Ucho - narząd słuchu i równowagi
Narząd słuchu i równowagi
Narządem słuchu i równowagi jest ucho.
Budowa ucha
Ucho składa się z trzech części: ucha zewnętrznego, ucha środkowego i ucha wewnętrznego.
Ucho zewnętrzne
Uchem zewnętrznym nazywamy małżowinę uszną i przewód słuchowy zewnętrzny, położony w kości skroniowej i zamknięty błoną bębenkową.
Ucho środkowe
Uchem środkowym nazywamy jamę bębenkową, położona w kości skroniowej. Jama bębenkowa jest to przestrzeń powietrzna połączona z gardłem trąbką słuchową. Połączenie to zapewnia utrzymanie jednakowego ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej.
W jamie bębenkowej znajdują się trzy kosteczki słuchowe: młoteczek kowadełko i strzemiączko.
Tworzą one łańcuch kostny, łęczący błonę bębenkową z okienkiem owalnym. Młoteczek jest zrośnięty z błoną bębenkową, strzemiączko łączy się z okienkiem owalnym.
Ucho wewnętrzne
Ucho wewnętrzne zawiera receptory narządu słuchu i równowagi. Składa się ono z błędnika kostnego i leżącego w nim błędnika błoniastego.
Błędnik kostny jest utworzony z trzech części: przedsionka, ślimaka (spiralnego kanalu zataczającego 2 koła) i trzech kanałów półkolistych. Przestrzeń między ścianą blędnika kostnego, a błędnikiem błonistym wypełnia ciecz, zwana przychlonką. Blędnik błonisty składa się z woreczka i łagiewki (położonych w przedsionku kostnym), trzech kanałów pólkolistych kończących się bańkami błonistymi oraz z przewodu ślimakowego. Wnętrze błędnika błonistego wypełnia ciecz zwana środchlonką.
W ścianie przewodu ślimakowego znajduje się narząd spiralny Cortiego, którego komórki zmysłowe są receptorami słuchu.
Kanały pólkoliste, łagiewka i woreczek są narządem równowagi.
Fizjologia słuchu
Fala dźwiękowa wprawia w drganie błonę bębenkową. Drgania te przenoszą się na łańcuch kosteczek słuchowych ucha środkowego. Ostatnia z nich, strzemiączko przez okienko owalne powoduje przemieszczenia przychłonki. W komórkach receptorowych narządu Cortiego fale dźwiękowe zostają przekształcone w potencjały czynnościowe, przekazywane następnie przez część ślimakową nerwu przedsionkowo-ślimakowego do ośrodków słuchowych w korze mózgowej płatów skroniowych.
Ucho ludzkie odbiera dźwięki o częstotliwości 20-20000 Hz, rozpoznaje także częstotliwość, to znaczy wysokość dźwięku. Inne wrażenia towarzyszące odbiorowi dźwięku to: natężenie, czyli głośność, mierzona w decybelach, zależna od amplitudy fali dźwiękowej, oraz barwa, zależna od wzajemnego stosunku częstotliwości i natężenia składowych dźwięku.
Mechanizm utrzymywania równowagi
Nabłonek receptorowy narządu równowagi znajduje się w łagiewce, woreczku oraz bańkach błonistych kanałów półkolistych. Pod wpływem przyspieszenia komórki receptorowe ulegają odkształceniu. W bańkach bezpośrednim bodźcem jest przemieszczanie się śródchłonki.
Odkształcenie komórek receptorowych prowadzi do powstania potencjałów czynnościowych, przekazywanych następnie przez część przedsionkową nerwu przedsionkowo - ślimakowego do jąder przedsionkowych, położonych w rdzeniu przedłużonym. W ośrodkowym układzie nerwowym następuje integracja bodźców napływających z błędników z impulsami biegnącymi do mięśni galkoruchowych oraz mięśni szyi, tułowia i kończyn.
Ruchom głowy towarzyszą ruchy gałek ocznych. Dzięki temu obrazy rzutowane są zawsze na te same miejsca na siatkówce.
Kierunek zbaczania gałek ocznych jest przeciwny do ruchu głowy. Zbaczanie gałek ocznych i szybki powrót do pozycji wyjściowej podczas ruchu wirowego nosi nazwę oczopląsu poobrotowego. Oczopląs może się utrzymywać około 20 sekund po ustaniu ruchu obrotowego.
