้องสำรวม ระมัดระวังคำพูด ให้..

* อยู่ในกรอบของ ความดี

* อยู่ในกรอบของ ศีลธรรม

* อยู่ในกรอบของ การละกิเลส ตัณหา

... อย่างนี้น่ะลูก คือ การสำรวมระวังวาจา ที่นักปฏิบัติทั้งหลาย.. ควรฝึกฝน ควรทำ.. ลูกเอ๋ย

-- และบุคคล ผู้มีปัญญาธรรมดีแล้วนั้น.. เขาก็ทำเช่นนี้แหละลูก ++

ต่อไป.. การสำรวมระวังในการกระทำ “ทางกาย”

กายของเรา.. ระลึกรู้ให้ดี ว่าตอนนี้..

เรากระทำอะไรบ้าง ?

ดี หรือชั่ว ?

เหมาะสม หรือว่าไม่ ?

เบียดเบียนผู้อื่น หรือเปล่า ?

กระทำไป ลุ่มหลงในกิเลสตัณหาในสิ่งที่ทำนี้ หรือเปล่า ?

จะทำอะไรก็ตาม.. ต้องระลึกนึกตลอดว่า สิ่งนี้

/ ทำเพื่ออะไร เพราะอะไร ทำทำไม ?

/ ทำแล้ว อยู่ในกรอบของ *ศีล ธรรม สมาธิ และปัญญา* หรือเปล่า ?

/ ทำไปแล้วมันเบียดเบียนผู้อื่น เบียดเบียนตนเองหรือเปล่า ?

/ ทำไปแล้ว มันเป็นการกระทำ ที่ทำเพื่อกิเลส ตัณหานั้น.. มันเพิ่มมากขึ้น หรือว่าลดน้อยลง ?

-- ต้องพิจารณาดูการกระทำให้ดี ให้ถี่ถ้วน.. แล้วจึงค่อยทำ ++

นี่แหละ พระยาธรรมเอ๋ย.. คือการกระทำที่นักบวช นักปฏิบัติทั้งหลาย..

- ควรจะมี ควรจะประพฤติ ควรจะทำตาม -

พระยาธรรมเอ๋ย.. และการสำรวมระวังนี้ เราก็สามารถที่จะทำ

จากภายนอก - สู่ภายใน คือ..

+ ดูการกระทำ อย่าให้ผิดศีล ผิดธรรม / อย่าให้ทำไป ด้วยกิเลส ด้วยตัณหา

+ ดูการกระทำแล้ว ก็ดูวาจา.. วาจาของเรานั้น พูดไปในทิศทางที่ผิดศีล ผิดธรรม

เพิ่มกิเลส เพิ่มตัณหา

หรือว่า พูดไปในทิศทาง..

ที่ลดกิเลส ลดตัณหา

ที่อยู่ในกรอบของศีล ของธรรม

ไม่เบียดเบียนตนเอง และผู้อื่น

ดูเข้ามาในใจ คือ ความนึกคิด..

ความคิดของเรา..

มันคิดผิดศีล ผิดธรรม คิดเพิ่มกิเลส คิดเพิ่มตัณหา..

.. คิดเบียดเบียนผู้อื่น และตนเอง อย่างนั้นหรือเปล่า ?

จะดูข้างนอก - สู่ข้างใน.. แล้วระมัดระวัง ทำให้ดี ..อย่างนั้นก็ได้ลูก

หรือว่าจะดูข้างใน - สู่ข้างนอก ควรระมัดระวังอย่างนั้นก็ได้ เช่นเดียวกัน

การทำดี ภายใน - สู่ภายนอก / ทำภายนอก -สู่ภายใน.. ย่อมใช้ได้

แต่ขอเพียงแค่ให้.. อย่า

+ ทำดีเพียงแค่ภายนอก - ไม่ทำภายใน +

+ หรือทำดีภายใน - ไม่ทำภายนอก +

ขอเพียงแค่ อย่าเป็นเช่นนั้น..

ก็จะสามารถทำถึงความสำรวมระวัง ที่ถูกต้อง ที่ดีอย่างแท้จริง **

และความสำรวมระวังนั้น.. ก็จะพาให้ลูก ผู้ประพฤติ ปฏิบัติ ตามคำชี้ทางนี้..

.. เข้าสู่หนทางแห่งความพ้นทุกข์ได้ ++

เช่นนี้ละ พระยาธรรมเอ๋ย.. บุคคลผู้ที่เขานั้น มีปัญญาธรรมดีแล้ว - เขาก็จะทำดี พูดดี คิดดี

หรือไม่ก็คิดดี พูดดี ทำดี

- ดีอยู่ *ในกรอบของศีล อยู่ในกรอบของธรรม สมาธิ และปัญญา* -

เขาจะสำรวมระวัง กาย ใจ วาจา

เขาจะทำดูทั้ง 3 อย่างนี้ - ให้ครบองค์สาม ในการสำรวมระวังทำความดี ++

ฉะนั้น.. “การสำรวม” ในที่นี้ ที่ถูกต้อง ตามหลักธรรมอย่างแท้จริง ก็คือ..

* สำรวมให้อยู่ในกรอบของศีล - ไม่ว่าจะเป็นกาย วาจา หรือว่าใจ

* สำรวมให้อยู่ในกรอบของธรรม

* สำรวมให้อยู่ในกรอบของการชำระล้างกิเลสตัณหา - ไม่เพิ่มกิเลสตัณหา

อย่างนั้นละลูก.. คือ การสำรวม ที่พระอรหันต์ / พระผู้มีปัญญาธรรมดีแล้วนั้น..

... เขาพากันประพฤติ ปฏิบัติ เช่นนี้ละลูก ++

แต่ไม่ใช่การสำรวม แบบที่ว่า.. ต้องเกร็งตัวเอง

จะนั่ง จะนอน จะเดิน หรือยืน.. ก็ดูเหมือนว่า จะฝืนตัวเองไปหมดทุกอย่าง

...ไม่ใช่แบบนั้น ลูก !

เราสามารถทำตัวของเรา..

- ให้สบายๆ

- ให้เรานั้นไม่เกร็ง ไม่ตึง ไม่เคร่ง จนเกินไป

แต่..

* แค่คอยระมัดระวังทางกาย ที่เราจะกระทำ -ในสิ่งที่ผิดศีล ผิดธรรม เพิ่มกิเลสตัณหา

* แค่ระมัดระวัง อย่าให้เราพูด -ในสิ่งที่ผิดศีล ผิดธรรม เพิ่มกิเลสตัณหา

* แค่คอยระมัดระวัง อย่าให้เราคิด -ในสิ่งที่จะเพิ่มกิเลสตัณหา ผิดศีล ผิดธรรม

แค่นี้ละ พระยาธรรม.. ก็ถือว่าใช้ได้ ถือว่าเป็นการสำรวมที่ถูกต้องอย่างแท้จริง ++

จงปลดปล่อยตน..

- ให้เป็นอิสระ.. อยู่อย่างเป็นสุข

- อย่ากักขังตนเอง

ปล่อยตน คือ จิต กาย และใจนั้น ให้เป็นอิสระ เป็นตัวของตน

-- แต่ตัวของตนนั้น.. ต้องอยู่ในกรอบของความดี ++

อย่าผูกมัดรัดตน

.. จนเดิน นั่ง นอน / จนเรานั้นดำรงชีวิต ที่ลำบาก ยากยิ่งนัก

.. จนเรารู้สึกว่า การบวช การประพฤติ ปฏิบัตินี้ มันเป็นสิ่งที่ยากยิ่งนัก

-- กลายเป็นความทุกข์อีกแบบหนึ่ง ที่ตัดรอน ทำให้เราเข้าไม่ถึงความดี ++

จงอย่าทำขนาดนั้น.. ทำตนให้สบาย !

ขอเพียงให้กาย วาจา และใจ

- อยู่ในกรอบของ ศีล ธรรม

- อยู่ในกรอบของการชำระกิเลสตัณหา

- ไม่เบียดเบียนผู้อื่น และตนเอง

สำรวม คือ สำรวมระวัง ความชั่วอย่าทำ

ทำแต่ความดี

อย่าพลั้งเผลอ ไปกับความชั่ว

แต่ไม่ใช่กดข่มตนเอง..

จะนั่ง จะนอน จะเดิน หรือยืน.. ก็จนจะไม่เป็นตัวของตน

...ไม่ใช่การกดข่ม เช่นนั้นลูก

แต่เป็นการ..

พิจารณาดูจิต

พิจารณาดูกาย

พิจารณาดูวาจาของตน

ว่า.. ตนอยู่ในกรอบของความดีหรือเปล่า.. แค่นั้นละลูก

* อย่าไปคิดไม่ดี อันนี้คือสิ่งที่ควรสำรวม

* อย่าไปพูดไม่ดี อันนี้คือสิ่งที่ควรสำรวม

* อย่าไปทำไม่ดี อันนี้คือสิ่งสำรวม

เอาอะไรมาวัดความไม่ดี.. ก็คือ ”การผิดศีล”

ถ้าทำผิดศีลเมื่อไร - นั่นละ คือ “ความไม่ดี”

อย่าไปคิดผิดศีล.. ถ้าคิดผิดศีลเมื่อไร นั่นละคือ ความไม่ดี

อย่าพูดผิดศีล นั่นละ คือ ความไม่ดี

อย่าไปทำ ไปคิด ไปพูด - ในสิ่งที่จะก่อให้เกิดกิเลสตัณหา เพิ่มขึ้น..

นั่นละ คือ ความคิด การกระทำ และคำพูด ที่ไม่ดี - ที่ควรสำรวม.. ลูกเอ๋ย

แต่ถ้าเกิดว่า.. ไม่ได้อยู่ในศีลเหล่านี้ - ก็ไม่เป็นไรหรอกลูก

จงอย่าตึง

.. จนไม่เป็นตัวของตน

.. จนตนนั้น ไม่มีหนทางที่จะเข้าสู่การทำความดีได้ - เพราะตึงเกินไป !

อย่างนี้ละ พระยาธรรม คือ การสำรวม ของพระผู้มีปัญญาธรรมดีแล้ว

อย่างนี้ละ พระยาธรรม คือ การสำรวมระวังที่ถูกต้อง ++

อย่างนี้ละ ลูกเอ๋ย..

// ทำแล้ว จะเข้าสู่ความดี ที่ดีอย่างแท้จริงได้ ++

// ทำแล้ว จะไม่เจอกับความยุ่งยาก จนตนนั้นไปต่อในความดีไม่ไหว

อย่าฝืนตนเอง อย่ากดข่มตนเอง

แค่มีสติรู้เท่าทันว่า.. มันคิดชั่ว ทำชั่ว พูดชั่ว

คิดเพิ่มกิเลส ทำเพิ่มกิเลส พูดเพิ่มกิเลส หรือเปล่า.. แค่นั้นก็พอแล้ว

อย่างนี้ละ พระยาธรรม.. พอจะเข้าใจบ้างแล้วหรือยัง ?

+ +

พระยาธรรม :: สาธุเจ้าค่ะ พอจะเข้าใจบ้างแล้วละ เจ้าค่ะ

คือ ลูกคิดๆดูแล้ว ลูกคิดว่า การสำรวมนั้น.. มันอยู่ตรงไหนกันแน่ ?

เพราะบางคน เขาก็จะคอยสำรวม..

.. ถึงขนาดว่า เดิน นั่ง ยืน นอน เป็นหุ่นยนต์เลยเชียว เจ้าค่ะ

ดูแล้ว.. มันตึงเกินไป น่ะเจ้าค่ะ

ดูแล้ว.. มันไม่สบาย ในความเป็นเราเลย..

ลูกก็เลยคิดว่า การสำรวมที่แท้จริง มันเป็นแบบไหน ?

ลูกก็พอจะเข้าใจบ้างแล้วละ เจ้าค่ะ

คือ สำรวม

อย่าผิดศีล ด้วยกาย วาจา ใจ

อย่าเพิ่มกิเลส ด้วยกาย วาจา ใจ

แต่เราสามารถที่จะอยู่ ดำรงชีวิต ให้มันเป็นตัวของเรา

แบบว่าเป็นอิสระ ผ่อนคลาย

ขอเพียงแค่ ให้มันอยู่ในกรอบของความดี เท่านั้น

... เข้าใจแล้วเจ้าค่ะ

วันนี้ ลูกกราบขอลาก่อน นะเจ้าคะ

ไว้ลูกจะมาเฝ้าฟังธรรมใหม่ ในโอกาสหน้า.. เจ้าค่ะ

สาธุ