Witamina D - Kalcyferol

Używane nazwy: Kalcyferol, ergokalcyferol, cholekalcyferol, witamina przeciwkrzywiczna

Witamina D: związek steroidowy o działaniu przeciwkrzywiczym. Największe znaczenie ma witamina D₂ pochodzenia roślinnego i witamina D₃ pochodzenia zwierzęcego, powstająca pod wpływem promieni nadfioletowych z zawartej w skórze prowitaminy. Witaminy D biorą udział w gospodarce wapnem i fosforem w ustroju, a tym samym wpływają na rozwój i stan układu kostnego. Zawarte są w tranie rybim, jajach, mleku, maśle. Niedobór witaminy D u dzieci jest przyczyną powstawania krzywicy, u dorosłych powoduje rozmiękczenie kości powstające na skutek demineralizacji. Pod wpływem obciążenia masą ciała dochodzi do zniekształceń i skrzywień kości długich, skręcenia się członów kręgów i do spłaszczeń kości miednicy. U osób starszych łatwo dochodzi do złamań szyjki kości udowej. Zmiany zniekształceniowe kości mogą objawiać się bólami o różnym natężeniu, zwłaszcza w okolicy kręgosłupa i pleców.

Jest niezbędna do prawidłowej przemiany wapnia i fosforu, dlatego pełni ważną funkcję w budowie kości i zębów. Jej niedobór prowadzi do krzywicy u dzieci i osteoporozy u dorosłych. Kalcyferol powstaje w skórze pod wpływem promieni słonecznych. W słoneczny dzień wystarczy przez 15 minut przebywać na powietrzu, aby pokryć dobowe zapotrzebowanie na tę witaminę. Kalcyferol występuje również w tranie, jajach, maśle i rybach (zwłaszcza w sardynkach, śledziach, łososiu i makrelach).

Naturalna witamina powstaje w skórze człowieka pod wpływem promieniowania słonecznego. Witamina D obejmuje witaminę D₁ (kalcyferol), D₂ (ergokalcyferol) oraz D₃ (cholekalcyferol). Witamina D₁ znajduje się w tranie, D₂ jest wytwarzana w roślinach wystawionych na działanie promieni ultrafioletowych, natomiast witamina D₃ powstaje w skórze ludzi i zwierząt i jako jedną z niewielu witamin organizm może wyprodukować sam pod wpływem promieni słonecznych, które przemieniają zawarty w skórze człowieka 7-dehydrocholesterol (tzw. prowitamina D₃) przemienia się w cholekalcyferol.

Witamina D pełni istotną funkcję w regulowaniu przemiany wapnia i fosforu oraz tworzeniu kości. Witamina ta wzmaga wchłanianie wapnia i fosforu z jelit, a także hamuje ilość wapnia wydalanego z organizmu. Jest także niezbędna do optymalnego formowania układu szkieletowego, pośrednio wpływa korzystnie na system nerwowy i na skurcze mięśni w tym serca. Odpowiednia ilość wapnia umożliwia sprawne przewodzenie impulsów nerwowych. Witamina D zapobiega i łagodzi stany zapalne skóry, reguluje wydzielanie insuliny, a tym samym wpływa na odpowiedni poziom cukru w organizmie. Korzystnie wpływa na słuch, gdyż decyduje o dobrym stanie kostek ucha wewnętrznego. Oddziałuje na komórki szpiku kostnego produkujące komórki obronne (monocyty).

Właściwości

należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach
dostarczana jest w diecie albo powstaje w skórze, gdzie pod wpływem promieni ultrafioletowych światła słonecznego jej prekursory zamieniają się w postać czynną witaminy
jeśli jest podawana doustnie, wchłania się przez ścianki jelita wraz z tłuszczem
zapotrzebowanie dzienne w diecie dorosłych wynosi 200-400 IU lub 5-10 mcg
zanieczyszczenia powietrza obniżają wytwarzanie witaminy D

Korzyści

wpływa na metabolizm związków wapnia i fosforu, konieczny do utrzymania prawidłowej struktury kości i zębów
przyjmowana razem z Wit. A i C może zapobiegać przeziębieniom
jest czynnikiem wspomagającym w leczeniu zapalenia spojówek
bierze udział we wchłanianiu Wit. A

Choroba niedoborowa

krzywica, osteomalacja (rozmiękanie kości), osteoporoza (zmiany zwyrodnieniowe kości), próchnica zębów

Źródła naturalne

tran z wątroby ryb, sardynki, śledzie, łosoś, tuńczyk, mleko, przetwory mleczne

Niedobór witaminy:

Nadmiar witaminy: nudności,
biegunka,
spadek masy ciała,
łatwe męczenie się,
nadmierne pocenie się,
brak apetytu, utrata łaknienia,
senność,
opóźnienie w rozwoju dziecka,
zaburzenia rytmu pracy serca,
wzmożone oddawanie moczu,
ból oczu,
bóle szczęk, stawów i mięśni,
bóle głowy,
świąd skóry,
zwiększenie ryzyko powstania miażdżycy,
zwiększenie ryzyko powstania kamicy nerkowej

Warto wiedzieć

mieszkańcy miast są narażeni na duże zanieczyszczenia w atmosferze
ludzie pracujący w nocy, zakonnicy i inni których tryb życia i sposób ubierania się ograniczają kontakt ze słońcem
osoby przyjmujący leki przeciwdrgawkowe mają zwiększone zapotrzebowanie na witaminę
dzieciom które nie piją mleka zaleca się zwiększone dawki witaminy
ludzie ciemnoskórzy mieszkający w krajach o klimacie umiarkowanym potrzebują zwykle zwiększonej dawki witaminy
największą skuteczność Wit. D osiąga wspólnie z Wit. A, C, cholina oraz związkami wapnia i fosfor
witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach, ułatwia to jej magazynowanie w organizmie, dlatego też zbyt duże dawki mogą powodować hiperwitaminozę. Hiperwitaminoza D jest jednak bardzo sporadycznym zjawiskiem
uważa się, że już dziesięć minut słonecznej kąpieli codziennie w czasie letnich miesięcy (czerwiec - początek września) zapewnia odpowiednią dawkę tej witaminy. Jednak należy brać pod uwagę indywidualne zapotrzebowania, np. to, że dzieci potrzebują więcej witaminy niż dorośli, a ponadto - że wraz z wiekiem zmniejsza się zdolność organizmu do wytwarzania tej witaminy pod wpływem promieni ultrafioletowych.

u niemowląt - krzywica dziecięca (rachitis infantilis),
u dzieci starszych i młodzieży - krzywica późna (rachitis tarda),
u starszych: zaburzenia struktury kości - osteomalacja i zrzeszotnienie kości,
krótkowzroczność,
stany poirytowania, dolegliwości nerwicowe, bezsenność, pesymizm, depresja