CPM Central Pontine Myelinolysis

CPM เป็นภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากการแก้ไขภาวะ Na ในเลือดต่ำเร็วเกินไป

มักพบร่วมกับโรคอื่น เช่น พิศสุราเรื้อรัง โรคขาดสารอาหาร และ ภาวะช๊อค และที่พบบ่อย

คือ การรักษาภาวะโซเดียมต่ำอย่างรวดเร็ว

สาเหตุ และ พยาธิกำเนิด : ไม่ทราบ

อาการและอาการแสดงที่สำคัญ

อัมพาตทั้งแขนและขา เกิดใน 1-3 วัน หลังจากแก้ไขภาวะ Na ต่ำ

การตรวจด้วย CT/MRI ช่วยวินิจฉัยได้ แต่ CT มักปกติ อัตราการตายสูง

ประวัติ

ปีค.ศ. 1959 รายงานโดย ศาสตราจารย์นายแพทย์ Raymond Adams นายแพทย์ Maurice Victor และนายแพทย Mancall จากบอสตัน สหรัฐอเมริกา รายงานโรคนี้ในผู้ป่วยที่ดื่มสุราเรื้อรัง และที่มีภาวะทุพโภชนาการ

หลังจากนั้นก็มี รายงานเพิ่มเติมพร้อมทั้งระบุว่ารอยโรคอาจจะเกิดขึ้นในส่วนอื่นๆ ของสมองได้และมอาการแสดงออกได้หลาย รูปแบบ

ปี ค.ศ. 1983 เพิ่งจะทราบกันว่า CPM อาจจะเกิดขึ้นตามหลังการรักษา ภาวะโซเดียมในเลือดตาเร็วเกินไปก็เมื่อ

นอกจากนี้ยังมีรายงาน เกิด CPM ในผู้ป่วย มีโปแตสเซียม ฟอสเฟตในเลือดต่ำ หรือแม้กระทั่งโซเดียมในเลือดสูง ในภาวะที่โซเดียมใน เลือดต่ําการรกษาต้องระมดระวังมากแก้หรือไมแก้ก็ถูกตำหนิทั้งขึ้นทั้งล่อง!

การเดินสายกลางดูจะดีที่สุด แนะนำไม่ให้ Na+ เกิน 8 mmol ต่อลิตรต่อวัน

ปัจจุบัน MRI ช่วยในการวินิจฉัย CPM มาก จึงน่าเสียดายที่ผู้ป่วยที่ เล่ามานี้ไมได่ ร้ับการตรวจ MRI

CPM พบได้เป็นครั้งคราวในบ้านเรา รายงานแรกดูเหมือนจะเป็นรายงานจากคณะแพทย์ ที่ขอนแก่น โดยรองศาสตราจารย์นายแพทย์สมศักดิ์ เทียมเก่า และ แพทย์หญิงศิริการต์ นิเวศวรวิทย์

อาการและอาการแสดงที่สำคัญ

1.เกิดอาการทันทีใน 1-3 วัน

2.ความรู่สึกตัวอาจปกติ หรือ ซึมลง

3.อัมพาตของแขนและขา โดยที่ความรู้สึกตัวยังปกติ Lock in syndrome

5.อัมพาตของกล้ามเนื่้อในการพูด การกลืน และ การกลอกลูกตา

6.รูม่านตาหดและเล้กลง แต่ปฏิกิริยาต่อแสงปกติ

การวินิจฉัย

ประวัติ อาการและอาการแสดงดังกล่าว

CT : อาจพบ hypodensity บริเวณ Pon รายงานผู้ป่วย 13 รายพบผิดปกติ 1 ราย

MRI : ได้ผลดีกว่า CT รายงานผู้ป่วย 13 รายพบผิดปกติ 11 ราย(Gary M. Miller)

Definite diagnosis : ตรวจทางพยาธิ พบ Triaggular midline waxy demyelination

and partial cavitation in the basis pontis

การรักษา

ไม่มีการรักษาจำเพาะ อัตราตายสูงมาก

การป้องกัน

การรักษา Na ต่ำ ควรให้ด้วยความระมัดระวัง

หลักเกณฑ์ แก้ด้วย hypertronic saline คือ

1.ภาวะ Na ต่ำที่มีอาการทางสมอง

2.อัตราการแก้ไข ไม่เกิน 2 mmol/lit/hour หรือ มากกว่า 25 mmol/day

Prognosis

มีรายงาน ติดตามผู้ป่วย CPM ถึง 34 ราย พบมี 11 รายหายเป็นปกติ 11 รายมีความพิการบ้าง และ อีก 10 รายรอดแต่ช่วยตัวเองไม่ได้และ 2 รายถึงแก่กรรม

ขอแนะนำอ่านเพิ่มเติม

-ศิริการต์ นิเทศวรวิทย์ สมศักดิ์ เทียมเก่า. Central pontine myelinolysis. คลินิก 2541; 14: 269-71.

-CPM สําหรับประสาทแพทย์และแพทย์ ผู้สนใจเรื่องภาวะโซเดียมในเลือดต่ําเป็นเรื่องที่แพทย์ทุกคนควรทราบ

Martin RJ. Central pontine and extrapontine myelinolysis: the osmotic demyelination syndromes. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2004; 75 (Suppl III): iii22-iii28.

-CPM ในนักวิ่ง มาราธอน

Goudie AM, Tunstall-Pedoe DS, Kerins M, Terris J. Exercise-associated hyponatraemia after a marathon: case series. J R Soc Med 2006; 99: 363-7.

ที่มา

-อัมพาตหลังได้น้ำเกลือ 21/12/2540 Athasit_B5_19%20.pdf

-https://thaidj.org/index.php/RMJ/article