Świetlik
W Polsce występuje 12 gatunków świetlika wszystkie mają działanie lecznicze, występuje na suchych łąkach.
Surowiec - Ziele świetlika.
Skład - Garbniki, żywice, glikozyd aukubina, substancje gorzkie, nieco olejku, sole mineralne o dużej zawartości miedzi i magnezu.
Świetlik
ma działanie ściągające i przeciwzapalne
stosuje się przy stanach zapalnych oczu
pomocny w schorzeniach żołądka
wspomaga trawienie
ma działanie żółciopędne
Zastosowanie - Obecnie w lecznictwie ziele świetlika stosuje się głównie do okładów przy stanach zapalnych oczu. Niekiedy zalecany jest w schorzeniach żołądka, kolce żółciowej oraz w chorobach górnych dróg oddechowych z nadmiernym zaflegmieniem.
Świetlik lekarski, ptasie oczka, świeczki, złodziej mleczny
Euphrasia rostkoriana Hayne — Świetlik łąkowy (rodź. Scropliulariaceae).
Roślina roczna, obficie rozgałęziona. Liście ciemne, niewielkie, -ząbkowane. Kwiaty białe z fioletowymi żyłkami i z żółtą plamką na dolnym płatku. Kwiat przypomina wyglądem rozwarte wargi. Na tle zieleni kwiaty wyglądają jak świeczki lub świetliki — stąd ich nazwa.
Występuje na wilgotnych łąkach, wzgórzach, pastwiskach, w zaroślach i rzadkich lasach. Żyje półpasożytniczo na korzeniach niektórych roślin łąkowych.
Kwiaty zbiera się w czerwcu i lipcu, w pełni rozkwitu. Roślinę ścinamy tuż pod rozgałęzieniem. Nie należy zbierać roślin mokrych, nie uciskać ich i nie łamać, gdyż łatwo czernieją. Surowiec łatwo pochłania wodę,- trzeba go więc szybko suszyć, najlepiej w temp. 30*C lub w warunkach naturalnych, ale przy silnym przewiewie. Wysuszony i oczyszczony surowiec przechowuje się w potrójnych torbach papierowych.
Surowcem jest ziele (Herba Euphrasiae).
Skład chemiczny i działanie
W surowcu występuje glukozyd aukubina, garbniki, cukry, żywice, olejek lotny. Wywiera działanie przeciwzapalne i ściągające.
Zastosowanie
Stosuje się surowiec głównie zewnętrznie w chorobach oczu — zapaleniu spojówek, przy światłowstręcie, nadmiernym łzawieniu, szybkim męczeniu się wzroku — w postaci przemywań i okładów.
Postacie leku
Odwar. Ziela świetlika łyżkę zalać szklanką letniej wody, wymieszać i ogrzewać pod przykryciem przez pół godziny (nie dopuszczając do wrzenia), następnie przecedzić. Pić 2 razy dziennie po pół szklanki płynu.
Kataplazm. Ziela świetlika 4 łyżki zalać szklanką wrzątku. Rozparzone ziele zawinąć w płótno (używać jako kompresy).
Do płukań stosować odwar po odcedzeniu.
Zawiera substancje żywiczne, garbniki, kumarynę, aukubinę, rozmaite kwasy, flawonoidy, sole mineralne, zwłaszcza sporo związków miedzi, magnezu, manganu. Nie zawiera związków trujących i może być stosowany bez obaw przez dłuższy czas.
Ponieważ ma działanie przeciwzapalne i dezynfekujące, medycyna ludowa od dawna zaleca świetlik do przemywań i okładów w chorobach oczu oraz do płukania gardła, a wewnętrznie przy zaburzeniach trawiennych i kłopotach z wątrobą, żołądkiem, a także w przypadku niskiego ciśnienia.
Ciepłe okłady ze świetlika są również pomocne w kurczach powiek, w jęczmieniu (przy częstych jęczmieniach zielarze zalecają przemywanie. Wodny wyciąg z ziela świetlika stosuje się w stanach zapalnych oczu. do których należą: zapalenie brzegów powiek, zapalenie skóry powiek, zapalenie spojówek, oraz tzw. wiosenne zapalenie spojówek. Przy częstych jęczmieniach zielarze zalecają przemywanie oczu odwarami ze świetlika zmieszanego w równych częściach z kwiatami nagietka i rumianku, pomaga również przy zmęczeniu wzroku spowodowanym długą pracą przy komputerze,czytaniem itp. Ziele wywiera korzystne działanie przy schorzeniach siatkówki oka i przy nadciśnieniu – dlatego zalecenia, aby stosować świetlik jednocześnie zewnętrznie i wewnętrznie, posiadają uzasadnienie. Warto zaznaczyć, że okulistyczne działanie świetlika ustaje po roku od zebrania i to bez względu na sposób jego przechowywania.