Oko - narząd wzroku

Budowa oka

Narządem wzroku są oczy. Gałka oczna ukryta jest w oczodole, ponadto chronią ja powieki. Zewnętrzna powierzchnia oka jest zwilżana łzami. Ściana gałki ocznej składa się z trzech koncentrycznych błon: zewnętrznej błony włóknistej, środkowej błony naczyniowej i wewnętrznej błony noszącej nazwę siatkówki.

Błona włóknista

Błona włóknista składa się z twardówki i rogówki: nadaje ona gałce ocznej kształt i chroni jej zawartość. Położona z przodu rogówka jest przezroczysta i załamuje promienie świetlne.

Błona naczyniowa

W błonie naczyniowej, zwanej też jagodówką, wyróżnia się trzy części: naczyniówkę, ciało rzęskowe i tęczówkę. Błona naczyniowa zawiera własne tętnice i żyły. Tęczówka, najbardziej wysunięta do przodu część błony naczyniowej, ma dwa mięśnie: zwieracz i rozwieracz źrenicy. Źrenicą nazywamy otwór w tęczówce, przez który przenikają do wnętrza oka promienie świetlne. Tęczówka dzięki zmianom wielkości źrenicy, reguluje ilość światła docierającego do siatkówki. Ciało rzęskowe bierze udział w ogniskowaniu obrazów na siatkówce i produkcji cieczy wodnej odżywiającej soczewkę i rogówkę. Soczewka załamuje promienie świetlne wnikające do oka. Soczewka jest zawieszona na więzadle rzęskowym. Skurcz i rozkurcz mięśnia rzęskowego powoduje napinanie lub zwalnianie napięcia więzadła rzęskowego. W ten sposób soczewka zmienia swoją krzywiznę i zdolność załamywania, co umożliwia ogniskowanie obrazów na siatkówce. Przestrzeń między soczewką a siatkówka wypełnia ciało szkliste.

Siatkówka

Siatkówka jest położona najbardziej wewnętrznie błona oka. Jej tylna część zawiera receptory światła. W siatkówce energia świetlna przekształca się w potencjały czynnościowe, wysyłane do ośrodków w mózgu.

Mechanizm widzenia

Promienie świetlne przechodzą przez rogówkę, komorę przednią oka i soczewkę, która ogniskuje obrazy na siatkówce. Siatkówka zawiera receptory światła: czopki i pręciki. Czopki są przystosowane do odbierania bodźców w dobrym oświetleniu i do widzenia barw. Pręciki odbierają bodźce o minimalnym natężeniu i służą do widzenia w nocy. Wypustki komórek najbardziej wewnętrznej warstwy siatkówki tworzą nerw wzrokowy. Włókna nerwu wzrokowego w odcinku śródczaszkowym po częściowym skrzyżowaniu przechodzą w pasmo wzrokowe, skąd bodźce docierają do kory mózgowej w obrębie płata potylicznego.

Tęczówka

Tęczówka pełni rolę podobną do przesłony aparatu fotograficznego. Zwieracz źrenicy, okrężny mięsień gładki tęczówki, zwęża źrenicę w jaskrawym świetle: promieniście ułożone włókna mięśnia rozwieracza rozszerzają źrenicę w słabym oświetleniu. Źrenice zwężają się przy patrzeniu na przedmioty bliskie, a rozszerzają pod wpływem emocji, strachu i bólu.

Przy patrzeniu na przedmioty bliskie skurcz mięśnia rzęskowego powoduje zwolnienie więzadła rzęskowego i uwypuklenie przedniej powierzchni soczewki (a więc jej siły skupiającej) noszą nazwę akomodacji. Akomodacja jest zjawiskiem o charakterze odruchu fizjologicznego. Zbyt długi wymiar przednio-tylny gałko ocznej powoduje, że promienie odbite od odległych przedmiotów ogniskują się przed siatkówką. Wada ta nosi nazwę krótkowzroczności. Koryguje się ją soczewkami wklęsłymi. Gdy wymiar przednio-tylny gałki ocznej jest za krótki, obrazy ogniskują się poza siatkówką. Wada ta nosi nazwę nadwzroczności. Koryguje się ją soczewkami wypukłymi.

Mechanizm odbioru bodźców świetlnych

W czopkach i pręcikach znajdują się barwniki światłoczułe. Pręciki, wrażliwe na najsłabsze nawet bodźce świetlne, zawierają rodopsynę. Pod wpływem światła rodopsyna rozpada się na składowe: barwnik retinen i białko opsynę. Rozpad ten zapoczątkowuje potencjały czynnościowe, przewodzone następnie przez nerw wzrokowy do ośrodkowego układu nerwowego. W silnym świetle rozpad rodopsyny prowadzi do upośledzenia wzroku: zjawisko to nazywamy olśnieniem. Rodopsyna wykazuje zdolność odtwarzania się: zjawisko to następuje w ciemności. Przy wzroście natężenia światła pręciki tracą swą wrażliwość, a czynność ich przejmują czopki. Widzenie za pomocą czopków, w dobrym oświetleniu, nosi nazwę widzenia fotopowego. Czopki zawierają trzy rodzaje barwników co umożliwia widzenie kolorów. Różne rodzaje ślepoty na barwy można tłumaczyć brakiem lub uszkodzeniem różnego rodzaju czopków.

W miarę jak maleje natężenie światła, czopki przestają reagować na bodźce, natomiast czynność podejmują pręciki. ostrość wzroku zależy od gęstości czopków w siatkówce.

Widzenie przestrzenne

Przestrzenne, czyli trójwymiarowe postrzeganie przedmiotów jest możliwe dzięki widzeniu obuocznemu.