Przyprawy ziołowe
Zioła w kuchni stosowane były zawsze, ale tradycje kulinarne danego kraju czy narodu decydowały, jakie do czego dodawano."Każda kuchnia ma swoje ulubione zioła: majeranek, koperek, mięta i koperek na Bliskim Wschodzie i w Grecji używane są do potraw z baraniny; w Tajlandii liście kolendry zdobią prawie każde danie (...). Włosi lubią połączenie bazylii z pomidorami i rozmarynu z baraniną, Niemcy - cząbru z fasolą, Francuzi - estragonu z kurczakiem i kopru włoskiego z rybami". (Wielka księga ingrediencji, P.Dowell, A.Balley, Wiedza i Życie, 1992).Nasi przodkowie zaczynali od ziół rodzimych, dziko rosnących m.in. mięty, chrzanu, kminku, ale i do nas dotarły przyprawy korzenne. Nasz klimat nie zmusza nas do stosowania przypraw jako konserwantów, jak w kuchniach basenu śródziemnomorskiego czy Dalekiego Wschodu, gdzie warunki klimatyczne powodują szybkie psucie się produktów żywnościowych. W naszej kuchni przyprawy urozmaicają pożywienie, mają korzystny wpływ na układ trawienny: poprawiają apetyt, zwiększają wydzielanie śliny i soków żołądkowych, co w efekcie powoduje, że potrawy są łatwiej strawne.Przyprawy ziołowe podkreślają aromat potraw, dlatego ważny jest umiar w stosowaniu ziół silnie pachnących takich jak: lubczyk, majeranek, tymianek, rozmaryn, hyzop, szałwia czy laur. Przyprawy korzenne uzyskuje się poprzez suszenie części (kwiaty, nasiona, kora, liście, korzenie) roślin aromatycznych. Najpopularniejsze to: goździki, cynamon, pieprz, imbir, gałka muszkatołowa, ziele angielskie, szafran, wanilia.Przyprawy należy przechowywać w szczelnie zamkniętych, najlepiej szklanych pojemnikach; przyprawy ziarniste mielić dopiero przed użyciem a świeże, zielone gałązki ziół dodawać do potraw pod koniec gotowania lub do już ugotowanych. Świeże zioła są lepsze niż suszone, dlatego warto mieć zimą w doniczkach zieloną pietruszkę, bazylię lub tymianek. Zioła suszone mają intensywniejszy smak i aromat, warto więc wiedzieć, że na 3 łyżki ziół świeżych, zamiennie stosuje się jedną łyżkę ziół suszonych.
Człowiek zdrowy powinien używać przypraw ziołowych i korzennych, osoby chore (kłopoty żołądkowe, choroby nerek) powinny umiejętnie je stosować, ale na pewno się ich nie wyrzekać; zamiast ostrych przypraw takich jak chrzan, jałowiec, gorczyca czy papryka, używać łagodniejszych, ale pobudzających apetyt: lubczyk, estragon, melisa, bazylia i pietruszka.
Niektóre kuchnie wypracowały sobie mieszanki przyprawowe; uważa się, że łączenie mielonych przypraw jest sztuką co najmniej jak sporządzanie mieszanek herbaty czy perfum. Dokładne proporcje i skład mieszanek niejednokrotnie są tajemnicą danej kuchni. Oto najbardziej popularne mieszanki.
Curry - pochodzi z Indii, chętnie stosowana w kuchniach Zachodu. W zależności od składników jest łagodna, ostra i piekąca. Podstawowe składniki: kurkuma, kardamon, kwiat i gałka muszkatołowa, ziele angielskie, kolendra, imbir, kminek, goździki, pieprz, gorczyca. Hinduski ucierają tę mieszankę (na świeżo) w moździerzu.
Mixed herbs - mieszanka suszonych ziół: tymianek, majeranek, pietruszka, bazylia i rozmaryn. Stosowana do dań pikantnych.
Garam masala - ta piekąca mieszanka przygotowywana jest przez Hinduski na świeżo przez prażenie przypraw: kolendra, chili i czarny pieprz. Stosowana na Zachodzie głównie do hinduskich dań.
Chińska 5 smaków - mieszanka stosowana do pikantnych potraw kuchni wschodnich. Skład: anyż, biały pieprz, cynamon, goździki i nasiona kopru włoskiego.
Pickling spice - czarny pieprz, gorczyca, ziele angielskie, goździki, imbir, gałka muszkatołowa i kolendra. Gotowa mieszanka nie mielonych przypraw do sosów, octów i marynat.
Bouquet garni - mieszanka ziół zawiniętych w gazę używana w kuchni francuskiej, hiszpańskiej. Podstawowe składniki to: tymianek, pietruszka i liść laurowy; ew. seler, czosnek, majeranek, cząber i rozmaryn.
Quatre epices - mielony pieprz, gałka muszkatołowa, goździki i cynamon (ew. imbir).
Zioła prowansalskie - tymianek, majeranek, estragon, jałowiec, lawenda, laur, rozmaryn i koper włoski.
Oczywiście możemy spróbować własnych sił i z fantazją przygotować aromatyczne mieszanki ziołowe z ziół dostępnych w naszych ogrodach, takich jak pietruszka, koper, tymianek, bazylia, seler, por, szczypiorek czy rzeżucha. Dla tych, którzy chętnie stosowaliby zioła, ale nie mają rozeznania - oto małe abc - jakie zioło do jakiej potrawy?
Zupy
ziemniaczana - pietruszka, majeranek, zioła prowansalskie, pieprz biały i czarny
kapuśniak - kminek, papryka, pieprz biały, cebula
pomidorowa - bazylia, estragon, pietruszka, pieprz biały, papryka słodka
rosół - zioła prowansalskie, kwiat gałki muszkatołowej, pietruszka, pieprz biały lub czarny
fasolowa lub grochowa - pietruszka, bazylia, majeranek, pieprz biały lub czarny, chili
kalafiorowa - pietruszka, pieprz biały, kwiat gałki muszkatołowej, cebula
barszcz - czosnek, majeranek, pietruszka, liść laurowy, pieprz czarny.
Potrawy mięsne
baranina - zioła prowansalskie, kminek, imbir mielony, liść laurowy, goździki, ziele angielskie, cebula, czosnek, pieprz, rozmaryn
cielęcina - bazylia, majeranek, lubczyk, szałwia, zioła prowansalskie, rozmaryn, czosnek, goździki, pieprz, oregano
wołowina - czosnek, pieprz, zioła prowansalskie, lubczyk, laur
wieprzowina - chili, curry, czosnek, imbir, papryka, jałowiec, majeranek, ziele angielskie, pieprz
golonka - ziele angielskie, liść laurowy, pieprz czarny cały, estragon, jagody jałowca, cebula i czosnek
mielone mięso - majeranek, gałka muszkatołowa, tymianek, pieprz, cebula
dziczyzna - zioła prowansalskie, jałowiec, tymianek, rozmaryn, liść laurowy, pietruszka, goździki, oregano, pieprz
drób - pietruszka, majeranek, rozmaryn, szałwia, liść laurowy, ziele angielskie, pieprz
pasztet - imbir, gałka muszkatołowa, cebula, pieprz
Ryby
ryby smażone - curry, bazylia, imbir, tymianek, rozmaryn, pieprz
ryby gotowane - pietruszka, jałowiec, pieprz
galareta - liść laurowy, ziele angielskie, goździki, jałowiec, cebula, pieprz, zioła prowansalskie
Potrawy z warzyw
buraki - liść laurowy, ziele angielskie, goździki, pieprz
fasola biała - bazylia, gałka muszkatołowa, chili, pieprz, majeranek
fasola szparagowa - cząber, majeranek, gałka muszkatołowa, zioła prowansalskie, pietruszka, pieprz
dania jednogarnkowe z ziemniakami - lubczyk, liść laurowy, ziele angielskie, gałka muszkatołowa, pieprz, cebula, chili, zioła prowansalskie
kapusta biała - cebula, pieprz, gałka muszkatołowa
kapusta czerwona - ziele angielskie, goździk, pieprz, liść laurowy
ogórki - koper, papryka, pieprz, trybula
Sosy
koperkowy - koper, pieprz biały
pomidorowy - estragon, lubczyk, pieprz, oregano
do mięsa - zioła prowansalskie, oregano, curry, pieprz
diabelski - przyprawy chińskie, pieprz, ostra papryka
zielony - koper, estragon, pietruszka, szczypiorek, zioła prowansalskie
ostry - chili, curry, papryka ostra, pieprz
słodki - cynamon, mielone goździki, wanilia, anyż
Potrawy z jaj
majonez - curry, imbir, pieprz, czosnek
jajecznica - cebula, szczypiorek, szałwia
Potrawy z sera
twarożek - kminek, pieprz, cebula, papryka słodka, imbir, oregano, szczypiorek, estragon
Sałatki
ziemniaczana - estragon, pietruszka, pieprz, szczypiorek, cebula, czosnek, bazylia, cząber, lubczyk
ogórkowa - estragon, oregano, koper, pietruszka, szczypiorek, szałwia
pomidorowa - estragon, pieprz, cebula, koper zielony
ziołowa - bazylia, cząber, koper, estragon, lubczyk, szczypiorek, trybula, pieprz, cebula, czosnek
z drobiu - pieprz, szałwia, przyprawy chińskie
Potrawy słodkie
budyń - anyż, cynamon, wanilia
kompoty - goździki, wanilia, skórka pomarańczowa i cytrynowa, imbir
wypieki (słodkie i wytrawne) - imbir, anyż, gałka muszkatołowa, goździki, mielone ziele angielskie, cynamon, skórka pomarańczowa i cytrynowa, czarnuszka
grzane wino - cynamon, goździki, anyż, imbir
Źródło: www.kobieta.interia.pl (Interia.pl/Kobieta/Kuchnia/Przysmaki)