TB Lab

มีอยู่ 4 กลุ่ม
1. AFB ต้องมีเชื้อ 5000-10000 cells/ml จึงอ่านได้ หากเชื้อน้อยตรวจไม่พบ
**บอกไม่ได้ว่า TB or NTM และไม่ได้บอกว่ามีชีวิตหรือไม่ เพราะ ตรวจ microlic acid
**ย้อมติดสี Carbol fuchsin และ ไม่สามารถล้างออกได้ด้วยแอลกอฮอล์ที่มีฤทธิ์เป็นกรด (Acid alcohol) จึงเรียกว่าเป็น acid-fast bacilli 

2. CUlture ต้องส่งทุกเคส
sensitivity 90% specificity 98%
ข้อดี เชื้อน้อย 10-100 cells/ml ก็ตรวจพบได้
Culture media มี 2 แบบ

2.1 solid media ได้ผล 2-8 wk
(เช่น Middlebrook 7H10 และ 7H11) และ liquid media (เช่น Middlebrook 7H12) 

2.2 liquid media ได้ผล1-6 wk (แนะนำ)
ไวกว่า หาเชื้อดื้อยาได้ดีกว่า

หากขึ้น ดูต่อว่า ดื้อยาตัวไหน

แนะนำส่งทุกเคส ที่เป็น active or latent เคสไหนบ้าง
Liquid c/s is Gold standard 

3. Molecular : Rt-PCR ตรวจ nucleic acid
มีสองวิธ๊
3.1 PCR for TB  : Line probe assay(LPA)
ข้อเสีย ต้องใช้เชื้อเยอะ อาการมาก
ข้อดี หาดื้อยาต่อ Rifam และ INH ได้
LPA ในปัจจุบันมีอยู่ 2 แบบคือ
-INNO-LiPA Rif.TB test
-GenoType MTBDRplus test
(ซึ่งชนิดหลังนี้เรามักรู้จักหรือเรียกกันในชื่อว่า Hain test)  
3.2  Gene Expert
ข้อดี เชื้อไม่เยอะก็ขึ้น sen 90% ผลได้เร็วกว่า 
Gene Xpert หรือ Rt-PCR gene Xpert MTB/RIF
การตรวจด้วย Real time PCR
ความไว 98.2% กรณี AFB positive
ความไว 72.5% กรณี AFB negative
ข้อดี ได้ผลเร็วใน 3 ชั่วโมง เบิกได้  ส่งได้ทั้ง sputum/CSF/Fluidอื่นๆ
- Sensitivity 80%  Specificity 99 %
แปลผลมี 2 ส่วน
1. Mycobacterium TuBerculosis detection
กรณี Detection  คือ พบ M.TB
**หากเชื้อตาย เศษซากเชื้อ ก็สามารถ detect ได้
**กรณี Follow up case ไม่แนะนำให้ใช้
กรณี Non-Detection คือ ไม่พบ M.TB หรือ เป็น Non-TB mycobacterium
2. Rifampicin resistence gene(rpoB gene)
กรณี Detected คือ มี gene ที่ดื้อยา Rif. ให้ใช้สูง MDR-TฺฺB เลย
**กรณีดื้อ Rifam มักดื้อยาตัวอื่นร่วมด้วย(MDR)
**การดื้อ Rifam ตัวเดียวพบได้น้อยมาก(mono-resistant RIF)
กรณี Not Detected คือ ไม่พบยีนดื้อยา
กรณี Indetermine คือ แปลไม่ได้ หากสงสัยดื้อยาให้ส่ง Culture ต่อ

4. Immune reactivity testing มี 2 วิธี
บอกได้ว่าได้รับเชื้อมาแล้วแค่นั้น
ระวัง
**ไม่สามารถแยก Latent กับ Reactivated TB ได้
**ไม่สามารถทำนายได้ว่า หากไม่รักษาจะกลายเป็นวัณโรคในระยะกำเริบในอนาคตหรือไม่  
ไม่แนะนำให้มาใช้ในการวินิจฉัยโรค
4.1 TST ag (TUberculin skin test)
เชื้อฉีดใต้ผิวหนังนัด 2-3 วันดูการทำงาน T-cell
ข้อดี ถูก
ข้อเสีย ต้องนัด 48 - 72 hr และ. False positive มาก
4.2 IGRA (Interferon gamma release assay)
ข้อดี คือ ไม่มี false positive

ref.
https://he02.tci-thaijo.org/index.php/JDMS/article/download/247686/168255/864092
https://wongkarnpat.com/viewpat.php?id=1789