Reumatologia

Lekarz ocenia

Rozległość zajęcia stawów (również kręgosłupa), symetryczność, zmiany anatomiczne stawu, ograniczenie ruchów (wskutek bólu lub przykurczu), obecność wysięku i zajęcie tkanek okołostawowych. Objawy współistniejące: dyzuria, owrzodzenie narządów płciowych, zajęcie skóry i oczu, płuc, nerek, serca, przewodu pokarmowego (np. owrzodzenia w jamie ustnej, krwawienie z odbytu), objawy neurologiczne.

Badania pracowniane Rtg: ze zwróceniem uwagi na nadżerki powierzchni stawowych, zwapnienia, poszerzenie lub zwężenie szpary stawowej, zmiany w kościach sąsiadujących ze stawem, zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych (przy podejrzeniu zapalenia stawów kręgosłupa) Rtg: płuc w RZS, gruźlicy i układowym toczniu rumieniowatym.

Punkcja stawu z pobraniem płynu na posiew i badanie mikroskopowe na obecność ropy, kryształów, krwi.

Posiew krwi w ropnym zapaleniu stawów, badanie morfologiczne krwi, OB.

W chorobach układowych określane jest stężenie kwasu moczowego, mocznika i kreatyniny.

W zapaleniu wielostawowym określić czynnik reumatoidalny, przeciwciała przeciwjądrowe i inne autoprzeciwciała. Po urazie ewentualnie wykonywana jest artroskopia.

Ropne zapalenie stawów

Zakażenie stawu jest zwykle krwiopochodne, ale niekiedy może przenieść się z sąsiedniego ogniska zapalenia szpiku. Staw może zostać całkowicie zniszczony w ciągu doby i jeżeli leczenie nie zostanie podjęte natychmiast, może dojść do zesztywnienia stawu.

Przyczyny: Najczęściej gronkowiec złocisty (80%, poza nim Haemophilus infliuenzae i gonokoki. Rzadziej: gruźlica, bruceloza, Salmonella typhi. Zagrożenie zapaleniem ropnym jest większe w stawach już uszkodzonych, np. w RZS lub w trakcie leczenia kortykoidami.

Cechy kliniczne: Zapalenie ropne zwykle obejmuje jeden staw, który jest tak obrzęknięty, zaczerwieniony i bolesny, że jakiekolwiek ruchy nie są możliwe.

Badania pracowniane: Zawsze w razie obrzęku i nadmiernego ucieplenia, lekarz wykonuje punkcję stawu i pobiera wysięk do natychmiastowego badania pod mikroskopem. Obecność ropy zwykle wskazuje na zakażenie lub dnę rzekomą i pod mikroskopem można dostrzec kryształy pochłonięte przez leukocyty. Płyn i krew pobierana jest na posiew. Wykonywane jest również badanie morfologiczne krwi i OB. Określa się białko C-reaktywne (jego stężenie obniża się wcześniej niż OB).

Leczenie: To zwykle podawane środki przeciwbólowe, unieruchomienie stawu, regularne punktowanie stawu w celu usunięcia ropy.

Bezwarunkowo podanie antybiotyku.

Wirusowe zapalenie stawów

Różyczka, świnka, wzw typu B, enterowirusy.

źródło: Oksfordzki Podręcznik Lekarza Klinicysty (praca zbiorowa)

Proszek z owoców dzikiej róży pomaga w zwyrodnieniu stawów

Proszek z dzikiej róży łagodzi bóle związane ze zwyrodnieniem stawów i zmniejsza spożycie niesteroidowych leków przeciwzapalnych przez pacjentów z tym schorzeniem – potwierdziła analiza duńskich naukowców ze szpitala Frederiksberg w Kopenhadze. Jak tłumaczą autorzy pracy, proszek z owoców dzikiej róży (Rosa canina) zawiera galaktolipid o nazwie GOPO, który łagodzi stan zapalny w chrząstce i dlatego może być pomocny w łagodzeniu dolegliwości bólowych stawów. Ponieważ GOPO ulega rozkładowi w temperaturze powyżej 40 st. C, nie ma go w marmoladach i innych przetworach z róży robionych w wyższej temperaturze.

"Ja od lat stosuję proszek z dzikiej róży u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów, gdyż łagodzi on bóle i sztywność poranną, a przez to umożliwia chorym większą aktywność" – powiedziała PAP dr hab. Krystyna Księżopolska-Orłowska, kierownik Kliniki Rehabilitacji w Instytucie Reumatologii w Warszawie. Jej zdaniem, zaletą preparatu jest to, że stosując go pacjenci mogą zmniejszyć spożycie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które mają szkodliwy wpływ na układ pokarmowy. "Trzeba jednak podkreślić, że lek ten nie daje efektu natychmiast, ale dopiero po kilku tygodniach i że jest skuteczny we wczesnych zmianach zwyrodnieniowych, a nie w zmianach zaawansowanych, które wymagają wstawienia endoprotez" – zaznaczyła dr hab. Księżopolska-Orłowska. Jak przypomniała, choroba zwyrodnieniowa – na którą cierpi ok. 8 mln Polaków – dotyczy głównie stawów kolanowych, biodrowych i stawów kręgosłupa. Jest związana przede wszystkim z degradacją chrząstki stawowej w procesie starzenia.

"Oczywiście, pewne predyspozycje genetyczne decydują o tym, że chrząstka jest mniej odporna na różne szkodliwe czynniki i zużywa się wcześniej, np. pod wpływem większego obciążenia stawów u osób z nadwagą lub otyłością. Wówczas choroba zwyrodnieniowa pojawia się w młodszym wieku, zwłaszcza jeśli dołoży się do tego brak aktywności fizycznej" – powiedziała dr. hab Księżopolska-Orłowska.

W dzisiejszych czasach spędzamy bardzo dużo czasu przed komputerem, przemieszczamy się samochodami, korzystamy z wind zamiast wchodzić po schodach. To wszystko zwiększa ryzyko wcześniejszego pojawienia się zmian zwyrodnieniowych – obecnie na przykład coraz młodsi ludzie mają takie zmiany w kręgosłupie, wyjaśniła.

Proces zwyrodnieniowy może też ulegać przyspieszeniu u osób z wadami wrodzonymi w obrębie narządu ruchu, np. z wrodzoną dysplazją bioder. W tym wypadku, zwyrodnienie stawu biodrowego może się pojawić już w wieku 30-40 lat. Z kolei, zwyrodnienie stawu kolanowego bardzo często występuje u młodych biegaczy i innych sportowców. Jest to związane bądź z tzw. mikrourazami, tj. niewielkimi przeciążeniami działającymi często, bądź też z powtarzającymi się większymi urazami.

Do degradacji chrząstki przyczynia się również cukrzyca.

Choroba zwyrodnieniowa jest najczęstszą przyczyną inwalidztwa osób starszych. Objawia się bólami utrudniającymi wykonywanie różnych ruchów – chodzenie, wstawanie, siadanie. Nasilenie tych dolegliwości zależy od stopnia zaawansowania zmian.

Pacjenci, cierpiący na bóle zwyrodnieniowe od lat próbują je łagodzić przy pomocy preparatów pochodzenia naturalnego, takich jak proszek z owoców dzikiej róży, zawierający galaktolipid GOPO czy glukozamina, czyli aminocukier będący naturalnym składnikiem chrząstki.

Aby sprawdzić skuteczność tych preparatów, naukowcy duńscy kierowani przez specjalistę w dziedzinie statystyki medycznej, prof. Roberta Christensena, przeanalizowali wyniki trzech dużych badań dotyczących chlorowodorku glukozaminy, w których udział wzięło łącznie 933 pacjentów oraz trzech badań nad proszkiem z dzikiej róży, w których uczestniczyło 287 chorych.

Okazało się, że glukozamina nie była lepsza od placebo w łagodzeniu bólu stawów, natomiast proszek z róży dawał pod tym względem większe i bardziej trwałe korzyści. Wyniki tych badań przedstawiono na tegorocznym Światowym Kongresie Osteoartrozy w Montrealu.

Dr hab. Księżopolska-Orłowska podkreśla jednak, że pacjent, któremu doskwierają bóle stawów powinien najpierw skonsultować się w lekarzem zanim zdecyduje się zażywać preparat z róży.

"Przyczyny bólu kości i stawów mogą być bowiem bardzo różne i opóźnienie diagnozy może doprowadzić do zaniedbań, które później będą niemożliwe do naprawienia" – podkreśliła reumatolog. Jak wyjaśniła, nieraz dolegliwości podobne do choroby zwyrodnieniowej stawów mogą być spowodowane np. przerzutami nowotworu do kości. JJJ

PAP – Nauka w Polsce

www.naukawpolsce.pap.pl.