Baliatu aditzak bi adiera (esanahi) nagusi ditu:

1. "Zerbait edo norbait erabili" (seguruenik, hau adierazteko erabiltzen duzu gehienbat, ezta?).

2. "Inori zerbait edo norbait baliagarri gertatu".

1. Lehenengo adierarako, bi aukera daude, eta bi-biak dira zuzenak:

• 'Mezu honeTAZ baliatuko GARA aupadatxo bat emateko' (beraz, NOR saileko aditz laguntzailea erabilita, eta objektua ZEREZ kasuan).

• 'Mezu HAU baliatuko DUGU aupadatxo bat emateko' (beraz, NOR-NORK saileko laguntzalea erabilita). Euskal Hiztegiak dioenez, batez ere Ipar Euskal Herriko hizkeretan erabiltzen da modu honetan.

2. Bigarren adierarako, NOR-NORI (Ipar Euskal Herrian) eta NOR-NORI-NORK (ez da erabiltzen ia-ia gaur egun) sailetako aditz laguntzaileak erabili daitezke:

• 'Baina orain, nor baliatuko zaigu?' ('Nork lagunduko digu?')

• 'Gezurra zen aitzakia, baina baliatu zion semeari amagandik ihes egiteko' ('... balio izan zion ...')

Gure aholkua: "erabili"-edo adierazteko, aukeratu NOR saileko aditz laguntzailea (eta objektua ZEREZ kasuan jarri), horixe baita gure inguruko hizkeretan nagusi den joera. Baina beste aukera oso baliagarria izan liteke; esaterako, erlatibozkoetan.

Gogorik eta astirik badaukazu, irakurri ezazu BALIATU sarrera lexikalaren pean zer dakarren Orotariko Euskal Hiztegiak (literaturako adibide ugari topatuko duzu):

Eta, bide batez, aztertu ezazu zer gertatzen den beste aditz batzuekin: lagundu, itxaron, iritsi...

http://www.irale.hezkuntza.net/web/guest/303

Artikulua

“Blackface”-a: zurion aurpegi beltzak

Behin, Québec-eko idazmen kritikoko klasean, irakasleak eskatu zigun kontatzeko gogoan genuen anekdotaren bat, ideologikoki beste norbaitekin bat etorri ez ginen momenturen bati buruzkoa: ea zer gertatu zen, zein ziren bi ikuspuntuak, eta nola konpondu genuen kontua. Niri etorri zitzaizkidan adibide pare bat burura, baina nahiko eskasak betiere; nire oso antzera pentsatzen duen jendez inguratuta nago egunero, eta nahiko iritzi politikoki zuzenak ditudala esango nuke. Berehala altxatu zuen eskua neska beltz batek. "Blackface"-a aipatu zuen, eta kontatu zuen nola eduki zuen eztabaida bat blackface-a zeraman mutil zuri batekin; mundu guztiak ulertu zuen zein fenomenoz ari zen hizketan. Bazirudien, gainera, gehienak zetozela bat bere ikuspuntuarekin, nahiz eta zuritasun erabatekoa izan gelan nagusi. Ordenagailua nuen aurrean, eta disimulu handiz konprobatu nuen uste nuenaz ari zela: blackface-a aurpegia beltzez margotzea da, pertsona beltz batez mozorrotzeko. Neskaren ahotsean nabaritu nuen haratago zihoala, ez zela mozorro huts bat. Gainera, pil-pilean zegoen kontua gerora jakin nuenez: Kanadako presidente Justin Trudeau-ren argazki batzuk publiko egin ziren denbora asko ez zela, irakasle zeneko inauteri jai batean aurpegia beltzez margotuta zeraman eta sekulako zalaparta eragin zuen, itxuraz hain tolerante eta zuzena den presidentea halako egoeran ikusita. Barkamena eskatzera irten behar izan zen behin baino gehiagotan, bere iraganeko ezjakintasuna adierazi eta benetako damua erakustera.

Hemen halako debateak ez daude hain presente. Beltzen borroka horixe da; haien borroka, eta listo. Hemen bai, borrokatu behar dute onarpenerako eta integraziorako, baina ez beste edozein ez-zurik baino gehiago. Ipar Amerikan, ordea, bestelakoa da kontua. Oso presente dago beltzekiko diskriminazioa, Alemanian Holokaustoa oso presente dagoen bezala. Esklabutza bukatu zen duela 150 urte inguru, baina minak hor jarraitzen du. Eta nabari da. Blackface-arekin jarraituz, pixka bat ikertzea erabaki nuen, eta oso bideo interesgarri bat aurkitu nuen YouTuben. Historikoki, beltzak barregarri uzteko erabili izan da betidanik. Estatu Batuetan, "Minstrel Show"-etan hasi ziren blackface-a erabiltzen fenomeno errepikari gisa, eta jende afroamerikarraren hitz egiteko moduari, izaerari eta ohiturei burla egiten zieten "komedia" erakustaldi hauetan. Gaur egun, argi dago blackface-a arrazista eta onartezina dela, eta lekuz kanpo dagoela beti. Argi dago, Ipar Amerikako leku batzuetan behintzat. Hemen, aldiz, ez hainbeste. Hemen diodanean diot Euskal Herrian eta Espainian, orokorrean. Idatzi izan dira pare bat artikulu euskaraz honi buruz, baina gai ezezaguna da gehienontzat. "Tu cara me suena" programa ospetsuan, esaterako, blackface-era jotzen dute lehiakideek artista beltz bat imitatu behar duten bakoitzean. Arazoa da nik ere ikusi izan dudala behin edo beste programa, eta ez zait iraingarria iruditu inoiz. Ez badago kontzientziarik, ezin aldarrikapenik egin. Guztiarekin bezala, ikaste prozesu etengabean gaude gai honekin, eta esango nuke hasiera lerroan gaudela gehienok oraindik.