Witamina C - Kwas askorbinowy
Używane nazwy: Kwas askorbinowy, kwas dehydroaskorbinowy, kwas askorbowy
Witamina C, uczestniczy w produkcji kolagenu i podstawowych białek w całym organizmie (kości, chrząstki, ścięgna, więzadła), uczestniczy w procesach metabolicznych jako substancja przenosząca elektrony, jako jeden z najważniejszych przeciwutleniaczy pełni także istotną funkcję w reakcjach odtruwania i odporności organizmu chroniąc go przed procesami utleniania, uczestniczy w metabolizmie tłuszczów, cholesterolu i kwasów żółciowych, uczestniczy w regeneracji witaminy E, jest czynnikiem stabilizującym układ odpornościowy i immunologiczny, hamuje powstawanie w żołądku rakotwórczych nitrozoamin, Ma właściwości bakteriostatyczne i bakteriobójcze w stosunku do niektórych drobnoustrojów chorobotwórczych, bierze udział w biosyntezie hormonów kory nadnerczy, podnosi odporność organizmu. To przede wszystkim ważny przeciwutleniacz, hamujący procesy starzenia oraz chroniący przed nowotworami. Dzięki witaminie C powstaje kolagen, który przyspiesza gojenie się ran. Uszczelnia ona ściany naczyń krwionośnych, a także wzmacnia organizm przed infekcjami i poprawia wchłanianie żelaza. Jej brak w diecie, który zdarzał się kiedyś na długich rejsach morskich, prowadzi do szkorbutu. A nadmiar nie jest groźny, chociaż przy bardzo dużych dawkach może sprzyjać powstawaniu kamieni w nerkach. Dobrym jej źródłem jest kapusta, pietruszka, ziemniaki, pomidory, owoce róży i cytrusy.
Witamina C zawarta w owocach, zwłaszcza cytrusowych, pomidorach, ziemniakach, kapuście, sałacie, papryce itp. Przy żywieniu deficytowym bez świeżych jarzyn i owoców dochodzi do niedoboru witaminy C w ustroju i w konsekwencji do zaburzeń w tworzeniu substancji podstawowej tkanki łącznej. Wyraża się to kruchością naczyń włosowatych ze skłonnością do krwawień (skaza naczyniowa). U dorosłych niedobór witaminy C prowadzi do choroby zwanej gnilcem lub szkorbutem, objawiającej się krwawieniami z dziąseł, wybroczynami skórnymi, krwawieniami z nosa, z przewodu pokarmowego i narządu moczowego.
Zapobiegawczo i leczniczo działa spożywanie świeżych jarzyn i owoców, pobieranie witaminy C w tabletkach.
Właściwości
jest rozpuszczalna wodzie
większość zwierząt jest w stanie syntetyzować własną witaminę C, jednak ludzie, małpy, świnki morskie nie mają tej zdolności
witamina C wpływa w dużym stopniu na tworzenie kolagenu, który odgrywa ważną rolę w procesie wzrostu i odnowy komórek, tkanek, naczyń krwionośnych, dziąseł, kości, zębów
pomaga we wchłanianiu żelaza
w stanach stresowych zaznacza się jej nagłe zużycie i spadek poziomu
zapotrzebowanie w diecie dorosłej osoby wynosi 60mg.
palacze tytoniu oraz ludzie starsi potrzebują jej więcej
Działanie
przyspiesza gojenie się ran, oparzeń i krwawiących dziąseł
zwiększa skuteczność leków stosowanych przy infekcjach układu moczowego
przyspiesza zabliźnienie się ran pooperacyjnych
wpływa na obniżenie cholesterolu
wzmacnia system immunologiczny i zapobiega infekcjom wirusowym i bakteryjnym
przeciwdziała czynnikom rakotwórczym
przeciwdziała tworzeniu się nitrozoamin, które są silnymi czynnikami rakotwórczymi
ma działanie przeczyszczające
zapobiega skrzepom w naczyniach krwionośnych
zapobiega przeziębieniom
zwiększa wchłanianie żelaza nieorganicznego
osłabia odczyny alergiczne
zapobiega szkorbutowi.
Choroba niedoborowa
szkorbut
Źródła naturalne
owoce cytrusowe, jagody, zielone i liściaste warzywa, pomidory, kalafior, ziemniaki papryka
Niedobór witaminy:
zaburzenia w tworzeniu kolagenu (zwiększona łamliwość kości), wolniejsze gojenie się ran,
bladość skóry i błon śluzowych,
zaburzenia w przemianie kwasów tłuszczowych,
osłabienie naczyń włosowatych i możliwości powstawania mikrowylewów w różnych narządach,
zmniejszenie odporności na infekcje,
bóle mięśniowe, zmęczenie, apatia i brak apetytu,
występowanie szkorbutu (gnilca) objawiającego się obrzękami i krwawieniem z dziąseł oraz wypadaniem zębów
Nadmiar witaminy:
stosowanie wysokich dawek powoduje zakwaszenie moczu, upośledzając w ten sposób wydalanie stałych kwasów i zasad. Kwaśny odczyn moczu może powodować wytrącanie się moczanów i cystynianów oraz tworzenie się kamieni w drogach moczowych, nie należy więc podawać dużych dawek witaminy C chorym ze skłonnością do dny, cystynurii lub tworzenia się kamieni moczanowych.
Wspomagają wchłanianie: witamina A, witamina B2, witamina B6, witamina E, bioflawonoidy, wapń, magnez, cynk
Warto wiedzieć
Ponieważ witamina C wydalana jest z moczem w ciągu dwóch do trzech godzin po spożyciu należy przyjmować tabletki o przedłużonym działaniu.
Duże dawki witaminy C mogą zmieniać wyniki badań laboratoryjnych.
Cukrzycy muszą być świadomi że wyniki badań poziomu cukru w ich moczu nie mogą być wiarygodne, jeśli przyjmują duże ilości witaminy C.
Przy dawce 750 mg proponuje się podawanie związków magnezu, aby zapobiec kamicy moczowej.
Ponieważ tlenek węgla zanieczyszczający atmosferę niszczy witaminę C, mieszkańcy dużych aglomeracji powinni przyjmować większe dawki witaminy C.
Pamiętać należy że witamina C jest najskuteczniejsza gdy jednocześnie podaje się bioflawonoidy, związki wapnia i magnezu.
Poleca się zwiększenie dawek witaminy C u osób przyjmujących długo aspirynę, gdyż aspiryna trzykrotnie zwiększa wydalanie witaminy C.
Palacze mają wyższe zapotrzebowanie na witaminę C niż osoby niepalące.
Przyjmowanie zbyt dużych dawek syntetycznej witaminy C sprzyja tworzeniu się kamieni w nerkach.
Cebula i czosnek, wbrew powszechnym opiniom, zawierają mało witaminy C, cebula mniej niż 10 mg.
Przy sporządzaniu potraw (gotowanie, duszenie) traci się do 75% witaminy C, przy suszeniu owoców do 90%. Procesy technologiczne, takie jak pasteryzacja, sterylizacja, a także mieszanie połączone z napowietrzaniem, niszczą witaminę C.
Surówki z pomidorów lub z kapusty długo zachowują witaminę C, natomiast dodatek świeżych ogórków, które zawierają dużo czynnej askorbinazy przyspiesza w surówce z pomidorów rozkład witaminy C,
Ponieważ witamina C umożliwia wytwarzanie rozpuszczających tłuszcz hormonów stresu, można ją uznać za skuteczny środek odchudzający.