Osteoporosis
โรคกระดูกพรุนในสตรีวัยหมดประจำเดือน
การวินิจฉัย ปัจจุบันประเมินด้วย การวัดความหนาแน่นของกระดูก BMD:Bone mineral density
การวัดคุณภาพความแข็งแรงยังไม่มีเครื่องมือวัด
BMD:Bone mineral density
Normal bone กระดูกปกติ : T score อยู่ใน 1SD เทียบกับคนหนุ่มสาว
Osteopenia กระดูกบาง : -1SD <T score < -2.5SD
Osteoporosis กระดูกพรุน : T score ≤-2.5SD
ปัจจัยเสี่ยงโรคกระดูกพรุน
เป็นตัวช่วยดูว่าผู้ป่วยรายใดควรจะได้รับการตรวจ BMD
ปัจจัยเสี่ยงไม่ได้บอกว่าต้องเป็นกระดูกพรุนแต่ใช้ทำนายว่ามีโอกาสเป็นเท่าไร ซึ่งก็ทำนายถูกเพียง 60% และทำนายBMD ถูกเพียง 20%
สูตรทำนาย หาดัชนี ความเสี่ยง
(body wt(kg)-Age(ปี))*0.2 ค่าที่ได้ตัดทศนิยม
แปลผลค่าดัชนีดังนี้ เสี่ยงสูง <-4 ปานกลาง <-1 เสี่ยงต่ำ
แนวทางการคัดกรองเพื่อทำ BMD
1.วัยหมดประจำเดือนที่มีความเสี่ยงสูง <-4 ที่อายุ 65
2.วัยหมดประจำเดือนที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดกระดูกพรุน ดังนี้
-ประวัติกระดูกหักเมื่อเป็นผู้ใหญ่ หรือกระดูกสะโพกหักในครอบครัว
-สูบบุหรี่
-ดัชนีมวลกายต่ำ ยิ่งผอมยิ่งเสี่ยง
-ใช้ยาที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคกระดูกพรุน
3.กรณีมีความเสี่ยงปานกลาง อาจทำBMDโดยพิจารณาความเสี่ยงอื่นๆ และค่าใช้จ่ายตามความเหมาะสม
หมายเหตุ กรณี หากมีความเสี่ยงต่ำ หรือ ดัชนีมากกว่า -1 และไม่มีปัจจัยเสี่ยงอื่น ไม่จำเป็นต้องตรวจ
ความเสี่ยงอื่นๆ
การป้องกัน
ควรเริ่มตั้งแต่ในวัยทารกเด็ก
-วัยทารกเด็ก อาหารธาตุเหล็กและแคลเซียมสูง ออกกำลังแบบ weight bearing exercise เพื่อให้มีเนื้อกระดูกเพิ่มมากสุด จะชะลอการเกิดกระดูกพรุนได้
-วัยเจริญพันธุ์ กินอาหารแคลเซียมสูง และ ออกกำลังแบบ weight bearing exercise เรียนรู้ความเสี่ยงและหลีกเลี่ยงสาเหตุที่ก่อให้เกิดกระดูกพรุน
-วัยทอง อาหาร ออกกำลังกาย พักผ่อน ไม่กินเหล้า ไม่สูบบุหรี่ ตรวจ BMD แนะนำการป้องกันหกล้ม ทั้งด้านสายตา สิ่งแวดล้อม การกินยาระงับประสาทต่างๆ
อาหาร มีแคลเซียม 800-1000mg/day
การใช้ยาป้องกัน ไม่แนะนำยกเว้นดังนี้
-สตรีมีความเสี่ยงต่างๆหลายอย่าง หรือ
-มี BMD T-score ต่ำกว่า-2 หรือ
-T- score ต่ำกว่า -1.5+ปัจจัยเสี่ยงสูง 1 อย่าง
ยาที่ใช้ ดูที่ DRUGNOTER
-Biphosphonates group : alendronate หรือ risedronate
-selective estrogen receotor modulators : พฟสนปรดื
-hormone therapy ในกรณีที่ไม่มีข้อห้าม และ กลุ่มมีอาการหมดประจำเดือน
ดูที่ DRUGNOTER
Osteoporosis:การเลิือกใช้ยา
1st line drug
-Alendronate : Fosamax®
-Risedronate : Actonel®
-Ibandronate : Boviva®
Protaxos® (strontium)
2nd line drug
Raloxifene : Celvistal®
Teriparatide (parathyroid สังเคราะห์)
other
Miacalcic® (calcitonin)